“Ali de Ma Nọ Gble Gbau, Mọ Ali de Ma Ka Sọ Nọ Dẹn Gbau”

TO 26 MARS 1937, sunnu awe he zingbejizọnlin bọ agbọ́ ko pé delẹ kùn mọto daho yetọn he afínfín ko blá lọ dẹẹdẹ biọ Sydney to Australie. Sọn whenue yé ko tọ́n sọn tòdaho lọ mẹ to nudi owhe dopo die, yé ko zingbejizọnlin na kilomẹtlu 19 300 linlán gbọn lẹdo he to olá bo yin póde-dòde to ageklo lọ ji delẹ mẹ. Sunnu awe lọ lẹ ma yin dodinnanutọ kavi tomẹyitọ saditọ lẹ gba. Arthur Willis po Bill Newlands po yin awe poun to gbehosọnalitọ zohunhunnọ he magbe nado hẹn wẹndagbe Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn jẹ glètoho gblagada Australie tọn mẹ lẹ mẹ.

Kakajẹ vivọnu owhe 1920 lẹ tọn, Biblu Plọntọa vude he to Australie lẹ ko dekunnu to suhugan tòdaho po tòpẹvi he to huto lẹ tọn po mẹ lẹdo pé. To lẹdo he dẹn do huto lẹ mẹ, owhé lẹ to katokato podọ lẹdo húhú enẹ gblo hú mado-awe États-Unis tọn. Ṣigba, mẹmẹsunnu lẹ yọnẹn dọ hodotọ Jesu tọn lẹ dona dekunnu gando ewọ go “kaka yì awà he dẹn hugan aigba tọn lẹ ji,” ehe bẹ glètoho Australie tọn he to olá lẹ hẹn. (Owalọ 1:8) Ṣigba nawẹ yé sọgan hẹn azọ́ndenamẹ pligidi enẹ di gbọn? Yé magbe nado wà nuhe go yé pé lẹpo, po yise dolido de po dọ Jehovah na dona vivẹnudido yetọn lẹ.

To 1929, agun he to Queensland po Whèyihọ-waji Australie tọn po lẹ wleawuna agbànbẹhun susu he mẹ nuhe sin hudo yé na tindo lẹpo sọgbe te nado yì dekunnu gbọn lẹdo yetọn he dẹn do huto lẹpo mẹ. Agbànbẹhun lọ lẹ nọ yin kùnkùn gbọn gbehosọnalitọ adọgbotọ he sọgan penugo nado kùnhún gbọn ali he yin póde-dòde lẹ ji bosọ penugo nado jla ohún lọ lẹ do eyin yé gble lẹ dali. Gbehosọnalitọ enẹlẹ yì fisusu he kunnudetọ de ma ko yì pọ́n.

Gbehosọnalitọ he ma sọgan họ̀ ohún lẹ nọ wleali dedo glètoho lọ mẹ po kẹkẹ afọ tọn po. Di apajlẹ, to 1932, Bennett Brickell he yin owhe 23 mẹvi tọ́n sọn Rockhampton, to Queensland, bo bẹ gbejizọnlin kunnudide tọn de jẹeji na osun atọ́n gbọn lẹdo agewaji otò lọ tọn he to olá lẹ mẹ. E doagban avọ̀-ṣinṣinyọ́n, awù, núdùdù po owe susu po tọn na kẹkẹ afọ tọn etọn. Eyin kẹkẹfọ etọn lẹ de jẹhọn, e nọ zindonukọn po jide lọ po dọ Jehovah na deanana emi. E sisẹ́ kẹkẹ etọn na kilomẹtlu 320 he pò gbọn lẹdo he mẹ gbẹtọ lẹ ko kú te wayi na nugbla wutu de mẹ whẹpo do jẹ fie e jei. To owhe 30 he bọdego lẹ gblamẹ, Mẹmẹsunnu Brickell zingbejizọnlin na kilomẹtlu kanweko susu lẹ gbọn Australie po kẹkẹ afọ tọn po, gọna zokẹkẹ po mọto po. Ewọ wẹ bẹ azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ jẹeji to fie Australie-nu Aborigènes lẹ nọ nọ̀, bosọ gọalọ nado do agun yọyọ lẹ ai, podọ mẹlẹ wá yọnẹn ganji bo nọ na ẹn sisi to glètoho lọ blebu mẹ.

Lẹdo aihọn pé, Australie yin dopo to otò he mẹ sọha gbẹtọ lẹ tọn ma to jijideji sọmọ te lẹ mẹ yijlẹdo lehe otò lọ klo sọ go, titengbe to glètoho gblagada etọn he mẹ gbẹtọ lẹ nọ nọ̀ katokato te. Enẹwutu, omẹ Jehovah tọn lẹ ko do gbemima yetọn hia nado dín mẹhe to fie dẹn hugan to ageklo lọ ji lẹ mọ.

Stuart Keltie po William Torrington po he yin gbehosọnalitọ lẹ do gbemima mọnkọtọn hia. To 1933, yé dasá Danfafa Simpson tọn, yèdọ danfafa wlala de he gọ́ na okọ́ta kọ́gudu tọn nado dọyẹwheho to tòpẹvi Alice Springs tọn mẹ, to ṣẹnṣẹn ageklo lọ tọn. To whenue mọto pẹvi yetọn gble bo dona yin jijodo, Mẹmẹsunnu Keltie—he nọ zan afọ-whlẹnọ de—zindonukọn to gbejizọnlin yẹwhehodidọ tọn etọn mẹ, ṣigba po kanklosọ́ de po! Vivẹnudido gbehosọnalitọ lẹ tọn de sinsẹ́n tọ́n to whenue yé dukosọ hẹ nukunpedonugotọ hotẹli tọn de to William Creek, yèdọ pinpán-glintẹn de he dẹn do tòhomẹ. To nukọn mẹ, Charles Bernhardt, nukunpedonugotọ hotẹli tọn lọ kẹalọyi nugbo, bo sà hotẹli etọn podọ e basi gbehosọnalitọ ewọ ṣo na owhe 15 to lẹdo Australie tọn he hú taun bosọ to olá boboe lẹ mẹ.

E họnwun dọ gbehosọnalitọ tintan enẹlẹ do hudo adọgbigbo po linsinsinyẹn po tọn nado duto avùnnukundiọsọmẹnu susu he yé pehẹ lẹ ji. To nujijla yẹwhehodidọ tọn yetọn to glètoho Australie tọn mẹ whenu, Arthur Willis po Bill Newlands po, he yin nùdego to bẹjẹeji, jiya taun na osẹ awe to ojlẹ de mẹ nado zingbejizọnlin kilomẹtlu 32 tọn poun, na jikun sinsinyẹn ko hẹn danfafa lọ zun ogbọ̀n daho de wutu. Whedelẹnu, yé nọ jẹdẹ́n bo nọ mọ awuvẹ taun to yozò sinsinyẹn nù dile yé to mọto daho yetọn sisẹ́ gbọn okọ́ta kọ́gudu tọn daho lẹ ji, podọ yé nọ gbọn agbàdo osé tọn po osindò he mẹ yẹnkẹn gọ́ lẹ po mẹ. Eyin mọto daho yetọn gble, yèdọ nude he nọ saba jọ, yé nọ zọ̀n afọ kavi kùn kẹkẹ afọ tọn na azán susu lẹ yì tòpẹvi he to yakẹ de mẹ, bo nọ nọte na osẹ lẹ jẹ whenue nuhe yé na yí do jla mọto lọ do lẹ wá. Mahopọnna avùnnukundiọsọmẹnu mọnkọtọn lẹ, yé hẹn pọndohlan dagbe yetọn go. Arthur Willis wá yihodọ sọn zẹẹmẹ he ko yin bibasi to linlinnamẹwe L’Age d’Or mẹ dọmọ: “Ali de ma nọ gble gbau, mọ ali de ma ka sọ nọ dẹn gbau na Kunnudetọ Etọn lẹ.”

Charles Harris, yèdọ gbehosọnalitọ ojlẹ dindẹn tọn de dọ dọ fidindẹn he glètoho lọ lẹ te po avùnnukundiọsọmẹnu he lẹdo enẹlẹ mẹ yìyì nọ bẹhẹn lẹ po ko hẹn emi dọnsẹpọ Jehovah dogọ. E yidogọ dọmọ: “Gbẹninọ nọ bọawu taun eyin yè tẹnpọn ma nado doagbanna mẹde. Eyin Jesu wleawufo nado dọ́ ahun nù to whenue e biọ domọ, be mílọsu dona yí ayajẹ do wà nudopolọ eyin azọ́ndenamẹ mítọn biọ dọ mí ni wàmọ.” Podọ nuhe gbehosọnalitọ susu wà niyẹn. Na vivẹnudido sinsinyẹn yetọn wutu, wẹndagbe lọ yì lẹdo ageklo lọ tọn lẹpo mẹ, podọ ehe gọalọna gbẹtọ madosọha lẹ nado nọgodona Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn.