Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀
Nuagokun lẹ sọn Owe Owalọ lẹ Tọn Mẹ
OWE Owalọ lẹ tọn na mí nudọnamẹ gigọ́ lẹ gando didoai agun Klistiani tọn po jideji bẹjẹeji tọn lẹ po go. Owe lọ yin kinkàn gbọn dotozọ́nwatọ Luku dali bo bẹ kandai nuwiwa Klistiani lẹ tọn hẹn to gblagbla owhe 28 tọn mẹ—yèdọ sọn 33 W.M. jẹ 61 W.M.
Na taun tọn, nuwiwa apọsteli Pita tọn lẹ ji wẹ adà tintan owe Owalọ lẹ tọn dọhodo bọ adà godo tọn dọhodo apọsteli Paulu tọn lẹ ji. Gbọn hogbe delẹ yiyizan dali taidi “mí” po “míwlẹ” po, Luku dohia dọ ewọ tin to finẹ to nujijọ delẹ whenu. Ayidonugo nina owẹ̀n he tin to owe Owalọ lẹ tọn mẹ na yidogọna pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn mítọn na huhlọn he Ohó kandai Jiwheyẹwhe tọn tindo podọ na gbigbọ wiwe etọn. (Heb. 4:12) E nasọ whàn mí nado tindo gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn bo hẹn yise mítọn lodo to todido Ahọluduta lọ tọn mẹ.
PITA YÍ ‘HỌNHUNGAN AHỌLUDUTA TỌN LẸ’ ZAN
To gbigbọ wiwe mimọyi godo, apọsteli lẹ dọyẹwheho po adọgbigbo po. Pita yí ‘họnhungan ahọluduta olọn tọn’ tintan zan nado hùn ohọ̀n oyọnẹn tọn na Ju po mẹdiọzun Ju he “yí ohó etọn” lẹ po bo na yé dotẹnmẹ nado biọ Ahọluduta lọ mẹ. (Mat. 16:19; Owalọ 2:5, 41) Homẹkẹn debọdo-dego zọ́n bọ devi lẹ gbàpe, ṣigba ehe hẹn azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ gblodeji.
Tlolo he apọsteli he tin to Jelusalẹm lẹ sè dọ tòmẹnu Samalia tọn lẹ ko kẹalọyi ohó Jiwheyẹwhe tọn, yé do Pita po Johanu po hlan dọ́n. Gbọn dotẹnmẹ Ahọluduta lọ tọn hunhundote na Samalianu lẹ dali, Pita yí họnhungan awetọ lọ zan. (Owalọ 8:14-17) Vlavo to nudi owhe dopo gblamẹ to fọnsọnku Jesu tọn godo, Saulu Talsu tọn basi diọdo ayidego tọn de. To owhe 36 W.M., Pita yí họnhungan atọ̀ntọ zan, bọ gbẹtọ whẹmagbonọ akọta lẹ tọn mọ nunina gbigbọ wiwe tọn yí vọnu.—Owalọ 10:45.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
2:44-47; 4:34, 35—Naegbọn yisenọ lẹ sà nutindo yetọn lẹ bo má hẹ mẹdevo lẹ? Susu mẹhe lẹzun yisenọ lẹ tọn wá sọn fidindẹn bo ma tindo dandannu he pé nado nọ̀ Jelusalẹm dẹn. Etomọṣo, yé jlo na dẹn to finẹ dogọ nado sọgan plọnnu yinukọn gando nuhe yé ṣẹṣẹ yise lẹ go bo dekunnuna mẹdevo lẹ. Nado gọalọna omẹ enẹlẹ, Klistiani delẹ sà nutindo yetọn lẹ, bọ akuẹ lọ yin mimá na mẹhe tin to nuhudo mẹ lẹ.
4:13—Be Pita po Johanu po ma sewé kavi ma yì wehọmẹ wẹ ya? Lala, e ma yinmọ gba. Yé yin yiylọdọ mẹhe “gbọagba nupinplọn tọn, bosọ yin gbẹtọ wunvinọ” na yé ma yì wehọmẹ sinsẹ̀n-nuplọnmẹ labbi lẹ tọn wutu.
5:34-39—Nawẹ Luku wagbọn do yọ́n nuhe Gamalieli dọna Tohodọtọ Ju lẹ tọn to nuglọ? E whè gbau yọnbasi atọ̀n wẹ tin: (1) Paulu, he yin nuplọntọ Gamalieli tọn dai, na ko na nudọnamẹ enẹ Luku; (2) Luku na ko dọho hẹ hagbẹ Tohodọtọ Ju lẹ tọn he jọmẹ de, taidi Nikodemi; (3) Luku na ko mọ nudọnamẹ ehe yí sọn Jiwheyẹwhe dè to gbọdo glọ.
7:59—Be Jesu wẹ Stefani to dẹ̀ho hlan ya? Lala, e ma yinmọ gba. Jehovah Jiwheyẹwhe kẹdẹ wẹ mí dona basi sinsẹ̀n hlan—podọ enẹwutu ewọ kẹdẹ wẹ mí dona nọ hodẹ̀ hlan. (Luku 4:8; 6:12) To paa mẹ, Stefani na ko hodẹ̀ hlan Jehovah to oyín Jesu tọn mẹ. (Joh. 15:16) Ṣigba to nujijọ ehe whenu, Stefani mọ “Ovi gbẹtọ tọn . . . to ote to adusilọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ” to numimọ mẹ. (Owalọ 7:56) Na Stefani yọnẹn ganji dọ Jesu ko mọ huhlọn yí nado fọ́n oṣiọ lẹ wutu, e dọho tlọlọ na Jesu, bo biọ to E si nado flin in to fọnsọnku whenu, ṣigba e ma yin dẹ̀ho wẹ e te gba.—Joh. 5:27-29.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
1:8. Azọ́n kunnudide lẹdo aihọn pé tọn he sinsẹ̀n-basitọ Jehovah tọn lẹ to wiwà ma sọgan yin wiwadotana matin alọgọ gbigbọ wiwe tọn.
4:36–5:11. Josẹfu Kiplu tọn nọ yin yiylọdọ Balnaba, he zẹẹmẹdo “Ovi Homẹmimiọn tọn.” Apọsteli lẹ sọgan ko sù yinkọ na ẹn dọ Balnaba na e yin awuvẹmẹtọ, bo jọmẹ bosọ nọ gọalọna mẹdevo lẹ wutu. Mí dona hodo apajlẹ etọn kakati nido yin Ananias po Safila po tọn, mẹhe yí yẹnuwiwa po oklọ po zan lẹ.
9:23-25. Eyin mí nọ dapana kẹntọ mítọn lẹ nado sọgan zindonukọn to yẹwhehodidọ mẹ, e ma dohia dọ mí yin butọnọ gba.
9:28-30. Eyin kunnudide to lẹdo delẹ mẹ kavi na mẹdelẹ na ze mí do owù mẹ kavi bẹpla walọyizan po gbigbọnọ-yinyin mítọn po, mí dona họ́ míde bo yọ́n nọtẹn po ojlẹ he mẹ mí dona dọyẹwheho te po.
9:31. To ojlẹ he mẹ jijọho tin jẹ obá de mẹ te lẹ, mí dona nọ dovivẹnu nado hẹn yise mítọn lodo gbọn nupinplọn po ayihamẹlinlẹnpọn po dali. Ehe na gọalọna mí nado zinzọnlin to osi Jehovah tọn mẹ gbọn nuhe mí plọn lẹ yiyizan po zohunhunnọ-yinyin to lizọnyizọn lọ mẹ po dali.
LIZỌNYIZỌN ZOHUNHUNNỌ PAULU TỌN
To owhe 44 W.M., Agabu wá Antioku, fie Balnaba po Saulu po ko to mẹplọn te na “owhe dopo pete.” Agabu dọ dọdai “huvẹ daho de” tọn he wá aimẹ to owhe awe godo. (Owalọ 11:26-28) ‘To devizọn kọgbọ tọn wiwà mlẹnmlẹn to Jelusalẹm godo,’ Balnaba po Saulu po lẹkọyi Antioku. (Owalọ 12:25) To owhe 47 W.M.—nudi owhe 12 to whenuena Saulu lẹzun yisenọ godo—gbigbọ wiwe do Balnaba po Saulu po hlan nado zingbejizọnlin mẹdehlan tọn de. (Owalọ 13:1-4) To owhe 48 W.M., yé lẹkọyi Antioku, “fie . . . yè ko yí yé do alọ ojọmiọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ te.”—Owalọ 14:26.
To nudi osun ṣinẹnẹ godo, Paulu (he sọ yin yinyọnẹn taidi Saulu) de Sila taidi gbẹdohẹmẹtọ etọn bo bẹ gbejizọnlin etọn awetọ jẹeji. (Owalọ 15:40) Timoti po Luku po wá kọnawudopọ hẹ Paulu to gbejizọnlin lọ whenu. Luku nọte to Filippi dile Paulu zindonukọn yì Atẹni podọ yì Kọlinti to godo mẹ, fie e mọ Akuila po Pliskila po te bo nọ̀ finẹ họ̀ owhe dopo po osun ṣidopo po. (Owalọ 18:11) Paulu jo Timoti po Sila po do Kọlinti bo plan Akuila po Pliskila po bosọ dó tọjihun sọn finẹ yì Silia to bẹjẹeji owhe 52 W.M. (Owalọ 18:18) Akuila po Pliskila po hodo e kakajẹ Efesu bo gbọṣi finẹ.
To ojlẹ de yiyizan to Antioku Silia tọn godo, Paulu zindonukọn to gbejizọnlin etọn atọ̀ntọ mẹ, to owhe 52 W.M. (Owalọ 18:23) To Efesu, “ohó Jiwheyẹwhe tọn to whinwhẹ́n deji, bosọ to aihẹn.” (Owalọ 19:20) Paulu yí nudi owhe atọ̀n zan to finẹ. (Owalọ 20:31) To Pẹntikọsti owhe 56 W.M. whenu, Paulu ko tin to Jelusalẹm. To whenuena yé wle e godo, e dekunnu to aṣẹpatọ lẹ nukọn po adọgbigbo po. To Lomu, apọsteli lọ yin ginglọn do owhé de gbè na owhe awe (nudi 59-61 W.M.), podọ to finẹ e kàn ayiha nado dekunnu gando Ahọluduta lọ go bo plọnmẹ “to nuhe yin Jesu Klisti Oklunọ tọn nẹlẹ mẹ.”—Owalọ 28:30, 31.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
14:8-13—Naegbọn omẹ Listla tọn lẹ ylọ “Balnaba dọ Jupiteli; bo ylọ Paulu dọ Melkuliu”? Jupiteli wẹ ogán yẹwhe lẹ tọn to otangblo Lomunu lẹ tọn mẹ, podọ visunnu etọn Melkuliu yin yinyọnẹn na dẹ́didi etọn. To whenuena e yindọ Paulu wẹ yin tọ́ntlọ́ngbọ́n to hodidọ mẹ to Listla, tòmẹnu lọ lẹ ylọ ẹ dọ Melkuliu bo ylọ Balnaba dọ Jupiteli.
16:6, 7—Naegbọn gbigbọ wiwe do gbẹ́ na Paulu po gbẹdohẹmẹtọ etọn lẹ po nado dọyẹwheho to agbegbe Asia po Bitinia po tọn mẹ? Azọ́nwatọ vude poun wẹ tin to whenẹnu. Enẹwutu, gbigbọ wiwe deanana yé yì fie na de sinsẹ́n susu tọ́n hugan lẹ.
18:12-17—Naegbọn Togán Galio ma yí nude wà to whenuena nupọntọ lẹ jẹ Sọstene hò ji? Vlavo Galio lẹndọ dawe enẹ he nọ̀ nukọn na gbẹtọgun bẹwlunọ enẹlẹ he fọ́n do Paulu ji to ale nuyiwa etọn tọn dù. Ṣigba, e họnwun dọ nujijọ ehe wá dekọtọn do dagbe mẹ, na Sọstene kẹalọyi sinsẹ̀n Klistiani tọn. To godo mẹ, Paulu ylọ Sọstene dọ “mẹmẹsunnu mítọn.”—1 Kọl. 1:1.
18:18—Pàdido tẹwẹ Paulu basi? Weyọnẹntọ delẹ dọ dọ Paulu na ko dó opà Nazilinu tọn de. (Osọha 6:1-21) Ṣigba, Biblu ma dọ opà wunmẹ he Paulu dó gba. Humọ, Owe-wiwe ma dọ eyin Paulu ko dó opà enẹ whẹpo do lẹzun Klistiani kavi to enẹgodo kavi eyin e to bibẹjẹeji wẹ kavi e to hinhẹn ẹn wá vivọnu. Depope he whẹho lọ yin, opà mọnkọtọn didó ma yin ylando gba.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
12:5-11. Mí sọgan nọ hodẹ̀ na mẹmẹsunnu mítọn lẹ, podọ mí dona nọ wàmọ.
12:21-23; 14:14-18. Hẹlodi yí gigo he dona yin nina Jiwheyẹwhe kẹdẹ. Lehe enẹ gbọnvo na aliho he mẹ Paulu po Balnaba po gbẹ́ pipá po yẹyi he yé ma jẹna po dai gbidigbidi to afọdopolọji do sọ! Mí ma dona nọ dín gigo na nudepope he mí sọgan wadotana to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ.
14:5-7. Aṣejininọ sọgan gọalọna mí nado yin zohunhunnọ to sinsẹ̀nzọn mítọn mẹ.—Mat. 10:23.
14:22. Klistiani lẹ yọnẹn dọ yé na pehẹ nukunbibia. Yé ma nọ mọ́n yise yetọn, to vivẹnudido mẹ nado dapana nukunbibia.—2 Tim. 3:12.
16:1, 2. Jọja Klistiani lẹ dona wazọ́n sinsinyẹn to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ bo dín alọgọ etọn nado wleawuna jijọ dagbe.
16:3. Mí dona wà nuhe go mí pé lẹpo to kọndopọ mẹ hẹ Owe-wiwe nado sọgan dike mẹdevo lẹ ni kẹalọyi wẹndagbe lọ.—1 Kọl. 9:19-23.
20:20, 21. Kunnudide sọn whédegbè jẹ whédegbè yin adà titengbe de to lizọnyizọn mítọn mẹ.
20:24; 21:13. Tenọglinọ-yinyin na Jiwheyẹwhe yin nujọnu hú ogbẹ̀ mítọn whinwhlẹngán.
21:21-26. Mí dona tindo ojlo bosọ nọ̀ jejeji nado kẹalọyi ayinamẹ dagbe.
25:8-12. To egbehe, Klistiani lẹ sọgan nọ yí awuwledainanu aṣẹpatọ lẹ tọn he tin-to-aimẹ lẹ zan nado ‘yiavunlọ na wẹndagbe lọ bo do e ai to osẹ́n-liho,’ podọ mí dona wàmọ.—Flp. 1:7.
26:24, 25. Mí dona nọ lá “ohó nugbo po owùnza po tọn” lẹ eyin yé tlẹ sọawuhia taidi nulunu to nukun ‘gbẹtọ agbasa tọn’ lẹ tọn mẹ.—1 Kọl. 2:14.
[Yẹdide to weda 30]
Whetẹnu wẹ Pita yí ‘họnhungan ahọluduta tọn lẹ’ zan?
[Yẹdide to weda 31]
Azọ́n kunnudide lẹdo aihọn pé tọn lọ ma sọgan yin wiwà matin alọgọ gbigbọ wiwe tọn