WETA ṢIDOPO
E Dọ Nuhe to Ahun Ji Na Ẹn lẹ Na Jiwheyẹwhe
1, 2. (a) Naegbọn homẹ Hanna tọn ma hùn to whenue e to awuwlena gbejizọnlin de? (b) Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn otàn Hanna tọn mẹ?
HANNA to awuwlena gbejizọnlin de, bosọ to tintẹnpọn nado de ayiha sọn nuhahun etọn lẹ ji. Ojlẹ ayajẹ tọn de wẹ ehe dona ko yin na ẹn; na Ẹlkana asu etọn nọ saba plan whẹndo lọ blebu yì Ṣilo to whemẹwhemẹ nado basi sinsẹ̀n to gòhọtúntún mẹ. Jehovah jlo dọ nuyiwa ehelẹ ni nọ hẹn ayajẹ wá na yé. (Hia Deutelonomi 16:15.) Matin ayihaawe, Hanna ko nọ duvivi hùnwhẹ ehelẹ tọn sọn ovu whenu gbọ́n. Ṣigba, nulẹ wá diọ to nukọn mẹ.
2 Ewọ tindo asu dagbe de he yiwanna ẹn. Ṣigba, Ẹlkana tindo asi devo. Yinkọ etọn wẹ Pẹnina, podọ e taidi dọ yanwle etọn wẹ nado nọ hẹn awubla wá na Hanna. Pẹnina nọ yí ojlẹ nuyiwa whemẹwhemẹ tọn ehelẹ zan nado hẹn awufiẹsa sinsinyẹn wá na Hanna. Gbọnna? Podọ humọ, nawẹ yise Hanna tọn to Jehovah mẹ gọalọna ẹn nado duto ninọmẹ sinsinyẹn ehe ji gbọn? Eyin hiẹ to pipehẹ ninọmẹ he to ayajẹ towe depò, otàn Hanna tọn sọgan na we tuli.
“Etẹwutu Ayiha Towe to Adisa?”
3, 4. Nuhahun sinsinyẹn awe tẹlẹ wẹ Hanna pehẹ, podọ naegbọn dopodopo yetọn do fọ́n avùnnukundiọsọmẹnu de dote?
3 Biblu donù nuhahun sinsinyẹn awe he Hanna tindo go. E sọgan duto tintan ji, ṣigba e ma sọgan wà nudepope gando awetọ go. Tintan lọ wẹ yindọ, asu etọn tindo asi devo podọ asisi etọn gbẹwanna ẹn taun. Awetọ wẹ yindọ ewọ yin wẹnsinọ de. Ninọmẹ enẹ nọ vẹawuna asi depope he tindo ojlo vẹkuvẹku nado jivi; ṣigba asisa awufiẹsa tọn wẹ e nọ yin to ojlẹ Hanna tọn mẹ podọ to lẹdo he mẹ ewọ whẹ́n te. Whẹndo dopodopo nọ donukun dọ ovi yetọn wẹ na hẹn yinkọ whẹndo lọ tọn dote. Ovi ma mọ ji nọ hẹn vlẹko po winyan po wá.
4 Eyin e ma yin nuyiwa Pẹnina tọn wẹ zọ́n, Hanna sọgan ko doakọnna ninọmẹ etọn po awubibọ po. Yọnnu bibẹpli ma yin aṣa dagbe de. Agbàwhinwhlẹn, avùn po awufiẹsa po mẹ wẹ e nọ saba dekọtọn do. Aṣa ehe gbọnvo pete na nujinọtedo he Jiwheyẹwhe zedai to jipa Edẹni tọn mẹ nado tindo asu dopo kavi asi dopo. (Gẹn. 2:24) Enẹwutu, Biblu ma dọho dagbe depope gando yọnnu bibẹpli go, podọ zẹẹmẹ he e basi gando ninọmẹ he wá aimẹ to whẹndo Ẹlkana tọn mẹ go do nuhewutu yọnnu bibẹpli ma do sọgbe hia.
5. Naegbọn Pẹnina nọ jlo dọ Hanna ni mọ awufiẹsa, podọ nawẹ e nọ hẹn homẹgble Hanna gbọn?
5 Hanna wẹ Ẹlkana yiwanna hugan. Sọgbe hẹ linlẹn Ju lẹ tọn, Hanna wẹ Ẹlkana dà jẹnukọn bo wá dà Pẹnina to owhe delẹ godo. Vlavo e yinmọ kavi lala, nugbo lọ wẹ yindọ Pẹnina nọ whànwu Hanna taun, bo nọ dín aliho voovo lẹ nado hẹn awufiẹsa wá na ẹn. Nuhe Pẹnina tindo hugan Hanna wẹ nugopipe lọ nado jivi. Pẹnina jivi debọdo-dego, podọ eyin e jivi devo, numọtolanmẹ mẹjọmẹ-yinyin tọn etọn nọ jideji. Kakati onú Hanna tọn ni blawuna ẹn bọ ewọ na miọnhomẹna ẹn, Pẹnina nọ yí ninọmẹ enẹ zan nado doadihomẹna Hanna. Biblu dọ dọ Pẹnina nọ hẹn homẹgble Hanna badabada “nado hẹn ẹn fiẹ.” (1 Sam. 1:6) Pẹnina nọ wà ehe sọn ojlo mẹ. Ojlo etọn wẹ nado hẹn homẹgble Hanna, podọ e jẹ yanwle etọn kọ̀n.
Hanna nọ blawu taun na e yin wẹnsinọ wutu, podọ Pẹnina nọ wà nuhe go e pé lẹpo nado hẹn awubla etọn sinyẹn dogọ
6, 7. (a) Mahopọnna vivẹnudido Ẹlkana tọn nado miọnhomẹna Hanna, naegbọn Hanna ma dọ nuhahun lọ na ẹn? (b) Be Jehovah gblehomẹ do Hanna go wẹ zọ́n bọ ewọ do yin wẹnsinọ ya? Basi zẹẹmẹ. (Pọ́n nudọnamẹ odò tọn.)
6 E taidi dọ dotẹnmẹ dagbe hugan he Pẹnina nọ yizan wẹ ojlẹ he mẹ yé nọ zingbejizọnlin yì Ṣilo te to whemẹwhemẹ. Ẹlkana má kanlin he ewọ yí do sanvọ́ hlan Jehovah lọ na ovi Pẹnina tọn lẹ dopodopo, yèdọ “visunnu etọn lẹpo po viyọnnu etọn lẹ po.” Ṣigba, Hanna wẹnsinọ lọ mọ mimá etọn kẹdẹ yí. Enẹwutu, Pẹnina jẹ goyi ji bo ṣá na Hanna na wẹnsinọ-yinyin etọn sọmọ bọ nawe lọ jẹ avivi ji bo gbẹ́ núdùdù. Ẹlkana doayi e go dọ asi yiwanna emitọn tin to awubla mẹ bo ma dùnú, enẹwutu ewọ dọnsẹpọ ẹ nado miọnhomẹna ẹn. E kanse e dọmọ: “Hanna, etẹwutu hiẹ to avivi? Podọ etẹwutu hiẹ ma dùnú? Etẹwutu ayiha towe to adisa? Yẹn ma ka pọnte hú visunnu ao hlan we?”—1 Sam. 1:4-8.
7 E whè gbau, Ẹlkana mọnukunnujẹemẹ dọ wẹnsinọ-yinyin Hanna tọn wẹ zọ́n bọ ewọ do tin to awubla mẹ. Podọ e họnwun dọ Hanna yọ́n pinpẹn etọn dọ asu etọn na ẹn jide gando owanyi etọn go.a Ṣigba, Ẹlkana ma donù nuyiwa okà tọn Pẹnina tọn go; mọjanwẹ kandai Biblu tọn ma dohia dọ Hanna dọ nuhahun lọ na ẹn do niyẹn. Vlavo ewọ mọdọ eyin emi dọ nuhe Pẹnina nọ wà, enẹ sọgan hẹn ninọmẹ lọ ylan deji. Be Ẹlkana sọgan diọ ninọmẹ lọ ya? Be wangbẹna he Pẹnina tindo na Hanna ma nasọ sinyẹn deji ya, podọ be ovi etọn lẹ po deviyọnnu etọn lẹ po ma na yinuwa to aliho dopolọ mẹ ya? Enẹ lẹpo sọgan zọ́n bọ numọtolanmẹ he Hanna tindo dọ mẹhe tin to whẹndo emitọn mẹ lẹ gbẹ́ emi dai nasọ sinyẹn deji.
To whenue Hanna pehẹ nuyiwahẹmẹ agọ̀ to owhé etọn gbè, e lẹhlan Jehovah nado mọ homẹmimiọn yí
8. Eyin mí pehẹ nuyiwa okà tọn kavi mawadodo tọn, naegbọn e do yin homẹmiọnnamẹnu nado nọ flindọ Jehovah yin Jiwheyẹwhe dodowiwa tọn?
8 Vlavo Ẹlkana yọ́n okà he wà Pẹnina te to gigọ́ mẹ kavi lala, Jehovah Jiwheyẹwhe mọnukunnujẹ ninọmẹ lọ mẹ ganji. Ohó etọn dohia dọ ewọ mọ nujijọ lọ lẹpo, bo gbọnmọ dali na avase sinsinyẹn mẹhe nọ whànwu mẹdevo lẹ bo nọ gbẹwanna yé. To alọ devo mẹ, gbẹtọ homẹvọnọ podọ jijọhonọ lẹ taidi Hanna, sọgan mọ homẹmiọn to yinyọnẹn mẹ dọ Jiwheyẹwhe dodowiwa tọn na jla nulẹ do to ojlẹ sisọ etọn mẹ podọ dile ewọ lọsu jlo do. (Hia Deutelonomi 32:4.) Vlavo Hanna na ko yọ́n nugbo enẹ, na e lẹhlan Jehovah dè na alọgọ.
Ewọ “Masọ Yin Awublanọ Ba”
9. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn ojlo Hanna tọn nado zingbejizọnlin yì Ṣilo mahopọnna dọ e yọ́n lehe asisi etọn na yinuwa hẹ ẹ do mẹ?
9 To afọnnu fuu, whédo lọ hẹn alọnu etọn ján to nuwiwa voovo lẹ mẹ. Mẹlẹpo to awuwle na gbejizọnlin lọ, etlẹ yin ovi lẹ lọsu. E na biọ dọ whẹndo lọ ni zinzọnlin na nudi kilomẹtlu 30 gbọn pópló lẹ ji to lẹdo Eflaimi tọn mẹ nado yì Ṣilo.b Yé na zinzọnlin na azán dopo kavi awe. Hanna yọ́n lehe asisi etọn na yinuwa hẹ ẹ do. Ṣigba, Hanna ma gbọṣi whégbè. Ewọ gbọnmọ dali ze apajlẹ dagbe dai na sinsẹ̀n-basitọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ kakajẹ egbehe. E ma yin nuyọnẹnnu nado dike nuyiwahẹmẹ agọ̀ mẹdevo lẹ tọn ni yinuwado sinsẹ̀n-bibasi mítọn hlan Jiwheyẹwhe ji. Eyin e ma yinmọ, awuwledainanu he mí tindo nuhudo etọn nado doakọnna ninọmẹ lọ na gbọ mí go.
10, 11. (a) Naegbọn Hanna do yawu yì gòhọtúntún mẹ? (b) Nawẹ Hanna dọ nuhe to ahun ji na ẹn lẹ na Otọ́ olọn mẹ tọn etọn to odẹ̀ mẹ gbọn?
10 To whenue yé ko zingbejizọnlin gbọn aliho he tin to lẹdo osó tọn mẹ lẹ ji na azán lọ blebu godo, whẹndo lọ wá sẹpọ Ṣilo. Tòpẹvi lọ tin to pópló he osó lẹ lẹdo de ji. Dile yé to dindọnsẹpọ, Hanna sọgan ko to nulẹnpọn do nuhe ewọ na dọ na Jehovah to odẹ̀ mẹ ji. Tlolo he yé jẹ finẹ, whẹndo lọ dùnú dopọ. Hanna yawu tọ́n sọn yé mẹ bo dedo gòhọtúntún Jehovah tọn mẹ. Yẹwhenọ Daho Eli tin to finẹ bo sinai sẹpọ họntonu lọ. Ṣigba, Hanna ma doayi Eli go, na e ze ayidonugo lẹpo do Jiwheyẹwhe etọn ji. Todin he e tin to gòhọtúntún lọ mẹ, e deji dọ Jiwheyẹwhe na sè odẹ̀ emitọn. Eyin mẹdevo depope ma tlẹ sọgan mọnukunnujẹ awufiẹsa etọn mẹ, Otọ́ olọn mẹ tọn etọn sọgan mọnukunnujẹemẹ. Awufiẹsa etọn sinyẹn sọmọ bọ e jẹ avivi ji.
11 Dile Hanna to avivi bo to sisó, e hodẹ̀ do homẹ hlan Jehovah. Onù etọn to whinwhàn to whenue e to ahunmẹdunamẹnu etọn lẹ dọ. Podọ e hodẹ̀ na ojlẹ dindẹn, bo dọ nuhe tin to ahun ji na ẹn lẹ na Otọ́ etọn. Ṣigba, ewọ ma biọ to Jiwheyẹwhe si nado gọalọna ẹn nado jivi kẹdẹ gba. Hanna ma tindo ojlo vẹkuvẹku nado mọ dona yí sọn Jiwheyẹwhe dè kẹdẹ gba, ṣigba e sọ jlo nado na nuhe go e pé Jiwheyẹwhe. Enẹwutu, e dopà dọ eyin emi ji visunnu de, emi na ze ovi lọ jo bọ e na yí gbẹzan etọn blebu do wà sinsẹ̀nzọn hlan Jehovah.—1 Sam. 1:9-11.
12. Dile apajlẹ Hanna tọn dohia do, etẹwẹ mí dona hẹn do ayiha mẹ gando dẹ̀hiho go?
12 Gbọnmọ dali, Hanna ze apajlẹ dai na devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹpo gando dẹ̀hiho go. Jehovah gbọn homẹdagbe dali biọ to omẹ etọn lẹ si nado nọ hodẹ̀ hlan ẹn po awuvivo po, bo ma nọ whleawu nado dọ nuhe to ahunmẹduna yé lẹ na emi, dile ovi he dejido mẹjitọ owanyinọ etọn lẹ go de nọ wà do. (Hia Psalm 62:8; 1 Tẹsalonikanu lẹ 5:17.) Apọsteli Pita yin gbigbọdo nado kàn hogbe homẹmiọnnamẹ tọn ehelẹ gando dẹ̀hiho hlan Jehovah go dọmọ: “Mì to magbọjẹ mìtọn lẹpo bẹ dlan ewọ ji, na e to mìtọn hòpọn wutu.”—1 Pita 5:7.
13, 14. (a) Tadona he ma sọgbe tẹ kọ̀n wẹ Eli yawu wá gando Hanna go? (b) Naegbọn aliho he mẹ Hanna gblọnhona Eli te do yin apajlẹ yise tọn he jẹna ayidego?
13 Etomọṣo, gbẹtọvi lẹ ma nọ do awuvẹmẹ po mẹtọnhopọn po hia mẹdevo lẹ dile Jehovah nọ wà do gba. Dile Hanna to dẹ̀ho bo to avivi, e sè ogbè de to ajiji mẹ. Ogbè Eli, yẹwhenọ daho lọ tọn wẹ, mẹhe ko to pinpọn ẹn na ojlẹ de. E dọmọ: “Na yè na hẹn ahànmu we dẹnsọ? De ovẹn towe sọn dewe.” Eli ko doayi numọtolanmẹ Hanna tọn lẹ go bosọ mọdọ nùflo etọn lẹ to whinwhàn, bọ e sọ to sisó. Kakati nado kàn nuhe to wiwà ẹ sè, e yawu wá tadona lọ kọ̀n dọ ahàn wẹ e nùmú.—1 Sam. 1:12-14.
14 Lehe whẹsadokọnamẹ enẹ, titengbe sọn dawe he tin to otẹn azọngban tọn mọnkọtọn mẹ de dè na ko yidogọna awufiẹsa Hanna tọn to ojlẹ enẹ mẹ do sọ! Etomọṣo, e sọ ze apajlẹ yise tọn he jẹna pipà de dai whladopo dogọ. E ma dike bọ mapenọ-yinyin dawe enẹ tọn ni yinuwado sinsẹ̀n-bibasi etọn hlan Jehovah ji. E dọho po sisi po na Eli bo basi zẹẹmẹ ninọmẹ etọn tọn na ẹn. Eli gblọn vlavo po kọnugbè he dọnmẹdogo po dọmọ: “Yì jijọho mẹ: Jiwheyẹwhe Islaeli tọn ni sọ́ kanbiọ towe he hiẹ biọ sọn e si na we.”—1 Sam. 1:15-17.
15, 16. (a) Etẹwẹ yin kọdetọn lọ to whenue Hanna dọ nuhe to ahun ji na ẹn na Jehovah bosọ sẹ̀n ewọ to gòhọtúntún etọn mẹ? (b) Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Hanna tọn to whenue nuhahun lẹ wá húagbọ́ mí gbọn?
15 Etẹwẹ yin kọdetọn lọ to whenue Hanna dọ nuhe to ahun ji na ẹn na Jehovah bosọ sẹ̀n ewọ to gòhọtúntún etọn mẹ? Kandai lọ dọmọ: “Nawe lọ wleali etọn yì, bo dùnú, nukunmẹ etọn masọ yin awublanọ ba.” (1 Sam. 1:18) Hanna mọ kọgbọ sọn nuhahun etọn mẹ. To linlẹn de mẹ, e taidi dọ Hanna ze agbàn pinpẹn he hẹn e te dlan do mẹhe tindo huhlọn hugan ewọ ji, enẹ wẹ Otọ́ olọn mẹ tọn etọn. (Hia Psalm 55:22.) Be nuhahun depope sọgan glo Jehovah wẹ ya? Lala, e ma ko glo e pọ́n, podọ e ma nasọ glo e pọ́n gbede!
16 Eyin nuhahun lẹ wá húagbọ́ mí, kavi eyin mí tlọ biọ awubla mẹ, mí na wà dagbe nado hodo apajlẹ Hanna tọn bo dọho po awuvivo po hlan Mẹlọ he Biblu dlẹnalọdo taidi “Hiẹ he nọ sè odẹ̀.” (Ps. 65:2) Eyin mí wàmọ po yise po, mílọsu na mọdọ awubla mítọn na busẹ bọ mí na tindo “jijọho Jiwheyẹwhe tọn he yiaga hugan linlẹn lẹpo.”—Flp. 4:6, 7.
“Osé Depope Ma Tin Di Jiwheyẹwhe Mítọn”
17, 18. (a) Nawẹ Ẹlkana dohia dọ emi nọgodona opà he Hanna do gbọn? (b) Etẹwẹ Pẹnina ma penugo nado wà na Hanna ba?
17 To wunkẹngbe, Hanna po Ẹlkana po zọnpọ yì gòhọtúntún lọ mẹ. Ewọ sọgan ko dọ obiọ he e basi po opagbe he e do po na Ẹlkana, na Osẹ́n Mose tọn dohia dọ asu de tindo jlọjẹ nado zẹhudo opà he asi etọn do to godona ẹn ji. (Sọh. 30:10-15) Ṣigba, dawe nugbonọ enẹ ma wàmọ. Kakatimọ, ewọ po Hanna po basi sinsẹ̀n hlan Jehovah to pọmẹ to gòhọtúntún lọ mẹ whẹpo do lẹkọyi whé.
18 Whetẹnu na taun tọn wẹ Pẹnina doayi e go dọ nuyiwa emitọn masọ nọ hẹn homẹgble Hanna ba? Kandai lọ ma dọna mí, ṣigba hodidọ lọ “[ewọ] masọ yin awublanọ ba” dohia dọ sọn whenẹnu sọyi, Hanna tindo ayajẹ bo masọ nọ hanú ba. Depope he whẹho lọ yin, e ma dẹn bọ Pẹnina doayi e go dọ nuyiwa okà tọn etọn lẹ masọ yinuwado Hanna ji ba. Biblu masọ donù yinkọ etọn go ba.
19. Dona tẹwẹ Hanna mọyi, podọ nawẹ e dohia dọ emi yọ́n asisa dona enẹ tọn gbọn?
19 Dile osun lẹ to yìyì, jijọho ahun mẹ tọn he Hanna tindo wá lẹzun ayajẹ daho. Ewọ mọhò! Dile etlẹ yindọ Hanna tin to ayajẹ daho mẹ, e ma wọn fie dona enẹ wá sọn pọ́n gbede. To whenue visunnu lọ yin jiji, e do Samuẹli na ẹn, ehe zẹẹmẹdo “Oyín Jiwheyẹwhe tọn” bo na ko to tulinamẹ nado nọ ylọ yinkọ Jiwheyẹwhe tọn, kẹdẹdile Hanna wà do. E ma hodo Ẹlkana po whẹndo lọ po nado zingbejizọnlin yì Ṣilo to owhe enẹ mẹ. E gbọṣi whégbè po ovi lọ po na owhe atọ̀n kakajẹ whenue e deanọ́ na ẹn. Enẹgodo, e wleawuna adọgbigbo jẹnukọnna azán he gbè ewọ po visunnu yiwanna etọn po na jo yede do.
20. Nawẹ Hanna po Ẹlkana po hẹn opagbe he yé do na Jehovah di gbọn?
20 Kinklan ehe ma na ko bọawu depope. Na nugbo tọn, Hanna yọnẹn dọ Samuẹli na yin nukunpedego to Ṣilo, vlavo gbọn yọnnu he nọ sẹ̀n to gòhọtúntún lọ mẹ delẹ dali. Etomọṣo, e gbẹ́ pò to ovu, podọ onọ̀ tẹwẹ na jlo nado klan sọn ovivu etọn go? Ṣogan, Hanna po Ẹlkana po ma yí awuwhiwhle do plan visunnu lọ yì gba, ṣigba yé yí ayajẹ do wàmọ. Yé sanvọ́ to ohọ̀ Jiwheyẹwhe tọn mẹ bo ze Samuẹli jo na Eli, bosọ flinnu in gando opà he Hanna do to owhe delẹ die wayi go.
Hanna do ede hia nado yin onọ̀ dagbe de na visunnu etọn Samuẹli
21. Nawẹ odẹ̀ he Hanna hò hlan Jehovah do yise sisosiso etọn hia gbọn? (Sọ pọ́n apotin lọ, “Odẹ̀ Ayidego Tọn Awe Delẹ.”)
21 Enẹgodo, Hanna hodẹ̀ de he Jiwheyẹwhe mọdọ e jẹ nado yin kinkandai to Ohó gbọdo emitọn mẹ. Dile hiẹ to hogbe he e yizan to odẹ̀ lọ mẹ lẹ hia to 1 Samuẹli 2:1-10 mẹ, a na mọ lehe yise etọn siso sọ. E pà Jehovah na aliho jiawu he mẹ e nọ yí huhlọn etọn zan te, yèdọ nugopipe jiawu etọn nado dowinyan goyitọ lẹ, nado dona mẹhe yè yinuwa hẹ to aliho agọ̀ mẹ lẹ, podọ nado doalọtena ogbẹ̀ mẹde tọn kavi tlẹ whlẹnmẹ sọn okú si. E pà Otọ́ etọn na wiwe-yinyin matin awetọ, dodowiwa po nugbonọ-yinyin etọn po. Hanna sọgan dọ po whẹwhinwhẹ́n dagbe po dọmọ: “Osé depope ma tin di Jiwheyẹwhe mítọn.” Mí sọgan ganjẹ Jehovah go mlẹnmlẹn, na ewọ ma nọ diọ, yèdọ fibẹtado de na ayimajainọ he lẹhlan ewọ dè lẹpo.
22, 23. (a) Naegbọn mí sọgan kudeji dọ Samuẹli yọnẹn dọ mẹjitọ emitọn lẹ yiwanna emi dile e to whinwhẹ́n? (b) Dona devo tẹlẹ wẹ Jehovah na Hanna?
22 Na nugbo tọn, lẹblanulọkẹyi wẹ e yin na Samuẹli nado tindo onọ̀ he tindo yise dolido to Jehovah mẹ. Dile etlẹ yindọ e jẹdò onọ̀ etọn tọn dile e to whinwhẹ́n, e ma tindo numọtolanmẹ dọ mẹjitọ emitọn lẹ gbẹkọ emi go pọ́n gbede. To owhe dopodopo mẹ, Hanna nọ yì Ṣilo, bo nọ hẹn tewu de yì na ẹn na ewọ nido wà sinsẹ̀nzọn to gòhọtúntún lọ mẹ. E họnwun dọ owanyi wẹ whàn ẹn nado nọ lọ̀n tewu enẹ na ẹn. (Hia 1 Samuẹli 2:19.) Mí sọgan yí nukun homẹ tọn do pọ́n ẹn dile e to tewu yọyọ lọ do na visunnu etọn, bo to avọ̀ lọ jlado, bo to pinpọn ẹn po ayajẹ po bo to hodọna ẹn, bosọ to tudohomẹna ẹn. Dona de wẹ e yin na Samuẹli nado tindo onọ̀ mọnkọtọn, podọ e wá whẹ́n bo yin dona de na mẹjitọ etọn lẹ podọ na Islaelivi lẹpo.
23 Ṣigba, Jehovah ma wọnji Hanna lọsu go. Jehovah dona ẹn, podọ ewọ jivi atọ́n devo lẹ na Ẹlkana. (1 Sam. 2:21) Etomọṣo, dona daho hugan he Hanna tindo wẹ haṣinṣan he e tindo hẹ Otọ́ etọn Jehovah, yèdọ haṣinṣan de he fọ́n bo to sinsinyẹn deji dile owhe lẹ to yìyì. Haṣinṣan towe hẹ Jiwheyẹwhe sọgan sinyẹn deji dile hiẹ to apajlẹ yise Hanna tọn hodo.
a Dile etlẹ yindọ kandai Biblu tọn dọ dọ Jehovah ko ‘sú adọ̀ Hanna tọn,’ kunnudenu depope ma dohia dọ Jiwheyẹwhe gblehomẹ do nawe whiwhẹnọ po nugbonọ ehe po go. (1 Sam. 1:5) To whedelẹnu, Biblu nọ dọ dọ Jiwheyẹwhe wà nude, na ewọ jo dotẹnmẹ do na nulọ nado jọ na ojlẹ de poun wutu.
b Sọha kilomẹtlu lọ tọn yinmọ, na e yọnbasi dọ gbétatò Ẹlkana tọn Lama wẹ wá yin yiylọdọ Alimate to azán Jesu tọn gbè.