Weta 7
Mì Lẹkọwa Sinsẹ̀n-Bibasi Jehovah Tọn Kọ̀n
1. Etẹwẹ yin oyín yẹwhe Babilọni tọn awe he diyin lẹ tọn, podọ dọdai tẹwẹ yin didọ gando yé go?
WHENUENA Islaeli yì kanlinmọgbenu to Babilọni, e na yin lilẹdo pé gbọn sinsẹ̀n-bibasi lalo dali. To ojlẹ Isaia tọn mẹ, omẹ Jehovah tọn lẹ gbẹ́ pò to otò yetọn mẹ, bo tindo tẹmpli po yẹwhenọduta de po. Ṣogan, mẹsusu to akọta klandowiwe Jiwheyẹwhe tọn mẹ wẹ ko joawuna boṣiọ-sinsẹ̀n. Enẹwutu, onú titengbe wẹ e yin nado wleawuna yé jẹnukọn bọ yé ma na do jai jẹ obu yẹwhe lalo Babilọninu lẹ tọn mẹ kavi yin tintẹnpọn nado sẹ̀n yé gba. Enẹwutu, to hodidọ to dọdai-liho gando awe to yẹwhe diyin Babilọni tọn lẹ go mẹ, Isaia dọmọ: “Bel dẹ́ do odò, Nebo fẹ̀, vodun yetọn lẹ tin to kanlin lẹ ji, podọ to kanlin-yìnyìn lẹ ji: yè doagbàn pinpẹn do kẹkẹ mìtọn ji, agbàn na kanlin he onú ko dikọna.” (Isaia 46:1) Bel wẹ yin yẹwhe boṣiọ tọn he diyin hugan to Kaldeanu lẹ ṣẹnṣẹn. Nebo nọ yin sinsẹ̀n taidi yẹwhe nuyọnẹn po nupinplọn po tọn. Sisi he mẹsusu tindo na yẹwhe awe ehelẹ yin mimọ to nugbo lọ mẹ dọ oyín yetọn lẹ yin ṣiṣakadopọ po oyín mẹdetiti Babilọninu delẹ tọn po—Bẹlṣazali, Nabopolassar, Nẹbukadnẹzali, po Nẹbuzaladani po, nado donù vude poun go.
2. Nawẹ nugomape yẹwhe Babilọni tọn lẹ nado gọalọnamẹ yin nùzindeji gbọn?
2 Isaia dọ dọ Bel ko “dẹ́” bọ Nebo ko “fẹ̀.” Yẹwhe lalo helẹ na dù winyan. Whenuena Jehovah na hẹn nuyiwa whẹdida etọn tọn wá Babilọni ji, yẹwhe ehelẹ ma na penugo nado gọalọna sinsẹ̀n-basitọ yetọn lẹ. Yé ma tlẹ na penugo nado whlẹn yedelẹ! Bel po Nebo po ma nasọ nọ yin zizedo otẹn yẹyi tọn lẹ mẹ to hùnwhẹ lẹ whenu, taidi to hùnwhẹ Azán Owhe Yọyọ Babilọninu lẹ tọn whenu ba. Kakatimọ, mẹhe nọ sẹ̀n yé lẹ wẹ na bẹ yé dlán taidi agbàn he ma yọn-na-yizan lẹ nkọ. Pipà po gbégbigbò na yé po na yin tẹndiọna gbọn vlẹko po wangbẹna po dali.
3. (a) Etẹwẹ na paṣa Babilọninu lẹ? (b) Etẹwẹ sọgan yin pinplọn sọn nuhe jọ do yẹwhe Babilọni tọn lẹ go mẹ?
3 Lehe e na yin nupaṣamẹ de na Babilọninu lẹ nado wá yọnẹn dọ boṣiọ he yé nọ wlebòna lẹ ma hugan agbàn pinpẹn he na yin bibẹ gbọn kanlin he nuṣikọna lẹ dali do sọ! Mọdopolọ to egbehe, yẹwhe aihọn tọn lẹ—yèdọ nuhe mẹ gbẹtọ lẹ nọ ze jide yetọn do podọ nuhe yé nọ yí huhlọn yetọn zan na bo tlẹ nọ yí gbẹzan yetọn do sanvọ́ na lẹ—yin oklọ tata de. Adọkun, awhànfunnu lẹ, gbẹdudu, gandutọ lẹ, otò otọ́ mẹtọn tọn kavi yẹhiadonu yetọn lẹ, po onú susu devo lẹ po ko wá lẹzun nuhe yè nọ ze mẹde jona pete. Ovọ́-yinyin yẹwhe mọnkọtọn lẹ tọn na yin gòhunna to ojlẹ dide Jehovah tọn mẹ.—Daniẹli 11:38; Matiu 6:24; Owalọ lẹ 12:22; Filippinu lẹ 3:19; Kọlọsinu lẹ 3:5; Osọhia 13:14, 15.
4. To linlẹn tẹ mẹ wẹ yẹwhe Babilọni tọn lẹ “fẹ̀” bo “dẹ́ do odò” te?
4 Nado zinnudo aijijẹ mlẹnmlẹn yẹwhe Babilọni tọn lẹ ji yinukọn dogọ, dọdai lọ zindonukọn dọmọ: “Yé [dona] fẹ̀, yé [dona] dẹ́ do odò dopọ; yé ma sọgan zlọ́n agbàn lọ dai, ṣigba yé lọsu yì kanlinmọgbenu.” (Isaia 46:2) Yẹwhe Babilọni tọn lẹ “fẹ̀” bo “dẹ́ do odò” taidi dọ yé yin awugblena to awhàn mẹ kavi di mẹhe ko poyọnho kúṣọ́kúṣọ́ nkọ. Yé ma tlẹ sọgan hẹn agbàn lọ fúa kavi wleawu tundote tọn na kanlin madogánnọ he bẹ yé lẹ gba. Enẹwutu, be e jẹ dọ mẹhe tin to alẹnu Jehovah tọn mẹ lẹ, dile etlẹ yindọ yé tin to kanlinmọgbenu to Babilọni, ni gbògbéna depope to yé mẹ ya? Paali! To aliho dopolọ mẹ, devizọnwatọ yiamisisadode Jehovah tọn lẹ, whenuena yé tlẹ tin to kanlinmọgbenu gbigbọmẹ tọn mẹ, ma na gbégbò depope hlan yẹwhe lalo “Babilọni Daho” lọ tọn gba, ehe ma penugo nado glọnalina aijijẹ etọn to 1919 bo ma nasọ penugo nado whlẹn ede sọn nugbajẹmẹji he na wá e ji to “nukunbibia daho” lọ whenu mẹ.—Osọhia 18:2, 21; Matiu 24:21.
5. Nawẹ Klistiani lẹ to egbehe na dapana nuṣiwa boṣiọ-sinsẹ̀n tọn dopolọ lẹ he Babilọninu lẹ basi gbọn?
5 Klistiani nugbo egbehe tọn lẹ ma nọ litaina boṣiọ depope gba. (1 Johanu 5:21) Satin lẹ, ojẹ́ dẹ̀hiho tọn lẹ, po boṣiọ mẹwiwe lẹ tọn po ma nọ planmẹ yì Mẹdatọ lọ dè gba. Yé ma sọgan vẹvẹ do ota mítọn mẹ gba. To owhe kanweko tintan whenu, Jesu plọn devi etọn lẹ aliho he sọgbe nado basi sinsẹ̀n hlan Jiwheyẹwhe to whenuena e dọmọ: “Yẹn wẹ aliho lọ, nugbo, po ogbẹ̀ po; mẹde ma sọgan wá Otọ́ dè, adavo gbọn yẹn dali. Eyin mì kàn nudepope biọ to oyín ṣie mẹ, yẹn na basi i.”—Johanu 14:6, 14.
“Mẹhe Yẹn Hẹn sọn Ohò Mẹ”
6. Nawẹ Jehovah gbọnvona yẹwhe akọta lẹ tọn gbọn?
6 To gòhunna ovọ́-yinyin sinsẹ̀n-bibasi hlan yẹwhe boṣiọ Babilọni tọn lẹ godo, Jehovah dọna omẹ etọn lẹ dọmọ: “Dotoai, hiẹ owhé Jakobu tọn, po pipotọ owhé Islaeli tọn lẹpo po, mẹhe yẹn hẹn sọn adọ̀ ṣie mẹ, mẹhe yẹn hẹn sọn ohò mẹ.” (Isaia 46:3) Vogbingbọn nankọ die to Jehovah po vodun boṣiọ Babilọni tọn lẹ po ṣẹnṣẹn! Yẹwhe Babilọni tọn lẹ ma sọgan wà onú depope na sinsẹ̀n-basitọ yetọn lẹ. Eyin yé dona sẹtẹn, be kanlin he nọ bẹ agbàn lẹ wẹ dona ze yé. To vogbingbọnmẹ, Jehovah wẹ to omẹ etọn lẹ hẹn. E ko penukundo yé go “sọn ohò mẹ,” sọn whenue gbọ́n akọta lọ ko yin didoai. Oflin owanyinọ lọ dọ yé yin zize gbọn Jehovah dali dona na tuli Ju lẹ nado gbẹ́ boṣiọ sinsẹ̀n dai bo ze jide yetọn do ewọ mẹ taidi Otọ́ po Họntọn yetọn po.
7. Nawẹ nukunpedomẹgo awuvẹmẹ Jehovah tọn na sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ tlẹ sọ yiaga hugan nukunpedomẹgo mẹjitọ gbẹtọvi lẹ tọn na ovi yetọn lẹ gbọn?
7 Jehovah gbẹsọ tindo hogbe awuvẹmẹ tọn lẹ na omẹ etọn lẹ: “Yèdọ kakajẹ yọnhó mìtọn mẹ yẹn lọ wẹ; yèdọ kakajẹ owhà mẹ wẹ yẹn na ze mì: yẹn ko basi i, yẹn na sinyẹnlin, nugbo, yẹn na ze, bo nasọ whlẹngán.” (Isaia 46:4) Nukunpedomẹgo Jehovah tọn na omẹ etọn lẹ yiaga hugan mẹjitọ gbẹtọvi he nọ hòmẹtọnpọn hugan de tọn. Dile ovi lẹ whẹ́n mẹho, azọngban mẹjitọ lẹ tọn sọgan to didepò vudevude. To whenuena mẹjitọ lẹ poyọnho, ovi lẹ wẹ nọ saba penukundo yé go. E ma yinmọ gbede po Jehovah po gba. E ma nọ doalọtena nukunpipedo ovi etọn lẹ go pọ́n gbede—yèdọ to yọnhowhe yetọn mẹ. Sinsẹ̀n-basitọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to egbehe nọ deji bo nọ yiwanna Mẹdatọ yetọn bosọ nọ mọ homẹmiọnnamẹ daho yí sọn ohó dọdai Isaia tọn ehelẹ mẹ. Nuhudo ma tin na yé nado yin magbọjẹnọ dogbọn azán kavi owhe he pò bọ yé na yizan to titonu ehe mẹ dali gba. Jehovah dopagbe nado to ‘zize’ mẹhe ko poyọnho lẹ, bo na to huhlọn he yé tindo nuhudo etọn na yé nado doakọnnanu bo gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ. E na ze yé, hẹn yé lodo, bo na whlẹn yé gán.—Heblu lẹ 6:10.
Họ́ Dewe Sọta Boṣiọ Egbezangbe Tọn Lẹ
8. Ylando matin whẹjijọ tẹwẹ tòmẹnu hatọ Isaia tọn lẹ wà?
8 Yí nukun homẹ tọn do pọ́n flumẹjijẹ he tin to sẹdotẹnmẹ na Babilọninu lẹ he ze todido yetọn do boṣiọ lẹ mẹ, ehe na sọawuhia nado yin ovọ́ mlẹnmlẹn! Be Islaeli dona yise dọ yẹwhe enẹlẹ sọgan yin yiyijlẹdo Jehovah go wẹ ya? Paali. Po gbesisọ po, Jehovah kanse dọmọ: “Mẹnu go wẹ mì na jlẹ mi do, bo na hẹn mi sọzẹn hẹ, bo na yí mi jlẹ́te hẹ, na mí nido sọzẹn?” (Isaia 46:5) Lehe owhẹ̀ yetọn ma whẹ́n do sọ dọ tòmẹnu hatọ Isaia tọn delẹ ko lẹhlan sinsẹ̀n-bibasi boṣiọ he ma sọgan dọho, bo ma tindo gbọfufu, he ma sọgan gọalọnamẹ lẹ tọn kọ̀n! Na nugbo tọn nulunu wẹ e yin na akọta de he ko yọ́n Jehovah, nado ganjẹ boṣiọ he gbẹtọ yí alọ do basi he ma tindo gbọfufu, he yin madogánnọ lẹ go.
9. Basi zẹẹmẹ nulẹnpọn boṣiọ-sẹ̀ntọ gúgútọ delẹ tọn.
9 Gbadopọnna nulẹnpọn gúgútọ boṣiọ-sẹ̀ntọ lẹ tọn. Dọdai lọ zindonukọn dọmọ: “Yé kọ̀n sika sọn adọpò mẹ; bosọ jlẹ fataka to jlẹgàn mẹ, yé dà sika-yawàtọ, e sọ yí do basi vodun: yé jẹklo, nugbo, yé donùdò na ẹn.” (Isaia 46:6) Sinsẹ̀n-basitọ lọ lẹ và akuẹ yetọn do vodun bibasi mẹ, taidi dọ boṣiọ he vẹahi lẹ tindo huhlọn mẹwhlẹngán tọn hú dehe yin bibasi po atin po lẹ. Etomọṣo, mahopọnna vivẹnu susu he yin didó kavi lehe azọ́nwanu lọ lẹ vẹahi do sọ, boṣiọ tata janwẹ boṣiọ he ma tindo gbọfufu na to yinyin tẹgbẹ̀.
10. Nawẹ ovọ́-yinyin mlẹnmlẹn boṣiọ-sinsẹ̀n tọn yin zẹẹmẹ-basina gbọn?
10 Nado zinnudo nulunu boṣiọ-sinsẹ̀n tọn ji yinukọn dogọ, dọdai lọ zindonukọn dọmọ: “Yé ze e do abọ́ ji, yé hẹn ẹn, bosọ yí ì dote to otẹn etọn mẹ, e ṣite; e ma sẹtẹn sọn otẹn etọn mẹ: nugbo, mẹde na dawhá ylọ ẹ, ṣigba e ma na sọgan gblọn, mọ e ma na whlẹn ẹn sọn tukla etọn mẹ.” (Isaia 46:7) Lehe e yin lẹnpọn dagbe matindo nado hodẹ̀ hlan boṣiọ he ma tindo nugopipe nado sè kavi yinuwa do sọ! Psalm-kantọ lọ basi zẹẹmẹ he sọgbe ganji gando ovọ́-yinyin nuyizan sinsẹ̀n-bibasi tọn mọnkọtọn lẹ go dọmọ: “Fataka po sika po wẹ boṣiọ yetọn lẹ, alọnuzọ́n gbẹtọ tọn. Yé tindo onù, ganṣo yé ma dọho; yé tindo nukun, ganṣo yé ma mọnú: yé tindo otó, ganṣo yé ma sènú: yé tindo awọntin, ganṣo yé ma sèwán: yé tindo alọ, ganṣo yé ma hẹnnu: yé tindo afọ, ganṣo yé ma zinzọnlin: mọ yé ma dọho gbọn ovẹ́go yetọn mẹ. Yé he basi yé lẹ na yin [yiyijlẹdo] yé go: nugbo, omẹ dopodopo he dotudo yé go.”—Psalm 115:4-8.
‘Mì Wleawuna Adọgbigbo’
11. Etẹwẹ na gọalọna mẹhe to lẹkàn-lẹkàn basi lẹ nado ‘wleawuna adọgbigbo’?
11 To whenuena e ko do ovọ́-yinyin boṣiọ-sinsẹ̀n tọn hia pó godo, todin Jehovah do whẹwhinwhẹ́n he wutu omẹ etọn lẹ dona sẹ̀n ẹn hia dọmọ: “Mì flin ehe, mì sọ do mìde hia di sunnu: mì yí ì do ayiha mẹ, mì sẹ́nmẹjẹtọ lẹ. Mì flin onú hohowhenu tọn: na yẹn wẹ Jiwheyẹwhe, mẹdevo ma tin; yẹn wẹ Jiwheyẹwhe; yẹn hunkọ de ma tin.” (Isaia 46:8, 9) Mẹhe to lẹkàn-lẹkàn basi to sinsẹ̀n-bibasi nugbo po boṣiọ-sinsẹ̀n po ṣẹnṣẹn lẹ dona flin nuhe jọ wayi lẹ. Yé dona hẹn nuhe Jehovah ko wà wayi lẹ do ayiha mẹ. Ehe na gọalọna yé nado wleawuna adọgbigbo bo wà nuhe sọgbe. E na gọalọna yé nado lẹkọwa sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn kọ̀n.
12, 13. Ahidídí tẹwẹ pannukọn Klistiani lẹ, podọ nawẹ yé sọgan gbawhàn gbọn?
12 Mí gbẹsọ tindo nuhudo tulinamẹ ehe tọn to egbehe. Taidi Islaelivi lẹ, Klistiani nugbo lẹ dona hoavùn sọta mẹtẹnpọn lẹ po mapenọ-yinyin yetọn titi lẹ po. (Lomunu lẹ 7:21-24) Dogọ, yé pannukọn awhànfunfun gbigbọmẹ tọn hẹ kẹntọ mayọnmọ he tindo huhlọn taun de. Apọsteli Paulu dọmọ: “E mayin agbasalan po ohùn po wẹ míwlẹ to ahidi hẹ gba, ṣigba hẹ ogán lẹ, hẹ huhlọn lẹ, hẹ nukọntọ zinvlu aihọn he tọn lẹ, hẹ nútẹgbẹ gbigbọnọ lẹ to otẹn he tin to olọn lẹ mẹ.”—Efesunu lẹ 6:12.
13 Satani po aovi etọn lẹ po na wà nuhe go yé pé lẹpo nado lilẹ́ Klistiani lẹ sọn sinsẹ̀n-bibasi nugbo kọ̀n. Nado sọgan dùto avùn lọ ji, Klistiani lẹ dona hodo ayinamẹ Jehovah tọn bo wleawuna adọgbigbo. Gbọnna? Apọsteli Paulu basi zẹẹmẹ dọmọ: “Mì ze gbaja Jiwheyẹwhe tọn lẹpo blá dogo, na mì nido nọte pehẹ bublu [Lẹgba] tọn.” Jehovah ma nọ do devizọnwatọ etọn hlan awhàngbenu asigbá-alọgbá gba. Gbaja gbigbọmẹ tọn yetọn bẹ “sagba yise tọn hẹn, ehe [yé] na yí do ṣimiyọ́n ogá mẹylankan tọn lẹpo.” (Efesunu lẹ 6:11, 16) Sẹ́nmẹjẹtọ wẹ Islaelivi lẹ yin na yé gbẹkọ awuwledainanu gbigbọmẹ tọn he Jehovah ko wleawu etọn na yé lẹ go wutu. Eyin yé ko lẹnayihamẹpọndo azọ́n huhlọnnọ he Jehovah wà pludopludo do ota yetọn mẹ ji wẹ, yé ma na ko lẹhlan sinsẹ̀n-bibasi boṣiọ awuhiọ tọn lẹ tọn kọ̀n pọ́n gbede. Na mí ni plọnnu sọn apajlẹ yetọn mẹ bo magbe ma nado basi lẹkàn-lẹkàn pọ́n gbede to avùnhiho nado wà nuhe sọgbe lẹ mẹ.—1 Kọlintinu lẹ 10:11.
14. Nugopipe tẹwẹ Jehovah dlẹnalọdo nado sọgan dohia dọ ewọ wẹ yin Jiwheyẹwhe nugbo dopo akàn lọ?
14 Jehovah wẹ “[Omẹ lọ] he dọho opodo tọn sọn whẹwhẹwhenu, podọ sọn hohowhenu nuhe ma ko jọ jẹ dinvie, dọmọ, Linlẹn ṣie na nọte, yẹn nasọ wà ojlo ṣie lẹpo.” (Isaia 46:10) Yẹwhe devo tẹwẹ sọgan yin yiyijlẹdo Jehovah go to whẹho ehe mẹ? Nugopipe lọ nado dọ dọdai sọgodo tọn yin kunnudenu ayidego tọn de na Jiwheyẹwhe-yinyin Mẹdatọ lọ tọn. Ṣigba, e nọ biọ nususu hugan numọhlannukọn nado hẹn dọdai he yin didọ lẹ di. Nulila lọ “linlẹn ṣie na nọte” zinnudeji dọ lẹndai Jiwheyẹwhe tọn he ko yin didoai lẹ ma sọgan yin didiọ. To whenuena e yindọ Jehovah tindo huhlọn he ma tindo dogbó, nudepope ma tin to wẹkẹ lọ mẹ he sọgan glọnalina ẹn sọn ojlo etọn hinhẹndi mẹ gba. (Daniẹli 4:35) Enẹwutu, mí sọgan deji dọ na nugbo tọn dọdai depope he ma ko yin hinhẹndi lẹ na mọ hẹndi yí to ojlẹ sisọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ.—Isaia 55:11.
15. Apajlẹ ayidego nugopipe Jehovah tọn nado dọ dọdai sọgodo tọn tẹwẹ yin hinhẹnwá ayidonugo mítọn mẹ?
15 Enẹgodo apajlẹ ayidego nugopipe Jehovah tọn nado dọ dọdai nujijọ sọgodo tọn lẹ bo hẹn opagbe etọn lẹ di yin hinhẹnwa ayidonugo mítọn mẹ gbọn dọdai Isaia tọn dali dọmọ: “Mẹhe nọ ylọ ohẹ̀ [nuwledùtọ, NW] de sọn whèzizẹ, dawe lọ he nọ hẹn linlẹn ṣie di sọn aigba dindẹn ji: nugbo, yẹn ko dọ ẹ, yẹn nasọ hẹn ẹn di ga, yẹn ko lẹn ẹn dai, yẹn nasọ basi i ga.” (Isaia 46:11) Taidi “[Omẹ lọ] he nọ dọho opodo tọn sọn whẹwhẹwhenu,” Jehovah Jiwheyẹwhe na deanana ninọmẹ whẹho gbẹtọvi lẹ tọn nado sọgan hẹn linlẹn etọn lẹ ṣẹ. E na ylọ Kilusi “sọn whèzizẹ,” kavi Pẹlsia sọn whèzẹtẹn, fie na yin tatọ-tònọ yiwanna Kilusi tọn, yèdọ Pasargades. Kilusi na taidi “ohẹ̀ nuwledùtọ de,” he na zlọ́n jẹ Babilọni ji to ajijimẹ podọ to madonukun mẹ.
16. Nawẹ Jehovah zinnudo nujikudo dọdai etọn tọn ji gando Babilọni go gbọn?
16 Nujikudo dọdai Jehovah tọn tọn gando Babilọni go yin nùzindeji gbọn ohó helẹ dali, “yẹn ko dọ ẹ, yẹn nasọ hẹn ẹn di ga.” To whenuena gbẹtọ mapenọ nọ yin whinwhàn nado yawu dopagbe he go e ma pé, Mẹdatọ lọ ma nọ gboawupo nado hẹn ohó etọn di pọ́n gbede. Na Jehovah yin Jiwheyẹwhe “he ma nọ dolalo” wutu, mí sọgan deji dọ eyin e ko “lẹn ẹn dai,” e “nasọ basi i ga.”—Titu 1:2.
Ahun He ma Tindo Yise Lẹ
17, 18. Mẹnu lẹ wẹ sọgan yin yiylọdọ “ayiha sinsinyẹnnọ” (a) to ojlẹ hohowhenu tọn lẹ mẹ? (b) to egbehe?
17 Whladopo dogọ, Jehovah lẹ́ ayidonugo etọn to dọdai-liho hlan Babilọninu lẹ, dọmọ: “Mì dotoai hlan mi, mì ayiha sinsinyẹnnọ, he dẹn do dodo lẹ.” (Isaia 46:12) Hogbe lọ “ayiha sinsinyẹnnọ” basi zẹẹmẹ mẹhe sinyẹnta bo zindonukọn to agọjẹdomẹ yetọn mẹ sọta ojlo Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Matin ayihaawe, Babilọninu lẹ dẹn do Jiwheyẹwhe taun. Wangbẹnamẹ yetọn na Jehovah po omẹ etọn lẹ po wẹ sisẹ́ yé nado và Jelusalẹm po tẹmpli etọn po sudo bo bẹ tòmẹnu etọn lẹ yì kanlinmọgbenu.
18 To egbehe mẹhe tindo ahun ayihaawe po mayise po tọn lẹ nọ yí tasinsinyẹn do gbẹ́ nado dotoai na owẹn Ahọluduta lọ tọn, ehe yẹwheho etọn to yinyin didọ lẹdo aigba fininọ lẹpo pé. (Matiu 24:14) Yé ma jlo na kẹalọyi Jehovah taidi Nupojipetọ jlọjlẹnọ lọ gba. (Psalm 83:18; Osọhia 4:11) Po ahun he “dẹn do dodo” po, yé nọ gbẹkọ bo nọ diọnukunsọ ojlo etọn. (2 Timoti 3:1-5) Taidi Babilọninu lẹ, yé gbẹ́ nado dotoai na Jehovah.
Whlẹngán Jiwheyẹwhe Tọn Ma Na Dọngbàn
19. Aliho tẹ mẹ wẹ Jehovah na yinuwa to dodowiwa mẹ na Islaeli te?
19 Hogbe he dotana Isaia weta 46 zinnudo adà gbẹtọ-yinyin Jehovah tọn lẹ ji: “Yẹn hẹn dodo ṣie sẹpọ; e ma na dẹn boboe, whlẹngán ṣie ma na nọte; yẹn nasọ yí whlẹngán do Ziọni na Islaeli gigo ṣie.” (Isaia 46:13) Tundote Islaeli tọn gbọn Jiwheyẹwhe dali na yin nuyiwa dodowiwa tọn de. E ma na dike omẹ etọn lẹ ni sàlèlè to kanlinmọgbenu gba. Whlẹngán Ziọni tọn na wá to ojlẹ he sọgbe mẹ, e ‘ma na dọngbàn.’ Bọdo tundote yetọn sọn kanlinmọgbenu go, Islaeli na lẹzun nupinpọn de na akọta he lẹdo yé pé lẹ. Whlẹngán Jehovah tọn na akọta etọn na yin kunnudenu huhlọn mẹwhlẹngán tọn etọn. Ovọ́-yinyin yẹwhe Bel po Nebo Babilọni tọn lẹ po tọn na yin didehia gbangba na mẹlẹpo nido mọ, nugomape yetọn na yin didegbà.—1 Ahọlu lẹ 18:39, 40.
20. Nawẹ Klistiani lẹ sọgan deji dọ ‘whlẹngán Jehovah tọn ma na dọngbàn’ gbọn?
20 To 1919, Jehovah hẹn tundote wá na omẹ etọn lẹ sọn kanlinmọgbenu gbigbọmẹ tọn mẹ. E ma dọngbàn gba. Nujijọ enẹ, gọna nujijọ hohowhenu tọn lẹ to ehe mẹ Babilọni jai jẹ alọ Kilusi tọn mẹ, nọ na tuli mí to egbehe. Jehovah ko dopagbe nado hẹn vasudo wá na titonu ylankan ehe, gọna sinsẹ̀n-bibasi lalo etọn lẹ. (Osọhia 19:1, 2, 17-21) To pọndohlan gbẹtọvi tọn mẹ, Klistiani delẹ sọgan lẹndọ whlẹngán yetọn ko dọngbàn. Ṣigba, sọwhiwhe Jehovah tọn kakajẹ ojlẹ sisọ etọn mẹ nado hẹn opagbe etọn lẹ di na nugbo tọn yin nuyiwa dodowiwa tọn de. To popolẹpo mẹ, “[Jehovah] ma jlo dọ mẹdepope ni dọ̀n, adavo dọ omẹ popo ni wá lẹnvọjọ kọ̀n.” (2 Pita 3:9) Enẹwutu, tindo jide, dọ kẹdẹdile e te to azán Islaeli hohowhenu tọn lẹ mẹ do, ‘whlẹngán ma na dọngbàn.’ Na nugbo tọn, dile azán whlẹngán tọn to dindọnsẹpọ, Jehovah gbọn owanyi dali zindonukọn nado to oylọ-basinamẹ dọmọ: “Mì dín [Jehovah, NW], whenu yè sọgan mọ ẹn do, mì ylọ ẹ, whenuena e tin to yakẹ. Omẹ ylankan ni gbẹ́ aliho etọn dai, mawadodonọ linlẹn etọn: bo gbọ e ni gọ̀ do [Jehovah, NW] dè, ewọ nasọ wàlẹblanu na ẹn, podọ do Jiwheyẹwhe mítọn dè, e nasọ jona susugege.”—Isaia 55:6, 7.
[Yẹdide to weda 94]
Yẹwhe Babilọni tọn lẹ ma basi hihọ́na ẹn sọn vasudo mẹ gba
[Yẹdide to weda 98]
Klistiani egbehe tọn lẹ dona họ́ yede gando boṣiọ egbezangbe tọn lẹ go
[Yẹdide to weda 101]
Mì wleawuna adọgbigbo nado wà nuhe sọgbe