Weta Ṣinawe
Dindọ̀n Hlan Vẹngle Nugbomadọtọ Lọ!
1, 2. Etẹwẹ “mẹvivẹ” lọ dó, ṣigba nawẹ e sọawuhia nado hẹnmẹjẹflumẹ gbọn?
“NA WHANPẸ he yiaga hugan ogbè tọn po azọ́nyinyọnẹn pipé po to hodọdopọ kọdetọn dagbenọ mẹ, oló ehe diblayin nuhe ma tindo awetọ.” Wẹ zẹẹmẹ-basitọ Biblu tọn de dọ to whenuena e to alọdlẹndo wefọ he bẹ Isaia weta 5 jẹeji. Hugan owe azọ́nyinyọnẹn tọn de poun, hogbe Isaia tọn lẹ basi zẹẹmẹ mẹwhinwhàn tọn de do nukunpedomẹgo owanyinọ Jehovah tọn na omẹ etọn lẹ ji. To ojlẹ dopolọ mẹ, hogbe ehelẹ na mí avase gando nuhe ma nọ hẹn homẹ etọn hùn lẹ go.
2 Oló Isaia tọn bẹjẹeji dọmọ: “Dinvie yẹn na jihàn hlan mẹvivẹ ṣie, ohàn mẹvivẹ ṣie tọn na vẹngle etọn wutu. Mẹvivẹ ṣie tindo vẹngle to osó he whánji ji. E dopá lẹdo e, bosọ ṣinyan zannu sẹ̀ sọn e mẹ, e dó ovẹn he yọnwhanpẹ tlala do e mẹ, bo gbá [atọ̀họ̀, NW] do ṣẹnṣẹn etọn, e basi ahàndanu do e mẹ ga; bo to pinpọ́n dọ ni sẹ́n sinsẹ́n, ṣigba sinsẹ́n vivlẹ wẹ e sẹ́n.”—Isaia 5:1, 2; yijlẹdo Malku 12:1 go.
Nukunpipedo Vẹngle lọ Go
3, 4. Nukunpedomẹgo owanyinọ tẹwẹ yin nina vẹngle lọ?
3 Vlavo Isaia jì ohàn oló ehe tọn tlọlọ hlan todoaitọ etọn lẹ wẹo kavi lala, e họnwun dọ e dọ̀n ayidonugo yetọn. Suhugan yetọn sọgan ko jẹakọ hẹ azọ́n vẹngle-pọ̀tọ tọn, podọ zẹẹmẹ Isaia tọn yin awuvivi tọn bosọ sọgbe. Taidi vẹngle-pọ̀tọ lẹ to egbehe, klunọ vẹngle lọ tọn nọ pọ̀, e mayin sinsẹ́n lẹ gba, ṣigba ‘ovẹn vẹẹ’ he họakuẹ, kavi “yọnwhanpẹ” de—he wú sọn kavi tọ́nkùn sọn ovẹn devo mẹ. Po gbesisọ po, e pọ̀ vẹngle ehe do “osó he whánji,” nọtẹn de he mẹ vẹngle na de sinsẹ́n tọ́n te.
4 E nọ biọ azọ́n sinsinyẹn nado hẹn vẹngle de nado de sinsẹ́n tọ́n. Isaia basi zẹẹmẹ klunọ lọ tọn nado to ‘aigba jlò bo to zannu lẹ bẹ sọn e mẹ’—azọ́n sinsinyẹn, he nọ hẹn nuṣikọnamẹ de wẹ e yin! Vlavo e yí zannu daho lẹ zan nado “gbá atọ̀họ̀.” To ojlẹ hohowhenu tọn lẹ mẹ nọtẹn agbóhọtọ he nọ basi hihọ́ na jinukun lẹ sọn ajotọ po kanlin lẹ po si wẹ atọ̀họ̀ mọnkọtọn lẹ yin.a Humọ, e yí zannu do dó adó lẹdo aigba flala vẹngle lọ tọn. (Isaia 5:5) Ehe nọ saba yin bibasi nado hẹnalọdotena nugonu titengbe aigba tọn ma nado yin kiklọ́ yìngbé.
5. Po gbesisọ po etẹwẹ klunọ lọ donukun sọn vẹngle etọn si, podọ etẹwẹ e mọ?
5 To azọ́n sinsinyẹn wiwà nado basi hihọ́ na vẹngle etọn godo, klunọ lọ tindo jlọjẹ lẹpo nado donukun dọ e na dè sinsẹ́n tọ́n. To nukundido mẹ na ehe, e wleawu ahàndanu de tọn. Ṣigba be jibẹwawhé he todido tin na lọ mọ hẹndi yí ya? Lala, vẹngle lọ dè sinsẹ́n vivlẹ tọ́n.
Vẹngle lọ po Klunọ Etọn Po
6, 7. (a) Mẹnu wẹ klunọ vẹngle lọ tọn yin, podọ etẹwẹ vẹngle lọ yin? (b) Whẹdida tẹwẹ klunọ lọ biọ?
6 Mẹnu wẹ klunọ lọ yin, podọ etẹwẹ vẹngle lọ yin? Klunọ vẹngle lọ tọn na gblọndo kanbiọ ehelẹ tọn to whenuena ewọ lọsu dọmọ: “Dinvie, Jelusalẹm-nu po sunnu Juda tọn po emi, mì dawhẹ, yẹn vẹ̀ mì, mì dawhẹ to yẹn po vẹn-gle ṣie po ṣẹnṣẹn. Etẹwẹ yè do wà na vẹngle ṣie bọ yẹn ma basi to e mẹ? Whenuena yẹn to pinpọn dọ ni sẹ́n ovẹn, etẹwutu wẹ e sẹ́n sinsẹ́n vivlẹ? Be mì wá dinvie: yẹn na dọ na mì nuhe yẹn na wà do vẹngle ṣie: yẹn na bẹ́ opá he lẹdo e sẹ̀, yè nasọ dù i súdo; yẹn na họ́ dòkọ́ etọn liai, yè nasọ zín i dai.”—Isaia 5:3-5.
7 Mọwẹ, Jehovah wẹ klunọ vẹngle lọ tọn, podọ to yẹhiadonu liho, e ko ze ede do ohọ̀ whẹdidọ tọn mẹ, bo to bibiọ dọ whẹdida ni yin hinhẹnṣẹ to emi po vẹngle mẹhẹnjẹflumẹtọ emitọn po ṣẹnṣẹn. To whelọnu lo, etẹwẹ vẹngle lọ yin? Klunọ lọ basi zẹẹmẹ dọmọ: “Na vẹngle OKLUNỌ awhànpa lẹ tọn wẹ owhé Islaeli tọn, sunnu Juda tọn lẹ wẹ atin didó he jlo e.”—Isaia 5:7a.
8. Nujọnu-yinyin tẹwẹ tin to yiylọ he Isaia ylọ Jehovah dọ “mẹvivẹ ṣie” mẹ?
8 Isaia ylọ Jehovah, mẹhe yin klunọ vẹngle lọ tọn, dọ “mẹvivẹ ṣie.” (Isaia 5:1) Isaia sọgan dọho gando Jiwheyẹwhe go to aliho mẹdọnsẹpọ pẹkipẹki mọnkọtọn mẹ kiki na e tindo haṣinṣan pẹkipẹki de po E po wutu. (Yijlẹdo Job 29:4; Psalm 25:14 go.) Ṣigba, owanyi he yẹwhegán lọ tindo na Jiwheyẹwhe ma sinyẹn sọ owanyi he Jiwheyẹwhe ko dohia hlan “vẹngle” etọn gba—yèdọ akọta he e ‘dó.’—Yijlẹdo Eksọdusi 15:17; Psalm 80:8, 9 go.
9. Nawẹ Jehovah yinuwa hẹ akọta etọn, taidi vẹngle he họakuẹ de gbọn?
9 Jehovah “do” akọta etọn to aigba Kenani tọn ji bo na yé osẹ́n po aṣẹdai etọn lẹ po, ehe yinuwa taidi adó nado basi hihọ́ na yé ma nado yin hinhẹnflu gbọn akọta devo lẹ dali. (Eksọdusi 19:5, 6; Psalm 147:19, 20; Efesunu lẹ 2:14) Yinukọn dogọ, Jehovah na yé whẹdatọ lẹ, yẹwhenọ lẹ, po yẹwhegán lẹ po nado plọn yé. (2 Ahọlu lẹ 17:13; Malaki 2:7; Owalọ lẹ 13:20) To whenuena Islaeli yin budona gbọn mẹgbeyinyan awhànfunfun tọn dali, Jehovah fọ́n mẹwhlẹngantọ lẹ dote. (Heblu lẹ 11:32, 33) Po whẹwhinwhẹ́n po, Jehovah kanse dọmọ: “Etẹwẹ yè do wà na vẹngle ṣie bọ yẹn ma basi to e mẹ?”
Vẹngle Jiwheyẹwhe Tọn Yinyọnẹn to Egbehe
10. Oló he gando vẹngle de go tẹwẹ Jesu dó?
10 Jesu sọgan ko tindo ohó Isaia tọn to ayiha mẹ to whenuena e dó oló glesi hlọnhutọ lọ lẹ tọn dọmọ: “Whénọ de tin, he do vẹngle de, bosọ dopá lẹdo e, bo kùn ahàndatẹn do e mẹ, bosọ do atọ̀họ̀ de, bosọ ẹ haya na glesi lẹ, bo biọ otò devo mẹ.” E blawu dọ, glesi lọ lẹ dupà to klunọ vẹngle lọ tọn ji, bo tlẹ hù visunnu etọn. Jesu zindonukọn nado dohia dọ oló ehe bẹ hugan Islaeli agbasa tọn poun hẹn to whenuena e dọmọ: “Yè na yí ahọludu Jiwheyẹwhe tọn sọn mì [Islaeli agbasalan tọn] dè, yè nasọ yí na akọta de he na dè sinsẹ́n etọn jẹgbonu.”—Matiu 21:33-41, 43.
11. Vẹngle gbigbọmẹ tọn tẹwẹ tin to owhe kanweko tintan whenu, ṣigba etẹwẹ jọ to okú apọsteli lẹ tọn godo?
11 “Akọta” yọyọ enẹ sọawuhia nado yin “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn”—yèdọ akọta gbigbọmẹ tọn heyin Klistiani yiamisisadode lẹ he lẹndopọ yetọn yin 144 000. (Galatianu lẹ 6:16; 1 Pita 2:9, 10; Osọhia 7:3, 4) Jesu yí devi ehelẹ jlẹdo “alà” he to “ovẹntin nugbo” lọ ji go, he nọtena, ewọ lọsu. To jọwamọ liho, e yin nukundo dọ alà ehelẹ ni dè sinsẹ́n tọ́n. (Johanu 15:1-5) Yé dona do jẹhẹnu Klisti tọn lẹ hia bo tindo mahẹ to azọ́n “yẹwheho wẹndagbe ahọludu tọn” lọ didọ mẹ. (Matiu 24:14; Galatianu lẹ 5:22, 23) Ṣigba sọn okú apọsteli wiawe lẹ tọn whenu gbọ́n, sọha suhugan mẹhe sọalọakọ́n nado yin alà “ovẹntin nugbo” lọ tọn lẹ ko sọawuhia nado yin yẹdoklọmẹ tọn—he dè sinsẹ́n vivlẹ tọ́n kakati nido yin sinsẹ́n dagbe lẹ.—Matiu 13:24-30, 38, 39.
12. Nawẹ hogbe Isaia tọn lẹ gblewhẹdo Mẹylọhodotọklisti gbọn, podọ nuplọnmẹ tẹwẹ yé tindo na Klistiani nugbo lẹ?
12 Enẹwutu, whẹgbledomẹ Isaia tọn do Juda ji gando Mẹylọhodotọklisti go to egbehe ga. Dogbigbapọnna whenuho etọn—yèdọ awhànfunfun etọn lẹ, awhàn sinsẹ̀n tọn etọn lẹ, Dodinnanu okà tọn etọn lẹ—do lehe sinsẹ́n etọn lẹ vẹsìn sọ hia! Etomọṣo, vẹngle nugbo Klistiani yiamisisadode lẹ po “gbẹtọ susugege” gbẹdohẹmẹtọ yetọn lẹ po tọn dona setonuna hogbe Isaia tọn lẹ. (Osọhia 7:9) Eyin yé na jlo nado hẹn homẹ klunọ vẹngle lọ tọn hùn, dopodopo yetọn, podọ taidi pipli de, dona dè sinsẹ́n he nọ hẹn homẹ etọn hùn lẹ tọ́n.
“Sinsẹ́n Vivlẹ Lẹ”
13. Etẹwẹ Jehovah na wà na vẹngle etọn na sinsẹ́n ylankan didetọn wutu?
13 To nukọnzinzindo yinukọn tlala nado húsin bo lẹ̀apọ́ẹ na vẹngle etọn, Jehovah po jlọjẹ po donukun dọ e ni lẹzun “vẹngle vẹnhàn bibia tọn.” (Isaia 27:2) Ṣigba, kakati nado dè sinsẹ́n he yọn-na-yizan tọ́n, e dè “sinsẹ́n vivlẹ” tọn, to paa mẹ “nuhe lùnwán” kavi “atinsinsẹ́n gbigble (yìnyọ̀n) lẹ.” (Isaia 5:2; nudọnamẹ odò tọn, NW; Jẹlemia 2:21) Enẹwutu, Jehovah lá dọ emi na dè “opá” hihọ́-basinamẹ tọn etọn he lẹdo akọta lọ sẹ̀. Akọta lọ na yin ‘hiadogona taidi nuhe yin vivasudo de’ bo na tindo numimọ kọgbẹmẹgo po akúdido tọn po. (Hia Isaia 5:6.) Mose ko na avase dọ yé na tindo numimọ onú mọnkọtọn lẹ tọn eyin yé vẹtolina Osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn.—Deutelonomi 11:17; 28:63, 64; 29:22, 23.
14. Sinsẹ́n tẹwẹ Jehovah donukun sọn akọta etọn si, ṣigba kakatimọ etẹwẹ e detọ́n?
14 Jiwheyẹwhe donukun to akọta lọ si nado dè sinsẹ́n dagbe tọ́n. Mika he nọgbẹ̀ to ojlẹ dopolọ mẹ po Isaia po lá dọmọ: “Etẹwẹ OKLUNỌ to kinkanbiọ sọn dè we, adavo nado nọ yí nugbo do wà, podọ nado yiwanna lẹblanu, podọ nado nọ yí whiwhẹ do zinzọnlin po Jiwheyẹwhe towe po.” (Mika 6:8; Zekalia 7:9) Ṣigba, akọta lọ gboawupo nado dotoai na tudohomẹnamẹ Jehovah tọn. “[Jiwheyẹwhe] donukun whẹdida, ṣigba doayi e go, [sẹ́nhẹngba, NW]; e donukun dodo, ṣigba doayi e go, awhá.” (Isaia 5:7b) Mose dọ dọdai dọ akọta nugbomadọtọ lọ na dè sinsẹ́n adínọ tọ́n sọn “ovẹntin Sọdọmi tọn mẹ.” (Deutelonomi 32:32) Vlavo, to whenẹnu, fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn, gọna zanhẹmẹ sunnu po sunnu po tọn, yin apadewhe kinklan yetọn sọn Osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn mẹ tọn. (Levitiku 18:22) Hogbe lọ “sẹ́nhẹngba” sọgan sọ yin lilẹdogbedevomẹ nado yin “hùnsọndai.” Nuyiwahẹmẹ ylankan mọnkọtọn matin ayihaawe ko dekọtọn do “awhá” mẹ sọn mẹhe yin nuyiwahẹ to aliho agọ̀ mẹ lẹ dè—yèdọ awhá de he ko jẹ otó Didótọ vẹngle lọ tọn lẹ mẹ.—Yijlẹdo Job 34:28 go.
15, 16. Nawẹ Klistiani nugbo lẹ sọgan dapana dide sinsẹ́n ylankan tọ́n he Islaeli detọ́n gbọn?
15 Jehovah Jiwheyẹwhe “yiwanna nugbo po whẹdida po.” (Psalm 33:5) E degbena Juvi lẹ dọmọ: “Mìwlẹ ma na wà mawadodo de to whẹdida mẹ gba: hiẹ ma na hò nukunta wamọnọ lọ tọn pọ́n gba: kavi gbògbéna nukunta hlọnhlọnnọ lọ tọn gba: ṣigba hiẹ na dawhẹ kọmẹnu towe tọn to dodo mẹ.” (Levitiku 19:15) Enẹwutu mí dona gbẹ́ mẹnukuntahihopọn dai to nuyiwa mítọn lẹ mẹ hẹ ode awetọ mítọn lẹ, bo ma na jo dotẹnmẹ do na onú mọnkọtọn lẹ taidi akọ̀, owhe, adọkun, kavi ohẹ́n nado yinuwado whẹdida mítọn na gbẹtọ lẹ ji pọ́n gbede gba. (Jakobu 2:1-4) Onú titengbe taun wẹ e yin dọ mẹhe to sinsẹ̀nzọn wà to otẹn nukunpedonugo tọn mẹ lẹ ‘ni ma wà nudepope gbọn yèdọ-yèdọ dali blo,’ bo nọ din whepoponu nado nọ sè adà awe whẹho lọ tọn lẹ whẹpo do basi whẹdida.—1 Timoti 5:21; Howhinwhẹn lẹ 18:13.
16 Yinukọn dogọ, e na bọawu na Klistiani he to gbẹnọ to aihọn sẹ́nhẹngba tọn de mẹ lẹ nado wleawuna walọyizan agọ̀ kavi atẹṣiṣi tọn de hlan nujinọtedo jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Ṣigba Klistiani nugbo lẹ dona “tin to awuwlemẹ nado setonu” na osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ. (Jakobu 3:17, NW) Mahopọnna fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn po danuwiwa he gbayipe to ‘titonu ylankan ehe’ mẹ lẹ po, yé dona ‘payi do lehe yé to zọnlinzin do go taun e mayin taidi nulunọ lẹ gba ṣigba taidi nuyọnẹntọ lẹ.’ (Galatianu lẹ 1:4; Efesunu lẹ 5:15) Yé jlo nado gbẹ́ pọndohlan gbeyiyi na nulẹpo tọn gando zanhẹmẹ go dai, podọ to whenuena dẹ́sọ-dẹmẹ fọndote, yé dona didẹ ehelẹ matin “adi . . . homẹfiọ, homẹgble, nutlọ, po ohó ylankan po.” (Efesunu lẹ 4:31) Gbọn awuwiwlena dodowiwa dali, Klistiani nugbo lẹ nọ hẹn gbégbò wá na Jiwheyẹwhe bo nọ duale nukundagbe etọn tọn.
Alè Nukunkẹn Tọn
17. Walọyizan ylankan tẹwẹ yin whẹgbledo to dindọ̀n tintan Isaia tọn mẹ?
17 To wefọ 8 mẹ, Isaia ma sọ to ohó Jehovah tọn yí dọ ba. To whẹgbigbledo delẹ to “sinsẹ́n vivlẹ” he yin didetọ́n to Juda lẹ mẹ, ewọ lọsu lá tintan to dindọ̀n ṣidopo lọ lẹ mẹ dọmọ: “Dindọ̀n wẹ na yé he sá owhé dogọ́ owhé, bosọ dè ogle dogọ́ ogle, kaka tẹnmẹ ma sọ pò ba, na yé ṣó nido nọ̀ ṣẹnṣẹn aihọn tọn. Do otó ṣie mẹ wẹ OKLUNỌ awhànpa lẹ tọn dọ te dọmọ, Nugbo owhé susu na jẹvọ́, yèdọ owhé he klo po ehe yọnwhanpẹ po, ma tindo mẹhe na nọ̀ e mẹ. Nugbo, alpente ao vẹngle tọn na sẹ́n ojlẹ bati dopo tọn, ojlẹ homiẹli tọn dopo na sẹ́n éfa dopo.”—Isaia 5:8-10.
18, 19. Nawẹ mẹhe nọgbẹ̀ to ojlẹ dopolọ mẹ po Isaia po lẹ gbẹkọ osẹ́n Jehovah tọn lẹ gando nutindo go gbọn, podọ etẹwẹ na yin kọdetọn etọn na yé?
18 To Islaeli hohowhenu tọn mẹ aigba lẹpo pete wẹ yin Jehovah tọn. Whẹndo dopodopo tindo ogú de heyin ninamẹ gbọn Jiwheyẹwhe dali, ehe yé sọgan haya kavi sú-afà ṣigba ma dona sà “do madopodo mẹ” pọ́n gbede. (Levitiku 25:23) Osẹ́n ehe glọnalina nutindo lẹ ṣiṣizan, taidi hinhẹn ohọ̀ po aigba po zun nutindo mẹdopo kẹdẹ tọn lẹ. E sọ basi hihọ́ na whẹndo lẹ ma nado tlọ biọ ohẹ́n klokló mẹ. Ṣigba, mẹdelẹ to Juda, gbọn nukunkẹn dali do gbà osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ gando nutindo go. Mika wlan dọmọ: “Yé nọ donukunkẹnna ogle lẹ, bosọ nọ yí yé gló; podọ owhé lẹ, bosọ nọ bẹ yé sọ yì: yé nọ hẹnawusinyẹn omẹ de po owhé etọn po, yèdọ omẹ de po ogú etọn po.” (Mika 2:2) Ṣigba Howhinwhẹn lẹ 20:21 namẹ avase dọmọ: “Ogú he yè yawu dù to whẹwhẹwhenu wẹ yè ma na dona to opodo etọn.”
19 Jehovah dopagbe nado yí alè he nukunkẹnnọ ehelẹ dù gbọn oklọ dali sọn yé si. Owhé he yé hòyi lẹ ma na “tindo mẹhe na nọ̀ e mẹ.” Aigba he yé yí nukunkẹn do yí lẹ dè adà pẹvide poun tọ́n to sinsẹ́n he e tindo nugopipe nado detọ́n mẹ. Na taun tọn lehe dẹhodo ehe po whenue e na yin hinhẹndi te po mayin didọ gba. To apadewhe, vlavo e dlẹnalọdo ninọmẹ heyin hinhẹnwa gbọn kanlinmọgbenu ninọ sọgodo tọn to Babilọni dali.—Isaia 27:10.
20. Nawẹ Klistiani lẹ to egbehe sọgan dapana walọyizan nukunkẹn tọn he mẹdelẹ dohia to Islaeli gbọn?
20 Klistiani lẹ to egbehe dona gbẹwanna nukunkẹn pekọmatindo tọn taidi enẹ heyin didohia gbọn delẹ to Islaeli-vi lẹ mẹ dali to whenẹnu. (Howhinwhẹn lẹ 27:20) To whenuena nutindo agbasa tọn lẹ yin onú titengbe hugan, e bọawu nado jai biọ aliho gblezọn akuẹ dindin tọn mẹ. Mẹde sọgan yin wiwle po awubibọ po do omọ̀ ajọwiwa yinkọ ylankan tọn lẹ kavi nuyiwa wintinwintin pọndohlan dagbe matindo adọkunnọ-yinyin zánto dopomẹ tọn lẹ mẹ. “Ewọ he whlẹndo nado wàdọkun ma na nọ majiya.” (Howhinwhẹn lẹ 28:20) To whelọnu lo, lehe e yin onú titengbe do sọ nado yin pekọnọ po nuhe mí tindo lẹ po!—1 Timoti 6:8.
Omọ̀ Ayidedai He Nọ Fọ́n Kanbiọ Dote Tọn
21. Ylando tẹlẹ wẹ yin whẹgbledo to dindọ̀n awetọ Isaia tọn mẹ?
21 Dindọ̀n awetọ Isaia tọn he bọdego dọmọ: “Dindọ̀n wẹ na yé he nọ fọ́n to afọnnu fuu na yé nido yànmọ́na ahàn sinsinyẹn; he nọte to e mẹ kakajẹ zánmẹ, kaka ovẹn do hẹn yé hùnmiyọ́n! Ajalẹn po violi po, kete, ován po vẹnhàn po sọ tin to núdùdù yetọn kọ̀n: ṣigba yé ma hò azán OKLUNỌ tọn pọ́n, mọ yé ma lẹn azọ́n alọ etọn mẹ tọn pọ́n.”—Isaia 5:11, 12.
22. Alọhẹndote matindo tẹwẹ yin didohia to Islaeli, podọ etẹwẹ na yin kọdetọn etọn na akọta lọ?
22 ‘Jiwheyẹwhe ayajẹ tọn’ wẹ Jehovah yin bo ma nọ dọ̀n alọ ayidedai lẹnpọn dagbe tọn dogodo na devizọnwatọ etọn lẹ gba. (1 Timoti 1:11) Ṣigba, gbẹdudu-dintọ ehelẹ yì zẹ dogbo lẹpo go! “Yé he nọ . . . nùahanmú lẹ, nọ nùahanmú to ozán mẹ,” wẹ Biblu dọ. (1 Tẹsalonikanu lẹ 5:7) Ṣigba paṣadutọ dọdai lọ mẹ tọn lẹ nọ bẹ ahànnumu yetọn jẹeji sọn afọnnu fuu bo nọ zindonukọn to ahànnunu mẹ kakajẹ whèjai! Yé yinuwa taidi dọ Jiwheyẹwhe ma tin, taidi dọ e ma na hẹn yé nado dogbè na nuyiwa yetọn lẹ nkọtọn. Isaia dọ dọdai sọgodo nugbajẹmẹji tọn de na omẹ mọnkọtọn lẹ. “Enẹwutu omẹ ṣie lẹ yì kanlinmọgbenu, na yé ma tindo nuyọnẹn: gbẹtọ yẹyinọ yetọn lẹ gblekàn, susu yetọn sọ hú na sìnnùgbla.” (Isaia 5:13) Na gbigbẹ́ nado yinuwa sọgbe hẹ oyọnẹn nugbo lọ wutu, omẹ alẹnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ—pẹvi po daho po—na yì Ṣeol mẹ.—Hia Isaia 5:14-17.
23, 24. Alọhẹndote po jlẹkaji-ninọ tẹ po wẹ yin bibiọ to Klistiani lẹ si nado dohia?
23 “Paṣadudu” kavi “agọ́ awhá gbài tọn lẹ,” sọ yin nuhahun de to Klistiani delẹ ṣẹnṣẹn to owhe kanweko tintan whenu. (Galatianu lẹ 5:21; Byington; 2 Pita 2:13) Enẹwutu e ma paṣamẹ dọ delẹ to Klistiani klandowiwe lẹ mẹ to egbehe ma do wuntuntun hia to whenuena e wá jẹ ayidedai pọmẹ tọn lẹ kọ̀n. Ahàn sinsinyẹn nùnù zẹjlẹgo ko hẹn mẹdelẹ nado lẹzun awhádotọ po zingidinọ po. (Howhinwhẹn lẹ 20:1) Mẹdelẹ ko tlẹ tin he biọ fẹnnuwiwa mẹ to nuyiwadomẹji ahàn-nùnù zẹjlẹgo tọn mẹ, podọ pipli ayidedai tọn delẹ ko yin dotẹnmẹ jodona nado zindonukọn diblayin na ozán lọ lẹpo, bo ko hẹnalọdotena nuwiwa Klistiani tọn lẹ to wunkẹngbe.
24 Ṣigba, Klistiani he tin to jlẹkaji lẹ nọ wleawuna sinsẹ́n jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn lẹ bo nọ nọ̀ glido po jlẹkaji po to ayidedai he yé de lẹ mẹ. Yé nọ hodo ayinamẹ Paulu tọn he yin mimọ to Lomunu lẹ 13:13 he dọmọ: “Mì gbọ mí ni zinzọnlin jijlọ, taidi to okle; e ma yin to zánzinzọ̀n podọ to ahànnumu mẹ.”
Gbigbẹwanna Ylando po Wanyina Nugbo Po
25, 26. Lẹnpọn ylankan Islaelivi lẹ tọn tẹwẹ Isaia dè gbà to dindọ̀n atọ̀ntọ po ẹnẹtọ etọn po mẹ?
25 Sè dindọ̀n atọ̀ntọ po ẹnẹtọ Isaia tọn po todin: “Dindọ̀n wẹ na yé he yí nuvọ́ do to jijọ ylankan dọ̀n, podọ yé he taidi yé yí okàn kẹkẹ tọn do to ylando dọ̀n. He dọmọ, gbọ ni yawu, bosọ do mizọn-mizọn na azọ́n etọn, na mí nido mọ ẹn: gbọ nuyọnẹn Omẹ Wiwe dopo Islaeli tọn ni sẹpọ ofi, ni wá na mí ni yọ́n ẹn. Dindọ̀n wẹ na yé he to oylan ylọ dọ dagbe lẹ, bo to dagbe ylọ dọ oylan, he yí zinvlu do hinhọ́n tẹnmẹ, bo yí hinhọ́n do zinvlu tẹnmẹ; he yí vivẹ́ do vivi tẹnmẹ, bosọ yí vivi do vivẹ́ tẹnmẹ.”—Isaia 5:18-20.
26 Lehe ehe basi zẹẹmẹ họnwun gando mẹhe hẹn ylando zun aṣa lẹ go do sọ! Yé yin biblá do ylando go dile kanlin he nọ dọ̀n agbàn lẹ nọ yin biblá do kẹkẹ go do. Ylandonọ ehelẹ ma nọ dibusi azán whẹdida tọn he ja depope gba. Po mẹṣanko po yé dọmọ: “Gbọ [Jiwheyẹwhe ni] do mizọn-mizọn na azọ́n etọn.” Kakati nado litaina Osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn, yé sọ́tadò na onú lẹ, bo to “oylan ylọ dọ dagbe, bo to dagbe ylọ dọ oylan.”—Yijlẹdo Jẹlemia 6:15; 2 Pita 3:3-7 go.
27. Nawẹ Klistiani lẹ to egbehe sọgan dapana walọyizan he taidi enẹ heyin Islaelivi lẹ tọn gbọn?
27 Klistiani lẹ to egbehe dona dapana walọyizan mọnkọtọn to aliho lẹpo mẹ. Di apajlẹ, yé gbẹ́ nado kẹalọyi pọndohlan aihọn tọn gando ayọdide gọna zanhẹmẹ sunnu po sunnu po tọn go taidi nuhe sọgbe. (Efesunu lẹ 4:18, 19) Nugbo wẹ dọ, Klistiani de sọgan ‘ṣiafọ ze’ he sọgan dekọtọn do ylando sinsinyẹn wiwà mẹ. (Galatianu lẹ 6:1) Mẹho lẹ to agun mẹ tin to awuwle mẹ nado gọalọna mẹhe ko jai bo jlo alọgọ lẹ. (Jakobu 5:14, 15) Po alọgọ odẹ̀ gọna ayinamẹ sinai do Biblu ji tọn lẹ po, pọngbọ gbigbọmẹ tọn yọnbasi. Eyin e mayin mọ, owù lilẹzun “afanumẹ ylando tọn” tin. (Johanu 8:34) Kakati nado ṣàn Jiwheyẹwhe kò bo gbẹkọ yinyọ́n azán whẹdida he ja lọ tọn go, Klistiani lẹ nọ tẹnpọn nado gbọṣi “matin apà podọ to madowango mẹ” to Jehovah nukọn.—2 Pita 3:14; Galatianu lẹ 6:7, 8.
28. Ylando tẹlẹ wẹ yin whẹgbledo to dindọ̀n Isaia tọn he gbọn godo lẹ mẹ, podọ nawẹ Klistiani lẹ to egbehe sọgan dapana ylando mọnkọtọn lẹ gbọn?
28 Po gbesisọ po, Isaia yí dindọ̀n godo tọn ehelẹ dogọ: “Dindọ̀n wẹ na yé he yin nuyọnẹntọ to nukun yede tọn mẹ, bosọ yin mẹzìnzìn to nukun yede tọn mẹ. Dindọ̀n wẹ na yé he dohuhlọn nado nù vẹnhàn, podọ huhlọntọ lẹ nado flusọ ahàn sinsinyẹn. Yé he suwhẹna mẹylankan na alè wutu, bosọ yí dódó nugbonọ tọn sọn e si.” (Isaia 5:21-23) Vlavo hogbe ehelẹ yin didọ hlan mẹhe to sinsẹ̀nzọn wà taidi whẹ̀datọ to aigba lọ ji lẹ. Mẹho agun tọn lẹ to egbehe nọ dapana awusọhia nado “yin mẹzìnzìn to nukun yede tọn mẹ.” Yé nọ yí whiwhẹ do nọ kẹalọyi ayinamẹ lẹ sọn mẹho hatọ yetọn lẹ dè bo nọ tẹdo anademẹ titobasinanu tọn lẹ go pẹkipẹki. (Howhinwhẹn lẹ 1:5; 1 Kọlintinu lẹ 14:33) Yé nọ tin to jlẹkaji to ahàn sinsinyẹn nùnù mẹ, bo ma nọ nù ahàn jẹnukọnna nukunpipedo azọngban agun tọn lẹ go gbede. (Hosea 4:11) Mẹho lẹ sọ nọ dapana nado tlẹ sọawuhia taidi mẹnukuntahopọntọ. (Jakobu 2:9) Lehe yé gbọnvona sinsẹ̀ngan Mẹylọhodotọklisti tọn do sọ! Suhugan omẹ ehelẹ tọn nọ ṣinyọnnudo ylando omẹ nukundeji po adọkunnọ he tin to ṣẹnṣẹn yetọn lẹ po tọn, ehe gbọnvo pete na avase apọsteli Paulu tọn to Lomunu lẹ 1:18, 26, 27; 1 Kọlintinu lẹ 6:9, 10; po Efesunu lẹ 5:3-5 po mẹ.
29. Opodo nugbajẹmẹji tọn tẹwẹ to tenọpọn vẹngle Islaeli tọn heyin Jehovah tọn?
29 Isaia dotana wẹndomẹ dọdai tọn ehe gbọn zẹẹmẹ-bibasi na opodo nugbajẹmẹji tọn de dali na mẹhe ‘ko gbẹ́ osẹ́n Jehovah tọn dai’ lẹ bo ko sọ gboawupo nado dè sinsẹ́n dodo tọn hia. (Isaia 5:24, 25; Hosea 9:16; Malaki 4:1) E lá dọmọ: “[Jehovah] na ze asia daga hlan akọta he to aganu lẹ, e nasọ jlẹgbè na yé sọn opòdo aihọn tọn: doayi e go, yé nasọ yawu wá plaun.”—Isaia 5:26; Deutelonomi 28:49; Jẹlemia 5:15.
30. Mẹnu wẹ na bẹ “akọta” lẹ pli sọta omẹ Jehovah tọn lẹ, podọ po kọdetọn tẹ po?
30 To ojlẹ hohowhenu tọn lẹ mẹ pòtin de he tin to nọtẹn he yiaga de mẹ sọgan yinuwa taidi “asia,” kavi nọtẹn pipli tọn, na gbẹtọ lẹ kavi awhànpa lẹ. (Yijlẹdo Isaia 18:3; Jẹlemia 51:27 go.) Todin Jehovah lọsu na bẹ “akọta” he mayin yinyọnẹn ehelẹ pli nado hẹn whẹdida etọn ṣẹ.b E na ‘kúnwhé hlan ẹn,’ enẹ wẹ yin, nado dọ̀n ayidonugo gbẹtọ tasinyẹntọ etọn lẹ tọn taidi nuhe jẹ nado gbawhàn yetọn de. Enẹgodo yẹwhegán lọ basi zẹẹmẹ awuyiya mẹgbeyinyan dobunamẹ awhàngbatọ he taidi kinnikinni ehelẹ tọn he na “hẹn gbélàn lọ go,” enẹ wẹ yin, akọta Jiwheyẹwhe tọn, bo “ze e . . . jijọho” yì kanlinmọgbenu. (Hia Isaia 5:27-30a.) Podọ lehe e yin kọdetọn awubla tọn de na aigba omẹ Jehovah tọn lẹ tọn do sọ! “Eyin gbẹtọ sọ pọ́n aigba lọ, doayi e go, zinvlu po nukunbibia po, hinhọ́n sọ lẹzun zinvlu to aslọ yuu etọn mẹ.”—Isaia 5:30b.
31. Nawẹ Klistiani nugbo lẹ sọgan dapana yajiji po yasanamẹ po he yin hinhẹnwa vẹngle Islaeli tọn heyin Jehovah tọn ji gbọn?
31 Mọwẹ, vẹngle he Jiwheyẹwhe gbọn owanyi dali do dó lọ do ede hia nado yin wẹnsinọ—he jẹ nado yin vivasudo poun. Nuplọnmẹ huhlọnnọ nankọ die hogbe Isaia tọn lẹ bẹhẹn na mẹhe na sẹ̀n Jehovah to egbehe lẹpo! Na yé ni dovivẹnu nado dè sinsẹ́n dodo kẹdẹ tọ́n, na pipà Jehovah tọn podọ na whlẹngán yé lọsu tọn!
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Weyọnẹntọ delẹ yise dọ ohọ̀ he pọ̀akuẹ whenu-gli tọn lẹ, taidi azàva lẹ, kavi gòhọ lẹ, nọ saba yin mimọ tlala hugan atọ̀họ̀ zannu tọn lẹ. (Isaia 1:8) Tintin atọ̀họ̀ de tọn dohia dọ klunọ lọ ko dovivẹnu sinsinyẹn do “vẹngle” etọn ji.
b To dọdai devo lẹ mẹ, Isaia do Babilọni hia taidi akọta he nọ hẹn whẹdida mẹvasudo Jehovah tọn ṣẹ do Juda ji.
[Yẹdide to weda 83]
Ylandonọ de nọ yin biblá do ylando go dile kanlin he nọ dọ̀n agbàn de nọ yin biblá do kẹkẹ go do
[Yẹdide weda blebu ji tọn to weda 85]