¿Ohundítapa yvyporakuéra ko yvy?

Ko téxto ohechauka porã mbaʼeichaitépa idiferénte ñande rekove ko yvýgui. Ñande mbykymínte jaikove, ko yvy katu oreko pe kapasida ñaneaguantávo ha omeʼẽ gueteri umi mbaʼe ñaikotevẽva jaikove hag̃ua. Péro koʼág̃a haʼete ku okambiáva ohóvo upe situasión.

Pe segunda gérra mundiál guive hetaiterei mbaʼe okambia. Por ehémplo, 70 áñopente umi médio de transpórte tuicha omehora, avei hetaiterei hendáichama ikatu ñañekomunika ñande rapichándi, pe teknolohía katu amasdía iñavansadove ohóvo ha heta hénte oreko umi mbaʼe anteve ni noñeimahináiva orekotaha. Péro ojejapopa hag̃ua koʼã mbaʼe oñemonguʼe vaʼerã heta pláta. Ha upe aja heta hetave ohóvo umi hénte ko yvy ape ári.

Koʼã mbaʼe iporãramo jepe oreko avei ikonsekuénsia. Oĩ heʼíva yvyporakuéra ombyaipamaha ko yvy ha upéicha rupi pe naturalésa sapyʼánte ikatu ofalla ha nombaʼapoporãvéi. Umi sientífiko heʼi voi koʼág̃a jaikoha peteĩ tiémpo oñehenóivape antropoceno, upéva heʼise yvyporakuéra amasdía oipuru vaiveha ohóvo umi mbaʼe oĩva ñane planétape ha upéva ombyaipamaha ko yvy.

La Biblia opredesíma vaʼekue yvyporakuéra ohunditaha ko yvy (Apocalipsis 11:18). ¿Oñekumplípa hína ko profesía? ¿Oñembyaivétapa ohóvo ñane planéta? ¿Og̃uahẽnepa peteĩ moménto ndaikatuveitamahápe oaguanta ko yvy?

¿Oaguantavénepa ko yvy péichante ojesegíramo? Heta sientífiko heʼi ijetuʼuha chupekuéra opredesi hag̃ua mbaʼeichaitépa ñandeperhudikáta umi kámbio klimátiko. Oipyʼapy avei chupekuéra peichaháguinte oikórõ g̃uarã peteĩ desástre naturál ivaietereíva ha ojapóva sarambi ko yvýgui.

Ñapensamína por ehémplo pe iélo oĩvare Antártida Occidentálpe. Heta oĩ opensáva péichante osegíramo haku, pe iélo pyaʼeterei hykupataha ha ndaikatumoʼãveimaha ojejoko. ¿Mbaʼérepa? Pórke pe kuarahy ojope jave pe iélore haʼe hykupave ha omopererĩve ohóvo pe iélo oĩva umi oséano ári, ha upéi mbeguekatúpe pe kuarahy ojopéma pe ýre direktoite. Ha péicha oñembyaku pe y ha pyaʼevéntema hyku pe iélo oĩva pe Antártida apére. Upéva ndojejokóiramo, pe y ojupivéta ohóvo ha upéva tuicha operhudikáta yvyporakuérape.

Heta mbaʼéma ningo oñetantea anivéma hag̃ua oñembyai ko yvy ha pe médio ambiénte. Upearã ojepuru peteĩ sistéma oñehenóiva desarrollo sostenible, upéva heʼise oñepermitiha yvyporakuérape oipuru umi rrekúrso naturál oñemantene hag̃ua ha ifamiliave hag̃ua hikuái, péro ndoperhudikái vaʼerã ko yvy ni pe médio ambiénte. ¿Ojehupytýpa raʼe upéva?

Ñambyasýramo jepe, yvyporakuéra oipuruetereíma umi rrekúrso naturál, ha ko yvy ndaikatuvéima orrepone haʼeño umi mbaʼe ojepuru vaʼekue. ¿Mbaʼépa ikatu ojejapo oñemehora hag̃ua ko situasión? Peteĩ ekolohísta heʼi: “Ndoroikuaaiete voi ningo mbaʼépa ikatu rojapo ojepuru porãve hag̃ua ko yvy”. Heʼi voi ningo la Biblia yvyporakuéra ni “ndoikuaaiha mbaʼépa oikóta chugui” (Jeremías 10:23).

Péro oasegura avei ñandéve ñande Apohare nopermitimoʼãiha yvyporakuéra ohundiete ko yvy. Salmo 115:16-pe heʼi voi Ñandejára omeʼẽ hague ko yvy “yvyporakuérape”. Jaʼe porãsérõ g̃uarã, ñane planéta haʼe peteĩ rregálo oúva Ñandejáragui (Santiago 1:17). ¿Ha omeʼẽta piko haʼe ñandéve peteĩ rregálo oikótava sapyʼaitemínte? No, jahechávo mbaʼeichaitépa ojejapo porã ko yvy, jahechakuaa ojejapo hague oiko hag̃ua opa árare, ndahaʼéi sapyʼaiterãnte.

Génesis kapítulo 1-pe ojehechauka Ñandejára heta ombaʼapo hague ojapo porã hag̃ua ñane planéta. Heʼi ñepyrũrã ‘ko yvy oĩ hague nandi ha sarambikuépe, ha iñypytũ hague’. Ha heʼi avei oĩma hague pe y ñaikotevẽtéva jaikove hag̃ua (Génesis 1:2). Upéi Ñandejára heʼi: “Tahesakã” (Génesis 1:3). Ha upe guive oiméne ohesapéma pe kuarahy ñane planétape ha hesakãma. Upéi oĩma umi párte pe yvy isekoha ha avei umi mar (Génesis 1:9, 10). Upe rire ‘ko yvýgui heñói opaichagua plánta isemíllava, ha yvyramáta hiʼáva’ (Génesis 1:12). Ñandejára ojapopa rire koʼã mbaʼe, ikatúma kuri ojeiko ko yvy ape ári, oĩma rupi umi mbaʼe ñaikotevẽva jaikove hag̃ua. Péro, ¿mbaʼérepa Ñandejára ojapo porãite rakaʼe ko yvy?

Proféta Isaías omombeʼu ñandéve maʼerãpa Ñandejára ojapo ko yvy ha mbaʼépa ipropósito. Haʼe omombeʼu Ñandejára heʼi hague: “Che ajapóma vaʼekue ko yvy ha amoĩ porãmba vaʼekue hendápe ojeiko porã hag̃ua ipype” (Isaías 45:18, ÑÑB). Jahechakuaa upéicharõ Ñandejára oipotaha yvyporakuéra oiko ko yvy ape ári opa árare.

Ñambyasýramo jepe, yvyporakuéra ombyai pe rregálo porãite Ñandejára omeʼẽva ñandéve ha ohundipotaite hína. Péro ñande Apohare nokambiái ipropósito. Peteĩ eskritór yma guare heʼi voi: “[Ñandejára] ndahaʼéi ñandeichagua ijapúva, [haʼe] ndoguevíri upe heʼi vaʼekuégui. Opa mbaʼe heʼíva, haʼe ojapo” (Números 23:19). Ñandejára nopermitimoʼãi yvyporakuéra ohundiete ko yvy, síno opromete koʼẽrõitéma ohunditaha “umi ohundívape ko yvy” (Apocalipsis 11:18).

Jesús heʼi vaʼekue pe Sermón del Móntepe: “Ovyʼa umi ndaipochyreíriva, Ñandejára omeʼẽta chupekuéra ko yvy” (Mateo 5:5). Upérõ avei omombeʼu mbaʼeichaitépa Ñandejára osalváta ñane planéta. Haʼe heʼi idisipulokuérape ojerure hag̃ua Ñandejárape: “Tou ne Rréino, tojejapo ne rembipota yvy ape ári yvagapeguáicha”. Upeichaite ningo, Ñandejára ogueru vove Irréino añoite ikatúta oñekumpli hembipota ko yvýpe g̃uarã (Mateo 6:10).

Ñandejára heʼi Irréino rupive okambiataha heta mbaʼe ko yvy ape ári. Haʼe heʼi: “¡Péina! Ambopyahu hína opa mbaʼe” (Apocalipsis 21:5). ¿Heʼisépa upéva Ñandejára ohunditaha ko yvy ha ojapotaha ótro hekovia? No, pórke la provléma ndahaʼéi ñane planéta, síno umi goviérno ‘ohundíva hína ko yvy’, ikausakuéra desastretéma oĩ ko múndo. La Biblia heʼi koʼẽrõitéma Ñandejára ohunditaha chupekuéra ha hendaguépe omoĩtaha “peteĩ yvága pyahu” térã Irréino, ogovernátava peteĩ “yvy pyahu” ári térã umi iñeʼẽrendúvape (Apocalipsis 21:1).

Yvyporakuéra ningo oipuru vaieterei ko yvy, péro Ñandejára koʼẽrõitéma osolusionáta upéva. Pe salmísta omombeʼu mbaʼépa ojapóta Ñandejára: ‘Nde revendesi ko yvy ape, rembohykue ha remyenyhẽ avei ko yvy hetaiterei ñemitỹnguéragui’ (Salmo 65:10 [65:9, NM]). Upéicharõ, ko yvýgui oikóta peteĩ hardín neporãmba jepéva oĩtahápe heta aliménto, ha natekotevẽvéitama jajepyʼapy hakueterei térã roʼyetereíramo g̃uarã, ha iporãveha katu, ára ha ára Ñandejára ñanevendesíta (Salmo 65:10-13).

Mohandas Gandhi sekretário, hérava Pyarelal Nayyar, omombeʼu mbaʼépa heʼi vaʼekue ko líder espirituál indu: “Ko yvy ojejapo omeʼẽ hag̃uáicha opa mbaʼe oikotevẽva enterovépe, péro ndojejapói oaguanta hag̃ua entéro umi itaryrýivape”. Ñandejára Rréino osolusionaitéta umi provléma oĩva ko yvy ape ári. ¿Mbaʼéichapa ojapóta upéva? Omboʼévo yvyporakuérape okambia hag̃ua umi mbaʼe orekóva ipyʼapýpe. Proféta Isaías heʼi vaʼekue voi Ñandejára goviérno poguýpe umi hénte ndojapomoʼãveimaha ivaíva hapicháre ni ñane planétare (Isaías 11:9). Koʼág̃a hetaiterei héntema oaprende hína umi mbaʼe Ñandejára ojeruréva yvyporakuéragui. Haʼekuéra oñehaʼã hína ohayhu Ñandejárape ha hapichakuérape, upévare ijagradesído, oñehaʼã oipuru porã umi rrekúrso naturál ha ohechauka okuidaha ñane planétare ñande Apohare oipotahaichaite. Haʼekuéra ojepreparáma hína oiko hag̃ua pe hardín neporãmba jepévape ko yvy ape ári (Eclesiastés 12:13; Mateo 22:37-39; Colosenses 3:15).

La Biblia omombeʼu mbaʼéichapa oñeñandu Ñandejára ojapopa rire ko yvy. Génesis 1:31 heʼi: “[Ñandejára] omañávo opaite mbaʼe ojapo vaʼekue rehe ojuhu iporãitereiha”. Upeichaite, ko yvy ningo iporãiterei ha Ñandejára ni mbaʼevéicharõ nopermitimoʼãi oñehundi. Upévare javyʼaiterei jaikuaávo koʼẽrõitéma ñane planéta oĩtaha ñande Apohare poguýpe. Ñandejára Jehová heʼi voi: “Umi hekojojávape oñemeʼẽta ko yvy, ha oikóta pype opa ára g̃uarã” (Salmo 37:29, NM). Nde ikatu hína reime umi hekojojáva apytépe oikótava vyʼápe opa ára g̃uarã.