Dó Dodowiwa—Gbẹ̀n Dagbewanyi Jiwheyẹwhe Tọn

“EWỌ he basi alọyitọ na jonọ na mọ tukla: ṣigba ewọ he gbẹwanna alọyiyi tin to jijọho.” (Howhinwhẹn lẹ 11:15) Lehe oló he whègli ehe biọ to mí si nado yinuwa po linlẹn azọngbannọ-yinyin tọn po do sọ! Alọ akuẹ-yinyan tọn yíyí na jonọ de nọ hẹn nuhahun wá. Dapana alọ-do-alọmẹ—heyin nuyiwa alọdowemẹ gbemima tọn de to Islaeli hohowhenu tọn mẹ—bo vò sọn omọ̀ akuẹ tọn lẹ mẹ.

E họnwun dọ nunọwhinnusẹ́n he to yinyin yiyizan tofi wẹ: “Nudepope gbẹtọ dó, enẹ wẹ e na gbẹ̀n ga.” (Galatianu lẹ 6:7) Yẹwhegán Hosea dọmọ: ‘Dó okún na dewe to dodowiwa mẹ, bo gbẹ̀n dagbewanyi.’ (Hosea 10:12) Mọwẹ, dó dodowiwa gbọn onú lẹ wiwà to aliho Jiwheyẹwhe tọn mẹ dali, bo gbẹ̀n dagbewanyi etọn. To nunọwhinnusẹ́n ehe yiyizan pludopludo mẹ, Ahọlu Sọlọmọni Islaeli tọn yí huhlọn do na tuli nuwiwa dagbe lẹ, hodidọ he jlọ, po walọyizan dagbe po. Dogbigbapọnna hodidọ nuyọnẹn tọn etọn lẹ kitokito na na mí tuli nado dó okún dodowiwa tọn na míde.—Howhinwhẹn lẹ 11:15-31.

Dó ‘Jijọdagbe,’ bo Gbẹ̀n “Yẹyi”

“Yọnnu [jijọdagbenọ] hẹn yẹyi dote,” wẹ ahọlu nuyọnẹntọ lọ dọ,“dile gbẹtọ [kọgbidinamẹtọ] lẹ nọ hẹn adọkun dote do.” (Howhinwhẹn lẹ 11:16) Wefọ ehe do vogbingbọn hia to yẹyi dẹn-to-aimẹ he yọnnu jijọdagbenọ, “yọnnu homẹdagbenọ de,” sọgan tindo po adọkun ojlẹ gli tọn he kọgbidinamẹtọ de nọ bẹpli po ṣẹnṣẹn.—An American Translation.

Nawẹ mẹde sọgan tindo jijọdagbe he nọ dekọtọn do yẹyi mẹ gbọn? ‘Whlá nuyọnẹn po nugopipe nulẹnpọn tọn po,’ wẹ yin ayinamẹ Sọlọmọni tọn, ‘podọ yé nasọ yin whanpẹ hlan okọ̀ towe.’ (Howhinwhẹn lẹ 3:21, 22) Podọ psalm-kàntọ dọ dọ ‘ojọmiọn yin kinkọndo nùflo ahọlu de tọn lẹ ji.’ (Psalm 45:1, 2) Mọwẹ, nuyọnẹn, nugopipe nulẹnpọn tọn, po yizan dagbe odẹ́ tọn po nọ hẹn nujọnu-yinyin po jijọdagbe mẹde tọn po pọnte deji. Enẹ yin nugbo taun gando yọnnu nuyọnẹntọ de go. Abigaili, asi Nabali gugutọ tọn yin apajlẹ dopo. Yọnnu lọ yin ‘zinzintọ bosọ yọnwhanpẹ,’ bọ Ahọlu Davidi sọ pà ẹ na “nuyọnẹn” etọn.—1 Samuẹli 25:3, 33.

Yọnnu jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn he tindo jijọdagbe na mọ yẹyi yí na jide tọn. Mẹdevo lẹ na nọ dọ dagbe etọn. Eyin e ko wlealọ, e na mọ yẹyi yí sọn asu etọn dè. Na nugbo tọn, e na hẹn yẹyi wá na whẹndo etọn blebu. Podọ yẹyi etọn ma na yin ojlẹ gli tọn gba. “Oyín dagbe bọawu dide hú adọkun daho, podọ nukundagbe owanyi tọn hú fataka po sika po.” (Howhinwhẹn lẹ 22:1) Oyín dagbe he e tindo to Jiwheyẹwhe dè na họakuẹ kakadoi.

Adà awetọ wẹ ninọmẹ lọ yin na kọgbidinamẹtọ de, yèdọ ‘kanylantọ de.’ (Howhinwhẹn lẹ 11:16, New International Version) Kọgbidinamẹtọ de yin zize do hukan dopolọ ji hẹ sunnu kanylantọ po mẹhe nọ diọnukunsọ sinsẹ̀n-basitọ Jehovah tọn lẹ po. (Job 6:23; 27:13) Sunnu mọnkọtọn de ‘ma nọ ze Jiwheyẹwhe do nukọn ede tọn gba.’ (Psalm 54:3) Gbọn kọgbidina homẹvọnọ lẹ po hihò yé dù po dali, omẹ mọnkọtọn de sọgan “bẹ fataka pli di kọ́gudu.” (Job 27:16) Etomọṣo, to nukọnmẹ, e sọgan kú to ojlẹ depope mẹ. (Job 27:19) Adọkun po nuwadotana etọn lẹpo po na lẹzun ovọ́ to whenẹnu.—Luku 12:16-21.

Nuplọnmẹ titengbe nankọ die Howhinwhẹn lẹ 11:16 plọn mí! Gbọn nuhe jijọdagbenọ po kọgbidinamẹtọ po na gbẹ̀n didohia mí tlọlọ dali, ahọlu Islaeli tọn na mí tuli nado dó dodowiwa.

‘Dagbewanyi’ Nọ Hẹn Ale lẹ Wá

To onú pinplọnmẹ do haṣinṣan gbẹtọvi tọn lẹ ji yinukọn dogọ mẹ, Sọlọmọni dọmọ: “Gbẹtọ [dagbewanyinọ] wà dagbe hlan gbigbọ ede tọn: ṣigba gbẹtọ okànọ to tuklado agbasa ede tọn.” (Howhinwhẹn lẹ 11:17) Weyọnẹntọ dopo dọ dọ: “Nuagokun howhinwhẹn lọ tọn wẹ yindọ nuyiwa mẹde tọn hlan mẹdevo lẹ, vlavo dagbe kavi ylankan, nọ tindo kọdetọn he omẹ lọ lọsu ma lẹn kavi donukun lẹ.” Lẹnnupọndo awhli de he nọ yin Lisa ji.a Dile etlẹ yindọ linlẹn dagbe wẹ e nọ tindo, e nọ gbọwhenu na dope etọn lẹ tẹgbẹ̀. E nọ gbọwhenu na nukunwhiwhe 30 kavi hugan mọ na dope etọn lẹ hẹ wẹnlatọ Ahọluduta tọn devo lẹ nado tọ́n hẹ yé na nuwiwa yẹwhehodidọ tọn. Lisa ma to ale hẹnwa na ede gba. Be e sọgan gblewhẹdo mẹdevo lẹ eyin agbọ́ pé yé na ojlẹ họakuẹ yetọn hinhẹngú bọ yé masọ nọ dó dope hẹ ẹ ba ya?

Pipenọ to nulẹpo mẹ dintọ de—yèdọ mẹde he nọ ze nujinọtedo he yiaga zẹjlẹgo lẹ dai—to kanylando ede go ga. Na e nọ to kanván to whepoponu nado jẹ yanwle he ma yọnbasi lẹ kọ̀n wutu, e to ede zedo ninọmẹ he sọgan dekọtọn do nuṣikọ po flumẹjijẹ po mẹ lẹ mẹ. To alọ devo mẹ, mí nọ wà dagbe hlan míde to whenuena mí ze yanwle he kọ̀n mí sọgan jẹ he sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe lẹ dai. Vlavo mí ma nọ yawu mọnukunnujẹ whẹho lẹ mẹ di mẹdevo lẹ. Kavi vlavo awutu kavi yọnhowhe ko to aliglọnna mí. Mì gbọ mí ni ma gblehomẹ do nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn mítọn go blo, ṣigba mí ni to lẹnpọn dagbe dohia zọnmii to pipehẹ dogbó mítọn lẹ mẹ. Mí na yin ayajẹnọ eyin mí ‘wà nuhe go’ huhlọn mítọn pé lẹpo.—2 Timoti 2:15; Filippinu lẹ 4:5.

To zẹẹmẹ bibasi yì nukọn dogọ do lehe dodonọ nọ hẹn ale wá na ede bọ kanylantọ nọ gbleawuna ede ji mẹ, ahọlu nuyọnẹntọ lọ dọmọ: “Mẹylankan to azọ́n ale oklọ tọn wà; ṣigba ewọ he to dodo dọ wẹ ale nugbo tin na. Dile mẹhe nọte to dodo mẹ do ogbẹ̀ do: mọwẹ mẹhe to mọdona oylan, e to mọdona okú ede tọn. Yé he yin gbigble to ayiha mẹ wẹ osùnú de hlan OKLUNỌ: ṣigba homẹ etọn hùn do mẹhe yin nugbonọ to aliho yetọn ji lẹ go. Eyin yé tlẹ sin alọ do alọ go, mẹylankan ma na yì majiya: ṣigba okún dodonọ lẹ tọn wẹ yè na whlẹn.”—Howhinwhẹn lẹ 11:18-21.

Wefọ ehelẹ zinnudo nuagokun titengbe ehe ji to aliho voovo lẹ mẹ: Dó dodowiwa bo gbẹ̀n ale etọn. Mẹylankan sọgan lẹhlan oklọ kavi akọhiho, enẹ wẹ ma nado hẹn nudepope gú whẹpo do mọ nude yí. Na ale mọnkọtọn lẹ yin lalo tọn wutu, ewọ sọgan jẹflumẹ. Mẹhe yin azọ́nwatọ nugbonọ nọ hẹn ale nugbo lẹ wá to enẹ mẹ dọ e nọ tindo hihọ́. Nugbonọ lọ nọ tindo todido ogbẹ̀ madopodo tọn, na e tindo alọkẹyi Jiwheyẹwhe tọn wutu. Ṣigba etẹwẹ na yin kọdetọn mẹylankan tọn? “Eyin yé tlẹ sin alọ do alọ go” to sébibla ylankan mẹ, mẹylankan ma na gọ̀n ma yin yasana gba. (Howhinwhẹn lẹ 2:21, 22) Tudohomẹnamẹ dagbe nankọ die nado dó dodowiwa!

Whanpẹ Nujọnu Tọn na Nuyọnẹntọ

“Dile sika-lọkẹ te to awọntin ohàn de tọn mẹ, mọwẹ yọnnu whanpẹnọ he ma zìn,” wẹ Sọlọmọni zindonukọn dọ. (Howhinwhẹn lẹ 11:22) Alọkẹ awọntin mẹ tọn yin aṣọdonu he gbayipe de to ojlẹ Biblu tọn lẹ mẹ. Sika-lọkẹ heyin didó do awọntin ji kavi gbọ̀n awọntinslo mẹ nọ yin aṣọdonu de he nọ saba yin mimọ to yọnnu de go. Lehe aṣọdonu whanpẹnọ enẹ ma na sọgbe to awọntin ohàn de tọn mẹ do sọ! Nudopolọ wẹ e yin po mẹhe yọnwhanpẹ to gbonu ṣigba he ma “zìn” de po. Aṣọdido ma jẹ omẹ mọnkọtọn de, vlavo yọnnu wẹo kavi sunnu. E ma sọgbe gba—bo ma tlẹ dọnmẹdogo paali.

Nugbo wẹ dọ, jọwamọnu wẹ e yin dọ lehe mẹdevo lẹ nọ pọ́n awusọhia mítọn hlan do nọ duahunmẹna mí. Ṣigba etẹwutu mí dona to nuhapọn glanglan kavi ma tindo pekọ do nukunmẹ kavi awusọhia agbasa mítọn tọn ji? Mí ma sọgan diọ suhugan awusọhia gbangba tọn mítọn lẹ. Podọ awusọhia agbasa tọn mayin nujọnu hugan lọ gba. Be e mayin nugbo wẹ dọ suhugan mẹhe mí yiwanna bo nọ doyẹyigona lẹ tọn wẹ yin mẹhe tindo awusọhia gbangba tọn paa lẹ ya? Whanpẹ agbasa tọn ma nọ hẹn ayajẹ wá gba. Nuhe họakuẹ hugan lọ wẹ whanpẹ homẹ tọn heyin jẹhẹnu dẹn-to-aimẹ jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Enẹwutu mì gbọ mí ni yin nuyọnẹntọ bosọ wleawuna jẹhẹnu mọnkọtọn lẹ.

“Ayiha Dagbewà Tọn Wẹ Yè na Hẹn Klo”

“Dagbe dodo wẹ ojlo dodonọ homẹ tọn,” wẹ Ahọlu Sọlọmọni dọ, “ṣigba homẹgble wẹ nukundo mẹylankan lẹ tọn.” To dido lehe e yin mọ gbọn hia mẹ, e yidogọ dọ: “Mẹde tin bo to vúnvúnvúnvún, ganṣo e to jijideji, mẹde sọ tin bosọ jọ hẹngogonọ hú le e jẹ do, ṣigba hlan mado mẹ wẹ.”—Howhinwhẹn lẹ 11:23, 24.

Dile mí to sọwhiwhe yí do vúnvún pé—yèdọ to oyọnẹn Ohó Jiwheyẹwhe tọn má na mẹdevo lẹ—mí nọ hẹn nukunnumọjẹnumẹ mídetiti tọn gando “nuhe gbigblo, tedidi, sisosiso, po jiyiyi po” etọn yin go pọnte deji. (Efesunu lẹ 3:18) To alọ devo mẹ, owù tin dọ mẹhe ma nọ yí oyọnẹn he e tindo zan sọgan hẹn ẹn bu. Mọwẹ, “ewọ he tẹalọpò do húnhún jinukun, nasọ tẹalọpò do gbẹ̀n ga; podọ ewọ he húnhún jinukun gege, nasọ gbẹ̀n gege ga.”—2 Kọlintinu lẹ 9:6.

“Ayiha dagbewà tọn wẹ yè na hẹn klo [tindo kọdetọn dagbe],” wẹ ahọlu lọ zindonukọn dọ, “ewọ he to sinhúmẹ, ewọ lọsu ga na yin sinhúna.” (Howhinwhẹn lẹ 11:25) Eyin mí yí alọtutlu do yí whenu po nutindo mítọn lẹ po zan nado nọgodona sinsẹ̀n-bibasi nugbo, homẹ Jehovah tọn na hùn do mí go. (Heblu lẹ 13:15, 16) E na ‘hùn ovẹ́sẹ olọn tọn lẹ bo na kọ̀n dona do mí ji kaka nuhudo depope ma na tin ba.’ (Malaki 3:10) Pọ́n kọdetọn dagbe gbigbọmẹ tọn he devi etọn lẹ to tintindo to egbehe poun!

To apajlẹ devo nina nado do vogbingbọn hia to ojlo dodonọ po mẹylankan po tọn ṣẹnṣẹn mẹ, Sọlọmọni dọmọ: “Ewọ he doalọ gbàdo tọn ote, ewọ wẹ gbẹtọ na hodẹ̀ do: ṣigba dona na tin to ota ewọ he sà ẹ tọn.” (Howhinwhẹn lẹ 11:26) Nado họ̀ onú lẹ pọṣọnu to whenuena yé ma vẹahi bo whlá yé kakajẹ whenuena onú lọ lẹ matin ba bọ akuẹ yetọn ko yiaga sọgan hẹn ale wá. Dile etlẹ yindọ ale delẹ sọgan wá sọn onú lẹ whiwhla dai na sọgodo mẹ to whenuena yé sù to aimẹ, gbẹtọ lẹ nọ saba gbẹwanna mẹhe wà ehe na ṣejannabi etọn wutu. To alọ devo mẹ, mẹhe ma nọ duale susu gbọn mẹdevo lẹ hihodu dali to nuhudo whenu lẹ nọ saba mọ nukundagbe gbẹtọ lẹ tọn.

To tulinina mí nado zindonukọn to onú dagbe, kavi dodowiwa jijlo mẹ, ahọlu Islaeli tọn dọmọ: “Ewọ he wà dẹẹdẹ do dín dagbe, na mọ nukundagbe: ṣigba ewọ he to oylan dín pé, e ja pipla ẹ gbé. Ewọ he dotudo adọkun etọn go na jai: ṣigba dodonọ na to vùnvùn di alà atin tọn.”—Howhinwhẹn lẹ 11:27, 28.

Dodonọ to Alindọn lẹ Whlẹngán

To lehe nuwiwa nululu tọn nọ tindo kọdetọn ylankan lẹ do didohia mẹ, Sọlọmọni dọmọ: “Ewọ he dotukla owhé ede tọn na dù jẹhọn gú.” (Howhinwhẹn lẹ 11:29a) Ylando Akani tọn ‘hẹn tukla wá ewọ lọsu ji,’ bọ ewọ po hagbẹ whẹndo etọn tọn lẹ po yin zannu dlan do hù. (Jọṣua, weta 7) To egbehe, tatọ́ whédo Klistiani tọn de po hagbẹ whẹndo etọn tọn lẹ po sọgan wà ylando he na dekọtọn do yinyin didesẹ sọn agun Klistiani tọn mẹ. Na awugbopo sunnu de tọn nado setonuna gbedide Jiwheyẹwhe tọn lẹ po dotẹnmẹ jijodona ylanwiwa sinsinyẹn to whẹndo etọn mẹ po wutu, e hẹn tukla wá whédo ede tọn ji. Ewọ podọ vlavo hagbẹ whẹndo etọn tọn devo lẹ yin didesẹ sọn gbẹdido Klistiani tọn mẹ taidi ylanwatọ he ma lẹnvọjọ lẹ. (1 Kọlintinu lẹ 5:11-13) Podọ etẹwẹ e na tindo? Jẹhọn tata—yèdọ nuhe mayin nujọnu kavi he ma họakuẹ depope.

“Nulunọ na yin lizọnyitọ na nuyọnẹntọ ayiha tọn,” wẹ wefọ lọ zindonukọn dọ. (Howhinwhẹn lẹ 11:29b) Na nulunọ ma tindo nuyọnẹn wutu, yè ma sọgan ze azọngban kiklo lẹ do alọmẹ na ẹn. Humọ, nukunmapedo onú edetiti tọn lẹ go ganji sọgan hẹn ẹn wá anademẹ mẹdevo tọn glọ to aliho de mẹ. Nulunọ mọnkọtọn sọgan lẹzun “lizọnyitọ na nuyọnẹntọ ayiha tọn.” To whelọnu lo, e họnwun dọ onú titengbe wẹ e yin dọ mí ni yí wuntuntun po nuyọnẹn po zan to nuyiwa mítọn lẹpo mẹ.

Ahọlu nuyọnẹntọ lọ na mí jide dọ “sinsẹ́n dodo tọn atin ogbẹ̀ tọn de wẹ; podọ ewọ he sọ diọ ayiha gbẹtọ tọn, wẹ nuyọnẹntọ.” (Howhinwhẹn lẹ 11:30) Nawẹ ehe nọ jọ gbọn? Eyọn, gbọn hodidọ po walọyizan etọn po gblamẹ, dodonọ de nọ na núdùdù gbigbọmẹ tọn mẹdevo lẹ. Yé nọ yin tulina nado sẹ̀n Jehovah bo sọgan mọ ogbẹ̀ he Jiwheyẹwhe hẹn yọnbasi lọ yí to godo mẹ.

‘Ylandonọ Na Yin Ahọsuna Hugan Mọ’

Lehe howhinwhẹn heyin nudego wayi lẹ dotuhomẹna mí nado dó dodowiwa do sọ! To nunọwhinnusẹ́n lọ he dọmọ “nudepope gbẹtọ dó, enẹ wẹ e na gbẹ̀n ga” yiyizan to aliho devo mẹ, Sọlọmọni dọmọ: “Doayi e go, yè na suahọ etọn dodonọ to aihọn mẹ: nẹmunẹmu wẹ mẹylankan po ylandonọ po.”—Howhinwhẹn lẹ 11:31.

Dile etlẹ yindọ dodonọ nọ tẹnpọn nado wà nuhe sọgbe, e nọ ṣinuwa to whedelẹnu. (Yẹwhehodọtọ 7:20) Podọ nuṣiwa etọn lẹ na yin ‘ahọsuna’ gbọn mẹplọnlọdomẹgo mimọyi dali. Nalete, etẹwẹ dogbọn mẹylankan he de sọn ojlo mẹ nado waylando bo masọ dovivẹnu depope nado lẹhlan dodowiwa kọ̀n dali? Be ewọ ma jẹ na ‘ahọsumẹ’ daho—yèdọ yasanamẹ sinsinyẹn de ya? “Yin e sọ yin huhlọn tlala wẹ dodonọ lẹ nado gán,” wẹ apọsteli Pita wlan, “fie wẹ mẹylankan po ylandonọ lẹ po na gbọ̀n?” (1 Pita 4:18) Enẹwutu, mì gbọ mí ni magbe nado hẹn ale wá na míde to whepoponu gbọn dodowiwa didó dali.

[Nudọnamẹ odò tọn]

[Yẹdide to weda 28]

‘Jijọdagbe’ hẹn “yẹyi” wá na Abigaili

[Yẹdide to weda 30]

‘Mẹylankan to ale oklọ tọn bẹpli, dodonọ to ale nugbo bẹpli’

[Yẹdide to weda 31]

‘Dó susugege, bosọ gbẹ̀n susugege’