“Mì Dona Yin Wiwe”

 1. Ayinamẹ tẹwẹ apọsteli Pita na yisenọ hatọ lẹ, podọ naegbọn ayinamẹ etọn do taidi nuhe ma yọnbasi nado hodo?

VLAVO mí do todido olọn mẹ tọn kavi aigba ji tọn, mí gán mọaleyi eyin mí gbadopọnna ayinamẹ he apọsteli Pita na Klistiani yiamisisadode owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ. Pita dọmọ: “Kẹdẹdi Omẹ Wiwe lọ he ylọ mì, mì lẹzun wiwe to walọyizan mìtọn lẹpo mẹ, na e yin winwlan dọmọ: ‘Mì dona yin wiwe, na wiwe wẹ yẹn.’” (1 Pita 1:15, 16) Mí plọn sọn hogbe ehelẹ mẹ dọ mí gán hodo apajlẹ Jehovah tọn, yèdọ mẹhe yin apajlẹ daho hugan wiwe-yinyin tọn. Mí gán yin wiwe to walọ mítọn lẹ mẹ, podọ dandannu wẹ enẹ yin. E gán taidi nuhe ma yọnbasi, na mí yin mapenọ wutu. Pita lọsu ṣì nudelẹ wà; ṣogan apajlẹ etọn dohia dọ mí gán “lẹzun wiwe.”

 2. Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?

² To hosọ ehe mẹ, mí na gbadopọnna kanbiọ he bọdego ehelẹ: Etẹwẹ wiwe-yinyin zẹẹmẹdo? Etẹwẹ Biblu plọn mí gando wiwe-yinyin Jehovah tọn go? Nawẹ mí gán lẹzun wiwe to walọyizan mítọn mẹ gbọn? Podọ, kanṣiṣa tẹwẹ tin to wiwe-yinyin po haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah po ṣẹnṣẹn?

 3. Pọndohlan tẹwẹ mẹsusu tindo gando wiwe-yinyin go, amọ́ fie wẹ mí gán mọ nudọnamẹ he sọgbe lẹ te?

³ Mẹsusu nọ lẹndọ mẹhe yin omẹ wiwe de yin mẹhe ma nọ konu gbede bo nọ do awugbó sinsẹ̀nnọ lẹ tọn bosọ nọ do yede hia di Jiwheyẹwhe sẹ̀ntọ to nukunta. Amọ́, enẹ ma gán yin nugbo. Jehovah he yin wiwe yin zẹẹmẹ basina taidi “Jiwheyẹwhe ayajẹnọ lọ.” (1 Tim. 1:11) Mẹhe nọ sẹ̀n ẹn lẹ nọ yin yiylọdọ “ayajẹnọ.” (Salm. 144:15) Jesu gblewhẹdo mẹhe nọ do awugbó vonọtaun bo nọ to dodonọ jla to gbẹtọ lẹ nukọn lẹ. (Mat. 6:1; Malku 12:38) Taidi Klistiani lẹ, nuhe mí ko plọn to Biblu mẹ lẹ nọ gọalọna mí nado yọ́n nuhe wiwe-yinyin zẹẹmẹdo. Mí kudeji dọ Jiwheyẹwhe wiwe podọ owanyinọ mítọn ma na na mí gbedide he e ma yọnbasi dọ mí ni setonuna de gbede. Enẹwutu, whenue Jehovah dọna mí dọ: “Mì dona yin wiwe,” mí ma nọ do ayihaawe depope dọ ehe yọnbasi. Na nugbo tọn, whẹpo mí nido yin wiwe to walọ mítọn mẹ, mí dona mọnukunnujẹ nuhe wiwe-yinyin zẹẹmẹdo mẹ.

 4. Etẹwẹ hogbe lọ lẹ “wiwe” po “wiwe-yinyin” po zẹẹmẹdo?

⁴ Etẹwẹ wiwe-yinyin zẹẹmẹdo? To Biblu mẹ, hogbe lọ lẹ “wiwe” po “wiwe-yinyin” po na taun tọn nọ dlẹnalọdo wiwejininọ to walọyizan-liho, podọ to sinsẹ̀n-liho. Hogbe ehelẹ gán sọ bẹ linlẹn nuhe yin didedovo na sinsẹ̀nzọn Jiwheyẹwhe tọn hẹn. To hogbe devo mẹ, mí na yin pinpọnhlan di wiwe eyin mí wé to walọyizan-liho bo nọ sẹ̀n Jehovah to aliho he ewọ kẹalọyi mẹ, podọ eyin mí tindo haṣinṣan mẹdetiti tọn de hẹ ewọ. Linlẹn lọ tata dọ mí gán tindo haṣinṣan mẹdetiti tọn de hẹ Jiwheyẹwhe wiwe mítọn nọ jiawu na mí taun, titengbe eyin mí lẹnnupọndo nuhe Biblu plọn mí gando wiwe-yinyin Jehovah tọn go ji.

 5. Etẹwẹ mí gán plọn gando Jehovah go sọn angẹli nugbonọ lẹ dè?

⁵ Jehovah yin wiwe bosọ mẹ́ to aliho lẹpo mẹ. Mí plọn ehe sọn nuhe selafu lẹ nọ dọ mẹ, yèdọ nudida gbigbọnọ he sẹpọ ofìn etọn lẹ. Delẹ to yé mẹ nọ to didọ po ogbè lélé po dọ: “Wiwe, wiwe, wiwe wẹ Jehovah awhànpa lẹ tọn.” (Isa. 6:3) Na nugbo tọn, nado tindo haṣinṣan pẹkipẹki de hẹ Jiwheyẹwhe wiwe yetọn, angẹli lẹ lọsu dona yin wiwe, podọ yé ka sọ yin wiwe nugbo. Abajọ, fihe angẹli lẹ lá wẹndomẹ lẹ te to aigba ji gán lẹzun wiwe. Nuhe jọ niyẹn whenue Mose tin to fie wùnkan miyọ́n tọn lọ to jiji te.—Eks. 3:2-5; Jọṣ. 5:15.

6, 7. (a) Sọgbe hẹ Eksọdusi 15:1, 11, nawẹ Mose zinnudo wiwe-yinyin Jiwheyẹwhe tọn ji gbọn? (b) Etẹwẹ nọ flinnu Islaelivi lẹ dọ Jiwheyẹwhe yin wiwe? (Pọ́n yẹdide he to wepa ji.)

⁶ To whenue Mose ko plan Islaelivi lẹ dasá Ohù Vẹẹ godo, e zinnudeji na yé dọ Jiwheyẹwhe yetọn, yèdọ Jehovah yin wiwe. (Hia Eksọdusi 15:1, 11.) Walọyizan Egiptinu he nọ sẹ̀n yẹwhe lalo lẹ tọn ma wé paali. Nudopolọ wẹ gando mẹhe nọ sẹ̀n yẹwhe Kenani tọn lẹ go. Sinsẹ̀n-bibasi yetọn nọ bẹ ovivu lẹ yíyí do sanvọ́ po walọ gblezọn fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn lẹ po hẹn. (Lev. 18:3, 4, 21-24; Deut. 18:9, 10) To vogbingbọn mẹ, Jehovah ma na biọ to sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ si gbede nado wà nude he na de yẹyi sọn yé go. Ewọ yin wiwe to aliho lẹpo mẹ. Nukinkan he nọ yin mimọ to ogàn plẹ́bẹ́ sika tọn he to tabla yẹwhenọ daho lọ tọn go do ehe hia hezeheze. Nuhe yin kinkan dego lọ die: “Jehovah wẹ wiwe.”—Eks. 28:36-38.

⁷ Mẹdepope he mọ nuhe yin kinkan do ogàn plẹ́bẹ́ enẹ go na kudeji dọ Jehovah yin wiwe nugbonugbo. Amọ́, etẹwẹ dogbọn Islaelivi de he ma penugo nado mọ nuhe yin kinkan do ogàn plẹ́bẹ́ lọ go dali, na e ma gán dọnsẹpọ yẹwhenọ daho lọ wutu? Be ehe zẹẹmẹdo dọ nudọnamẹ titengbe ehe na gbọ e go wẹ ya? Paali! Islaelivi lẹpo wẹ nọ sè nudọnamẹ ehe dile Osẹ́n lọ to yinyin hihia na sunnu lẹ, yọnnu lẹ po ovi lẹ po. (Deut. 31:9-12) Eyin a ko tin to finẹ wẹ, a na ko sè hogbe ehelẹ: “Yẹn wẹ Jehovah Jiwheyẹwhe mìtọn, podọ mì dona . . . yin wiwe, na wiwe wẹ yẹn.” “Mì dona yin wiwe hlan mi, na wiwe wẹ yẹn Jehovah.”—Lev. 11:44, 45; 20:7, 26.

 8. Naegbọn mí na jlo nado gbadopọnna Levitiku 19:2 gọna 1 Pita 1:14-16?

⁸ Mì gbọ mí ni na ayidonugo hodidọ de he tin to Levitiku 19:2 mẹ bo nọ yin hihia na Islaelivi lẹpo. Jehovah dọna Mose dọmọ: “Dọho hẹ Islaelivi lẹpo bo dọna yé dọ, ‘Mìwlẹ dona yin wiwe, na wiwe wẹ yẹn Jehovah Jiwheyẹwhe mìtọn.’” Pita gán ko to hoyidọ sọn wefọ ehe mẹ whenue e dotuhomẹna Klistiani lẹ nado “lẹzun wiwe.” (Hia 1 Pita 1:14-16.) Nugbo wẹ dọ mí masọ to Osẹ́n Mose tọn glọ ba. Amọ́, nuhe Pita wlan zinnudo nuhe mí plọn sọn Levitiku 19:2 mẹ ji, enẹ wẹ yindọ Jehovah yin wiwe, podọ mẹhe yiwanna ẹn lẹ dona dovivẹnu nado yin wiwe. Ehe yin nugbo vlavo mí tindo todido lọ nado nọgbẹ̀ to olọn mẹ kavi to paladisi mẹ to aigba ji.—1 Pita 1:4; 2 Pita 3:13.

 9. Nawẹ mí na mọaleyi sọn dogbigbapọnna Levitiku weta 19tọ mẹ gbọn?

⁹ Na mí nọ jlo na hẹn homẹ Jiwheyẹwhe wiwe mítọn tọn hùn wutu, mí nọ to jejeji nado plọn lehe mí gán lẹzun wiwe do. Jehovah nọ na mí ayinamẹ yọ́n-na-yizan lẹ gando lehe e gán pà mí do go. Ofi dagbe de he mí gán mọ ayinamẹ ehelẹ te wẹ Levitiku weta 19tọ mẹ. Weyọnẹntọ Heblu lọ Marcus Kalisch wlan dọmọ: “E yọnbasi dọ weta ehe wẹ dehe yin titengbe hugan to owe Levitiku tọn mẹ, podọ to owe atọ́n tintan Biblu tọn lẹ mẹ.” Mì gbọ mí ni gbadopọnna wefọ delẹ sọn weta ehe mẹ he bẹ nuplọnmẹ họakuẹ lẹ hẹn na mí gando adà gbẹzan egbesọegbesọ tọn mítọn lẹ go. Dile mí to mọwà, hẹn do ayiha mẹ dọ wefọ ehelẹ wẹ bọdo hodidọ bẹjẹeji tọn weta ehe tọn go he dọmọ: “Mìwlẹ dona yin wiwe.”

10, 11. Adà walọ wiwe tọn tẹwẹ yin hodọdeji to hogbe bẹjẹeji tọn Levitiku weta 19tọ tọn lẹ mẹ, podọ nukun tẹwẹ mí dona nọ yí do pọ́n anademẹ enẹ?

¹⁰ To whenue Jehovah ko dọ dọ Islaelivi lẹ dona yin wiwe godo, e yidogọ dọmọ: “Mì dona nọ na sisi onọ̀ mìtọn po otọ́ mìtọn lẹ po . . . Yẹn wẹ Jehovah Jiwheyẹwhe mìtọn.”—Lev. 19:2, 3.

¹¹ Matin ayihaawe, mí dona setonuna anademẹ Jiwheyẹwhe tọn lọ nado nọ gbògbéna mẹjitọ mítọn lẹ. Flin nuhe Jesu dọ whenue dawe de kanse e dọmọ: “Nudagbe tẹwẹ yẹn dona wà nado sọgan mọ ogbẹ̀ madopodo?” Apadewhe gblọndo he Jesu na tọn wẹ yindọ dawe lọ dona gbògbéna otọ́ etọn po onọ̀ etọn po. (Mat. 19:16-19) Jesu tlẹ gblewhẹdo Falesi lẹ po wekantọ lẹ po, na yé nọ dín whẹjijọ ma nado do gbégbò enẹ hia mẹjitọ yetọn lẹ wutu. Gbọnmọ dali, yé “hẹn ohó Jiwheyẹwhe tọn zun ovọ́.” (Mat. 15:3-6) “Ohó Jiwheyẹwhe tọn” bẹ gbedide atọ́ntọ to Gbedide Ao lẹ mẹ hẹn, gọna nuhe mí hia to Levitiku 19:3 mẹ. (Eks. 20:12) Whladopo dogọ, flindọ anademẹ he to Levitiku 19:3 mẹ, nado nọ gbògbéna otọ́ po onọ̀ mẹtọn po sọawuhia to hodidọ lọ: “Mìwlẹ dona yin wiwe, na wiwe wẹ yẹn Jehovah Jiwheyẹwhe mìtọn” godo tlolo.

12. Sọgbe hẹ anademẹ he to Levitiku 19:3 mẹ, kanbiọ tẹwẹ mí gán nọ kanse míde?

¹² Sọgbe hẹ anademẹ Jehovah tọn nado nọ gbògbéna mẹjitọ mítọn lẹ, mí gán nọ kanse míde dọ, ‘Nawẹ n’to tonusena gbedide enẹ gbọn?’ Eyin a mọdọ emi dona wà hú lehe emi ko wà do wayi, a gán de todin nado basi vọjlado lẹ. A ma gán diọ nuhe ko wayi lẹ, amọ́ a gán magbe bẹsọn din nado wà nususu na mẹjitọ towe lẹ. Vlavo, a gán basi tito nado nọ yí whenu zan dopọ hẹ yé dogọ. Kavi be a gán nọ wá alọgọ na yé dogọ to agbasa-liho, to gbigbọ-liho kavi to numọtolanmẹ-liho ya? Mọwiwà na dohia dọ a to tonusena nuhe Levitiku 19:3 dọ lẹ.

13. (a) Anademẹ devo tẹwẹ mí mọ to Levitiku 19:3 mẹ? (b) Nawẹ mí gán hodo apajlẹ Jesu tọn he to Luku 4:16-18 mẹ to egbehe gbọn?

¹³ Levitiku 19:3 plọn mí nudevo gando wiwe-yinyin go. E donù Gbọjẹzan yìnyìn go. Klistiani lẹ ma to Osẹ́n lọ glọ, enẹwutu e ma biọ dọ mí ni nọ yìn Gbọjẹzan lẹ to sẹmẹsẹmẹ. Etomọṣo, mí gán plọn nususu sọn lehe Islaelivi lẹ nọ yìn Gbọjẹzan do mẹ, podọ sọn ale he mọwiwà nọ hẹnwa na yé mẹ. Gbọjẹzan yin ojlẹ de nado gbọjẹ sọn azọ́n paa lẹ mẹ, podọ nado na ayidonugo onú gbigbọ tọn lẹ.b Abajọ, to azán enẹ gbè, Jesu nọ yì sinagọgu mẹ to tòpẹvi etọn mẹ nado hia Ohó Jiwheyẹwhe tọn. (Eks. 31:12-15; hia Luku 4:16-18.) Gbedide Jiwheyẹwhe tọn lọ he to Levitiku 19:3 mẹ, ehe dọ dọ mì dona “nọ yìn gbọjẹzan [etọn] lẹ,” dona whàn mí nado nọ de whenu dovo egbesọegbesọ na onú gbigbọmẹ tọn lẹ. Be a nọ mọdọ emi dona basi vọjlado delẹ to adà enẹ mẹ wẹ ya? Eyin a nọ mọ whenu na onú gbigbọmẹ tọn lẹ to gbesisọ mẹ, a na wleawuna haṣinṣan pẹkipẹki de hẹ Jehovah, podọ ehe yin dandan nado lẹzun wiwe.

14. Nugbo titengbe tẹwẹ yin nuzindeji to Levitiku weta 19tọ blebu mẹ?

¹⁴ Levitiku weta 19tọ donù nugbo titengbe de go whlasusu he gán gọalọna mí nado gbọṣi wiwe ji. Wefọ 4tọ lọ dotana dole: “Yẹn wẹ Jehovah Jiwheyẹwhe mìtọn.” Hodidọ kavi linlẹn mọnkọ sọawuhia whla 16 to weta ehe mẹ. Ehe flin mí gbedide tintan lọ he dọ: “Yẹn wẹ Jehovah Jiwheyẹwhe towe . . . Hiẹ ma dona tindo yẹwhe devo depope gbọnvona yẹn.” (Eks. 20:2, 3) Klistiani he jlo na lẹzun wiwe lẹpo dona hẹn ẹn diun dọ nudepope kavi mẹdepope ma yin nujọnu na yé hú haṣinṣan yetọn hẹ Jiwheyẹwhe. Podọ, na mí nọ yin yiylọdọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ wutu, mí nọ magbe nado dapana nuyiwa depope he na hẹn vlẹko wá oyín wiwe etọn ji kavi kọ̀n masin dego.—Lev. 19:12; Isa. 57:15.

15. Etẹwẹ wefọ Levitiku weta 19tọ tọn lẹ he dọho gando avọ́sinsan lẹ go dona whàn mí nado wà?

¹⁵ Na Islaelivi lẹ, alọkikẹyi Jehovah taidi Jiwheyẹwhe yetọn biọ dọ yé ni yìn osẹ́n susu. Levitiku 18:4 dọmọ: “Mì dona nọ setonuna nudide whẹdida tọn ṣie lẹ, podọ mì dona nọ yìn osẹ́ndoai ṣie lẹ bosọ nọ zinzọnlin sọgbe hẹ yé. Yẹn wẹ Jehovah Jiwheyẹwhe mìtọn.” Weta 19tọ bẹ delẹ to “osẹ́ndoai” enẹlẹ he Islaelivi lẹ dona yìn lẹ mẹ hẹn. Di apajlẹ, wefọ 5-8, 21 po 22 po dọho gando avọ́sinsan kanlin tọn lẹ go. Avọ́sinsan ehelẹ dona nọ yin bibasi to aliho de mẹ he ma na “hẹn onú wiwe Jehovah tọn flu.” Wefọ ehelẹ hihia dona whàn mí nado desọn ojlo mẹ bo hẹn homẹ Jehovah tọn hùn, podọ nado nọ basi avọ́sinsan pipà tọn he e nọ kẹalọyi lẹ dile Heblu lẹ 13:15 dotuhomẹna mí do.

16. Etẹwẹ vogbingbọn he to mẹhe to Jiwheyẹwhe sẹ̀n po mẹhe ma to sinsẹ̀n ẹn lẹ po ṣẹnṣẹn gán flin mí?

¹⁶ Nado lẹzun wiwe, mí dona wleawufo nado gbọnvo. Enẹ gán yin avùnnukundiọsọmẹnu de. To whedelẹnu, klasigbẹ́, azọ́nwatọgbẹ́, hẹnnumẹ mayisenọ po mẹdevo lẹ po gán gbidikọna mí nado do mahẹ to nuwiwa he na bẹpla sinsẹ̀n-bibasi mítọn lẹ mẹ. Eyin yé wàmọ, mí dona basi nudide titengbe de. Etẹwẹ gán gọalọna mí nado basi nudide he sọgbe lọ? Lẹnnupọndo nunọwhinnusẹ́n dagbe he to Levitiku 19:19 mẹ ji, ehe apadewhe etọn dọmọ: “Hiẹ ma dona do awù he yè ṣá sekan wunmẹ voovo awe dopọ nado basi de gba.” Osẹ́n ehe gọalọ nado yọ́n vogbingbọn to Islaeli po akọta he lẹdo e lẹ po ṣẹnṣẹn. To egbehe, mí ma nọ gbẹ́ nado do awugbó he yè yí okàn wunmẹwunmẹ lẹ do wleawuna gba. Amọ́, mí nọ gbẹ́ nado yinuwa di mẹhe nuyise po aṣa yetọn lẹ po jẹagọdo nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ, eyin omẹ ehelẹ tlẹ yin klasigbẹ́, azọ́nwatọgbẹ́ kavi hẹnnumẹ mítọn lẹ. Nugbo wẹ dọ to jọwamọ-liho, mí nọ yiwanna hẹnnumẹ mítọn lẹ, podọ mí sọ nọ do owanyi hia kọmẹnu mítọn lẹ. Amọ́, eyin nudide mítọn lẹ wá gando adà titengbe gbẹzan tọn lẹ go, mí nọ wleawufo nado gbọnvo taidi omẹ Jehovah tọn lẹ. Ma wọn blo dọ nado yin didedovo na Jiwheyẹwhe yin adà wiwe-yinyin tọn de. Ehe yin nujọnu taun eyin mí to vivẹnudo nado lẹzun wiwe.—2 Kọl. 6:14-16; 1 Pita 4:3, 4.

17, 18. Nuhọakuẹ tẹwẹ mí gán plọn sọn Levitiku 19:23-25 mẹ?

¹⁷ Hodidọ lọ “Yẹn wẹ Jehovah Jiwheyẹwhe mìtọn” dona ko gọalọna Islaelivi lẹ nado ze haṣinṣan yetọn hẹ Jehovah do otẹn tintan mẹ. Nawẹ yé gán wàmọ gbọn? Levitiku 19:23-25 do aliho dopo hia. (Hia.) Lẹnnupọndo nuhe hogbe ehelẹ na ko zẹẹmẹdo na Islaelivi lẹ ji tlolo he yé biọ Aigba Pagbe tọn ji. Eyin sunnu de do atin he yè nọ dù sinsẹ́n etọn de, e ma dona dù sọn sinsẹ́n etọn mẹ na owhe atọ̀n. To owhe ẹnẹtọ mẹ, sinsẹ́n atin lọ tọn na yin didedovo nado yin yiyizan to fiwiwe Jiwheyẹwhe tọn mẹ. To owhe atọ́ntọ mẹ kẹdẹ wẹ mẹhe tọn wẹ atin lọ gán dù sinsẹ́n etọn te. Osẹ́n ehe dona ko gọalọna Islaelivi lẹ nado mọnukunnujẹemẹ dọ, e ma yin nujlomẹ yetọn lẹ wẹ dona to otẹn tintan mẹ. Yé dona dejido Jehovah go taidi Awuwledainanutọ yetọn bo nọ ze sinsẹ̀n-bibasi etọn do otẹn tintan mẹ. E na hẹn ẹn diun dọ yé tindo núdùdù he pemẹnu. Podọ, Jiwheyẹwhe sọ na tuli yé nado nọ yí alọtútlú do basi nunina lẹ to fiwiwe lọ, yèdọ to ahọnkan sinsẹ̀n-bibasi etọn tọn.

¹⁸ Osẹ́n he to Levitiku 19:23-25 mẹ flin mí hogbe Jesu tọn lẹ to Yẹwhehodidọ Osó ji tọn lọ mẹ. E dọmọ: ‘Mì sọ yin magbọjẹnọ gando nuhe mì na dù kavi nuhe mì na nù go blo.’ Jesu zindonukọn dọmọ: “Otọ́ mìtọn olọn tọn yọnẹn dọ mì tindo nuhudo onú ehe lẹpo tọn.” Jiwheyẹwhe na penukundo mí go, dile e nọ wà na ohẹ̀ lẹ do. (Mat. 6:25, 26, 32) Mí nọ dejido Jehovah go, taidi Awuwledainanutọ mítọn. Podọ, mí nọ basi “nunina lẹblanu tọn lẹ” to aliho he ma na dọ̀n ayidonugo mẹ nado gọalọna mẹhe to hudo mẹ lẹ. Mí sọ nọ yawu basi nunina lẹ na akuẹzinzan agun tọn lẹ. Jehovah nọ doayi alọtútlú mọnkọ lẹ go, podọ e na suahọ etọn mí. (Mat. 6:2-4) Gbọnmọ dali, mí nọ dohia dọ mí mọnukunnujẹ nuplọnmẹ he to Levitiku 19:23-25 mẹ lẹ mẹ.

19. Nawẹ a mọaleyi sọn dogbigbapọnna adà Levitiku tọn ehe mẹ gbọn?

¹⁹ Mí ko gbadopọnna adà kleun delẹ to Levitiku weta 19tọ mẹ, bo ko mọ aliho he mẹ mí gán taidi Jiwheyẹwhe wiwe mítọn te lẹ. Gbọn apajlẹ etọn hihodo dali, mí nọ dovivẹnu nado ‘lẹzun wiwe to walọyizan mítọn lẹpo mẹ.’ (1 Pita 1:15) Susu mẹhe ma nọ sẹ̀n Jehovah lẹ tọn ko yin kunnudetọ jọnun walọyizan dagbe enẹ tọn. Na taun tọn, enẹ ko whàn delẹ to yé mẹ nado pagigona Jehovah. (1 Pita 2:12) Amọ́, nususu gbẹ́ pò he mí gán plọn sọn Levitiku weta 19tọ mẹ. Hosọ he bọdego na dọhodo wefọ devo lẹ ji to weta ehe mẹ, bo nasọ gọalọna mí nado yọ́n adà gbẹzan tọn mítọn devo he mẹ mí gán “lẹzun wiwe” te lẹ, dile Pita dotuhomẹna mí do.