Hẹn Alọwle Towe Zun Kọndopọ Tẹgbẹ Tọn De
“Onú he Jiwheyẹwhe kọndopọ mì dike gbẹtọ klan ẹn blo.”—MATIU 19:6.
1. Etẹwẹ yin dodonu kọdetọn dagbe alọwle tọn to Klistiani nugbo lẹ ṣẹnṣẹn to egbehe?
FỌTỌ́N susu to omẹ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn to egbehe nọ duvivi alọwle pekọnọ po dehe nọ dẹn to aimẹ lẹ po tọn. Nalete, kọdetọn gbayipe mọnkọtọn, ma yin nujijọ ajiji de poun gba. Alọwle Klistiani tọn lẹ nọ tindo kọdetọn dagbe to whenuena alọwlemẹ awe lẹ (1) do osi hia na pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn dogbọn alọwle dali bo (2) dovivẹnu nado nọgbẹ sọgbe hẹ nunọwhinnusẹ́n Ohó etọn lẹ tọn. To popo mẹ, Jiwheyẹwhe lọsu wẹ zé tito alọwle tọn dai. Ewọ wẹ yin Omẹ lọ ‘hlan mẹhe mẹ yè ylọ oyín whédo he tin to aihọn mẹ lẹpo tọn te.’ (Efesunu lẹ 3:14, 15) To whenuena e yindọ Jehovah yọ́n nuhe e nọ biọ nado hẹn alọwle tindo kọdetọn dagbe, mí na mọaleyi gbọn anademẹ etọn hihodo dali.—Isaia 48:17.
2. Etẹwẹ nọ yin kọdetọn awugbopo nado yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ zan to alọwle mẹ?
2 To alọ devo mẹ, awugbopo nado yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ do yizan mẹ sọgan dekọtọn do awufiẹsa alọwle tọn mẹ. Weyọnẹntọ delẹ yise dọ nuhe sù sọ awe to atọ̀n ji mẹhe to alọwle lẹ tọn to egbehe to États-Unis wẹ na basi gbẹdai to agọgbọnẹnmẹ. Klistiani lẹ lọsu ma gán sọn tuklajẹ po awufiẹsa “ojlẹ awusinyẹn” ehelẹ tọn po mẹ gba. (2 Timoti 3:1) Ayimajai akuẹzinzan tọn lẹ po kọgbidinamẹ azọ́nwatẹn tọn lẹ po sọgan tindo nuyiwadomẹji awugble tọn do alọwle depope ji. Klistiani delẹ ko yin hinhẹn jẹflumẹ taun dogbọn awugbopo alọwlemẹ yetọn tọn lẹ nado yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ do yizan mẹ dali. “Yẹn yiwanna Jehovah, ṣigba alọwle ṣie ko gọna nuhahun kẹdẹ sọn owhe 20 die. Ṣejannabinọ wẹ yin asu ṣie podọ e ma nọ jlo nado basi vọdiọ depope gba. Yẹn tindo numọtolanmẹ mẹhẹndofidopo tọn,” wẹ yin nuhe asi Klistiani dopo dọ. Susu asu kavi asi Klistiani lẹ tọn wẹ ko dọ numọtolanmẹ yetọn lẹ to ninọmẹ dopolọ mẹ. Etẹwẹ zọn? Podọ etẹwẹ sọgan hẹnalọdotena alọwle de ma nado biọ okẹ̀n kavi agọjẹdomẹ mẹ?
Dindẹn to Aimẹ Alọwle Tọn
3, 4. (a) Etẹwẹ yin nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn na alọwle? (b) Naegbọn dindẹn to aimẹ alọwle tọn do sọgbe bo nọ hẹn alè wá?
3 Etlẹ yin to ninọmẹ he yọ́n hugan lẹ mẹ, kọndopọ omẹ mapenọ awe tọn wẹ alọwle yin. (Deutelonomi 32:5) Ehe wutu wẹ apọsteli Paulu do dọ dọ “omẹ [he wlealọ] lẹ na tindo tukla to agbasalan mẹ.” (1 Kọlintinu lẹ 7:28) Ninọmẹ sinsinyẹn delẹ sọgan tlẹ dekọtọn do kinklan kavi gbẹdai mẹ. (Matiu 19:9; 1 Kọlintinu lẹ 7:12-15) Etomọṣo, to ninọmẹ susu mẹ, Klistiani lẹ nọ yí ayinamẹ Paulu tọn do yizan mẹ he dọmọ: “Mì dike asi klan sọn asu etọn de blo ... , mì sọ dike asu gbẹ́ asi etọn dai blo.” (1 Kọlintinu lẹ 7:10, 11) Na nugbo tọn, lẹndai alọwle tọn wẹ yin nado yin kọndopọ tẹgbẹ tọn de, na Jesu Klisti dohia dọmọ: “Onú he Jiwheyẹwhe kọndopọ mì dike gbẹtọ klan ẹn blo.”—Matiu 19:6.
4 Na mẹde he tindo numọtolanmẹ dọ emi tin to alọwle okẹ̀n kavi he mẹ owanyi ma tin te tọn mẹ, nujinọtedo Jehovah tọn sọgan taidi nuhe sinyẹn bo ma sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe. Ṣigba e ma yin mọ gba. Dindẹn to aimẹ kọndopọ alọwle tọn nọ whan asu po asi po jijọ-di-Jiwheyẹwhe de nado pehẹ bo din aliho nado hẹn pọngbọ wá na nuhahun yetọn lẹ, kakati nado yawu gbẹkọ dandannu yetọn lẹ go to awusọhia tintan nuhahun lọ tọn whenu. Dawe de he ko wlealọ na nuhe hugan owhe 20 dọ ẹ dole dọmọ: “Hiẹ ma sọgan dapana ojlẹ nuhahun tọn lẹ gba. Homẹ mìtọn ma na hùn do ode awetọ go to whelẹponu gba. Ojlẹ enẹ mẹ wẹ opagbe gbemima tọn yin onu titengbe te taun.” Na nugbo tọn, Klistiani asu po asi po he wlealọ lẹ tindo numọtolanmẹ dandannu tintan lọ hlan Jehovah Jiwheyẹwhe, yèdọ Dowatọ alọwle tọn.—Yijlẹdo Yẹwhehodọtọ 5:4 go.
Tatọ-yinyin po Taliai Po
5. Etẹwẹ yin ayinamẹ Paulu tọn delẹ na asu lẹ po asi lẹ po?
5 Enẹwutu, to whenuena nuhahun lẹ fọnṣite, e ma yin ojlẹ lọ nado din aliho nado tọ́n sọn e mẹ gba, ṣigba aliho dagbe hugan de wẹ e yin nado yí ayinamẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn zan. Di dohia, lẹnnupọn do hogbe Paulu tọn ehelẹ ji, heyin mimọ to Efesunu lẹ 5:22-25, 28, 29 he dọmọ: “Mì asi lẹ emi, mì nọ basi mẹmẹglọ hlan asu mìtọn lẹ taidi hlan Oklunọ. Na asu wẹ ota asi tọn dile Klisti yin ota agun tọn do; ewọ sọ wẹ Whlẹngantọ agbasa tọn. Enẹwutu dile agun yin mẹmẹglọ hlan Klisti do, mọ wẹ asi lẹ ga ni yin hlan asu yetọn lẹ to onu popo mẹ. Mì asu lẹ emi, mì yiwanna asi mìtọn lẹ, yèdọ dile Klisti ga yiwanna agun lọ do, bosọ yí ede na ẹn. Mọkẹdẹ wẹ é jẹ na asu lẹ ni nọ yiwanna asi yetọn lẹ kẹdẹdi agbasa yede tọn. Mẹhe yiwanna asi etọn, é yiwanna ede. Na mẹhe gbẹwanna agbasalan ede tọn de ma tin gbede; adavo ni to yìnyìn in, bosọ to yẹyiwle na ẹn, yèdọ dile Klisti ga nọ basi na agun do.”
6. Nawẹ asu Klistiani lẹ dona gbọnvo na sunnu aihọn mẹ tọn lẹ gbọn?
6 Sunnu lẹ ko nọ saba ṣi aṣẹpipa asu-yinyin yetọn tọn zan bo nọ dugan do asi yetọn lẹ ji. (Gẹnẹsisi 3:16) Nalete, Paulu dotuhomẹna asu Klistiani lẹ nado gbọnvo na sunnu aihọn tọn lẹ, nado taidi Klisti, e ma yin aṣẹ glanglan panamẹtọ nado to dodinna nuyiwa asi yetọn tọn lẹpo gba. Na nugbo tọn, dawe lọ Jesu Klisti ma yin fifiẹtọ kavi gandudomẹjitọ gba. E yinuwa hẹ hodotọ etọn lẹ po gbégbo po gọna osi, bo dọmọ: “Mì wá dee, mì he to tuklajẹ, bọ yè doagbàn pinpẹ̀n na lẹ, yẹn nasọ na gbọjẹ mì. Mì yí zẹgẹ ṣie do okọ̀ mìtọn, na mì ni sọ plọ́n nupinplọn ṣie: na homẹmimiọnnọ podọ ayiha whiwhẹnọ wẹ yẹn.”—Matiu 11:28, 29.
7. Nawẹ sunnu de sọgan doyẹyigona asi etọn to whenuena asi lọ yin mẹhe nọ yì agbasazọ́n mẹ gbọn?
7 Asu Klistiani de nọ gbògbéna asi etọn taidi nuzinzan madogannọ de. (1 Pita 3:7) Di dohia, mí ni dọ dọ ewọ dona wazọ́n to agbasazọ́n de mẹ. Asu lọ dona yí ehe do lẹnpọn mẹ, bo na yin alọgọtọ po mẹtọnhopọntọ po dile e sọgan yọnbasi do. Whẹwhinwhẹn titengbe dopo he yọnnu lẹ nọ na na nuhe nọ hẹn gbẹdai wá wẹ yin dọ asu yetọn lẹ nọ gbẹkọ ovi lẹ kavi whégbè go. Enẹwutu, asu Klistiani de nọ din nado nọ gọalọna ẹn to whégbè to aliho he gọna zẹẹmẹ lẹ mẹ he nọ hẹn ale wá na whẹndo lọ pete.
8. Etẹwẹ taliai bẹhẹn na asi Klistiani lẹ?
8 Na yinyin nuyiwa hẹ po gbégbò po wutu wẹ nọ hẹn ẹn bọawu na asi Klistiani lẹ nado tin to taliai mẹ hlan asu yetọn lẹ. Etomọṣo, ehe ma zẹẹmẹdo kanlinmọ-yinyin pete gba. Jiwheyẹwhe ma degbe dọ asi ni yin kanlinmọ gba, ṣigba “gọtọ” de (“hatọ, NW” nudọnamẹ odò tọn), he do nude he sọgbe na sunnu lọ hia. (Gẹnẹsisi 2:18) To Malaki 2:14 mẹ, asi yin hodọ dego taidi “ogbẹ́” sunnu tọn. Na mọtọn wutu, asu lẹ to ojlẹ Biblu tọn mẹ nọ duvivi mẹdekannujẹ po vivomẹ tọn taun po. Gando “yọnnu jijọdagbenọ” go, Biblu dọmọ: “Otù asu etọn tọn jai do e go madibu.” Na nugbo tọn, ewọ yin mẹhe yè deazọ́n whẹho mọnkọtọn lẹ tọn na taidi titobasina nuyiwa whégbè tọn lẹ, nukunpedo núdùdù hihọ go, titobibasi aigba hihọ tọn, po ajọ́ kleun kleun de bibasi po.—Howhinwhẹn lẹ 31:10-31.
9. (a) Nawẹ yọnnu budisi Jiwheyẹwhe tọ́ lẹ to ojlẹ Biblu tọn lẹ mẹ do taliai nugbo hia gbọn? (b) Etẹwẹ sọgan gọalọna asi Klistiani de nado gbọṣi taliaitọ-yinyin mẹ to egbehe?
9 Etomọṣo, asi budisi Jiwheyẹwhe tọ́ de nọ yọ́n aṣẹpipa asu etọn tọn. Di apajlẹ, Sala “setonuna Ablaham, bo nọ ylọ ẹ dọ oklunọ,” e ma yin taidi walọ dagbe yẹnuwiwa tọn gba, ṣigba taidi dohia taliai sọn ahun mẹ wá etọn tọn. (1 Pita 3:6; Gẹnẹsisi 18:12) Ewọ sọ yí ojlo do jó owhé dagbe etọn to todaho Uli tọn mẹ do nado sọgan yì nọ gohọ mẹ hẹ asu etọn. (Heblu lẹ 11:8, 9) Ṣigba taliai ma zẹẹmẹdo dọ asi de ma sọgan zé afọdide he sọgbe de to whenuena e jẹ gba. To whenuena Moṣe gboawupo nado joawuna osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn do whẹgbigbo ji, asi etọn, Zipola, glọnalina nugbajẹmẹji gbọn nuyiwa dide bibasi plaun tọn dali. (Eksọdusi 4:24-26) Onu susu wẹ e bẹhẹn hugan nado hẹn pekọ wá na gbẹtọ mapenọ. Asi lẹ dona “nọ basi mẹmẹglọ hlan asu [yetọn] lẹ taidi hlan Oklunọ.” (Efesunu lẹ 5:22) To whenuena asi Klistiani de lẹnnupọn do nuhe dù haṣinṣan etọn hẹ Jiwheyẹwhe ji, ehe nọ gọalọna ẹn nado yí nukun pẹvi do pọ́n nuṣiwa he ma sọ nude po awugbopo asu etọn tọn lẹ po, dile sunnu lọ lọsu tindo nuhudo nado basi do to whenuena e to nuyiwa hẹ asi etọn.
Hodọdopọ—Yedọ Ohùn Ogbẹ̀ Alọwle Tọn
10. Nawẹ hodọdopọ yin onu titengbe na alọwle gbọn?
10 To whenuena yè kan whẹwhinwhẹn daho hugan dopolọ he wutu alọwlemẹ lẹ do nọ klan biọ, whẹyidọtọ alọwle tọn de gblọn dọmọ: “Nu_gomape lọ nado dọ nugbo hẹ mẹnọzo, dọ linlẹn yetọn lẹ tọnjẹgbonu bo yinuwa hẹ ode awetọ taidi họntọn alọmayiemẹ yetọn.” Mọwẹ, hodọdopọ wẹ yin ohùn ogbẹ̀ alọwle he lodo de tọn. Dile Biblu dọ do, “matin wedido, linlẹn lẹzun ovọ́.” (Howhinwhẹn lẹ 15:22) Asu po asi po lẹ dona yin ‘họntọn he nọ dewe dopọ,’ he nọ duvivi haṣinṣan zohunhunnọ, ayajẹ tọn de dopọ. (Howhinwhẹn lẹ 2:17) Ṣogan, e nọ vẹawu na susu asu po asi po lẹ tọn nado dọhodopọ, podọ gbọnmọ dali adi nọ mọali kaka bọ gbigbajẹgbonu homẹgble nuhẹngble tọn do nọ sọawuhia. Kavi alọwlemẹ lẹ sọgan họnbẹ do awusọhia oklọ tọn heyin walọ dagbe tọn de godo, bo nọ dẹn do ode awetọ pete to numọtolanmẹ liho.
11. Nawẹ hodọdopọ to asu po asi po ṣẹnṣẹn sọgan yin hinhẹn pọnte gbọn?
11 Apadewhe nuhahun lọ tọn nọ taidi dọ sunnu lẹ po yọnnu lẹ po nọ saba tindo aliho hodọdopọ voovo tọn lẹ. Suhugan yọnnu lẹ tọn nọ taidi mẹhe voawu nado dọho do numọtolanmẹ lẹ ji, to whenue sunnu lẹ na paa tọn nọ sọawuhia nado jlo hodidọ do nugbo lẹ ji. Yọnnu lẹ nọ tindo ayilinlẹn lọ hugan nado do awuvẹmẹ hia bo nọgodonamẹ to numọtolanmẹ liho, to whenuena sunnu lẹ nọ jlo nado din bo hẹn pọngbọ lẹ wá. Ṣogan, yọnbasi lọ na hodọdopọ dagbe nọ tin to fie alọwlemẹ awe lọ lẹ tindo nujikudo nado “nọ yawu nado sè ... whleawu nado gblọn, bosọ whleawu nado gblehomẹ” te. (Jakobu 1:19) Mì nọ pọ́n nukunji na ode awetọ mìtọn lẹ bo nọ dotoai ganji. Hẹn ode awetọ nado dọho po awubibọ po gbọn kanbiọ mẹtọnhopọn tọn lẹ kinkanse dali. (Yijlẹdo 1 Samuẹli 1:8; Howhinwhẹn lẹ 20:5 go.) Kakati nado to tintẹnpọn nado hẹn pọngbọ niyaniya tọn wá to whenuena alọwlemẹ towe do nuhahun de hia, dotoai po sọwhiwhe po dile hiẹ na wazọ́n nado didẹ whẹho lẹ do. Podọ mì yí sọwhiwhe do nọ hodẹ̀ dopọ, bo nọ din anademẹ sọn olọn mẹ wá.—Psalm 65:2; Lomunu lẹ 12:12.
12. Nawẹ alọwlemẹ Klistiani lẹ sọgan nọ zé whenu dai na ode awetọ gbọn?
12 To whedelẹnu tuklajẹ po ayimajai gbẹ̀mẹ tọn lẹ po nọ taidi nuhe nọ hẹn alọwlemẹ lẹ tindo whenu kavi huhlọn vude na hodọdopọ he gọna zẹẹmẹ. Etomọṣo, eyin Klistiani lẹ na hẹn alọwle yetọn tindo yẹyi bo basi hihọ́ na ẹn sọta diho tintindo, yé dona dọnsẹpọ ode awetọ yetọn pẹkipẹki. Yé dona yinuwa hẹ kọndopọ yetọn taidi nuhe họakuẹ, podọ dona zé whenu dai na ẹn podọ na ode awetọ. (Yijlẹdo Kọlọsinu lẹ 4:5 go.) To ninọmẹ delẹ mẹ pọngbọ lọ nado din whenu na hodidọ dopọ sọgan yin nuhe bọawu taidi nado ṣi televiziọn. Aisinsin dopọ nado nù thé kavi café kọfo dopo to gbesisọmẹ sọgan gọalọna alọwlemẹ lẹ nado nọ dọhodopọ to numọtolanmẹ liho. To ninọmẹ mọnkọtọn lẹ whenu yé sọgan ‘dewedopọ’ do whẹho whẹndo tọn voovo lẹ ji. (Howhinwhẹn lẹ 13:10) Podọ lehe e yin nuyọnẹnnu nado wleawuna walọ nado didẹ homẹgble pẹvi pẹvi lẹ po dẹ́sọ-dẹ́mẹ lẹ po whẹpo yé nido lẹzun dodonu he siso adidudu tọn do sọ!—Yijlẹdo Matiu 5:23, 24; Efesunu lẹ 4:26 go.
13. (a) Apajlẹ tẹwẹ Jesu zedai to hodidọ mado-adu-dẹji po nugbonọ-yinyin po mẹ? (b) Aliho tẹlẹ wẹ tin to ehe mẹ alọwlemẹ lẹ sọgan dọnsẹpọ ode awetọ pẹkipẹki?
13 Dawe de yigbe dọmọ: “E nọ vẹawu na mi, to whepoponu, nado nọ dọ linlẹn ṣie bo dọ aliho he mẹ yẹn nọ tindo numọtolanmẹ te pẹpẹ na [asi ṣie].” Nalete, hinhẹn mẹde zun yinyọnẹn, yin họngan titengbe de nado wleawuna haṣinṣan pẹkipẹki. Doayi lehe Jesu ma doadú-dẹ́ji do dọho po nugbonọ-yinyin po hẹ hagbẹ asi etọn tọn do go. E dọmọ: “Sọn dinvie yẹn ma ylọ mì afanumẹ lẹ ba; na afanumẹ ma yọ́n onu he oklunọ etọn to wiwà: ṣigba yẹn ylọ mì họntọn, na onu he yẹn ko sè sọn Otọ́ ṣie de lẹpo, yẹn ko hẹn zun yinyọnẹn hlan mì.” (Johanu 15:15) Enẹwutu yí nukun họntọn tọn do pọ́n asi towe. Deji do alọwlemẹ towe go po numọtolanmẹ towe lẹ po. Dovivẹnu nado nọ zan “hogbe owanyi tọn” he bọawu, he ma tindo oklọ. (Ohàn Sọlọmọni tọn 1:2, NW) Hodọdopọ adú mado-dẹji tọn sọgan taidi onu agọ̀ to whedelẹnu, ṣigba to whenuena alọwlemẹ awe lẹ dovivẹnu dopọ, onu susu na yin mimọyi na hinhẹn alọwle yetọn nado yin kọndopọ tẹgbẹ tọn de.
Nukunpedo Gbemanọpọ lẹ Go
14, 15. Nawẹ jlẹdidọ sọgan yin didapana gbọn?
14 Dandan wẹ gbemanọpọ he sọgbe lẹ na nọ fọ́n sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ. Ṣigba owhé towe gbè ma dona lẹzun ‘owhé he gọna jlẹdidọ gba.’ (Howhinwhẹn lẹ 17:1) Họ́ dewe ma nado dọho do whẹho aṣli tọn lẹ ji to whenuena ovi lẹ sọgan sè gba, bo do mẹtọnhopọn hia na numọtolanmẹ awetọ towe tọn. To whenuena Lahẹli do awubla etọn hia do ninọmẹ wẹnsinnọ-yinyin etọn tọn tọn ji bo biọ Jakobu nado na ẹn ovi, e yí homẹgble do gblọn dọmọ: “Otẹn Jiwheyẹwhe tọn mẹ wẹ yẹn te, mẹhe glọn sinsẹ́n adọ̀ lọ mẹ tọn sọn de we?” (Gẹnẹsisi 30:1, 2) Eyin nuhahun whegbe tọn lẹ fọ́n, didẹ nuhahun lọ, e ma yin omẹ lọ gba. To hodọdopọ nuglọ tọn de whenu, dapana “hodidọ matin lẹnpọn tọn” kavi hóyí-sọn-numẹ na ode awetọ to aliho he ma jẹ mẹ.—Howhinwhẹn lẹ 12:18, NW.
15 Nugbo, hiẹ sọgan tindo numọtolanmẹ sinsinyẹn dogbọn pọndohlan towe dali, ṣigba ehelẹ sọgan yin didohia matin “homẹfiọ, homẹgble, nutlọ, po ohó ylankan po.” (Efesunu lẹ 4:31) “Mì didẹ nuhahun mìtọn lẹ po ogbè dẹdẹ paa tọn de po,” wẹ asu de dọ. “Eyin dopo to mì mẹ jẹ hodọ ji po awhá po na adi wutu, doalọtena hodọdopọ lọ. Lẹkọ do ohó lọ ji to ojlẹ gli de godo.” Howhinwhẹn lẹ 17:14 na ayinamẹ dagbe ehe dọmọ: “Jo avùn dai, whẹpo e nido zun daho.” Tẹnpọn bosọ dọhodo whẹho lọ lẹ ji whladopo dogọ to whenuena homẹ mì omẹ awe lẹ tọn ko fa godo.
Mì Yin Nugbonọ Hlan Ode Awetọ
16. Naegbọn ayọdide do yin whẹho nujọnu tọn sọmọ?
16 Heblu lẹ 13:4 dọmọ: “Mì gbọ alọwle ni yin tintindo to ogbégbigbo mẹ to omẹ popo mẹ, mì sọ dike yè hẹn ad[ọ́] flu blo: na galọtọ po ayọdetọ lẹ po wẹ Jiwheyẹwhe na dawhẹna.” Ylando de wẹ ayọdide yin sọta Jiwheyẹwhe. E sọ nọ hẹn gbakija wá alọwle de ji ga. (Gẹnẹsisi 39:9) Ayinamẹnatọ do alọwle ji de wlan dọmọ: “To whenuena e yin yinyọnẹn, ayọdide nọ gbaṣọn whẹndo lọ pete ji taidi yujẹhọn sinsinyẹn de, nọ gbà whedo kija, nọ hẹn jidedomẹgo po nuhọakuẹ-yinyin mẹdetiti tọn po bú, bo nọ gbleawuna ovivu lẹ.” Homimọ kavi asamẹzọ̀n de sọgan sọ dekọtọn ga.
17. Nawẹ didẹhlan ayọdide sọgan yin didapana kavi yin gbigbẹdai gbọn?
17 Mẹdelẹ nọ na huhlọn didẹhlan ayọdide gbọn alọkẹyi nukun he aihọn he gblezọn lọ nọ yí do pọ́n zanhẹmẹ dali dile e nọ yin didohia do to owe lẹ, televiziọn, po sinimoto lẹ po mẹ do. (Galatianu lẹ 6:8) Nalete, dodinnanutọ lẹ dọ dọ, ayọdide nọ saba dekọtọn e ma yin na ojlo lọ poun na zanhẹmẹ gba ṣigba sọn nuhudo tintindo sinsinyẹn de mẹ nado dohia dọ emi gbẹsọ yọnwhanpẹ kavi sọn ojlo lọ mẹ nado tindo numọtolanmẹ mẹhe yè yiwanna hugan tọn. (Yijlẹdo Howhinwhẹn lẹ 7:18 go.) Depope he whẹwhinwhẹn lọ na yin, Klistiani de dona gbẹ́ linlẹn agọ̀ fẹnnuwiwa tọn lẹ dai. Bo nọ dọho do numọtolanmẹ towe lẹ ji hẹ alọwlemẹ towe po nugbonọ-yinyin po. Eyin e lẹzun dandannu, din alọgọ sọn mẹho agun tọn lẹ dè. Mọwiwa sọgan hẹnalọdote ganji na aijijẹ biọ ylando mẹ. Humọ, Klistiani lẹ dona payi yede go to nuyiwa hẹ omẹ vijinu awetọnọ mẹ. E na yin nuhe jẹagọ do nunọwhinnusẹ́n Owe wiwe lẹ tọn nado wlealọ bosọ nọ pọ́n mẹdevo hlan po ojlo zanhẹmẹ tọn po. (Job 31:1; Matiu 5:28) Klistiani lẹ dona payi yede go taun dogbọn awuwlena kanṣiṣa pẹkipẹki numọtolanmẹ tọn hẹ azọ́nwatọgbẹ lẹ dali. Hẹn haṣinṣan mọnkọtọn nado yin numọtolanmẹ họntọnjihẹmẹ tọn ṣigba ni yin azọ́nwadopọ tọn kẹdẹ.
18. Etẹwẹ nọ saba yin adọ̀ nuhahun zanhẹmẹ tọn lẹ to alọwle de mẹ, podọ nawẹ ehelẹ sọgan yin pọngbọ hẹnwana gbọn?
18 Hihọ́ he tlẹ klo hugan de wẹ yin haṣinṣan zohunhunnọ, gbangba tọn de hẹ alọwlẹmẹ mẹtọn. Dodinnanutọ susu lẹ dọ dọ nuhahun zanhẹmẹ tọn lẹ to alọwle mẹ ma nọ saba yin agbasa tọn to awusọhia mẹ gba ṣigba nọ saba yin kọdetọn homadọdopọ ganji tọn. Nuhahun lẹ to aliho ehelẹ mẹ ma nọ saba wá aimẹ to whenuena asu po asi po de nọ dọho dopọ po awuvivo po bo nọ ná jlodagbe alọwle tọn taidi dohia owanyi tọn kakati nido yin azọngban de.a To ninọmẹ he jẹ mọnkọtọn lẹ glọ, haṣinṣan pẹkipẹki lẹ sọgan yinuwa nado hẹn kanṣiṣa alọwle tọn lodo.—1 Kọlintinu lẹ 7:2-5; 10:24.
19. Etẹwẹ yin “pọninọ gbesisọ tọn,” podọ nuyiwadomẹji tẹwẹ e sọgan tindo do alọwle de ji?
19 Owanyi wẹ yin “pọninọ gbesisọ tọn” to gblagbla agun Klistiani tọn mẹ. Gbọn awuwlena owanyi dali, asu po asi jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn de po sọgan ‘zindonukọn nado nọ sinyẹnlin hẹ ode awetọ bo nọ jona ode awetọ.’ (Kọlọsinu lẹ 3:13, 14) Owanyi he sinai do nunọwhinnusẹ́n ji nọ din dagbemẹninọ mẹdevo lẹ tọn. (1 Kọlintinu lẹ 13:4-8) Wleawu na owanyi mọnkọtọn. E na gọalọna we nado hẹn pọninọ alọwle towe tọn lodo. Yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ zan to gbẹzan alọwle towe tọn mẹ. Eyin hiẹ wà mọ, alọwle towe na sọawuhia nado yin pọninọ tẹgbẹ tọn de podọ na hẹn pipa po gigo po wá na Jehovah Jiwheyẹwhe.
[Nudọnamẹ odò tọn]
a Hosọ lọ “Hodọdopọ—Nuhe Hugan Hodidọ Poun,” he sọawuhia to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn (Flansegbe) 1er août 1993 mẹ, dohia lehe asu po asi po lẹ sọgan dù to nuhahun lẹ ji to apa ehe whe do.
Nawẹ Hiẹ Na Na Gblọndo Gbọn?
◻ Naegbọn alọwle dona yin pọninọ tẹgbẹ tọn de?
◻ Etẹwẹ yin pọndohlan Biblu tọn dogbọn tatọ-yinyin po taliai po dali?
◻ Nawẹ asu po asi po lẹ sọgan hẹn hodọdopọ yetọn pọnte gbọn?
◻ Nawẹ asu po asi po lẹ sọgan penukundo gbemanọpọ lẹ go to walọyizan Klistiani tọn de mẹ gbọn?
◻ Etẹwẹ na gọalọ nado hẹn kọndopọ alọwle tọn lodo?
[Yẹdide to weda 8]
Eyin asi etọn dona wà agbasazọ́n, asu Klistiani de ma na dike agbàn ni pẹ̀n ẹn hugan gba