‘Mì Nọ Wanu Matin Hùnhlún’
“Mì nọ wà onú popo matin hùnhlún.”—FILIPPINU LẸ 2:14.
1, 2. Ayinamẹ tẹwẹ apọsteli Paulu na Klistiani Filipi po Kọlinti po tọn lẹ, podọ etẹwutu?
TO WEKANHLANMẸ gbọdo etọn hlan agun Klistiani owhe kanweko tintan tọn he to Filipi mẹ, apọsteli Paulu na mẹpipa susu. E pà yisenọ hatọ etọn he to tòdaho enẹ mẹ lẹ na gbigbọ alọtútlú po zohunhun tọn yetọn po, bo do homẹhunhun etọn hia gando azọ́n dagbe yetọn lẹ go. Etomọṣo, Paulu flinnu yé nado “nọ wà onú popo matin hùnhlún.” (Filippinu lẹ 2:14) Naegbọn apọsteli lọ do na tudohomẹnamẹ ehe?
2 Paulu yọ́n nuhe hùnhlún sọgan hẹnwa. Owhe vude jẹnukọn, e ko flinnu agun he tin to Kọlinti dọ nuhlundọ sọgan hẹn owù wá. Paulu zinnudeji dọ to whenuena Islaelivi lẹ tin to zungbo mẹ, yé fọ́n adi Jehovah tọn dote pludopludo. Gbọnna? Yé do ojlo hia to onú ylankan lẹ mẹ, tindo mahẹ to boṣiọ-sinsẹ̀n po galilọ po mẹ, whlé Jehovah pọ́n, bosọ hlunnudọ. Paulu na tuli Kọlintinu lẹ nado plọnnu sọn apajlẹ ehelẹ mẹ. E wlan dọmọ: “Mìwlẹ sọ hlún blo, dile adade yetọn ga hlún do, bọ yè sọ hù yé sudo gbọn alọ mẹvatọ tọn mẹ.”—1 Kọlintinu lẹ 10:6-11.
3. Naegbọn mí dona na ayidonugo hlan whẹho nuhlundọ tọn to egbehe?
3 Taidi devizọnwatọ Jehovah tọn egbezangbe tọn lẹ, mí nọ do gbigbọ he taidi agun Filipi tọn nkọtọn hia. Mí yin zohunhunnọ na azọ́n dagbe lẹ bosọ tindo owanyi to mídelẹ ṣẹnṣẹn. (Johanu 13:34, 35) Ṣigba, to pọndohlan mẹ na awugble he hùnhlún hẹnwa omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ṣẹnṣẹn to hohowhenu, mí tindo whẹwhinwhẹ́n dagbe nado setonuna ayinamẹ lọ dọmọ: “Mì nọ wà onú popo matin hùnhlún.” Jẹnukọn whẹ́, mì gbọ mí ni gbadopọnna apajlẹ hùnhlún tọn delẹ he yin nùdego to Owe-wiwe mẹ. Enẹgodo mí na dọhodo onú delẹ ji he mí sọgan wà nado glọnalina awugble nuhlundọ tọn to egbehe.
Whẹndo Ylankan de Hlunnudọ do Jehovah Go
4. Nawẹ Islaelivi lẹ hlunnudọ to zungbo mẹ gbọn?
4 Hogbe Heblu tọn he zẹẹmẹdo ‘nado hlún, fànkoe, wule, kavi dowhẹgbe’ yin yiyizan to Biblu mẹ to kọndopọ mẹ hẹ nujijọ he wá aimẹ to owhe 40 he Islaeli yizan to zungbo mẹ lẹ whenu. Sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ, Islaelivi lẹ ma nọ tindo pekọ to ninọmẹ yetọn mẹ bo nọ do ehe hia gbọn hùnhlún dali. Di apajlẹ, osẹ vude poun to tundote yetọn sọn kanlinmọgbenu Egipti tọn mẹ godo, “agun ovi Islaeli tọn lẹ tọn pete to hùnhlún do Mose go podọ do Aalọn go.” Islaelivi lẹ wule gando núdùdù go dọmọ: “E pọnte dọ mí ko kú gbọn alọ OKLUNỌ tọn dali to aigba Egipti tọn ji, whenuena mí sinai to olànzẹ́n lẹ kọ̀n, whenuena mí to núdù gọ́ho; na mìwlẹ ko hẹn mí tọ́n biọ zungbo he mẹ, nado yí huvẹ do hù agun he pete.”—Eksọdusi 16:1-3.
5. To whenuena Islaelivi lẹ hlunnudọ, mẹnu go wẹ yé hlunnudọ do na taun tọn?
5 Na nugbo tọn, Jehovah penukundo nuhudo Islaelivi lẹ tọn go to zungbo lọ mẹ, bo gbọn owanyi dali wleawu núdùdù po osin po tọn na yé. Owù depope ma tin to finẹ dọ akọta Islaeli tọn na kú huvẹ to zungbo mẹ gba. Ṣigba, po gbigbọ pekọ matindo tọn po, yé mọ dọ emi ko to yaji zẹjlẹgo bo jẹ nuhlundọ ji. Dile etlẹ yindọ Mose po Aalọn po go wẹ yé wule do, Jehovah pọ́n hodidọ yetọn hlan taidi lewuwu sọta Ewọ. Mose dọna Islaelivi lẹ dọmọ: “OKLUNỌ sè hùnhlún mìtọn lẹ he mì hlún do e go: etẹ ka [wẹ] míwlẹ yin? Hùnhlún mìtọn lẹ ma yin do míwlẹ go gba, ṣigba do OKLUNỌ go wẹ.”—Eksọdusi 16:4-8.
6, 7. Dile e yin didohia to Osọha lẹ 14:1-3 mẹ do, nawẹ gbigbọ Islaelivi lẹ tọn diọ gbọn?
6 Ojlẹ vude to enẹgodo, Islaelivi lẹ sọ hlunnudọ whladopo dogọ. Mose do sunnu 12 hlan nado yì bẹ̀ Aigba Pagbe tọn lọ pọ́n. Ao to yé mẹ lẹkọ po linlin ylankan de po. Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? “Ovi Islaeli tọn lẹpo . . . sọ to hùnhlún do Mose ta podọ do Aalọn ta: agun lọ pete sọ dọhlan yé dọmọ, E do jlo Jiwheyẹwhe dọ mí ko kú to aigba Egipti tọn ji! Kavi e do jlo Jiwheyẹwhe mí ko kú to zungbo he mẹ! Podọ etẹwutu wẹ OKLUNỌ lọ hẹn mí wá jẹ aigba [Kenani tọn] he ji, nado jai gbọn ohí lọ dali? Asi mítọn lẹ po omẹ flinflin mítọn lẹ po na yin gblannu de: e ma yin pọnte na mí nado lẹgọ do Egipti mẹ?”—Osọha lẹ 14:1-3.
7 Lehe gbigbọ Islaeli tọn ko diọ do sọ! To tintan whenu, pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn na tundote yetọn sọn Egipti po whlẹngán yetọn sọn Ohù Vẹẹ mẹ po ko whàn yé nado jihàn pipà tọn hlan Jehovah. (Eksọdusi 15:1-21) Ṣigba, todin he yé pehẹ ninọmẹ sinsinyẹn zungbo mẹ tọn lẹ bosọ to budina Kenaninu lẹ, gbigbọ pekọ matindo tọn ko diọtẹnna pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn. Kakati nado dopẹna Jiwheyẹwhe na mẹdekannujẹ yetọn, yé gblewhẹdo e na ninọmẹ he yé gbọn nuṣiwa dali pọnhlan taidi yajiji. Gbọnmọ dali, nuhlundọ yetọn do awugbopo nado wleawuna pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn he sọgbe na awuwledainanu Jehovah tọn lẹ hia. Abajọ ewọ do dọmọ: “Nawẹ yẹn na miọnhomẹ to whẹndo ylankan he dè dẹn do, he to hùnhlún dotana mi?”—Osọha lẹ 14:27; 21:5.
Hùnhlún to Owhe Kanweko Tintan Mẹ
8, 9. Na apajlẹ hùnhlún tọn he yin kinkàndai to Owe-wiwe Glẹki Klistiani tọn mẹ delẹ.
8 Apajlẹ hùnhlún tọn he yin nùdego jẹnukọn lẹ bẹ pipli gbẹtọ lẹ tọn he to homẹgble yetọn dohia to gbangba lẹ hẹn. Ṣigba, to whenuena Jesu Klisti wá Jelusalẹm na Hùnwhẹ Gòhọtúntún tọn to owhe 32 W.M., ‘hùnhlún susu tin to agundaho lẹ lọ ṣẹnṣẹn gbọn ewọ tọn dali.’ (Johanu 7:12, 13, 32) E họnwun dọ yé to páde gando e go, bọ mẹdelẹ to didọ dọ mẹdagbe de wẹ e yin, to whenuena mẹdevo lẹ gbẹ́.
9 To nujijọ devo mẹ, Jesu po devi etọn lẹ po yì jogbé to owhé Levi, kavi Matiu, tòkuẹṣinyantọ lọ tọn gbè. “Falesi lẹ po wekantọ yetọn lẹ po to hùnhlún do nuplọntọ etọn lẹ go, dọmọ: Etẹwutu wẹ mìwlẹ to núdù bosọ to nùnù po tòkuẹṣinyantọ lẹ po po ylandonọ lẹ po?” (Luku 5:27-30) To ojlẹ delẹ godo to Galili, “Ju lẹ hlún do ota na [Jesu], na e dọ, Yẹn wẹ akla he jẹte sọn olọn wá wutu.” Delẹ to hodotọ Jesu tọn lẹ mẹ tlẹ gblehomẹ na nuhe e dọ wutu bo jẹ hùnhlún ji.—Johanu 6:41, 60, 61.
10, 11. Naegbọn Ju Glẹkigbe-dótọ lẹ do hlún, podọ nawẹ Klistiani mẹho agun tọn lẹ sọgan mọaleyi sọn aliho he mẹ lewuwu lọ yin dididẹ te mẹ gbọn?
10 To vogbingbọn mẹ, hùnhlún he wá aimẹ to ojlẹ vude to Pẹntikọsti 33 W.M. godo hẹn kọdetọn dagbe hugan wá. To ojlẹ enẹ mẹ, devi susu he ṣẹṣẹ yise he wá sọn gbonu Islaeli tọn lẹ to alemọyi sọn johẹmẹ yisenọ hatọ he to Jude lẹ tọn mẹ, ṣigba nuhahun lẹ fọndote gando lehe nuhe tin-to-aimẹ lọ to yinyin mimá do go. Kandai lọ dọmọ: “Hùnhlún de fọ́n to Glẹki lẹ mẹ do Heblu lẹ ji, na yè to jiwọn asuṣiọsi yetọn lẹ go to numánamẹ egbesọegbesọ tọn mẹ wutu.”—Owalọ lẹ 6:1.
11 Mẹhe to hùnhlún tofi lẹ ma taidi Islaelivi lẹ to zungbo mẹ gba. Ju Glẹkigbe-dótọ lọ lẹ ma gbọn ṣejannabi dali do pekọ matindo hia gando ninọmẹ yetọn titi go gba. Yé dọ̀n ayidonugo wá awugbopo de ji nado penukundo nuhudo asuṣiọsi delẹ tọn go. Humọ, mẹhe to hùnhlún lọ lẹ ma yinuwa taidi tuklanọ lẹ bo wule to gbangba sọta Jehovah gba. Yé wule na apọsteli lẹ, mẹhe basi tito nado yawu yinuwa na lewuwu lọ sọgbe wutu. Apajlẹ dagbe nankọ die he apọsteli lẹ zedai na Klistiani mẹho agun tọn lẹ to egbehe! Lẹngbọhọtọ gbigbọmẹ tọn ehelẹ nọ payi ma nado ‘sú otó yetọn do awhá lewuwu wamọnọ lẹ tọn go.’—Howhinwhẹn lẹ 21:13; Owalọ lẹ 6:2-6.
Họ́ Dewe Sọta Huhlọn Nuhẹngble Hùnhlún Tọn
12, 13. (a) Basi dohia nuhẹngble hùnhlún tọn lẹ. (b) Etẹwẹ sọgan sisẹ́ mẹde nado hlunnudọ?
12 Suhugan apajlẹ Owe-wiwe tọn he mí gbadopọnna lẹ dohia dọ nuhlundọ hẹn nugbajẹmẹji susu wá to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ṣẹnṣẹn to hohowhenu. Enẹwutu, mí dona yí sọwhiwhe do lẹnnupọndo huhlọn nuhẹngble tọn he e sọgan tindo to egbehe ji. Apajlẹ de die he sọgan gọalọna mí. Gànmú susu wẹ nọ jẹkò vudevude to jọwamọ-liho. Eyin ohia tintan kòjijẹ tọn lẹ yin kọgbẹ́ e go, ogàn lọ sọgan jẹkò jẹ obá lọ mẹ bọ e masọ sọgan yọn-na-yizan ba. Mọto madosọha lẹ wẹ nọ yì pòji, e ma yin na zomọ yetọn tindo nuhahun tangan de wutu wẹ gba, ṣigba na ogàn he yè do basi yé lẹ ko jẹkò sọmọ bọ ohún lọ lẹ lẹzun owùnu wutu. Nawẹ mí sọgan yí apajlẹ ehe zan gando hùnhlún go gbọn?
13 Kẹdẹdile gànmú delẹ nọ jẹkò to jọwamọ-liho do, gbẹtọvi mapenọ lẹ tindo ayilinlẹn lọ nado nọ wule. Mí dona tin to aṣeji nado doayi ohia ayilinlẹn ehe tọn depope go. Kẹdẹdile osin jẹhọn mẹ tọn nọ zọ́n bọ ogàn nọ yawu jẹkò do, awusinyẹnnamẹnu lẹ nọ yidogọna ayilinlẹn mítọn nado wule. Ayimajai sọgan diọ homẹgble kleun de zun whẹgbè sinsinyẹn. Dile ninọmẹ lẹ to yinylan deji to azán godo tọn aihọn ylankan ehe tọn lẹ mẹ, e yọnbasi dọ nuhe sọgan hẹnmẹ wule lẹ na sudeji. (2 Timoti 3:1-5) Taidi kọdetọn de, devizọnwatọ Jehovah tọn de sọgan jẹ hùnhlún do hatọ etọn devo go ji. Whẹwhinwhẹ́n lọ sọgan yin whẹho kleun de, taidi homẹmahun do madogán, nugopipe, kavi lẹblanulọkẹyi vonọtaun mẹde tọn lẹ go.
14, 15. Naegbọn mí dona nọ dava ayilinlẹn lewuwu tọn mítọn?
14 Mahopọnna nuhe hẹn mí gblehomẹ, eyin mí ma dava ayilinlẹn lewuwu tọn mítọn, e sọgan fọ́n gbigbọ pekọ matindo tọn dote to ohò mítọn mẹ bo hẹn mí nado nọ hlunnudọ gbọzangbọzan. Mọwẹ, huhlọn nuhẹngble hùnhlún tọn to gbigbọ-liho sọgan hẹn mí gblezọn pete. To whenuena Islaelivi lẹ hlunnudọ gando gbẹzan yetọn to zungbo mẹ go, yé yì jẹ obá lọ mẹ kaka bo gblewhẹdo Jehovah. (Eksọdusi 16:8) Enẹ ni ma jọ do mí go gbede blo!
15 Kòjijẹ ogàn tọn sọgan yin didepo gbọn osẹ̀n he nọ glọnalina kòjijẹ sisá do e dali podọ gbọn dihó dopodopo didesẹ po awuyiya po sọn fihe jlo na jẹkò lẹ dali. To aliho dopolọ mẹ, eyin mí doayi ayilinlẹn lewuwu tọn de go to míde mẹ, ehe sọgan yin didava eyin mí yawu ze whẹho lọ do odẹ̀ mẹ bo dovivẹnu nado didẹ ẹ. Gbọnna?
Nọ Pọ́n Nulẹ sọn Pọndohlan Jehovah Tọn Mẹ
16. Eyin mí tindo ayilinlẹn lewuwu tọn de, nawẹ mí sọgan dudeji gbọn?
16 Nuhlundọ nọ dọ̀n ayiha mítọn wá mílọsu po tukla mítọn lẹ po ji bo nọ ṣinyọnyẹ dona he mí to vivi etọn dù taidi Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ji. Eyin mí tindo ayilinlẹn lewuwu tọn de bo jlo na dudeji, mí dona hẹn dona ehelẹ do ayiha mítọn mẹ gligli. Di dohia, dopodopo mítọn tindo lẹblanulọkẹyi jiawu lọ nado tindo oyín Jehovah lọsu titi tọn to ota. (Isaia 43:10) Mí sọgan wleawuna haṣinṣan pẹkipẹki de hẹ ẹ, podọ mí sọgan dọhona ewọ “he nọ sè odẹ̀” to whedepopenu. (Psalm 65:2; Jakobu 4:8) Gbẹzan mítọn tindo zẹẹmẹ nujọnu tọn na mí mọnukunnujẹ whẹho nupojipetọ-yinyin wẹkẹ tọn mẹ bo nọ flindọ mí tindo lẹblanulọkẹyi nado hẹn tenọgligo hlan Jiwheyẹwhe. (Howhinwhẹn lẹ 27:11) Mí sọgan tindo mahẹ gbesisọ tọn to yẹwheho wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn didọ mẹ. (Matiu 24:14) Yise tintindo to avọ́sinsan ofligọ Jesu Klisti tọn mẹ hẹn mí penugo nado tindo ayihadawhẹnamẹnu wiwe de. (Johanu 3:16) Dona ehelẹ wẹ mí nọ mọyi mahopọnna nuhe mí dona doakọnna lẹ.
17. Naegbọn mí dona dovivẹnu nado nọ pọ́n whẹho lẹ sọn pọndohlan Jehovah tọn mẹ, eyin mí tlẹ tindo whẹwhinwhẹ́n he sọgbe nado wule?
17 Mì gbọ mí ni dovivẹnu nado nọ pọ́n nulẹ sọn pọndohlan Jehovah tọn mẹ, kakati nido yin mítọn titi kẹdẹ. “Hẹn mi yọ́n ali towe, OKLUNỌ E: plọn mọ́ji towe mi,” wẹ psalm-kàntọ Davidi jihàn dọ. (Psalm 25:4) Eyin mí tindo whẹwhinwhẹ́n he sọgbe nado wule, ehe ma nọ whlá do Jehovah gba. E sọgan didẹ whẹho lọ to afọdopolọji. To whelọnu lo, naegbọn e nọ jotẹnna yajiji nado zindonukọn to whedelẹnu? Ehe sọgan yin nado gọalọna mí nado wleawuna jẹhẹnu dagbe lẹ, taidi homẹfa, akọ́ndonanu, yise, po linsinsinyẹn po.—Jakobu 1:2-4.
18, 19. Basi dohia nuyiwadomẹji he mí sọgan tindo do mẹdevo lẹ ji gbọn akọndidona nuhahun lẹ matin lewuwu dali.
18 Gbọnvona dọ akọndidona nuhahun lẹ matin lewuwu nọ gọalọna mí nado hẹn gbẹtọ-yinyin mítọn pọnte, e sọ sọgan yinuwado mẹhe to ayido walọ mítọn go lẹ ji. To 2003, pipli Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn de dó ahihun sọn Allemagne nado yì plidopọ de to Hongrie. Húnkùntọ lọ ma yin Kunnudetọ, podọ na nugbo tọn e ma jlo e sọmọ nado nọpọ́ hẹ Kunnudetọ lẹ na azán dopodopo ao. Ṣigba, to vivọnu gbejizọnlin lọ tọn, pọndohlan etọn ko diọ pete. Etẹwutu?
19 To gbejizọnlin lọ whenu, nususu wẹ jẹdò. Ṣigba Kunnudetọ lọ lẹ ma wule gba. Húnkùntọ lọ dọ dọ pipli dagbe hugan he ko zọ̀n ohún emitọn mẹ pọ́n niyẹn! Na nugbo tọn, e dopagbe dọ whedevonu he Kunnudetọ lẹ na dla owhé emitọn pọ́n, emi na ylọ yé biọ họmẹ bo na dotoaina yé po sọwhiwhe po. Nuyiwadomẹji dagbe nankọ die he húndotọ lọ lẹ tindo do húnkùntọ lọ ji gbọn ‘onú popo wiwà matin hùnhlún dali’!
Jonamẹ Nọ Yidogọna Pọninọ
20. Naegbọn mí dona nọ jona mínọzo?
20 Etẹwẹ lo eyin mí tindo wiwọ́ do yisenọ hatọ de go? Eyin whẹho lọ sinyẹn, mí dona yí nunọwhinnusẹ́n he sọawuhia to nuhe Jesu dọ mẹ zan, dile e yin kinkàndai to Matiu 18:15-17 mẹ do. Ṣigba, ehe ma na yin dandan to whepoponu gba na suhugan wiwọ́ lẹ tọn ma nọ sinyẹn sọmọ. Naegbọn hiẹ ma na pọ́n ninọmẹ lọ taidi dotẹnmẹ hundote de nado do jonamẹ hia? Paulu wlan dọmọ: “Mì . . . nọ sinyẹnlin hẹ mìnọzo, mì nọ jona mìnọzo, eyin mẹde tindo wiwọ́ do mẹde go; yèdọ dile [Jehovah] jona mì do, mọ ga wẹ mì ni nọ basi do. Otado onú helẹ pó tọn, mì ze owanyi dogo, ehe yin pọninọ gbesisọ tọn.” (Kọlọsinu lẹ 3:13, 14) Be mí ko wleawufo to ahun mítọn mẹ nado jonamẹ ya? Be Jehovah ma tindo whẹwhinwhẹ́n nado wule do mí go ya? Ṣogan, e nọ do awuvẹmẹ po jonamẹ po hia gbọzangbọzan.
21. Nawẹ mẹhe to todoaina nuhlundọ lẹ sọgan yin nuyiwadeji gbọn?
21 Mahopọnna wiwọ́ he mí sọgan tindo, nuhlundọ ma na didẹ nuhahun lọ lẹ gba. Hogbe Heblu tọn he zẹẹmẹdo “nado hlunnudọ” sọ sọgan zẹẹmẹdo “nado dowhẹgbe.” E yọnbasi taun dọ, mí ma nọ voawu to mẹhe nọ to hùnhlún gbọzangbọzan de pá podọ mí nọ tẹnpọn nado nọla na ẹn. Eyin mílọsu wá hlunnudọ kavi dowhẹgbe, mẹhe to todoaina mí lẹ sọgan tindo numọtolanmẹ dopolọ. Na nugbo tọn, e sọgan dotukla yé sọmọ bọ yé na jlo nado nọla na mí! Whẹgbè dido sọgan dọ̀n ayidonugo mẹde tọn, ṣigba e ma na whàn ahun mẹdepope tọn nado yiwanna mí gbede.
22. Etẹwẹ viyọnnu de dọ gando Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ go?
22 Gbigbọ jonamẹ tọn nọ yidogọna pọninọ—yèdọ nude he omẹ Jehovah tọn lẹ nọ wlebòna. (Psalm 133:1-3) To otò Europe tọn de mẹ, viyọnnu Katoliki owhe 17-mẹvi de wlanwe hlan wekantẹn alahọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn nado do sisi he e tindo na yé hia. E dọmọ: “Titobasinanu dopo gee he n’yọnẹn lọ niyẹn he hagbẹ etọn lẹ ma yin kinklan gbọn wangbẹna, nukunkẹn, nuvẹun, ṣejannabi, kavi gbemanọpọ dali.”
23. Etẹ ji wẹ mí na dọhodo to hosọ he bọdego mẹ?
23 Pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn na dona gbigbọmẹ tọn he mí nọ mọyi lẹpo taidi sinsẹ̀n-basitọ Jiwheyẹwhe nugbo lọ, Jehovah tọn lẹ, na gọalọna mí nado hẹn pọninọ go bo dapana nuhlundọ sọta mẹdevo lẹ to whẹho mẹdetiti tọn lẹ mẹ. Hosọ he bọdego na do lehe jẹhẹnu jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn lẹ na glọnalina mí ma nado doalọ to nuhlundọ wunmẹ he tlẹ sọ ylan hugan de mẹ do hia—yèdọ nuhlundọ do adà aigba ji tọn titobasinanu Jehovah tọn go.
Be Hiẹ Flin Ya?
• Etẹwẹ nuhlundọ bẹhẹn?
• Nawẹ mí sọgan basi dohia nuhẹngble hùnhlún tọn lẹ gbọn?
• Etẹwẹ sọgan gọalọna mí nado duto ayilinlẹn he mí tindo nado hlunnudọ ji?
• Nawẹ ojlo tintindo nado jonamẹ sọgan gọalọna mí nado dapana nuhlundọ gbọn?
[Yẹdide to weda 14]
Na taun tọn, Islaelivi lẹ hlunnudọ do Jehovah go!
[Yẹdide to weda 17]
Be hiẹ nọ dovivẹnu nado pọ́n nulẹ hlan dile Jehovah nọ wà do ya?
[Yẹdide to weda 18]
Jonamẹ nọ yidogọna pọninọ Klistiani tọn