“Asú de Asi de Wẹ E Dá Yé”
“Jiwheyẹwhe dá gbẹtọ to boṣiọ etọn titi mẹ, to boṣiọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ wẹ e dá ẹ do: asú de asi de wẹ e dá yé.”—GẸNẸSISI 1:27.
1. Nawẹ nugbo lọ yin dona de na Klistiani sunnu lẹ po yọnnu lẹ po gbọn?
LEHE e yin awuvivinu de nado tin to omẹ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn do sọ podọ nado kọnawudopọ hẹ sunnu po yọnnu po, yèdọ mọjanwẹ dẹpẹ lẹ po awhli lẹ po ga, mẹhe yanwle yetọn tintan to gbẹ̀mẹ yin nado yiwanna Jiwheyẹwhe bo setonu na ẹn! Nugbo lọ ko sọ hẹn mí jẹ mẹdekannu sọn jijọ po walọyizan he ma nọ hẹn homẹhun Jehovah Jiwheyẹwhe po mẹ, podọ e nọ plọ́n mí lehe Klistiani lẹ na nọgbẹ̀ do. (Johanu 8:32; Kọlọsinu lẹ 3:8-10) Di apajlẹ, gbẹtọ lẹ to filẹpo tindo aṣa kavi linlẹn dogbọn aliho he mẹ sunnu lẹ dona do sunnu-yinyin yetọn hia te, po lehe yọnnu lẹ na do yọnnu-yinyin yetọn hia do po dali. Be na sunnu lẹ yin jiji poun po sunnu-yinyin po, bọ yọnnu lẹ po yọnnu-yinyin po wẹ ya? Kavi be nujinọtedo devo lẹ tin he dona yin dogbapọnna wẹ ya?
2. (a) Etẹwẹ dona do pọndohlan sunnu-yinyin po yọnnu-yinyin mítọn tọn po hia? (b) Etẹwẹ ko jọ do pọndohlan vijinu tọn lẹ go?
2 Na Klistiani lẹ, Ohó Jiwheyẹwhe Tọn wẹ yin aṣẹpipa lọ he mí nọ litaina, mahopọnna pọndohlan mẹdetiti, lẹdo tọn kavi aṣa tọn he mí sọgan ko tindo. (Matiu 15:1-9) Biblu ma basi zẹẹmẹ gigọ́ do adà voovo sunnu-yinyin po yọnnu-yinyin tọn po ji gba. Kakatimọ, e jo tẹnmẹ do na wunmẹ voovo lẹ, dile mí nọ mọ to aṣa voovo lẹ mẹ do. Nado yin nuhe Jiwheyẹwhe dá yé nado yin, sunnu lẹ dona tindo jẹhẹnu sunnu-yinyin tọn, podọ yọnnu lẹ dona tindo jẹhẹnu yọnnu-yinyin tọn ga. Etẹwutu wẹ? Na to yidogọmẹ dọ sunnu po yọnnu po yin didá nado yin gọtọ́ ode awetọ tọn, yé dona sọgbe hẹ yenọzo gbọn jẹhẹnu sunnu-yinyin po yọnnu-yinyin tọn lẹ po dali. (Gẹnẹsisi 2:18, 23, 24; Matiu 19:4, 5) Ṣogan, pọndohlan lẹ do zanhẹmẹ ji ko lẹzun nuhe ko yin kọslona kavi yin tasọdona. Mẹsusu nọ yí sunnu-yinyin do mọ onú dopolọ po gandudomẹji fifiẹ tọn po, hẹngogonọ, kavi nado do nsọle-yinyin hia. To aṣa delẹ mẹ e na vẹawu, bo na tlẹ yin winyannu na sunnu de nado viavi, to gbangba kavi to nuglọ. Ṣogan, to gbẹtọgun lẹ mẹ to gbonu yọdo Lazalọsi tọn, “Jesu viavi.” (Johanu 11:35) Enẹ ma yin nuhe ma sọgbe na Jesu, mẹhe sunnu-yinyin etọn tọn yin pipé. To egbehe mẹsusu tindo pọndohlan he ma to jlẹkaji gando yọnnu-yinyin go, yé nọ pọ́n ẹn hlan nado yin whanpẹ agbasalan tọn po zanhẹmẹ tọn po poun.
Sunnu-yinyin po Yọnnu-yinyin Nugbo Tọn Po
3. Nawẹ sunnu lẹ po yọnnu lẹ po gbọnvo gbọn?
3 Etẹwẹ sunnu-yinyin nugbo tọn yin, podọ etẹwẹ yọnnu-yinyin nugbo tọn yin? The World Book Encyclopedia dọmọ: “Suhugan sunnu po yọnnu lẹ po tọn gbọnvo na ode awetọ e mayin to agbasa adà voovo gbẹtọ tọn dali kẹdẹ gba, ṣigba to nuyiwa podọ to nujijlo mẹ ga. Delẹ to diọdo ehelẹ mẹ ko yin yinyọnẹn to numọtolanmẹ liho. . . . Ṣigba susu to vogbingbọn dehe ma yin adà agbasa voovo tọn lẹ mẹ nọ sọawuhia nado sinai do nuyiwa vijinu tọn lẹ ji he nọ yin pinplọn gbọn mẹdopodopo dali. Gbẹtọ lẹ yin jiji taidi sunnu kavi yọnnu, ṣigba yé nọ plọ́n nado nọ yinuwa taidi sunnu kavi yọnnu.” Ogú sọn mẹjitọ dè mítọn sọgan yin asisa onú susu tọn, ṣigba awuwle sunnu-yinyin kavi yọnnu-yinyin he sọgbe tọn sinai do nupinplọn mítọn do nuhe Jiwheyẹwhe biọ to mí si po nuhe mí dè nado doafọna to gbẹ̀mẹ po ji.
4. Etẹwẹ Biblu dehia dogbọn azọngban sunnu po yọnnu po tọn dali?
4 Whenuho Biblu tọn dehia dọ azọngban Adam tọn wẹ nado yin nukọntọ taidi tatọ de na asi po ovi etọn lẹ po. E sọ dona hẹn ede sọgbe hẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn nado gọ́ aigba ji, bo dugán do e ji, podọ bo hẹn nudida aigba ji tọn lẹpo wá taliai mẹ. (Gẹnẹsisi 1:28) Azọngban yọnnu-yinyin tọn to whẹndo mẹ na Evi wẹ nado yin “alọgọtọ” po ‘gọtọ de’ po na Adam, taliai na tatọ-yinyin etọn, gbekọndopọ po e po to wadotana lẹndai Jiwheyẹwhe tọn heyin lilá na yé lọ mẹ.—Gẹnẹsisi 2:18; 1 Kọlintinu lẹ 11:3.
5. Nawẹ haṣinṣan to sunnu po yọnnu po ṣẹnṣẹn yin hinhẹn gble gbọn?
5 Ṣigba Adam ma hẹn azọngban etọn di gba, podọ Evi yí yọnnu-yinyin etọn zan to aliho mẹkiklọ tọn mẹ nado klọ Adam nado kọnawudopọ hẹ ẹ to tolivivẹ na Jiwheyẹwhe mẹ. (Gẹnẹsisi 3:6) Gbọn jijo ede do nado wà nuhe e yọnẹn nado yin oylan mẹ, Adam gboawupo nado do sunnu-yinyin nugbo hia. Na madogán wutu e dè nado kẹalọyi ohó alọwlemẹ oklọnọ etọn tọn kakati nado yin nuhe Otọ́ po Mẹdatọ etọn po ko dọ. (Gẹnẹsisi 2:16, 17) To madẹnmẹ asu po asi po tintan lọ jẹ numimọ nuhe Jehovah ko mọ dai nado yin kọdetọn tolivivẹ yetọn tọn tindo ji. Adam, mẹhe to bẹjẹeji basi zẹẹmẹ asi etọn tọn po hogbe mẹpipa, ohó milomilo tọn lẹ po, wá dlẹnalọ do e todin taidi ‘asi he hiẹ na mi lọ.’ Mapenọ-yinyin etọn doapà sunnu-yinyin etọn go bo hẹn ẹn buali, he dekọtọn do ‘gandu do asi etọn’ ji mẹ. To godo mẹ, Evi, na tindo “awuvivi” na asu etọn, vlavo to aliho zẹjlẹgo kavi he ma to jlẹkaji tọn de mẹ.—Gẹnẹsisi 3:12, 16.
6, 7. (a) Tasọdona sunnu-yinyin tẹwẹ wleawu jẹnukọnna Osingigọ lọ? (b) Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn ninọmẹ he jẹnukọnna Osingigọ lọ mẹ?
6 Sunnu-yinyin po yọnnu-yinyin po ṣiṣizan lẹzun dohia gbangba de jẹnukọnna Osingigọ. Angẹli he jo tẹnmẹ dowhenu yetọn tọn do to olọn mẹ lẹ diọ agbasa yetọn zun gbẹtọ tọn nado sọgan duvivi zanhẹmẹ tọn po yọnnu lẹ po. (Gẹnẹsisi 6:1, 2) Kandai lọ dlẹnalọ do sunnu heyin jiji gbọn kọndopọ he mayin jọwamọ tọn lẹ kẹdẹ dali. Podọ e taidi dọ ovivi lọ lẹ yin gbẹtọ flusọ lẹ, bo ma penugo nado jivi. Yé lẹzun yinyọnẹn taidi mẹgángán lẹ, Nẹfilimi, kavi Mẹhọliaitọ lẹ, to whenuena e yindọ yé na nọ ze mẹdevo lẹ liai. (Gẹnẹsisi 6:4) Kunnudenu dohia dọ yé yin danuwatọ, fifiẹtọ, he ma nọ do awuvẹmẹ numọtolanmẹ tọn depope hia.
7 E họnwun dọ, whanpẹ agbasa tọn, ninọmẹ agbasa tọn, ojlẹ, kavi hlọnhlọn ma nọ do sunnu-yinyin kavi yọnnu-yinyin he yin alọkẹyi hia na yede gba. Angẹli he diọ agbasa yetọn lẹ vlavo yin mẹhe yọnwhanpẹ. Podọ Nẹfilimi lọ lẹ yin mẹhe klo bo tọ́nalun, ṣigba lẹnpọn yetọn tọn yin gbíngbán. Angẹli tolivẹtọ lọ lẹ po ovi yetọn lẹ po hẹn aigba lọ gọ́ po zanhẹmẹ po gọna danuwiwa. Enẹwutu, Jehovah hẹn aihọn enẹ wá opodo. (Gẹnẹsisi 6:5-7) Nalete, Osingigọ lọ ma hẹn nuyiwadomẹji aovi tọn lẹ wá opodo gba, mọjanwẹ e ma dè kọdetọn ylando Adam tọn sẹ̀ sọn aimẹ do. Lẹnpọn he ma sọgbe gando sunnu-yinyin po yọnnu-yinyin po go sọ vọ́ sọawuhia whladopo dogọ to Osingigọ lọ godo, podọ apajlẹ lẹ tin to Biblu mẹ, yèdọ dagbe po ylankan po, he mẹ mí sọgan plọnnu sọn.
8. Apajlẹ dagbe he sọgbe sunnu-yinyin tọn tẹwẹ Josẹfu zedai?
8 Josẹfu po asi Pọtifali tọn po wleawuna apajlẹ sinsinyẹn he gbọnvo de heyin sunnu-yinyin he sọgbe tọn sọta yọnnu-yinyin aihọn mẹ tọn. Asi Pọtifali tọn, to owanyi zogbe tintindo na whanpẹ Josẹfu tọn mẹ, e tẹnpọn nado klọ ẹ. To ojlẹ enẹ mẹ, osẹ́n kandai sọn olọn mẹ wá tọn de ma tin he gbẹ́ ayọdide kavi ogalilọ. Etomọṣo, Josẹfu họ̀n sọn nawe gblewanọ enẹ dè bo do ede hia nado yin sunnu nujọnu Jiwheyẹwhe tọn, dehe do sunnu-yinyin he tindo alọkẹyi Jiwheyẹwhe tọn hia.—Gẹnẹsisi 39:7-9, 12.
9, 10. (a) Nawẹ Ahọsi Vaṣti ṣi yọnnu-yinyin etọn zan gbọn? (b) Apajlẹ dagbe yọnnu-yinyin tọn tẹwẹ Ẹsteli wleawu etọn na mí?
9 Ẹsteli po Ahọsi Vaṣti po wleawuna apajlẹ ayidego tọn he gbọnvo de na yọnnu lẹ. Po kunnudenu po Vaṣti lẹndọ emi yọnwhanpẹ gbau bọ Ahọlu Ahasuelusi na nọ yigbe hlan ojlo etọn lẹ to whepoponu wẹ sin. Ṣigba whanpẹ etọn yin agbasa tọn poun. E gbọ̀agba jlẹkajininọ po yọnnu-yinyin tọn po, na e gboawupo nado do taliai hia na asu po ahọlu etọn po. Ahọlu lọ gbẹ ẹ dai bo dè yọnnu he tindo jẹhẹnu yọnnu-yinyin nugbo tọn he, na nugbo tọn, dibusi Jehovah nado yin ahọsi etọn.—Ẹsteli 1:10-12; 2:15-17.
10 Ẹsteli nọte taidi apajlẹ jiawu de na yọnnu Klistiani lẹ. Ewọ yin ‘whanpẹnọ to awusọhia po ninọmẹ po mẹ,’ ṣogan e do aṣọ́ agbasa tọn etọn hia heyin “gbẹtọ he whlá to ayiha mẹ nẹ, ehe mẹ gbigble ma tin te, yèdọ aṣọ́ gbigbọ homẹmimiọn po dẹẹdẹ tọn po.” (Ẹsteli 2:7; 1 Pita 3:4) E ma pọ́n aṣọ́ agbasa tọn nado yin nujọnu hugan gba. Ẹsteli do zìnzìn po mawazẹjlẹgo po hia, yin taliaitọ na asu etọn, yèdọ Ahasuelusi, etlẹ yin to whenuena ogbẹ̀ omẹ etọn lẹ tọn tin to owù mẹ. Ẹsteli nọ nabọẹ to whenuena e yin nuyọnẹnnu nado wà mọ ṣigba nọ dọho po adọgbigbo po to whenuena e yin dandannu po ojlẹ he sọgbe po mẹ. (Ẹsteli 2:10; 7:3-6) E kẹalọyi ayinamẹ sọn Mọldekai tavẹvi etọn he whèwhín si. (Ẹsteli 4:12-16) E do owanyi po nugbonọ-yinyin po hia hlan omẹ etọn lẹ.
Awusọhia Gbonu Tọn
11. Etẹwẹ mí dona hẹn do ayiha mẹ na nuhe du awusọhia gbonu tọn?
11 Etẹwẹ yin họ̀nhungan lọ hlan yọnnu-yinyin he sọgbe kọ̀n? Onọ̀ de dọmọ: “Nukunmẹ dagbe oklọ wẹ, whanpẹ sọ yin nuvọ́: Ṣigba yọnnu he dibusi Oklunọ, wẹ yè na nọ pa.” (Howhinwhẹn lẹ 31:30) Enẹwutu obu gbégbònamẹ Jiwheyẹwhe tọn yin onú titengbe, podọ dagbewanyi, awuvivi, jlẹkajininọ, po odẹ́ whiwhẹ tọn po nọ yidogọna yọnnu-yinyin tlala hugan lehe whanpẹ agbasa tọn nọ basi do.—Howhinwhẹn lẹ 31:26.
12, 13. (a) Po awubla po, hiadogonanu tẹwẹ hogbe mẹsusu tọn tindo? (b) Etẹwẹ yin zẹẹmẹ Howhinwhẹn lẹ 11:22 tọn?
12 E blawu dọ, susu sunnu po yọnnu lẹ po tọn ma nọ kẹ onù yetọn lẹ to nuyọnẹn mẹ, mọjanwẹ dagbewanyi ma tin to odẹ́ yetọn ji. Hogbe yetọn lẹ nọ yin mẹzunzun tọn, mẹṣanko tọn, he kudiho, po mẹtọnmahopọn tọn po. Sunnu delẹ nọ lẹndọ ohógblo yin ohia sunnu-yinyin tọn, podọ yọnnu delẹ nọ yí nululu do nọ hodo apajlẹ yetọn. Ṣogan, eyin yọnnu de yọnwhanpẹ ṣigba ma tindo lẹnpọn dagbe bo yin nudọ̀ntọ, mẹvlẹkotọ, kavi goyitọ, na nugbo tọn be e sọgan yọnwhanpẹ to linlẹn dagbe, yèdọ yọnnu-yinyin nugbo tọn mẹ ya? “Dile sikalọkẹ te to awọntin ohàn de tọn mẹ, mọwẹ yọnnu whanpẹnọ he ma zìn.”—Howhinwhẹn lẹ 11:22.
13 Whanpẹ to pọmẹ po hogbe mawé, mẹṣanko tọn, kavi lẹnpọn dagbe matindo tọn po ma na tin to kọndopọmẹ po awusọhia yọnnu-yinyin tọn depope he mẹde sọgan jlo po gba. Na nugbo tọn, walọyizan jijọ-madi-Jiwheyẹwhe tọn mọnkọtọn tlẹ sọgan hẹn gbẹtọ whanpẹnọ de zun mẹhe ylankan. Mí sọgan yọ́n pinpẹn etọn po awubibọ po dọ awusọhia agbasa sunnu kavi yọnnu de tọn ma sọgan basi vọjlado kavi yin whẹwhinwhẹ́n na homẹgble, whẹgbe, kavi hogbe mẹzunzun tọn lẹ na ede. Klistiani lẹpo sọgan podọ dona hẹn yedelẹ yọnwhanpẹ na Jiwheyẹwhe podọ na gbẹtọvi hatọ lẹ gbọn hogbe po walọyizan he sinai do Biblu ji yetọn tọn lẹ po dali.—Efesunu lẹ 4:31.
14. Wunmẹ aṣọdido tẹ tọn wẹ yin pipà to 1 Pita 3:3-5 mẹ, podọ numọtolanmẹ tẹwẹ hiẹ tindo dogbọn enẹ dali?
14 To whenuena yọnnu-yinyin po sunnu-yinyin nujọnu tọn lẹ po sinai do jẹhẹnu gbigbọmẹ tọn lẹ ji, ninọmẹ agbasa po awusọhia po, gọna avọ̀ he mí nọ do podọ aliho he mẹ mí do e gbọn, nọ do nuhe mí yin hia. Matin ayihaawe apọsteli Pita tindo delẹ to aliho nusisọ po aṣọdido owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ po to ayihamẹ, to whenuena e na ayinamẹ Klistiani yọnnu lẹ dọmọ: “Aṣọ́ mẹhetọn yè dike e yin aṣọ́ agbasago tọn blo, oda bibla tọn, aṣọ́ sika tọn, kavi avọ̀ ṣinṣinyọn tọn blo; ṣigba ni yin gbẹtọ he whla to ayiha mẹ nẹ, ehe mẹ gbigble ma tin te, yèdọ aṣọ́ gbigbọ homẹmimiọn po dẹẹdẹ tọn po, ehe họakuẹ susu to Jiwheyẹwhe nukunmẹ. Na lehunkọ wẹ yọnnu wiwe hohowhenu tọn lẹ te ga, yé he dotudo Jiwheyẹwhe go, bo doaṣọna yede, bo nọ yin mẹmẹglọ hlan asu yetọn titi lẹ.”—1 Pita 3:3-5.
15. Etẹwẹ Klistiani yọnnu lẹ dona dovivẹnu nado dohia to aṣọdido yetọn lẹ mẹ?
15 To 1 Timoti 2:9, 10 mẹ, mí mọ zẹẹmẹ Paulu tọn dogbọn aṣọdido yọnnu lẹ tọn dali dọmọ: “Na yọnnu lẹ ni nọ yí avọ̀ jlẹmẹjlẹmẹ do doaṣọna yede, po winyan po po huwhẹ po . . . ehe jẹ na yọnnu he yigbena jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn gbọn azọ́n dagbe lẹ mẹ.” To finẹ e zinnudo nuhudo lọ ji na jlẹkajininọ po aṣọ́ jlẹmẹjlẹmẹ po he nọ do huwhẹ ayiha tọn hia.
16, 17. (a) Nawẹ avọ̀dido ko yin ṣiṣizan gbọn sunnu po yọnnu susu lẹ po dali to egbehe gbọn? (b) Tadona tẹ kọ̀n wẹ mí dona wá sọn ayinamẹ heyin mimọ to Deutelonomi 22:5 mẹ?
16 Na sunnu kavi yọnnu, dẹpẹ kavi awhli, nado yinuwa kavi doaṣọ to aliho he nọ fọ́n ojlo zanhẹmẹ tọn dote mẹ ma na yidogọna sunnu-yinyin kavi yọnnu-yinyin nugbo gba, mọjanwẹ e ma sọ gbógbèna Jiwheyẹwhe do niyẹn. Susu gbẹtọ he tin to aihọn mẹ lẹ nọ yì zẹjlẹgo to jijlá sunnu-yinyin kavi yọnnu-yinyin to nusisọ po walọyizan po mẹ. Mẹdevo lẹ nọ hẹn vogbingbọn he tin to vijinu lọ lẹ ṣẹnṣẹn wlú na yanwle mawé tọn lẹ wutu. Lehe mí Klistiani lẹ sọgan gọna pẹdido do sọ dọ Biblu dè linlẹn Jiwheyẹwhe tọn hia! Jehovah lá hlan Islaeli hohowhenu tọn dọmọ: “Yọnnusi de ma na yí enẹ he yin sunnusi de tọn do gba, mọ sunnusi de ma nasọ yí avọ̀ yọnnusi de tọn do ogo gba: na mẹdepope he wà onú helẹ yin osùnú de hlan Oklunọ lọ Jiwheyẹwhe towe.”—Deutelonomi 22:5.
17 To whẹho ehe mẹ, vlavo hiẹ na duvivi nado vọ́ dogbapọnna nuhe Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn 1er octobre 1990 tọn, dọ to weda 25 mẹ dọmọ: “Whẹho lọ mayin eyin vlavo aṣọdido alọpa de sọgbe hẹ aṣa nusisọ tọn gba ṣigba eyin vlavo e jẹ na omẹ he dọ dọ emi yin lizọnyizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn de. (Lomunu lẹ 12:2; 2 Kọlintinu lẹ 6:3) Awu mọ mọ de poun kavi aṣọdido he finyọnmẹ tánun-tánun sọgan fẹ́ ayiha mẹtọn sẹ sọn owẹ̀n mítọn go. Aṣọdido zẹjlẹgo tọn podọ sọn ojlo mẹ wá nado hẹn sunnu lẹ taidi yọnnu kavi yọnnu lẹ taidi sunnu yin nuhe ma yọ́n depope gba. (Yijlẹdo Deutelonomi 22:5 go.) Nugbo wẹ dọ aṣa lẹdo lọ mẹ tọn lẹ sọgan gbọnvo, sọgbe hẹ aimẹ lọ, nuhudo agbasazọ́n tọn lẹ, po mọ mọ po sọyi, bọ agun Klistiani tọn lọ ma nọ basi nunọwhinnusẹ́n egblemaku tọn lẹ do mẹmẹsunnu-yinyin lẹdo aihọn pe tọn lọ ji.”
18. Afọdide tẹlẹ wẹ mí sọgan ze to ayinamẹ Biblu tọn lẹ yiyizan mẹ dogbọn avọ̀dido po aṣọdido po dali?
18 Ayinamẹ he sọgbe bo to jlẹkaji nankọtọn die! E blawu dọ, Klistiani delẹ, sunnu po yọnnu po, to wunvimẹ nọ hodo nudepope he aihọn lọ na tuli etọn na nuhe du avọ̀dido po aṣọdido po mahopọnna lehe e sọgan gando Jehovah po agun Klistiani tọn go po do. Dopodopo mítọn sọgan basi dogbapọn mẹdetiti tọn delẹ nado mọ eyin mí ko yin nuyiwadeji gbọn lẹnpọn aihọn lọ tọn dali. Kavi mí sọgan dọnsẹpọ mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu numimọnọ he yè nọ na sisi de, bo kàn ayidonugo sè na vọjlado he mí sọgan basi to aṣọdido mítọn lẹ mẹ podọ to enẹgodo yí sọwhiwhe do lẹnnupọn do ayinamẹ lọ lẹ ji.
Klistiani Sunnu lẹ po Yọnnu lẹ po—Yèdọ Sunnu po Yọnnu Nujọnu Tọn lẹ Po
19. Nuyiwadomẹji he ma sọgbe tẹwẹ mí dona hoavun hẹ?
19 Yẹwhe aihọn ehe tọn wẹ Satani, podọ nuyiwadomẹji etọn sọgan yin mimọ to bẹwlu he e ko hẹn wá do vijinu lẹ ji, podọ he ma nọte do nusisọ kẹdẹ ji. (2 Kọlintinu lẹ 4:4) To otò delẹ mẹ yọnnu susu nọ whlẹnagbà hẹ sunnu lẹ do tatọ-yinyin ji, bo nọ gbẹkọ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ go. To alọ devo mẹ, sọha susu to sunnu lẹ mẹ nọ jo azọngban tatọ tọn yetọn dai poun, dile Adam basi do. Mẹdevo lẹ tlẹ nọ tẹnpọn nado diọ azọngban vijinu yetọn tọn to gbẹ̀mẹ sọn ode jẹ devo mẹ. (Lomunu lẹ 1:26, 27) Biblu ma na aliho gbẹzan alọpa devo tọn he yin alọkẹyi gbọn Jiwheyẹwhe dali gba. Podọ mẹdepope he, jẹnukọnna lilẹzun Klistiani lẹ, tin to bẹwlu mẹ dogbọn ninọmẹ kavi ojlo vijinu yetọn tọn lẹ dali sọgan tindo jide dọ e na yin na dagbe kakadoi yetọn nado nọgbẹ sọgbe hẹ nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn, yèdọ nujinọtedo he na yin pinpẹn etọn yọnẹn na nugbo tọn gbọn mẹlẹpo he jẹ pipé gbẹtọvi tọn kọ̀n lẹ dali.
20. Nugandomẹgo tẹwẹ Galatianu lẹ 5:22, 23 tindo do pọndohlan sunnu-yinyin po yọnnu-yinyin mítọn po ji?
20 Owe wiwe lẹ dohia dọ Klistiani sunnu po yọnnu po lẹ tindo nuhudo nado wleawuna bo do sinsẹ́n gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ hia—owanyi, ayajẹ, jijọho, linsinsinyẹn, homẹdagbe, dagbewà, nugbowa, walọmimiọn, po mawazẹjlẹgo po. (Galatianu lẹ 5:22, 23) Jiwheyẹwhe, to nuyọnẹn daho etọn mẹ, hẹn sunnu lẹ penugo nado yidogọna sunnu-yinyin yetọn, podọ yọnnu lẹ yọnnu-yinyin yetọn, gbọn awuwlena jẹhẹnu enẹlẹ dali. Sunnu he nọ do sinsẹ́n gbigbọ tọn hia nọ yin sisi na po awubibọ po, podọ yọnnu he wà mọ nọ yin wanyina po awubibọ po.
21, 22. (a) Apajlẹ gbẹzan tọn tẹwẹ Jesu zedai? (b) Nawẹ Jesu do sunnu-yinyin etọn hia gbọn?
21 Sunnu klohugan he ko nọgbẹ̀ pọ́n wẹ Jesu Klisti, podọ gbẹzan etọn wẹ Klistiani lẹ dona hodo. (1 Pita 2:21-23) Dile Jesu basi do, sunnu lẹ po yọnnu lẹ po dona yin nugbonọ hlan Jiwheyẹwhe bo na sisi Ohó Etọn. Jesu do jẹhẹnu jiawu owanyi tọn, awuvẹmẹ tọn, po lẹblanu tọn po hia. Taidi Klistiani nugbo lẹ, mí yin nukundo nado hodo apajlẹ etọn nado na kunnudenu dọ mí wẹ devi etọn lẹ.—Johanu 13:35.
22 Jesu Klisti yin gbẹtọ nujọnu tọn de, podọ jẹhẹnu sunnu-yinyin etọn tọn lẹ sọgan yin mimọ dile mí to kandai gbẹzan etọn tọn lẹ plọn dile e yin didohia to Owe wiwe lẹ mẹ do. E ma wlealọ pọ́n, ṣigba Biblu dohia dọ e duvivi kọndopọ jlẹkaji tọn de po yọnnu lẹ po. (Luku 10:38, 39) Haṣinṣan etọn lẹ hẹ sunnu po yọnnu po nọ yin wiwe po gbégbò tọn po to whepoponu. E yin apajlẹ pipé sunnu-yinyin tọn. Ewọ ma dike na mẹdepope—yèdọ sunnu, yọnnu, kavi angẹli tolivẹtọ lẹ—nado hò sunnu-yinyin jijọ-di-Jiwheyẹwhe po nugbonọ-yinyin hlan Jehovah etọn tọn po yí sọn e si gba. E ma whleawu nado kẹalọyi azọngban etọn lẹ, podọ e wà mọ matin koefinfàn.—Matiu 26:39.
23. To pọndohlanmẹ na azọngban vijinu tọn lẹ, nawẹ Klistiani nugbo lẹ yin didona gbọnvo gbọn?
23 Homẹhunhun nankọtọn die nado tin to omẹ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn podọ nado kọnawudopọ hẹ sunnu po yọnnu po, gọna dẹpẹ lẹ po awhli lẹ po, mẹhe yanwle yetọn tintan to gbẹ̀mẹ yin nado yiwanna bo setonuna Jehovah Jiwheyẹwhe! Mí ma tin to glọ̀ndo mẹ na tonusisena Ohó Jiwheyẹwhe Tọn wutu gba. Kakatimọ, mí yin hinhẹn jẹ mẹdekannu sọn aihọn ehe po aliho etọn lẹ po si he nọ hẹn whanpẹ, lẹndai, po azọngban voovo vijinu lẹ tọn po gblezọn. Mí sọgan tindo numimọ ayajẹ nujọnu tọn lọ he nọ wá sọn hinhẹn tito nunamẹ sọn Jiwheyẹwhe dè mítọn to gbẹ̀mẹ di mẹ, vlavo mí yin sunnu kavi yọnnu. Mọwẹ, lehe mí gọna pẹdido do sọ na Jehovah Jiwheyẹwhe, yèdọ Mẹdatọ lọ, na awuwledainanu owanyinọ etọn lẹ do ota mítọn mẹ podọ na didá he e ko dá mí yin sunnu po yọnnu po!
Nawẹ Hiẹ Na Na Gblọndo Gbọn?
◻ Azọngban he sọgbe na sunnu po yọnnu po tẹlẹ wẹ Biblu basi zẹẹmẹ etọn?
◻ Nawẹ sunnu-yinyin yin tasọdona jẹnukọnna Osingigọ lọ gbọn, podọ nawẹ walọyizan hlan sunnu-yinyin po yọnnu-yinyin po yin kọslona to ojlẹ mítọn mẹ gbọn?
◻ Ayinamẹ Biblu tọn dogbọn awusọhia dali tẹwẹ hiẹ na din nado yizan?
◻ Nawẹ Klistiani sunnu po yọnnu lẹ po sọgan do yedelẹ hia nado yin sunnu po yọnnu nujọnu tọn lẹ po gbọn?
[Yẹdide to weda 11]
Dile etlẹ yindọ e diwhẹ̀n, na titengbe tọn Ẹsteli yin finflin na jlẹkajininọ etọn gọna gbigbọ whiwhẹ po homẹmimiọn etọn po
[Yẹdide to weda 12]
Na ayidonugo jlẹkaji tọn nusisọ to whenuena nuzindonuji klohugan dona yin hlan whanpẹ homẹ tọn