Nawẹ Mí Sọgan Dohia Dọ Mí Yiwanna Jehovah Gbọn?
“Na míwlẹ tọn, mí tindo owanyi, na ewọ whẹ́ wẹ yiwanna mí wutu.”— 1 JOH. 4:19.
1, 2. Sọgbe hẹ nuhe apọsteli Johanu dọ, nawẹ Jiwheyẹwhe do aliho he mẹ mí sọgan yiwanna ẹn te hia mí gbọn?
TO PAA mẹ, aliho dagbe hugan he mẹ otọ́ de sọgan plọn ovi etọn lẹ te wẹ gbọn apajlẹ zizedai na yé dali. Apọsteli Johanu wlan dọ “na míwlẹ tọn, mí tindo owanyi, na [Jiwheyẹwhe] whẹ́ wẹ yiwanna mí wutu.” (1 Joh. 4:19) Enẹwutu, e họnwun dọ Jehovah ko ze apajlẹ vonọtaun de dai na mí taidi otọ́ de, ehe na gọalọna mí nado yiwanna ẹn.
2 Ṣigba, aliho tẹlẹ mẹ wẹ Jiwheyẹwhe ‘whẹ́ yiwanna mí’ te? Apọsteli Paulu dọmọ: “Jiwheyẹwhe do owanyi ede tọn hia mí to enẹ mẹ dọ, dile mí gbẹ́ to ylandonọ yin, Klisti kú na mí.” (Lom. 5:8) Jehovah ko do nuhe owanyi nugbo yin hia mí gbọn awuwiwlena avọ́sinsan daho lọ dali, enẹ wẹ Visunnu etọn he e zejo taidi ofligọ do ota gbẹtọvi he tindo yise lẹ tọn mẹ. Owanyi ehe nọ yin didohia gbọn nunamẹ po nuyiwa to aliho ṣejannabi matindo tọn mẹ po dali. Homẹdagbe he Jiwheyẹwhe nọ dohia nọ hẹn ẹn yọnbasi na mí nado dọnsẹpọ ẹ bo duvivi owanyi etọn tọn bosọ yiwanna ẹn.—1 Joh. 4:10.
3, 4. Nawẹ mí dona do owanyi he mí tindo na Jiwheyẹwhe hia gbọn?
3 Owanyi wẹ yin jẹhẹnu titengbe Jehovah tọn, enẹwutu mí sọgan mọnukunnujẹ nuhe Jesu dọ mẹ to whenue e dọna mẹhe kanhose e de dọ gbedide Jiwheyẹwhe tọn tintan wẹ: “Hiẹ dona yí ahun towe lẹpo, alindọn towe lẹpo, ayiha towe lẹpo, podọ huhlọn towe lẹpo do yiwanna Jehovah Jiwheyẹwhe towe.” (Malku 12:30) Hogbe Jesu tọn lẹ plọn mí dọ onú tintan he owanyi mítọn na Jiwheyẹwhe tindo kanṣiṣa hẹ wẹ ahun mítọn. Homẹ Jehovah tọn ma nọ hùn eyin mí ma yiwanna na ẹn po ahun lẹpo po. Ṣigba, mí mọnukunnujẹemẹ dọ wanyina Jiwheyẹwhe sọ tindo kanṣiṣa hẹ alindọn, ayiha, po huhlọn mítọn po. Ehe dohia dọ owanyi nujọnu tọn tintindo na Jiwheyẹwhe bẹ nususu hẹn hugan numọtolanmẹ ahun mẹ tọn de poun tintindo. Gbọnvona dọ owanyi mítọn na Jiwheyẹwhe dona yin ahundopo tọn, mí sọ dona yiwanna ẹn to nulẹnpọn mítọn po nuwiwa mítọn lẹ po mẹ. Yẹwhegán Mika dohia dọ nuhe Jehovah nọ donukun sọn mí si niyẹn.—Hia Mika 6:8.
4 Nawẹ mí sọgan dohia dọ mí yiwanna Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn nugbonugbo gbọn? Mí dona yí ahun lẹpo do yiwanna ẹn. Dile Jesu dohia do, mí dona yiwanna ẹn to nuwiwa mítọn, numọtolanmẹ mítọn, po nulẹnpọn mítọn lẹpo po mẹ. To hosọ he wayi mẹ, mí dọhodo aliho ẹnẹ delẹ ji, ehe mẹ Jehovah nọ do owanyi daho etọn hia ovi etọn lẹ te. Todin, mì gbọ mí ni gbadopọnna lehe mí sọgan do owanyi mítọn hia Jehovah bosọ hẹn ẹn siso deji to aliho he na hẹn homẹ etọn hùn mẹ do.
NỌ YỌ́N PINPẸN NUHE JEHOVAH WLEAWUNA LẸ TỌN
5. Etẹwẹ nuhe Jehovah ko wà na mí lẹpo dona whàn mí nado wà na ẹn?
5 To whenue a mọ nunina de yí, etẹwẹ a nọ wà? Ayihaawe ma tin dọ a nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia to aliho delẹ mẹ. Podọ, e yọnbasi dọ a nọ wlebòna nunina lọ, bo ma nọ dovọ́na ẹn. Devi Jakọbu wlan dọmọ: “Aga wẹ nunina dagbe lẹpo gọna nunina pipé lẹpo nọ wá sọn, na e nọ jẹte wá sọn Otọ́ hinhọ́n olọn tọn lẹ lọ dè, podọ didiọ lilẹpe oyẹ̀ tọn de ma tin to ewọ dè.” (Jak. 1:17) Jehovah nọ wleawuna nuhe mí tindo nuhudo yetọn nado nọgbẹ̀ bo tindo ayajẹ lẹ tọn na mí to whelẹponu. Be enẹ ma whàn mí nado yiwanna ewọ lọsu ya?
6. Eyin Islaelivi lẹ na zindonukọn nado to dona Jehovah tọn mọyi, etẹwẹ yé dona wà?
6 Islaelivi lẹ duvivi nukunpedomẹgo owanyinọ Jehovah tọn na owhe kanweko susu lẹ, podọ ewọ dona yé susugege to agbasa-liho podọ to gbigbọ-liho. (Deut. 4:7, 8) Ṣigba, eyin yé na zindonukọn nado to dona enẹlẹ mọyi, yé dona to tonusena Osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ, ehe bẹ ‘dagbe hugan sọn sinsẹ́n tintan’ aigba lọ tọn lẹ mẹ yíyí do sanvọ́ hlan Jehovah to gbesisọ mẹ hẹn. (Eks. 23:19) Gbọnmọ dali, Islaelivi lẹ na dohia dọ owanyi po dona Jehovah tọn lẹ po họakuẹ na yé taun.—Hia Deutelonomi 8:7-11.
7. Nawẹ mí sọgan yí ‘nuhọakuẹ’ mítọn lẹ zan nado dohia dọ mí yiwanna Jehovah gbọn?
7 Etẹwẹ dogbọn míwlẹ dali? Nugbo wẹ dọ e ma yin bibiọ to mí si nado nọ sanvọ́ mọnkọtọn lẹ to egbehe, ṣigba nuhe sọgbe wẹ e yin dọ mí ni nọ do owanyi mítọn na Jiwheyẹwhe hia gbọn ‘nuhọakuẹ’ mítọn lẹ yíyí do gbògbéna ẹn dali. (Howh. 3:9) Aliho tẹlẹ mẹ wẹ mí sọgan wàmọ te? E họnwun dọ mí sọgan yí nutindo mítọn lẹ zan nado nọgodona azọ́n Ahọluduta lọ tọn to agun mítọn mẹ podọ lẹdo aihọn pé. Aliho dagbe de wẹ ehe yin nado dohia dọ mí yiwanna Jehovah, vlavo mí tindo nususu to agbasa-liho kavi lala. (2 Kọl. 8:12) Ṣigba, aliho devo lẹ tin he mẹ mí sọgan dohia Jehovah te dọ mí yiwanna ẹn.
8, 9. Kanṣiṣa tẹwẹ jidide do opagbe Jehovah tọn go tindo hẹ owanyi he mí tindo na ẹn? Na apajlẹ.
8 Flindọ Jesu na ayinamẹ hodotọ etọn lẹ ma nado yin magbọjẹnọ gando núdùdù po avọ̀ po go, ṣigba nado zindonukọn bo to Ahọluduta lọ dín whẹ́. E dọ dọ Otọ́ lọ yọ́n nuhe mí tindo nuhudo etọn nugbonugbo lẹ. (Mat. 6:31-33) Obá he mẹ mí dejido opagbe ehe go jẹ nọ do lehe owanyi mítọn na Jehovah sinyẹn do hia, na jidide po owanyi po tindo kanṣiṣa pẹkipẹki wutu. Mí ma sọgan yiwanna mẹde nugbonugbo eyin mí ma dejidego. (Ps. 143:8) Enẹwutu, mí sọgan kanse míde dọ: ‘Be yanwle he n’nọ doafọna lẹ po aliho gbẹninọ tọn ṣie po nọ dohia dọ n’yiwanna Jehovah nugbonugbo ya? Be nuyiwa egbesọegbesọ tọn ṣie lẹ nọ dohia dọ n’deji dọ e tindo nugopipe nado penukundo nuhudo ṣie lẹ go ya?’
9 Klistiani de he nọ yin Mike do owanyi po jidide mọnkọtọn po hia. To whenue Mike yin jọja, e tindo ojlo vẹkuvẹku nado wà sinsẹ̀nzọn na Jiwheyẹwhe to tògodo. Etlẹ yin to whenue e wlealọ bo jivi awe godo, ojlo enẹ ma depò. To whenue Mike hia hosọ po linlin susu he dọhodo sinsẹ̀nzọnwiwa to fie nuhudo sù te lẹ po ji, ehe whàn ewọ po whẹndo etọn po bọ yé basi nudide nado zan gbẹzan jlẹkaji tọn. Yé sà owhé yetọn bo bẹ agbàn jẹ ohọ̀ pẹvi de mẹ. Enẹgodo, Mike de agbasazọ́n etọn pò bo plọn lehe e sọgan nọ yí Intẹnẹt zan nado penukundo agbasazọ́n etọn go sọn tògodo do. Ewọ po whẹndo etọn po sẹtẹn, podọ to whenue yé yí ayajẹ do wà sinsẹ̀nzọn to tògodo na owhe awe godo, Mike dọmọ: “Mí mọdọ nuhe Jesu dọ to Matiu 6:33 mẹ lẹ yin nugbo.”
NỌ LẸNAYIHAMẸPỌN DO NUGBO HE MÍ PLỌN SỌN JIWHEYẸWHE DÈ LẸ JI
10. Dile apajlẹ Davidi tọn dohia do, ale tẹwẹ ayihamẹlinlẹnpọn do nugbo he mí plọn sọn Jehovah dè lẹ ji nọ hẹnwa na mí?
10 To nudi owhe 3 000 die, nuhe Ahọlu Davidi mọ to agahomẹ lẹ whàn ẹn taun. E wlan dọmọ: “Olọn lẹ to gigo Jiwheyẹwhe tọn hodọ; agahomẹ sọ to alọnuzọ́n etọn lá.” Enẹgodo, nuyọnẹn he Osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn bẹhẹn lẹ yinuwado ewọ ji bọ e dọmọ: “Osẹ́n OKLUNỌ tọn pé, e nọ hẹn awuya ayiha: aṣẹdai OKLUNỌ tọn wẹ nugbo: bo nọ diọ mayọndenọ zun nuyọnẹntọ.” Etẹwẹ ayihamẹlinlẹnpọn enẹ whàn ẹn nado dọ? Davidi yidogọ dọmọ: “Gbọ ohó onù ṣie mẹ tọn, po linlẹn ayiha ṣie mẹ tọn po, ni yin alọkẹyi to nukun towe mẹ, OKLUNỌ E, awinyan ṣie, mẹflitọ ṣie.” Na nugbo tọn, ehe zọ́n bọ Davidi tindo haṣinṣan dagbe de hẹ Jiwheyẹwhe bosọ dọnsẹpọ ẹ pẹkipẹki.—Ps. 19:1, 7, 14.
11. Etẹwẹ owanyi mítọn na Jiwheyẹwhe dona whàn mí nado wà po oyọnẹn Owe-wiwe tọn susugege he ewọ na mí to egbehe lẹ po? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)
11 To egbehe, mí tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado yọ́n nususu gando nudida Jehovah tọn lẹ po lehe lẹndai etọn to hẹndi mọ do po go. Aihọn lọ nọ na tulimẹ nado doafọna wepinplọn dahodaho lẹ. Etomọṣo, numimọ lẹ dohia dọ susu mẹhe doafọna onú enẹlẹ tọn nọ hẹn yise yetọn to Jiwheyẹwhe mẹ po owanyi he yé tindo na ẹn po bu. Ṣigba, Biblu na tuli mí dọ nado yiwanna oyọnẹn kẹdẹ ma ko pé, ṣigba mí sọ dona tindo nuyọnẹn po nukunnumọjẹnumẹ po. Ehe dohia dọ mí dona plọn lehe mí na yí oyọnẹn he Jiwheyẹwhe na mí zan do, nado sọgan hẹn ale wá na míde podọ na mẹdevo lẹ. (Howh. 4:5-7) “Ojlo [Jiwheyẹwhe tọn] wẹ yindọ gbẹtọ wunmẹ lẹpo ni yin whinwhlẹngán bo wá oyọnẹn he pegan nugbo tọn kọ̀n.” (1 Tim. 2:4) Mí nọ dohia dọ mí yiwanna Jehovah eyin mí nọ yí ahun lẹpo do lá wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn na mẹlẹpo bo nọ gọalọna yé nado mọnukunnujẹ lẹndai jiawu Jiwheyẹwhe tọn na gbẹtọvi lẹ mẹ.—Hia Psalm 66:16, 17.
12. Nawẹ jọja de do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia na awuwledainanu gbigbọmẹ tọn he wá sọn Jehovah dè lẹ gbọn?
12 Jọja lẹ lọsu sọgan do owanyi he yé tindo na Jehovah hia gbọn pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn didohia na awuwledainanu gbigbọmẹ tọn lẹ dali. Shannon dọ dọ to whenue emi tindo owhe 11, emi po nọviyọnnu emitọn he tindo owhe 10 po, gọna mẹjitọ emitọn lẹ yì Plidopọ Daho de he hosọ etọn yin “Jijọ-di-Jiwheyẹwhe.” To adà plidopọ lọ tọn de whenu, e yin bibiọ to jọja lẹ si nado wá sinai do oján he yin didedovo delẹ ji. Shannon wàmọ, dile etlẹ yindọ ewọ dibu pẹẹde. Enẹgodo, awuji i taun to whenue owe lọ Kanbiọ He Jọja lẹ Nọ Kanse—Gblọndo He Wazọ́n Lẹ, yin mimá na jọja dopodopo. Ṣigba, nawẹ owe ehe yinuwado numọtolanmẹ he Shannon nọ tindo gando Jehovah Jiwheyẹwhe go ji gbọn? E dọmọ: “Whenẹnu wẹ n’wá mọnukunnujẹemẹ dọ Jehovah yin omẹ nujọnu tọn de podọ ewọ yiwanna na mi nugbonugbo.” Shannon yidogọ dọmọ: “Lehe mí gọ́ na ayajẹ dọ Jiwheyẹwhe owanyinọ mítọn, yèdọ Jehovah na mí nunina dagbedagbe enẹ sọn ojlo mẹ wá do sọ!”
NỌ KẸALỌYI AYINAMẸ PO MẸPLỌNLỌ JIWHEYẸWHE TỌN PO
13, 14. Etẹwẹ nukun he mí nọ yí do pọ́n ayinamẹ Jehovah tọn lẹ nọ dohia gando owanyi mítọn na ẹn go?
13 Biblu flinnu mí dọmọ: “Mẹhe OKLUNỌ yiwanna wẹ e nọ kọhona, kẹdẹdile otọ́ nọ kọhona ovi he go homẹ etọn hùn do.” (Howh. 3:12) Eyin mọ wẹ, nawẹ mí dona yinuwa gbọn? Apọsteli Paulu dọho po nujikudo po dọmọ: “Mẹplọnlọ depope ma nọ sọawuhia nado yin ayajẹnu to whenue e tin-to-aimẹ, adavo awublanu.” To whenue Paulu dọ mọ, e ma yindọ e to nukunpẹvi yí do pọ́n mẹplọnlọdidomẹgo kavi to didohia dọ e ma yin nujọnu gba, na e yidogọ dọmọ: “Ṣogan to godo mẹ, e nọ de sinsẹ́n jijọho tọn, yèdọ dodowiwa tọ́n na mẹhe e ko yin yíyí do plọn lẹ.” (Heb. 12:11) Eyin mí yiwanna Jehovah, mí ma dona nọ dovọ́na ayinamẹ etọn kavi gblehomẹ to whenue mí mọ ayinamẹ etọn yí. Mọwiwà sọgan yin avùnnukundiọsọmẹ sinsinyẹn na mẹdelẹ. Ṣigba, owanyi mítọn na Jiwheyẹwhe sọgan gọalọna mí taun.
14 To azán Malaki tọn gbè, Juvi susu wẹ ma yọ́n pinpẹn ayinamẹ he Jiwheyẹwhe na yé lẹ tọn. Yé yọ́n Osẹ́n he gando avọ́sinsan lẹ bibasi go, ṣigba e blawu dọ yé dovọ́na ẹn sọmọ bọ e biọ dọ Jehovah ni na yé ayinamẹ sinsinyẹn. (Hia Malaki 1:12, 13.) Obá tẹ mẹ wẹ nuhe yé wà lọ sinyẹn jẹ? Jehovah dọna yé dọmọ: “Yẹn na do dẹ̀hodo lọ hlan mì ji, podọ yẹn nasọ hodẹ̀do dona mìtọn lẹ: mọwẹ, yẹn ko hodẹ̀do yé dote. Na mìwlẹ ma ze [gbedide ṣie] do ayiha mẹ wutu.” (Mal. 2:1, 2) E họnwun dọ, eyin mí tindo aṣa lọ kavi nọ desọn ojlo mẹ nado gbẹkọ ayinamẹ owanyinọ Jehovah tọn lẹ go, enẹ sọgan hẹn kọdetọn ylankan lẹ wá.
15. Walọyizan tẹwẹ gbayipe to aihọn lọ mẹ to egbehe, ehe mi dona dapana?
15 To aihọn he gọ́ na ṣejannabi po goyiyi po ehe mẹ, gbẹtọ lẹ ma nọ jlo nado dọhodo ayinamẹ po mẹplọnlọ po ji, etlẹ yin nado kẹalọyi yé. Mẹdelẹ tlẹ nọ yinuwa taidi dọ yé kẹalọyi ayinamẹ kavi mẹplọnlọ bo ma ka nọ wàmọ po ahundopo po. Ṣigba, Klistiani lẹ ko mọ avase yí dọ yé ni ma nọ “hodo titonu ehe ba blo.” Mí dona nọ mọnukunnujẹ “ojlo Jiwheyẹwhe tọn he . . . yin pipé lọ” mẹ bo nọ yinuwa sọgbe hẹ ẹ. (Lom. 12:2) Gbọn titobasinanu etọn gblamẹ, Jehovah nọ na mí ayinamẹ he wá do gànmẹ lẹ gando adà gbẹzan mítọn tọn voovo lẹ go, taidi walọyizan mítọn hẹ mẹhe yin vijinu awetọnọ lẹ, gbẹdido mítọn lẹ, po ayidedai mítọn lẹ po. Eyin mí nọ desọn ojlo mẹ nado kẹalọyi anademẹ mọnkọtọn lẹ bo yí yé do yizan mẹ, mí nọ dohia Jehovah dọ mí yin pinpẹn-nutọn-yọnẹntọ bo yiwanna ẹn nugbonugbo sọn ahun mẹ wá.—Joh. 14:31; Lom. 6:17.
GANJẸ JEHOVAH GO NADO MỌ HIHỌ́ PO WHLẸNGÁN PO
16, 17. (a) Naegbọn mí dona nọ lẹnnupọndo ojlo Jehovah tọn ji to whenue mí to nudide lẹ basi? (b) Nawẹ Islaelivi lẹ dohia dọ yé ma yiwanna Jehovah bo masọ dejido ewọ go gbọn?
16 Eyin ovi pẹvi lẹ mọ owùnu de, yé nọ saba họnyi mẹjitọ yetọn lẹ dè to jọwamọ-liho. Dile ovi lẹ to whinwhẹ́n, yé nọ plọn nado ganjẹ linlẹn yetọn titi go bo nọ basi nudide lẹ na yede. Ehe nọ dohia dọ yé to lilẹzun mẹho. Etomọṣo, ovi he tindo haṣinṣan pẹkipẹki hẹ mẹjitọ yetọn lẹ nọ kàn linlẹn po ayinamẹ mẹjitọ yetọn lẹ tọn po sè whẹpo do basi nudide depope. Nudopolọ wẹ nọ jọ to gbigbọ-liho. Jehovah na mí gbigbọ wiwe etọn, ehe nọ whàn mí na mí “nido sọgan [tindo ojlo] bo yinuwa.” Na nugbo tọn, eyin mí ma nọ dindona nuhe yin ojlo Jiwheyẹwhe tọn whẹpo do basi nudide lẹ, ehe na dohia dọ mí ma yiwanna ẹn bo masọ dejido ewọ go paali.—Flp. 2:13.
17 To azán Samuẹli tọn gbè, e jọ to gbèdopo bọ Filistinu lẹ gbawhàn Islaelivi lẹ tọn. Omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tindo nuhudo alọgọ po hihọ́ po tọn taun. Ṣigba, etẹwẹ yé wà? Yé basi nudide dọmọ: “Mì gbọ mí ni hẹn aki alẹnu OKLUNỌ tọn tọn tọ́n sọn Ṣilo wá mí dè, na e nido wá mí ṣẹnṣẹn, bo whlẹn mí sọn alọ kẹntọ mítọn lẹ tọn mẹ.” Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? “Hùhù daho de wẹ sọ tin to finẹ; na gbẹtọ afọnọ fọtọ́n-gbàn wẹ jai sọn Islaeli lẹ mẹ. Yè sọ yí aki Jiwheyẹwhe tọn.” (1 Sam. 4:2-4, 10, 11) To whenue Islaelivi lẹ ze aki lọ wá osla yetọn mẹ, e sọgan taidi dọ yé to alọgọ Jehovah tọn dín. Ṣigba na nugbo tọn, yé ma dín anademẹ Jehovah tọn; linlẹn yetọn titi go wẹ yé ganjẹ, podọ ehe hẹn kọdetọn ylankan wá.—Hia Howhinwhẹn lẹ 14:12.
18. Nukun tẹwẹ mí dona nọ yí do pọ́n alọgọ Jehovah tọn dindin?
18 Psalm-kantọ lọ do pọndohlan he sọgbe hia to whenue e dọmọ: “Hiẹ ni do todido to Jiwheyẹwhe mẹ: na yẹn na saa nọ pà ẹ, na whlẹngán nukun etọn mẹ tọn wutu. Jiwheyẹwhe ṣie E, ota ayiha ṣie tọn dokọdò to ohò ṣie mẹ. Enẹwutu wẹ yẹn na flin we.” (Ps. 42:5, 6) Lehe owanyi etọn na Jehovah siso do sọ! Be hiẹ lọsu ko wleawuna owanyi mọnkọtọn na Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn bo nọ ganjẹ ewọ go ya? Eyin hiẹ tlẹ yigbe dọ mọwẹ, e yọnbasi dọ a ni ganjẹ ewọ go dogọ eyin a nọ wà nuhe Biblu dọna mí dọmọ: “Yí ayiha towe lẹpo do dotudo OKLUNỌ go; a dẹ́ hlan dewe tọn dali blo. Yọ́n ẹn to aliho towe lẹpo ji, ewọ nasọ jlọ omọ́ towe.”—Howh. 3:5, 6.
19. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ a jlo na dovivẹnu nado do owanyi towe na Jehovah hia te?
19 Jehovah whẹ́ wẹ yiwanna mí, bo gbọnmọ dali do lehe mí sọgan yiwanna ewọ lọsu do hia mí. Mì gbọ mí ni nọ hẹn apajlẹ vonọtaun etọn ehe do ayiha mẹ to whepoponu. Podọ, mì gbọ mí ni nọ ‘yí ahun mítọn lẹpo, alindọn mítọn lẹpo, ayiha mítọn lẹpo, podọ huhlọn mítọn lẹpo’ do nọ dohia ẹ dọ mí yiwanna ẹn.—Malku 12:30.