Lívro número 46 1 Corintios

Ohai: Pablo

Moõpa ojehai: Éfeso

Arakaʼépa ojehaipa: áño 55 rupi Jesús ou rire

CORINTO ningo haʼevaʼekue “peteĩ táva tuicháva ha herakuã guasúva opárupi, ha umi oikóva ipype oñemeʼẽ teko vaípe. Upépe ojehecha opaichagua mbaʼe vai ha oñug̃uaitĩ umi vísio oúva kuarahyresẽgui ha kuarahyreikéguio”.a Ko táva opytavaʼekue Peloponeso ha Grecia paʼũme, ha upérupi ojehasavaʼerã oñeg̃uahẽ hag̃ua Gréciape. Apóstol Pablo tiémpope upe távape oikovaʼekue 400.000 tapicha rupi. Roma, Alejandría ha Antioquía de Síriape añoite oiko hetave hénte. Coríntogui kuarahyresẽ gotyo oĩ már Egeo, kuarahyreike gotyo katu oĩ Golfo de Corinto ha már Jónico. Corinto ningo Acaya siuda iñimportantevéva, ha oreko mokõi puérto: Cencreas ha Lequeo. Upévare ko táva opyta porã ojejapo hag̃ua negósio. Avei upépe oñemombaʼe umi griégo omombaʼéva. Ojeʼéningo “hetaiterei pláta ojerekohague upe távape, ha upévare herakuã guasu opárupi; péro avei ojekuaa umi hénte ivísio heta haguére ha henyhẽgui teko vaígui”.b Haʼekuéra oadora pór ehémplo Afrodítape (Rómape oñehenóiva Venus). Pe rrelihión omokyreʼỹ umi Corintoyguápe oñemeʼẽ hag̃ua teko vaípe.

² Áño 50 rupi Pablo oviaha ko táva guasúpe oĩva Roma poguýpe ha henyhẽva teko vaígui. Opyta upépe 18 mése ha omoñepyrũ peteĩ kongregasión (Hech. 18:​1-11). Pablo ohayhueterei koʼã kristiánope, haʼe oipytyvõhaguére chupekuéra oikuaa hag̃ua Jesucrístope. Peteĩ kuatiañeʼẽme omomanduʼa chupekuéra upéva ha heʼi: ‘Ikatúramo jepe pereko diez mil penemboʼéva umi mbaʼe Cristo reheguáva, peteĩnte pende ru. Che niko hína upe pende ru pende jeroviápe Cristo Jesús rehe’ (1 Cor. 4:​15, BNP).

³ Pablo oipotaiterei umi Corintoygua ojerovia meme Jehováre, ha upévare ohai chupekuéra ko kárta, ojapo aja tercer viáhe opredika hag̃ua. Ko mbaʼe oiko áño 55-pe. Upérõ aréma Pablo osẽhague Coríntogui, ha oĩma Éfesope. Umi kristiáno Corintoygua oguerahauka peteĩ kárta apóstol Páblope ha haʼe okontestavaʼerã chupekuéra. Avei oñemombeʼu chupe heta mbaʼe naiporãiva ojejapóva upe kongregasión pyahúpe (7:1; 1:11; 5:1; 11:18). Umi mbaʼe oipyʼapyeterei apóstol Páblope, upévare kapítulo 7-pe ae imanduʼa umi mbaʼe oporandúvare hikuái ikuatiañeʼẽme. Oikuaávo mbaʼe mbaʼépa ojejapohikóni Coríntope, Pablo pyaʼe porã ohai umi kristiáno upepeguápe.

⁴ Mbaʼéichapa jaikuaa Pablo ohaihague ko kuatiañeʼẽ oĩ aja táva Éfesope? Omohuʼãvo ikuatiañeʼẽ umi Corintoyguápe Pablo omomaitei avei chupekuéra Áquila ha Prisca (Priscila) rérape (16:19). Hechos 18:​18, 19 ohechauka haʼekuéra ovahague Coríntogui Éfesope. Upévare Pablo heʼi haʼekuéra omomaiteiha umi Corintoyguápe. Upéicharõ ikatu jaʼe Pablo oĩhague Éfesope oskrivírõ guare ko kuatiañeʼẽ. Péro hesakãvéntema ko mbaʼe jaleévo 1 Corintios 16:​8-pe heʼíva: “Éfesope katu apytáta Pentecostés ára peve”. Upéicharõ Pablo ohai ko kuatiañeʼẽ umi Corintoyguápe oĩ aja Éfesope, oiméne ohopotávo upégui.

⁵ Ndaipóri heʼivaʼerã Primera ha Segunda a los Corintios ndahaʼeiha Ñandejára Ñeʼẽ. Umi kristiáno ypykue oguerovia Pablo ohaihague koʼã kárta, avei haʼeha Ñandejára Ñeʼẽ, ha oreko hikuái ikuatiañeʼẽnguéra apytépe. Áño 95 rupi oñemondovaʼekue peteĩ kárta Roma guive Corinto peve hérava Primera de Clemente, ha ipype 6 vése rupi oñeñeʼẽ Primera a los Corintios rehe. Oiméne pe ohaíva oñeʼẽ Primera a los Corintios rehe, heʼívo umi oleétavape ikárta: “Pejesarekókena apóstol Pablo kuatiañeʼẽre”.c Avei oñeʼẽ Primera a los Corintios rehe Justino Mártir, Atenágoras, Ireneo ha Tertuliano. Ojekuaa avei Pablo kartakuéra oñemoĩhague oñondivepa, umíva apytépe Primera ha Segunda a los Corintios; ha “oñemosarambi primer síglo opapotávo”.d

⁶ Pe kuatiañeʼẽ Pablo ohaíva umi Corintoyguápe ñanepytyvõ jaikuaa porãve hag̃ua oikóva upe kongregasiónpe. Umi ermáno ombohovái heta provléma tekotevẽva oñemyatyrõ. Ijapytepekuéra oĩ ojoavýva ojerovia rupi kuimbaʼe heʼívare. Oĩ peteĩ provléma teko vaíre. Avei oĩ ohasa asýva hógape ijerovia rupi. Mbaʼépa ojapovaʼerã hikuái? Ohejátapa hembireko térã iménape ndojeroviáiva Ñandejárare, térã opytáta hendive? Avei ikatúpa hoʼu hikuái soʼo oñekuaveʼẽvaʼekue umi ñandejára guaʼúpe? Umi Corintoygua oikotevẽ ojeʼe chupekuéra mbaʼéichapa ojapovaʼerã rreunión ha Jesucristo Séna Paha. Tekotevẽ oikuaa avei mbaʼépa ikatu ojapo kuñanguéra kongregasiónpe. Oĩ avei ijapytepekuéra ndogueroviáiva oñemoingove jeytaha omanovaʼekuépe. Upéicharõ heta iprovléma hikuái. Upévare apóstol Pablo oipytyvõse chupekuéra imbarete jey hag̃ua ijerovia.

⁷ Umi konsého Pablo omeʼẽvaʼekue iñimportánte ñandéve g̃uarã. Yma Coríntope umi hénte heko vai, ha oiko pláta rapykuéri ha koʼág̃a péicha avei. Jajepyʼamongetárõ umi mbaʼe heʼívare pe kárta Pablo ohaivaʼekue umi Corintoyguápe, tuicha ideprovéchota ñandéve. Ñanemanduʼavaʼerã moõ ha arakaʼépa ojeskrivi. Jalee aja ñahesaʼỹijo ha jajepyʼamongetavaʼerã ojapohaguéicha umi Corintoygua. Upéva katuete ñanepytyvõta avei.

MBAʼÉICHAPA ÑANEPYTYVÕ

²³ Ko kárta ohaivaʼekue apóstol Pablo ñanepytyvõ ñantende porãve hag̃ua Evréo Kuatiañeʼẽ, oñeʼẽgui hese heta vése. Kapítulo 10-pe Pablo heʼi umi Israelgua hoyʼuhague peteĩ itágui, ha upéva orrepresentahague Crístope (1 Cor. 10:4; Núm. 20:11). Upéi omombeʼu mbaʼeichaitépa ñanembyai jaipotáramo umi mbaʼe naiporãiva, oikohaguéicha umi Israelguáre Moisés omoakãrõ guare chupekuéra. Haʼe heʼi: ‘Opa koʼã mbaʼe ojehu ñande ypykuerakuépe tembichaukarã. Ha oñemoĩ Ñandejára Ñeʼẽme ñanemomarandu hag̃ua jaikómagui ára pahápe’. Aníkena jajeroviaiterei ñandejehe ha ñaimoʼã ndaikatumoʼãiha jajavy (1 Cor. 10:​11, 12; Núm. 14:2; 21:5; 25:9). Upéi Pablo oiporu jey Moisés Léi omboʼe hag̃ua peteĩ mbaʼe. Heʼi umi Israelgua hoʼu jave umi mymba oikuaveʼẽva, okaruha Jehovándi; ha upéva ohechaukaha umi hoʼúva pán ha víno Jesucristo Séna Pahápe omombaʼevaʼerãha ikatuhaguére oguapy Jehová mesápe. Upéi ohechauka hag̃ua ikatuha ojeʼu opaichagua soʼo oñevendéva karniseríape omombeʼu Salmo 24:1 heʼíva: “Ñandejára mbaʼe niko ko Yvy ha opa mbaʼe oĩva pype” (1 Cor. 10:​18, 21, 26; Éx. 32:6; Lev. 7:​11-15).

²⁴ Pablo oiporu jey Evréo Kuatiañeʼẽ ohechauka hag̃ua mbaʼeichaitépa iporã umi mbaʼe ‘Ñandejára ombosakoʼíva umi ichupe ohayhúvape g̃uarã’, ha “opa iñarandúva remiandu výro reiha” (1 Cor. 2:​9, BNP; 3:20; Isa. 64:4; Sal. 94:11). Kapítulo 5-pe heʼi oñemosẽvaʼerãha kongregasióngui umi mbaʼe vai apohápe, ha upearã omombeʼu Ñandejára Léi heʼiha ‘oipeʼavaʼerãha mbaʼe vai ijapytégui’ (Deut. 17:​7, ÑÑM). Ha heʼívo omoherakuãvape marandu porã ikatuha oñemeʼẽ hemikotevẽ, Pablo oiporu jey pe Léi, heʼíva ndovaleiha oñemotĩnguaha umi mymba ombaʼapóvape ani hag̃ua okaru. Ha avei umi Leví trivuyguápe ombaʼapóva témplope oñemeʼẽha peteĩ párte umi mymba oñekuaveʼẽvagui (1 Cor. 9:​8-14; Deut. 25:4; 18:1).

²⁵ Hetaite konsého porã oúva Ñandejáragui jatopa ko primera kárta Pablo ohaivaʼekuépe umi Corintoyguápe. Jajepyʼamongetavaʼerã umi konsého omeʼẽvare ani hag̃ua oĩ joavy kongregasiónpe térã jajerovia yvypóra ñeʼẽre (kap. 1-4). Ñanemanduʼákena pe káso teko vai rehegua, ha mbaʼéichapa Pablo heʼi joʼa joʼa Jehová kongregasión ipotĩ vaʼerãha (kap. 5, 6). Jahechavaʼerã avei umi konsého omeʼẽva omendaʼỹvape, omendávape, ha mbaʼéicha javépa ikatu ojueja hikuái (kap. 7). Pablo oñeʼẽ avei umi tembiʼu oñekuaveʼẽvare ñandejára guaʼúpe, ha heʼi ñañatendevaʼerãha ani pe jajapóvare jaity ñande rapichápe, térã ñamombaʼe ñandejára guaʼúpe (kap. 8-10). Heʼi kuimbaʼekuéra omoakãvaʼerãha kuñáme, omombeʼu umi mbaʼe kristianokuéra ikatúva ojapo espíritu sánto rupi, ha oñeʼẽ peteĩ mbaʼe iporãitereívare, arakaʼeve opaʼỹva, pe mborayhu. Avei omyesakã porã rreunionkuéra ojejapovaʼerãha hekoitépe (kap. 11-14). Ñandejára espíritu rupive Pablo ohechauka porãiterei mbaʼérepa jajeroviavaʼerã ñemoingove jeýre (kap. 15). Koʼãva ha hetave mbaʼe jaikuaase jepi, upévare iñimportanteterei kristianokuéra koʼag̃aguápe g̃uarã.

²⁶ Ko kuatiañeʼẽ omyesakã porãve ñandéve Ñandejára goviérno ojapótava. Heʼi porã umi heko vaíva ndoikemoʼãiha upe rréinope, ha omombeʼu mbaʼe mbaʼépa naiporãi jajapo (1 Cor. 6:​9, 10). Ohechauka mbaʼérepa iñimportánte pe ñemoingove jey Ñandejára goviérnope g̃uarã. Heʼi Cristo haʼeha “kogaʼa oñemonoʼõ tenondéva”, térã chupe raẽ oñemoingove jey hague, ha ‘oisãmbyhyvaʼerãha opa ijaʼeʼỹva hese oñemoĩmba peve ipyguýpe’. Upéi ohundipa vove umi oñemoĩvape hese, ijapytépe ñemano, ‘ombohasáta ñesãmbyhy Ñandejára, ñande Ru pópe’. Upérõ Ñandejára orekopáta ipoguýpe opa mbaʼe. Ipahápe oñekumpli hag̃ua Ñandejára promésa ojapovaʼekue Edénpe, Cristo ha iñermanokuéra oñemoingove jeýva ombochipepaitéta pe Mbói akã. Añetehápe, pe ñemoingove jey tuicha mbaʼe umi oisãmbyhýtavape g̃uarã Jesús ndive irréino yvagapeguápe. Imanduʼávo upe esperánsare Pablo heʼi: “Aipórõ, che pehẽnguekuéra ahayhúva, penembaretéke ha ani pepyta tapépe. Koʼẽ koʼẽvévoke pembaʼapove Ñandejárape g̃uarã. Peẽ niko peikuaa, ndareiriha opa pejapóva joajúpe Ñandejára ndive” (1 Cor. 15:​20-28, 58; Gén. 3:15; Rom. 16:20).

[Nóta]