Sunnu po Yọnnu po—Dopodopo Yetọn Tindo Azọngban Yẹyinọ

JEHOVAH JIWHEYẸWHE dá Adam jẹnukọn, enẹgodo e dá Evi. Whẹpo Evi do yin didá, Adam ko tindo numimọ susu to gbẹ̀mẹ. To ojlẹ ehe mẹ, Jehovah na ẹn anademẹ tangan delẹ. (Gẹnẹsisi 2:15-20) Taidi hoyidọtọ Jiwheyẹwhe tọn, Adam dona hẹn yé zun yinyọnẹn na asi etọn. Gbọnmọ dali, e na yin nukọntọ to whẹho sinsẹ̀n-bibasi tọn lẹpo mẹ.

Tito mọnkọtọn nọ yin hihodo to agun Klistiani tọn mẹ, podọ mí sọgan mọaleyi eyin mí gbadopọnna ẹn. Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Yẹn ma dike na yọnnu nado . . . nọ degbè di ogán to sunnu ji gba, adavo ni nọ̀ abọẹ. Na Adam whẹ́ wẹ yè dá, enẹgodo Evi.” (1 Timoti 2:12, 13) Ehe ma zẹẹmẹdo dọ yọnnu ma dona dọho paali to opli agun Klistiani tọn lẹ ji gba. E dona nọ̀ abọẹ to linlẹn lọ mẹ dọ ewọ ma dona dọnnu hẹ sunnu. Ewọ ma dona yí nukunpẹvi do pọ́n otẹn azọngban tọn etọn, kavi tẹnpọn nado plọnmẹ to agun mẹ. Azọngban lọ nado deanana agun bo plọnmẹ ko yin dide na sunnu lẹ, ṣigba yọnnu lẹ nọ yidogọna opli Klistiani tọn lẹ gbọn mahẹ tintindo to yé mẹ to aliho voovo lẹ mẹ dali.

Apọsteli Paulu hẹn mí mọnukunnujẹ azọngban sunnu po yọnnu po tọn mẹ to tito Jiwheyẹwhe tọn mẹ to whenuena e wlan dọmọ: “Yè ma de sunnu sọn yọnnu go gba, ṣigba yọnnu wẹ yè de sọn sunnu go. . . . Ṣigba yọnnu lọ ma tin matin sunnu, sunnu lọ ma tin matin yọnnu [kavi tin to ovò na omẹ awetọ], to Oklunọ mẹ gba. Na le yè de yọnnu sọn sunnu go, mọkẹdẹ wẹ sunnu yin gbọn yọnnu dali ga; ṣigba Jiwheyẹwhe dè wẹ onú popo sọn.”—1 Kọlintinu lẹ 11:8-12.

Yọnnu lẹ Nọ Duvivi Lẹblanulọkẹyi Dagbe lẹ Tọn

To Osẹ́n he Jiwheyẹwhe na Islaeli glọ, yọnnu lẹ tindo lẹblanulọkẹyi susu bo sọgan yinuwa sọgbe hẹ nuhe yé lẹn. Di dohia, Howhinwhẹn lẹ 31:10-31 dọho gando “yọnnu jijọ dagbenọ” de go he họ̀ sekan dagbedagbe bo lọ̀n avọ̀ whanpẹnọ lẹ na whédo etọn. Podọ, ‘e tlẹ sọ gbò alà dagbedagbe bosọ sà ẹ’! (Wefọ 13, 21-24) “Taidi ohún ajọtọ tọn,” yọnnu jijọ dagbenọ ehe nọ dín núdùdù dagbe, eyin e tlẹ dona yì fidindẹn nado họ̀ ẹ. (Wefọ 14) “E doayi ogle go, bosọ họ̀ ẹ:” podọ e sọ “dó vẹngle.” (Wefọ 16) Na “ajọ́ etọn yọ́n” wutu, nuwiwa etọn lẹ hẹn ale wá. (Wefọ 18) Gbọnvona dọ e “nọ zín nukun dai do pọ́n jijọ whégbènu etọn lẹ tọn,” yọnnu azọ́n sinsinyẹn watọ he dibusi Jehovah ehe nọ gọalọna mẹdevo lẹ matin ṣejannabi. (Wefọ 20, 27) Abajọ e do mọ pipà yí!—Wefọ 31.

Osẹ́n he Jehovah wleawuna gbọn Mose gblamẹ hùn dotẹnmẹ susu dote na yọnnu lẹ nado vùn to gbigbọ-liho. Di apajlẹ, to Jọṣua 8:35 mẹ, mí hia dọmọ: “Ohó de ma tin sọn ehe Mose degbena lẹpo mẹ, he Jọṣua ma hia to agun plidopọ Islaeli tọn lẹpo nukọn, yọnnusi lẹ, po yọpọvu lẹ po, po jonọmẹ lẹ po he yin zọ̀nhẹtọ to yé ṣẹnṣẹn lẹ.” Gando Ẹzla yẹwhenọ lọ go, Biblu dọmọ: “[E] hẹn osẹ́n lọ wá agun lọ nukọn, sunnu po yọnnu po, po ehe sọgan yí wuntuntun do sè lẹpo po, to azán tintan osun ṣinawetọ lọ tọn ji. E sọ hia to e mẹ finẹ to otẹn gbigblo lọ nukọn he tin to osin họngbo lọ nukọn sọn afọnnu fliflimẹ kakajẹ okle daa, to nukun sunnu lẹ po yọnnu lẹ po tọn mẹ, po enẹlẹ he sọgan tunwun po tọn; otó gbẹtọ lẹpo tọn sọ yin sọwhetọ hlan owe osẹ́n lọ tọn.” (Nẹhemia 8:2, 3) Yọnnu lẹ mọaleyi sọn Osẹ́n he yin hihia lọ mẹ. Yé sọ nọ basi hùnwhẹ sinsẹ̀n tọn lẹ. (Deutelonomi 12:12, 18; 16:11, 14) Hú popolẹpo, yọnnu Islaeli hohowhenu tọn lẹ sọgan duvivi haṣinṣan mẹdetiti tọn hẹ Jehovah Jiwheyẹwhe podọ yé sọgan hodẹ̀ hlan ẹn tlọlọ.—1 Samuẹli 1:10.

To owhe kanweko tintan W.M., yọnnu budisi Jiwheyẹwhe tọ lẹ tindo lẹblanulọkẹyi nado wadevizọn na Jesu. (Luku 8:1-3) Yọnnu de kọ̀n amì do ota na Jesu bosọ sá do afọ na ẹn to núdùdù whèjai tọn de whenu to Bẹtani. (Matiu 26:6-13; Johanu 12:1-7) Yọnnu lẹ tin to mẹhe Jesu sọawuhia to fọnsọnku etọn godo lẹ mẹ. (Matiu 28:1-10; Johanu 20:1-18) To whenuena Jesu lẹkọyi olọn mẹ godo, pipli gbẹtọ 120 he nọ pli dopọ nado plọnnu lẹ tọn bẹ ‘yọnnu delẹ po Malia onọ̀ Jesu tọn po’ hẹn. (Owalọ lẹ 1:3-15) Matin ayihaawe, susu to yọnnu ehelẹ mẹ kavi yemẹpo wẹ tin to abò aga tọn lọ mẹ to Jelusalẹm to azán Pẹntikọsti owhe 33 W.M., whenuena gbigbọ wiwe yin didohlan bọ devi Jesu tọn lẹ dó ogbè voovo lẹ to azọ́njiawu-liho.—Owalọ lẹ 2:1-12.

Sunnu po yọnnu lẹ po tin to mẹhe ji dọdai Joẹli 2:28, 29 tọn mọ hẹndi do lẹ mẹ, dile apọsteli Pita vọ́ nùzindeji to azán Pẹntikọsti tọn gbè do dọmọ: ‘Yẹn [Jehovah] na túntún sọn gbigbọ ṣie mẹ do gbẹtọ lẹpo ji; visunnu mìtọn lẹ po viyọnnu mìtọn lẹ po na dọ dọdai. Mọwẹ to afanumẹ ṣie sunnu lẹ go, podọ to afanumẹ ṣie yọnnu lẹ go wẹ yẹn na túntún gbigbọ ṣie do.’ (Owalọ lẹ 2:13-18) To Pẹntikọsti 33 W.M. godo, yọnnu Klistiani lẹ mọ nunina gbigbọ tọn yí na ojlẹ de. Yé dọ dọdai kavi dọ nugbo Owe-wiwe tọn lẹ, to jonọgbè lẹ mẹ.

To owe he apọsteli Paulu kàn hlan Klistiani he tin to Lomu lẹ mẹ, e dọho dagbe gando “Febi mẹmẹyọnnu mítọn” go, bo pà ẹ hlan yé. E sọ dlẹnalọdo Tlifena po Tlifosa po, bo ylọ yé dọ ‘yọnnu he to azọ́n sinsinyẹn wà to Oklunọ mẹ lẹ.’ (Lomunu lẹ 16:1, 2, 12) Dile etlẹ yindọ yọnnu ehelẹ ma tin to otẹn azọngban tọn lẹ mẹ to agun Klistiani fliflimẹ tọn mẹ, yewlẹ po yọnnu susu devo lẹ po tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado yin dide gbọn Jiwheyẹwhe dali nado kọnawudopọ hẹ Ovi etọn, Jesu Klisti, to Ahọluduta olọn tọn mẹ.—Lomunu lẹ 8:16, 17; Galatianu lẹ 3:28, 29.

Lẹblanulọkẹyi daho nankọtọn die yọnnu budisi Jiwheyẹwhe tọ lẹ tindo to egbehe! ‘Jehovah wẹ ohó lọ dọ: yọnnusi he to owẹ̀n lọ lá lẹ yin agun daho de,’ wẹ Psalm 68:11 dọ. Yọnnu mọnkọtọn lẹ jẹna pipà. Di dohia, aliho he mẹ yé nọ deanana plọnmẹ Biblu lẹ po azọ́nyinyọnẹn po te nọ gọalọna mẹsusu nado kẹalọyi nuplọnmẹ nugbo lẹ he nọ hẹn homẹhun Jiwheyẹwhe. Yọnnu Klistiani alọwlemẹ lẹ he nọ gọalọna ovi yetọn lẹ nado lẹzun yisenọ bosọ nọ nọgodona asu yetọn he tindo azọngban susu to agun mẹ lẹ lọsu jẹna pipà. (Howhinwhẹn lẹ 31:10-12, 28) Yọnnu tlẹnnọ lẹ lọsu tindo otẹn yẹyinọ to tito Jiwheyẹwhe tọn mẹ, podọ sunnu Klistiani lẹ yin tudohomẹna nado “nọ jlahomẹdona . . . yọnnu mẹho lẹ di onọ̀, yọpọ yọnnu lẹ di nọviyọnnu, po walọ wiwe lẹpo po.”—1 Timoti 5:1, 2.

Azọngban Voovo Sunnu Tọn Lẹ

Jiwheyẹwhe ko de azọngban de na sunnu Klistiani lẹ podọ yé yin nukundo nado hẹn ẹn di. Paulu dọmọ: “Yẹn jlo mì ni yọnẹn dọ, Klisti wẹ ota [sunnu] dopodopo tọn; podọ sunnu wẹ ota yọnnu tọn; Jiwheyẹwhe sọ wẹ ota Klisti tọn.” (1 Kọlintinu lẹ 11:3) Sunnu lọsu tindo ota—yèdọ Klisti. Na nugbo tọn, sunnu na dogbè na Klisti podọ to godo mẹ na Jiwheyẹwhe. Podọ Jiwheyẹwhe nọ donukun dọ sunnu ni yí tatọ́-yinyin etọn zan po owanyi po. (Efesunu lẹ 5:25) Ehe ko yinmọ sọn whenue gbẹtọvi lẹ yin didá gbọ́n.

Biblu dohia dọ Jiwheyẹwhe deazọ́nna sunnu sọgbe hẹ otẹn tatọ́-yinyin etọn tọn. Di apajlẹ, Jehovah biọ to dawe lọ Noa si nado gbá aki de nado hla ogbẹ̀ dote to Singigọ lọ whenu. (Gẹnẹsisi 6:9–7:24) Opagbe yin dido na dawe lọ Ablaham dọ whẹndo gọna akọta aigba ji tọn lẹpo na dona yedelẹ gbọn okún etọn gblamẹ. Adà tintan okún enẹ tọn wẹ Klisti Jesu. (Gẹnẹsisi 12:3; 22:18; Galatianu lẹ 3:8-16) Jiwheyẹwhe de dawe lọ Mose nado plan Islaelivi lẹ tọ́nsọn Egipti. (Eksọdusi 3:9, 10, 12, 18) Podọ Jehovah na todohukanji osẹ́n tọn he yin yinyọnẹn taidi Osẹ́n Mose tọn kavi alẹnu Osẹ́n tọn gbọn Mose gblamẹ. (Eksọdusi 24:1-18) Biblu-kàntọ lẹpo wẹ yin sunnu.

Taidi Ota agun Klistiani tọn, Jesu “na nunina gbẹtọ lẹ” tọn. (Efesunu lẹ 1:22; 4:7-13) Paulu dlẹnalọdo sunnu lẹ to whenuena e to nubiọtomẹsi nugopọntọ lẹ tọn slẹ. (1 Timoti 3:1-7; Titu 1:5-9) Enẹwutu, sunnu nugopọntọ lẹ, kavi mẹho lẹ, gọna sunnu he yin dide taidi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn lẹ wẹ nọ wadevizọn to agun Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn mẹ. (Filippinu lẹ 1:1, 2; 1 Timoti 3:8-10, 12) Sunnu lẹ kẹdẹ wẹ dona wadevizọn taidi lẹngbọhọtọ to agun Klistiani tọn mẹ. (1 Pita 5:1-4) Ṣigba dile mí ko mọ do, yọnnu lẹ tindo lẹblanulọkẹyi vonọtaun lẹ sọn Jiwheyẹwhe dè.

Yé Nọ Hẹn Azọngban Yetọn lẹ Di po Ayajẹ Po

Sunnu po yọnnu po nọ tindo ayajẹ to whenuena yé hẹn azọngban he Jiwheyẹwhe dena yé lẹ di. Eyin asu po asi po hodo apajlẹ Klisti po agun etọn po tọn, alọwle yetọn nọ tindo ayajẹ. Paulu wlan dọmọ: “Mì asu lẹ emi, mì yiwanna asi mìtọn lẹ, yèdọ dile Klisti ga yiwanna agun lọ do, bosọ yí ede na ẹn . . . Na dopodopo mìtọn ni yiwanna asi etọn domọ yèdọ di ede.” (Efesunu lẹ 5:25-33) Enẹwutu, e yin bibiọ to asu lẹ si nado yí tatọ́-yinyin yetọn zan to aliho owanyi tọn mẹ kakati nido yin po ṣejannabi po. Agun Klisti tọn ma bẹ gbẹtọ pipé lẹ hẹn gba. Ṣogan, Jesu yiwanna ẹn bosọ nọ wlebòna ẹn. Mọdopolọ, asu Klistiani de dona yiwanna asi etọn bo nọ wlebòna ẹn.

Asi Klistiani de dona “yí yẹyi do gbògbéna asu etọn.” (Efesunu lẹ 5:33) Nado hẹn azọngban ehe di, e sọgan hodo apajlẹ agun lọ tọn. Efesunu lẹ 5:21-24 dọmọ: “Mì nọ basi mẹmẹglọ hlan mìnọzo to osi [Klisti] tọn mẹ. Mì asi lẹ emi, mì nọ basi mẹmẹglọ hlan asu mìtọn lẹ taidi hlan Oklunọ. Na asu wẹ ota asi tọn dile Klisti yin ota agun tọn do; ewọ sọ wẹ whlẹngantọ agbasa tọn. Enẹwutu dile agun yin mẹmẹglọ hlan Klisti do, mọ wẹ asi lẹ ga ni yin hlan asu yetọn lẹ to onú popo mẹ.” Dile etlẹ yindọ asi de sọgan mọ ẹn taidi nuhe vẹawu nado yin mẹmẹglọ hlan asu etọn to whedelẹnu, ehe “jẹ [sọgbe] to Oklunọ mẹ.” (Kọlọsinu lẹ 3:18) E na bọawuna ẹn nado yin mẹmẹglọ hlan asu etọn eyin e flin dọ ehe nọ hùnhomẹ na Oklunọ, Jesu Klisti.

Asi Klistiani de dona litaina tatọ́-yinyin asu etọn tọn eyin ewọ ma tlẹ yin yisenọ hatọ de. Apọsteli Pita dọmọ: “Mì asi lẹ ni nọ yin mẹmẹglọ hlan asu mìtọn titi lẹ; na, eyin mẹde ma yí ohó lọ sè, yè nido dọ̀n yé gbọn walọ asi lẹ tọn dali, matin ohó lọ; whenuena yé to walọ wiwe mìtọn po osi po pọ́n.” (1 Pita 3:1, 2) Sala, he nọ si asu etọn, Ablaham, tindo lẹblanulọkẹyi nado ji Isaki bo lẹzun onọ̀ daho Jesu Klisti tọn. (Heblu lẹ 11:11, 12; 1 Pita 3:5, 6) Na jide tọn, Jiwheyẹwhe na dona asi he nọ yinuwa taidi Sala lẹ.

Jijọho po kọndopọ po nọ tin to whenuena sunnu po yọnnu po hẹn azọngban he Jiwheyẹwhe dena yé lẹ di. Ehe nọ dekọtọn do pekọ po ayajẹ po mẹ na yé. Humọ, tonusisena nubiọtomẹsi Owe-wiwe tọn lẹ nọ doyẹyigona dopodopo yetọn to kọndopọ mẹ hẹ otẹn yẹyinọ he mẹ yé tin te to tito Jiwheyẹwhe tọn mẹ.

[Apotin to weda 7]

Numọtolanmẹ He Yé Tindo Gando Azọngban Yetọn Go

“Asu ṣie nọ yí tatọ́-yinyin etọn zan to aliho owanyi po homẹdagbe tọn po mẹ,” wẹ Susan dọ. “Mí nọ saba dọhodo nudide he na yin bibasi lẹ ji, podọ nudide depope he e basi, n’nọ yọnẹn dọ na dagbe mítọn wẹ. Na nugbo tọn, tito he Jehovah basi na asi Klistiani lẹ nọ hẹn mi jaya bosọ nọ hẹn alọwle mítọn lodo. Mí vẹ́ taun bo nọ wazọ́n dopọ nado jẹ yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ kọ̀n.”

Yọnnu de he nọ yin Mindy dọmọ: “Azọngban he Jehovah dena devizọnwatọ etọn yọnnu lẹ yin dohia owanyi etọn tọn na mí. N’mọ dọ aliho dagbe he mẹ n’sọgan do pinpẹn-nutọn hia Jehovah na tito ehe te wẹ nado nọ na gbégbò po sisi po asu ṣie bo nọ nọgodona ẹn to azọngban agun tọn etọn lẹ mẹ.”

[Yẹdide to weda 5]

To kọndopọ mẹ hẹ otẹn tatọ́-yinyin sunnu tọn, Jiwheyẹwhe deazọ́n voovo lẹ na Noa, Ablaham, po Mose po

[Yẹdide to weda 7]

‘Yọnnusi he to owẹ̀n lọ lá lẹ yin agun daho de’