Weta 8
Họntọn Alọpa Tẹlẹ Wẹ Hiẹ Jlo?
1-5. (a) Nawẹ họntọnjiji sọgan yidogọna vividudu ogbẹ̀ towe tọn gbọn? (b) Nawẹ hiẹ sọgan basi zẹẹmẹ họntọn jọ họntọn tọn de gbọn? (Howhinwhẹn lẹ 18:24)
HỌNTỌN nugbo de tintindo nọ yi onu susu lẹ dogọ na ayajẹ gbẹ̀ninọ tọn. Gbẹtọ he yin “kadanọtọ lẹ” bo nọ dapana mẹdevo lẹ ma nọ saba tindo ayajẹ nugbo nugbo gba. Etẹwẹ tin to finẹ dogbọn họntọnjiji dali he nọ yí onu susu sọmọ dogọ na ayajijẹ towe?
2 Onu de wiwà dopọ po họntọn de po nọ taidi nuhe nọ hẹn vivi numimọ vonọtaun enẹ lọ tọn dudu sudeji. Jesu to gbedopo dọho dogbọn lẹngbọhọtọ de dali he mọ lẹngbọ etọn he ko bú po yọnnu de po he mọ gankuẹ etọn he ko bú dali. Dopo dopo yetọn ylọ họntọn lẹ, bo dọmọ, “Mì jaya hẹ mi.” (Luku 15:6, 9) Mọwẹ, e yin onu jọwamọ de dọ hiẹ nọ jlo nado má onú dagbe lẹ po hagbẹ lẹ po, podọ taidi kọdetọn de hiẹ nọ tindo homẹhunhun susu dogọ. Be hiẹ ma ko tindo numimọ enẹ tọn pọn ya?
3 To alọ devo mẹ, whenue onú lẹ gble do we bọ hiẹ gbọjọ, họntọn dagbe de sọgan wà onu susu nado whlẹn we gan sọn ninọmẹ apọṣimẹ tọn lọ mẹ. Họntọn lẹ sọgan yin alọgọ titengbe de to nukunbianamẹ whenu. Ye sọgan na we avasè owu de tọn bo gọalọna we nado lùn in tọ́n, bo sọ sọgan na tuli we whenuena onu lẹ sinyẹn do we. Hiẹ sọgan yigbena nuhe Howhinwhẹn lẹ 17:17 dọ: “Họntọn nọ yiwannamẹ to ojlẹ lẹpo mẹ, podọ e taidi mẹmẹsunnu he yé jì ì na to whenuena ojlẹ nukunbia tọn tin.”—NW.
4 Wefọ enẹ zinnudo jẹhẹnu de ji he nọ do họntọn nugbo lẹ hia po huhlọn po: Yedọ nugbonọ-yinyin. Nado yin họntọn de zẹẹmẹdo nude hugan nuyiwa taidi họntọn de poun. Họntọn nujọnu tọn de na yin nugbonọ hlan we podọ na alenu dagbe hugan towe lẹ. Be họntọn towe lẹ tin to mọ ya?
5 To egbehe, gbẹtọ susu lẹ taidi mẹhe tindo ojlo to nuyiwà zẹ kọmẹnu yetọn lẹ go mẹ kakati ni yin to alọgọna yé mẹ. Yedọ to mẹhe tlẹ ylọ yede dọ “họntọn lẹ” lọsu ṣẹnṣẹn gbigbọ nuwhlẹnhẹmẹ tọn nọ saba tin, e ma yin nugbonọ-yinyin tọn gba. Họntọnjiji susu lẹ nọ tin sọle na depope to yé mẹ ma yin yiylọ nado basi diọdo delẹ kavi nado jo ojlo ṣejannabi tọn delẹ do na dagbe awetọ etọn tọn. To aihọn nudindọn tọn ehe mẹ họntọn nugbo de ma bọawu nado mọ gba.
6-8. To aliho tẹlẹ mẹ wẹ Jonatani po Huṣai po dohia dọ yé yin họntọn Davidi tọn lẹ gbọn?
6 Apajlẹ Biblu tọn dagbe de he yin mẹhe tindo họntọn he jẹ nugbo nugbo delẹ tọn wẹ yin mimọ to whẹho Davidi tọn mẹ. Hiẹ sọgan ko se lehe, jẹgodona awhangbigba Goliati tọn, heyin kẹntọ awhanfuntọ daho de, Davidi mọ họntọnjiji dagbe de yí sọn Jonatani de, ovisunnu Ahọlu Sauli tọn. Eyin Jonatani ko whanwú wẹ, ewọ na ko gbẹwanna Davidi taidi atẹṣitọ de na ofin Islaeli tọn eyin e yọnbasi. Kakati nido yin mọ, Jonatani yọnẹn dọ nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn tin to Davidi ji, podọ “alindọn Jonatani tọn dọn do alindọn Davidi tọn go, podọ Jonatani jẹ owanyina ẹn ji taidi alindọn etọn titi.” (1 Samuẹli 18:1) Jonatani yiwanna ẹn na adọgbigbo po yise etọn po to Jehovah Jiwheyẹwhe mẹ. Jonatani lọsu dona ko tindo mẹdezejo mọnkọtọn na Jiwheyẹwhe ga. Dòdonu dagbe hugan de ma sọgan ko tin na họntọnjihẹmẹ alọyìalọmẹ de gba.
7 Hiẹ sọgan hia yinukọn dogọ dogbọn họntọn Davidi tọn devo de dali he nọ yin Huṣai, mẹhe yin dopo to azọnwahẹmẹtọ pẹkipẹki Davidi tọn lẹ mẹ to ahọlududu etọn whenu. Alọpa he mẹ Huṣai dibla hẹn ogbẹ̀ etọn bú nado hẹn nubibla ylankan Absalọmi tọn gble do, heyin dopo to ovisunnu Davidi tọn lẹ mẹ, yin kandai awuvivi tọn de nado hia.—Pọn 2 Samuẹli 15:10-37; 16:16–17:16.
8 Vlavo hiẹ sọgan ko tindo họntọn lẹ taidi ehelẹ. Eyin lala, nawẹ hiẹ sọgan tindo yé gbọn? E na biọ vivẹnudido titengbe, ṣigba na nugbo tọn, vivẹnudido lọ pekuẹ.
Họntọn Jọ Họntọn Lẹ Dindin
9-13. (a) Nawẹ gbẹtọ de sọgan tindo họntọn he pekuẹ lẹ gbọn? Etẹwutu e ma do yin nuyọnẹnnu de nado tindo họntọn lẹ gbọn nutindo agbasa tọn lẹ ninamẹ kavi mima na yé dali? (b) Dile na e yin didohia do to Psalm 101:5-7 mẹ, gbẹtọ alọpa tẹwẹ e yin dagbe hugan nado dapana taidi họntọn pẹkipẹki de?
9 Nugbo susu wẹ tin to hogbe lọ mẹ dọ ‘aliho dopo akan lọ nado tindo họntọn de wẹ yin nado yinuwa taidi họntọn de.’ To whedelẹnu omẹ lẹ nọ tindo numọtolanmẹ vivẹvivẹ de whenue yé yin ‘kinklan dovo’ sọn onu lẹ mẹ gbọn hagbẹ jọja devo he yé yiwanna lẹ dali. Kavi yé sọgan ko tindo họntọn lẹ bo hẹn yé bu to godomẹ. Họmẹ nọ gble yé taun do ehe go. E sọgan ko yindọ yé ma doayi e go dọ họntọnjiji yin aliho de he tindo yìyì po gigọ po.
10 Enẹwutu mí na wà dagbe nado kanse míde dọmọ: Etẹ wà wẹ yẹn te nado yin họntọnjihẹmẹtọ hlan mẹdevo lẹ? Nawẹ yẹn yin ayiha-doponọ bo nọ do ojlo ṣejannabi matindo tọn hia na mẹdevo lẹ sọ, podọ etẹwẹ yẹn nọ wà nado yidogọ na ayajẹ po dagbemẹninọ yetọn po? Jẹhẹnu tẹlẹ wẹ yẹn to awuwlena he na hẹn mẹdevo lẹ mọtolanmẹ dọ yé na jlo nugbo nugbo nado tindo mi taidi họntọn de?
11 Họntọn alọpa he hiẹ tindo lẹ sinai do lehe hiẹ tẹnpọn nado mọ yé do ji susu talala. Mẹdelẹ nọ din họntọn lẹ mọ gbọn akuẹ zinzan do yé ji dali, kavi gbọn yiylọ yé nado tindo mahẹ to vividudu nutindo agbasa tọn lẹ mẹ dali, taidi ohànjinu lẹ (chaîne stéréo) po ohanjigbán lẹ hiho kavi aihundanu lẹ dali. Nugbo, ehe sọgan dọn mẹdelẹ sẹpọ we. Howhinwhẹn lẹ dọmọ, “Adọkunnọ tindo họntọn susu,” podọ “omẹ popo wẹ sọ nọ yin họntọn ewọ he nọ nanumẹ tọn.” Mọwẹ, omẹ susu nọ yinuwa taidi họntọn whenuena gbẹtọ de to akuẹ etọn zan po jijọ dagbewa tọn po. Ṣigba whenue akuẹ lọ vọ mọ janwẹ “họntọn lẹ” nọ vọ ga do niyẹn.—Howhinwhẹn lẹ 14:20; 19:6.
12 Họntọn vivẹ lẹ ma sọgan yin “hihọ̀,” vlavo gbọn zinzan nutindo agbasa tọn lẹ dali, kavi gbọn ohó vivi lẹ didọ dali kavi gbọn nuhe omẹ awetọ lọ jlo lẹ nina ẹn whẹwhẹ dali gba. Họntọn depope he yin hihọ̀ ma sọgan peakuẹ gba, mahopọnna lehe akuẹ lọ sọgan su sọ. Họntọn nugbo lẹ nọ yin dindọn gbọn nuhe hiẹ yin lọ dali, gbọn jẹhẹnu towe lẹ dali, e ma yin gbọn nuhe yé sọgan mọyí sọn dewe dali gba.
13 Enẹwutu, dile e yọn nado tindo owalọ họntọnjihẹmẹ tọn hlan gbẹtọ lẹ sọ, eyin hiẹ jlo họntọn vivẹ lẹ hiẹ tindo nuhudo nado ṣinyan to mẹhe hiẹ dè taidi hagbẹ vivẹ́ pẹkipẹki po aṣli tọn lẹ po mẹ. Davidi basi mọ. E dọmọ: “Omẹ he sọ tindo nukunsú po ayiha sakla tọn po yẹn ma na pòdote. Nukun ṣie na tin to nugbonọ aigba lọ tọn lẹ go, na yé nido nọnọ̀ hẹ mi. . . . Ewọ he to azọ́n oklọ tọn wà ma na nọ owhé ṣie gbè gba.” (Psalm 101:5-7) Etẹwutu wẹ e do yin nujọnu na gbẹtọ jọja lẹ sọmọ nado nọ ṣinyan họntọn pẹkipẹki lẹ to egbehe?
Nuhewutu Nudide Dagbe De Do Yin Onu Tangan
14-16. (a) Nugandomẹgo tẹwẹ họntọn gbẹtọ de tọn lẹ nọ tindo to ewọ ji? Basi zẹẹmẹ etọn. (b) Nawẹ e na gando họntọnjiji de go do eyin hiẹ dọ na omẹ diẹ dọ hiẹ ma kọngbedopọ hẹ ewọ?
14 Nunọwhinnusẹ́n dòdonu kanṣiṣa okọ mẹ tọn de wẹ e yin dọ hiẹ na sọawuhia taidi mẹhe lẹdo we lẹ eyin hiẹ dogbẹ hẹ yé dẹn na ojlẹ de. Họntọn he nkọtọn hiẹ dè lẹ nọ dọho susu dogbọn gbẹtọ alọpa he hiẹ yin kavi na dibla wá lẹzun dali. Họntọn towe pẹkipẹki lẹ na tindo nuyiwa “mẹdidiọ” tọn de do jí we.
15 Be hiẹ nọ dè họntọn he yin nugbodọtọ bo tindo walọyizan ṣeke, mẹhe nọ lẹn mẹtọn pọn, mẹhe tindo osi na Jiwheyẹwhe po Ohó etọn po podọ mẹhe tindo tugbigbo nado wà onu he jlọ lẹ ya? Kavi be hiẹ nọ yin dindọn gbọn gbẹtọ he nọ kla yede nado yin mẹhe penugo nado “hẹn mẹdevo lẹ whè” kavi, he kakati nado tindo adọgbigbo nujọnu tọn, nọ gbọn nukun tintọ́n dali do biọ owu de mẹ nado dohia dọ emi sọle lẹ wẹ? Be yé sọgbe nado biọ owu mahẹdido to owalọ fẹnnuwiwa tọn mẹ wẹ, kavi nado jẹajo kavi nu amasin adinọ lẹ podọ to enẹgodo bo wá to kikla dọ yé to ‘dùdù i dọn’ wẹ ya? Eyin yé tẹnpọn nado “dọn” we biọ yìyì dopọ po yé po to nude he sọgan gbleawuna we mẹ, be yé sọgan gbọn jlọjẹ dali do yin yiylọ dọ “họntọn lẹ” ya?
16 Flin dọ, eyin hiẹ yin hagbẹ pẹkipẹki omẹ mọnkọtọn lẹ tọn de, hiẹ dona basi didè vlavo nado nọ yì dopọ po yé po kavi nado klan dewe dovo sọn yé de. Nado klan dewe dovo na yé sọgan dotana “họntọn-yinyin” lọ. Etẹwutu? Na yé na nọ pọ́n nugbigbẹ mọnkọtọn lẹ taidi numọdọdomẹgo kavi wọhẹ de. Omẹ mọnkọtọn lẹ nọ saba jlo nado ṣán mẹdevo lẹ ko, ṣigba yewlọsu lẹ ma sọgan kẹalọyi wọhẹ gba. Howhinwhẹn lẹ 9:8 dọho dogbọn gbẹtọ mọnkọtọn lẹ dali podọ to enẹgodo, to ada awetọ mẹ, é yidogọ dọmọ: “Wọhẹ nuyọnẹntọ, é na sọ yiwanna we.” Họntọn jọ họntọn lẹ sọgan dọho gblegede na ode awetọ yetọn lẹ bo sọ gọalọna yede nado basi vọjlado kavi jlọ yede dote to fie nuhudo etọn tin te. Whenuena hiẹ tindo hagbẹ nugbo nugbo he nọ lẹn nuhe jlọ bo nọ dọho he jlọ, to whelọnu lò hiẹ tindo adọkun daho de he hugan akuẹ. Họntọn nugbo lẹ taidi ozannu diamọndi lẹ—he họakuẹ ṣigba bo vẹawu na mimọ. E blawu dọ to alọ awetọ lọ mẹ, họntọn lalo lẹ tin taidi ozannu tata lẹ—he nọ yin mimọ to filẹpo.
17-19. (a) Nawẹ e na gando hiẹ go gbọn, eyin hiẹ na yin họntọn pẹkipẹki mẹde tọn he ma tindo yise to Jiwheyẹwhe mẹ kavi to Biblu mẹ nugbo nugbo? (Howhinwhẹn lẹ 11:9; Gẹnẹsisi 34:1, 2) (b) Eyin hiẹ jlo na gọalọna omẹ mọnkọtọn de nugbo, etẹwẹ yin aliho dagbe hugan lọ nado basi ehe?
17 Jọja susu lẹ to egbehe, na yé ma tindo yise to Mẹdatọ mẹdetiti tọn de mẹ kavi to Ohó etọn mẹ wutu, nọ tindo jijọ “mì gbọ mí ni dù bo nù, na osọ̀ mí na kú” tọn. Enẹ wẹ yin numọtolanmẹ sunnusi hohowhenu lẹ tọn he yin whẹdana nado hoavun hẹ gbekanlin ylankan lẹ to aihundatẹn daho de mẹ. Ye ma tindo yise depope to Jehovah Jiwheyẹwhe mẹ podọ to huhlọn etọn mẹ nado vọ́ ogbẹ̀ na mẹhe yin nugbonọ hlan ẹn lẹ gba. Taidi gbẹtọ jọja de, na nugbo tọn, hiẹ ṣẹṣẹ bẹ ogbẹ̀ jẹeji poun wẹ. Enẹwutu be hiẹ jlo na tindo linlẹn lọ he ogantọ mẹhe ko yin whẹgbledo nẹlẹ tindo hlan ogbẹ̀ wẹ ya? Whenuena e basi zẹẹmẹ na pọndohlan enẹ he yin ‘gbẹ̀ninọ na egbe’ poun tọn godo, apọsteli Paulu yinukọn nado dọ dọ: “Yè klọ mì blo: ogbẹ́ ylankan nọ hẹn walọ dagbe gble.” (1 Kọlintinu lẹ 15:32, 33) Lẹnnupọn do nugbo-yinyin enẹ tọn ji. Eyin hiẹ din hagbẹ́ pẹkipẹki to gbẹtọ he nọ lẹn egbe tọn kẹdẹ pọn lẹ mẹ, hiẹ sọgan tindo nujikudo dọ yé na hẹn todido towe lẹ gble podọ vivẹnudido towe lẹ hlan mimọ ale sọgodo ayajẹ tọn he na nọ aimẹ dẹn de yí.
18 Whedelẹnu omẹ jọja de sọgan dọ dọ ewọ sunnu kavi yọnnu nọ dogbẹ́ hẹ mẹdevo he aliho po owalọ etọn po nọ dọn ayihaawe wá lẹ nado sọgan gọalọna omẹ mọnkọtọn. Nado jlo do gọalọna mẹdevo lẹ yin onu dagbe de. Ṣigba eyin hiẹ zọn pọ po yé po to gbẹ̀dudu ṣejannabi tọn yetọn lẹ mẹ, alọgọ nankọ wẹ hiẹ to nina yé niyẹn? Di apajlẹ, eyin hiẹ mọ ovivu de to ogbọ̀n mẹ, be hiẹ na yí adí de nado biọ ogbọ̀n lọ mẹ bo na tẹnpọn nado klọ́ ovivu lọ wé po e po wẹ ya? Taidi kọdetọn de, hiẹ na hẹn dewe kúdiho poun wẹ. Tintan hiẹ dona tẹnpọn nado na tuli ovivu lọ nado tọ́n sọn ogbọ̀n lọ mẹ whẹpo hiẹ sọgan tindo tẹnmẹ nado wà onu depope dogbọn kiklọ ẹ wé dali.
19 Sọn nugbo de mẹ, nado kẹalọyi omẹ he tindo owalọ ylankan lẹ taidi hagbẹ pẹkipẹki de na yawu tindo nuyiwadomẹgo ylankan de do omẹ lọ ji (podọ do hiẹ lọsu ji ga). Etẹwutu? Na ehe sọgan na ẹn tuli nado zindonukọn zọnmii to aliho dopolọ ji, to mimọtolanmẹ dọ ewọ sọgan ganjẹ godonọnamẹ towe go. Be e ma na yin alọgọ daho hugan nado do dogbo na gbẹ́dido towe jẹ ojlẹ lẹ mẹ whenue hiẹ sọgan gọalọ na omẹ lọ nugbo nugbo gbọn ayinamẹ dagbe didọ na ẹn dali podọ gbọn yiylọ ẹ nado hodo we yì fie ayinamẹ enẹlẹ nọ yin zẹẹmẹ basina te dali ya?
Họntọn Nujọnu Tọn Hugan lẹ
20. Gbọn họntọn he mí dè lẹ dali, nawẹ mí sọgan yi míde do basi kẹntọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ gbọn?
20 To popolẹpo mẹ, hiẹ dona lẹnpọn titengbe do lehe ogbẹ́dido po gbẹtọ he owalọ yetọn lẹ nọ fọ́n kanbiọ dote po sọgan gando haṣinṣan towe hẹ Jiwheyẹwhe po Ovi etọn po go do. Nugbo ehe yin didọ to Jakobu 4:4 mẹ dọmọ: ‘Mẹdepope he na yin họntọn aihọn tọn, kẹntọ Jiwheyẹwhe tọn wẹ.’ Nunọwhinnusẹ́n enẹ sọgan yin yiyizan na haṣinṣan mítọn hẹ omẹ depope to aihọn mẹ kẹdẹdile e te na haṣinṣan mítọn hẹ aihọn lọ blebu. Eyin mí kẹalọyi aliho mẹde tọn he ma jẹ lẹ kavi jlo gbẹ́dido omẹ enẹ tọn hugan omẹ jọja lẹ he jlo nado hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hun tọn lẹ, be to whelọnu lò mí ma to míde dohia nado yin ‘họntọn aihọn tọn lẹ’ ya?
21-23. (a) Alemọyí tẹlẹ wẹ nọ wá na mẹde he tindo Jiwheyẹwhe po Klisti po taidi họntọn etọn lẹ? (Lomunu lẹ 8:35, 38, 39) (b) Nawẹ mí sọgan dohia nugbo nugbo dọ mí jlo yé taidi họntọn mítọn lẹ gbọn?
21 Eyin hiẹ jlo ayajijẹ todin podọ to sọgodo nugbo, plọn gbọn aliho lẹpo mẹ nado ylọ họntọnjiji hẹ Jiwheyẹwhe po Ovi etọn po dọ nujọnu. Na owhe fọtọ́n susu lẹ todin Jiwheyẹwhe ko to họntọnjiji etọn dohia hlan mẹhe yiwanna dódó lẹ, bo to awuwlena lẹndai etọn daho lẹ nado hẹn ogbẹ̀ madopodo wá na yé to ninọmẹ ayajẹ jọ ayajẹ tọn lẹ mẹ. To whenuena Ovi Jiwheyẹwhe tọn tin to aigba ji, e do owanyi nugbonọ etọn hia na gbẹtọ ayiha jijlọnọ lẹ. E dọ na nuplọntọ etọn lẹ dọmọ: “Mẹde ma tindo owanyi he klo hú ehe, dọ mẹde zé ogbẹ̀ etọn liai na họntọn etọn lẹ. Họntọn ṣie wẹ mìwlẹ, eyin mì wà onu he yẹn degbena mì lẹ.”—Johanu 15:13, 14.
22 To vogbingbọn mẹ na gbẹtọ susu lẹ he sọgan dóyẹ̀ dọ emi yin họntọn towe lẹ, Jehovah Jiwheyẹwhe po Ovi etọn po ma na jó we do kavi gbẹkọ go we na hiẹ biọ awusinyẹnnamẹnu lẹ mẹ wutu gba. Eyin hiẹ zé tudido towe do yewlẹ mẹ hiẹ na mọ dọ to ojlẹ tukla tọn lẹ mẹ alọgọ yetọn po godonọnamẹ yetọn po na tin po hiẹ po nugbo nugbo.
23 Be hiẹ jlo bo yọn pinpẹn nutọn na Họntọn daho ehelẹ? To whelọnu lò do e hia gbọn dindin hagbẹ́ nugbonọ lẹ he kẹalọyi bo nọ nọgbẹ̀ hẹ nubiọtomẹsi he apọsteli Johanu kanwe do e ji whenuena e dọmọ: “Na ehe wẹ owanyi Jiwheyẹwhe tọn, dọ mí ni yìn osẹ́n etọn: Osẹ́n etọn ma sọ yin nupẹ̀nagbanmẹ gba.” (1 Johanu 5:3) To ninọmẹ lẹpo mẹ, vlavo dagbe kavi ylankan, hagbẹ́ mọnkọtọn lẹ nọ sọawuhia nado yin họntọn he jẹ na tintindo lẹ.
[Nudọnamẹ tangan lẹ to weda 61]
Nado tindo họntọn lẹ, hiẹ dona yin họntọn de.
[Yẹdide to weda 63]
Họntọn nugbo lẹ taidi diamọndi lẹ