Weta Ṣidopo
Jehovah Jiwheyẹwhe Wà Lẹblanu na Pipòtọ De
1, 2. Etẹwẹ yẹwhegán Isaia dọ dọdai etọn gando Juda po Jelusalẹm po go?
OYÚ-JẸHỌN sinsinyẹn de gbajẹ awà he susugege gbẹtọ lẹ tọn de te ji. Jẹhọn ahìzì lẹ, jikun sinsinyẹn, po singigọ po zà adà he klo hugan aigba lọ tọn, bo và owhé lẹ sudo, hẹn jinukun lẹ gble, bo hù gbẹtọ lẹ. Ṣigba to madẹnmẹ oyú-jẹhọn lọ juwayi, bọ to godo etọn, ojlẹ abọẹninọ tọn de wá aimẹ. Na mẹhe luntọ́n lẹ, ojlẹ hẹngọwa po nuvọ́jlado tọn de po wẹ e yin.
2 Yẹwhegán Isaia dọ dọdai onú mọnkọtọn de tọn gando Juda po Jelusalẹm po go. Aslọ oyú-jẹhọn whẹdida sọn olọn mẹ wá tọn to sisẹpọ pẹkipẹki to aliho budonamẹ tọn de mẹ—ṣigba po whẹwhinwhẹ́n dagbe po! Whẹhuhu akọta lọ tọn pẹnzin. Aṣẹpatọ lọ lẹ po gbẹtọ lọ lẹ po ko hẹn aigba lọ gọ́ na whẹdida mawadodo po hùnsọndai po. Gbọn Isaia dali, Jehovah dè whẹhùhù Juda tọn gbà bo na avase dọ Emi na hẹn whẹdida ṣẹ̀ do akọta sẹ́nhẹngbatọ enẹ ji. (Isaia 3:25) Aigba Juda tọn na yin hinhẹn-jẹvọ́ mlẹnmlẹn taidi kọdetọn oyú-jẹhọn ehe tọn. Nukundido enẹ na ko hẹn Isaia blawu.
3. Linlin dagbe tẹwẹ wẹndomẹ gbọdo he tin to Isaia 4:2-6 mẹ bẹhẹn?
3 Ṣigba linlin dagbe tin! Oyú-jẹhọn whẹdida dodo Jehovah tọn na juwayi, bọ pipòtọ de na luntọ́n. Mọwẹ, whẹdida Jehovah tọn do Juda ji na yin bibasi po lẹblanu po! Wẹndomẹ gbọdo Isaia tọn heyin kinkàndai to Isaia 4:2-6 mẹ to nukọnpọn dohlan ojlẹ dona tọn ehe. E taidi dọ, owhè zẹ̀ sọn aslọ lọ lẹ mẹ; nupinpọn lọ sẹtẹn sọn awusọhia po ogbè whẹdida tọn po—heyin zẹẹmẹ etọn basi to Isaia 2:6-4:1 mẹ—biọ aigba po gbẹtọ heyin hinhẹnzun yọyọ tọn de po mẹ.
4. Naegbọn mí na do dọhodo dọdai Isaia tọn gando hẹngọwa pipòtọ de tọn ji?
4 Dọdai Isaia tọn gando hinhẹn-gọwa pipòtọ de tọn po tintin to hihọ́ mẹ yetọn he na bọdego po sọ mọ hẹndi yí to ojlẹ mítọn mẹ—yèdọ “azán podo gbè.” (Isaia 2:2-4) Mì gbọ mí ni dọhodo wẹndomẹ he wá do ganmẹ ehe ji, na e mayin dọ e tindo nujọnu-yinyin dọdai tọn kẹdẹ wẹ gba ṣigba e sọ nọ plọn mí dogbọn lẹblanu Jehovah tọn podọ lehe dopodopo mítọn lẹ sọgan mọ ẹn yí do dali.
“Alà OKLUNỌ Tọn”
5, 6. (a) Nawẹ Isaia basi zẹẹmẹ ojlẹ jijọho tọn he na bọdo oyú-jẹhọn he ja lọ go gbọn? (b) Etẹwẹ hogbe lọ “alà” zẹẹmẹdo, podọ etẹwẹ ehe dohia gando aigba Juda tọn go?
5 Ogbè Isaia tọn lẹzun dehe dọnmẹdogo dile e pọ́n nukọnhlan zẹ̀ oyú-jẹhọn daho he ja lọ go biọ ojlẹ jijọho taun tọn de mẹ. E wlan dọmọ: “To azán lọ gbè wẹ alà OKLUNỌ tọn na yin whanpẹnọ podọ gigonọ, sinsẹ́n aigba tọn nasọ yin yẹyinọ bo yọ́n na yé he họ̀ngán to Islaeli lẹ.”—Isaia 4:2.
6 Tofi Isaia dọho gando hinhẹn-gọwa go. Hogbe Heblu tọn lọ heyin yiyizan na “alà” dlẹnalọdo ‘enẹ he wú jẹgbonu, nútọ́nkùn.’ E yin biblá do kọdetọn dagbe tintindo, jideji, po dona lẹ po sọn Jehovah dè go. Gbọnmọ dali Isaia basi zẹẹmẹ todido awuvivi tọn de—yèdọ vasudo he ja lọ ma na dẹn-to-aimẹ kakadoi gba. Po dona Jehovah tọn po, aigba Juda tọn he ko tindo kọdetọn dagbe to ojlẹ de mẹ wayi na dè sinsẹ́n susugege jẹgbonu whladopo dogọ.a—Levitiku 26:3-5.
7. To aliho tẹmẹ wẹ alà Jehovah tọn na “yin whanpẹnọ podọ gigonọ” te?
7 Isaia yí hogbe he họnwun taun lẹ zan nado basi zẹẹmẹ na lehe diọdo he tin to nukọn lọ na klo do sọ. Alà Jehovah tọn na “yin whanpẹnọ podọ gigonọ.” Hogbe lọ “whanpẹnọ” hẹn mí flin whanpẹ Aigba Pagbe tọn lọ tọn whenuena Jehovah na ẹn Islaeli to owhe kanweko lẹ jẹnukọn. E yọnwhanpẹ sọmọ bọ e yin pinpọndohlan taidi “asọ́donu [“nuhọakuẹ,” La Sainte Bible du Chanoine Crampon] aigba lẹpo tọn.” (Ezekiẹli 20:6) Gbọnmọ dali hogbe Isaia tọn lẹ na jide gbẹtọ lọ lẹ dọ aigba Juda tọn na yin hinhẹn-gọwa gigo po whanpẹ etọn dai tọn po mẹ. Na nugbo tọn, e na taidi aṣọdonu jẹgbákún de tọn to aigba ji.
8. Mẹnu lẹ wẹ na tin to finẹ nado duvivi whanpẹ aigba lọ tọn heyin hinhẹn-gọwa, podọ nawẹ Isaia basi zẹẹmẹ numọtolanmẹ yetọn lẹ gbọn?
8 Nalete, mẹnu lẹ wẹ na tin to aimẹ nado duvivi whanpẹ aigba heyin hinhẹn-gọwa lọ tọn? Isaia wlan dọmọ: “Yé he họ̀ngán to Islaeli lẹ.” Mọwẹ, mẹdelẹ na lùn vasudo winyandomẹ tọn he ko yin dọdai etọn dọ lọ tọ́n. (Isaia 3:25, 26) Pipòtọ luntọ́ntọ lọ lẹ tọn na lẹkọwa Juda bo tindo mahẹ to hinhẹn-gọwa etọn mẹ. Na mẹhe lẹkọwa ehelẹ—yèdọ “yé he họ̀ngán” lẹ—sinsẹ́n susugege aigba heyin hinhẹn-gọwa yetọn tọn na lẹzun “nuhe mẹ yè na doawagun te podọ nuhe yọnwhanpẹ.” (Isaia 4:2; nudọnamẹ odò tọn, NW) Winyan hinhẹn-jẹvọ́ lọ tọn na hùnalina aglinjijẹ yọyọ de.
9. (a) To hẹndi hogbe Isaia tọn lẹ mẹ, etẹwẹ jọ to owhe 537 J.W.M.? (b) Naegbọn e sọgan yin didọ dọ “yé he họ̀ngán” lẹ bẹ delẹ to mẹhe yin jiji to kanlinmọgbenu lẹ hẹn? (Pọ́n nudọnamẹ odò tọn.)
9 To hẹndi mẹ na hogbe Isaia tọn lẹ, oyú-jẹhọn whẹdida lọ tọn wá aimẹ to owhe 607 J.W.M. to whenuena Babilọninu lẹ và Jelusalẹm sudo bọ susu Islaelivi lẹ tọn kú. Mẹdelẹ luntọ́n bo yin hinhẹn sọyi kanlinmọgbenu to Babilọni, ṣigba eyin e ma yin na lẹblanu Jiwheyẹwhe tọn wutu wẹ, luntọ́ntọ depope ma na ko tin. (Nẹhemia 9:31) To godo mẹ, Juda yin hinhẹn-jẹvọ́ mlẹnmlẹn. (2 Otannugbo lẹ 36:17-21) Enẹgodo, to owhe 537 J.W.M., Jiwheyẹwhe lẹblanunọ na dotẹnmẹ “yé he họ̀ngán” lẹ nado lẹkọyi Juda nado sọgan gọ̀ sinsẹ̀n-bibasi nugbo do otẹn etọn mẹ.b (Ẹzla 1:1-4; 2:1) Lẹnvọjọ sọn ahun mẹ wá mẹhe lẹkọ sọn kanlinmọgbenu ehelẹ tọn yin zẹẹmẹ etọn basi to aliho yọnwhanpẹ de mẹ to Psalm 137 mẹ, ehe vlavo yin kinkàn to kanlinmọgbenu lọ ninọ whenu kavi tlolo to godo etọn. To Juda yé jlò aigba bo dó jìnukun do aigba lọ ji. Lẹnnupọn do nuhe numọtolanmẹ yetọn na ko yin ji to whenuena yé mọ dọ Jiwheyẹwhe to didona vivẹnudido yetọn lẹ, bo to aigba lọ hẹn nado tọ́nkùn taidi “jipa Edẹni tọn” he de sinsẹ́n tọ́n!—Ezekiẹli 36:34-36.
10, 11. (a) To aliho tẹmẹ wẹ Biblu Plọntọ lẹ tin to kanlinmọgbenu hlan “Babilọni Daho” lọ to bẹjẹeji owhe kanweko 20tọ́ tọn mẹ te? (b) Nawẹ Jehovah dona pipòtọ Islaeli gbigbọmẹ tọn lẹ gbọn?
10 Hẹngọwa dopolọ ko wá aimẹ to azán mítọn gbè. To bẹjẹeji owhe kanweko 20tọ́ lọ tọn mẹ, Biblu Plọntọ lẹ, dile Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yin yinyọnẹn do to whenẹnu, yin hinhẹn yì kanlinmọgbenu gbọn “Babilọni Daho,” heyin ahọluigba aihọn sinsẹ̀n lalo tọn dali. (Osọhia 17:5) Dile etlẹ yindọ yé ko gbẹ́ susu nuplọnmẹ sinsẹ̀n lalo tọn lẹ dai, Biblu Plọntọ lọ lẹ gbẹ́ yin hinhẹn tindo oblọ́ gbọn delẹ to linlẹn po nuyiwa Babilọni tọn po dali. Taidi kọdetọn nukundiọsọmẹ heyin finfọndote gbọn sinsẹ̀ngán lẹ dali tọn, delẹ to yé mẹ yin zizedo ganpamẹ to aliho nujọnu tọn mẹ. Aigba gbigbọmẹ tọn yetọn—yèdọ ninọmẹ sinsẹ̀n, kavi gbigbọmẹ tọn yetọn—yin hinhẹn-jẹvọ́.
11 Ṣigba to amàkikọ-whenu 1919 tọn, Jehovah wà lẹblanu na pipòtọ Islaelivi gbigbọmẹ tọn ehe. (Galatianu lẹ 6:16) E mọ lẹnvọjọ yetọn po ojlo yetọn po nado sẹ̀n ẹn to nugbo mẹ, enẹwutu e tún yé dote sọn ganpamẹ ninọ nujọnu tọn yetọn mẹ podọ, titengbe hugan, sọn kanlinmọgbenu ninọ gbigbọmẹ tọn mẹ. “Yé he họ̀ngán” ehelẹ yin hinhẹn-gọwa ninọmẹ gbigbọmẹ tọn heyin nina yé gbọn Jiwheyẹwhe dali mẹ ehe e hẹn nado zẹ̀ alà susugege. Ninọmẹ gbigbọmẹ tọn ehe sọawuhia to aliho dagbe oylọ-basinamẹ tọn de mẹ, he ko dọ̀n livi susu budisi-Jiwheyẹwhe tọ́ devo lẹ dogo nado kọnawudopọ hẹ pipòtọ lọ lẹ to sinsẹ̀n-bibasi nugbo mẹ.
12. Nawẹ hogbe Isaia tọn lẹ hẹn lẹblanu he Jehovah tindo hlan omẹ etọn lẹ klo do sọ?
12 Hogbe Isaia tọn tofi do lehe lẹblanu he Jiwheyẹwhe tindo na omẹ etọn lẹ klo do sọ hia. Dile etlẹ yindọ akọta Islaeli tọn diọnukunsọ Jehovah, e wà lẹblanu na pipòtọ he lẹnvọjọ de. Mí sọgan mọ homẹmimiọn yí sọn yinyọnẹn mẹ dọ etlẹ yin mẹhe waylan sinsinyẹn lẹ sọgan lẹkọwa Jehovah dè po todido po. Mẹhe lẹnvọjọ lẹ ma dona tindo numọtolanmẹ dọ Jehovah ma sọgan wà lẹblanu na yé gba, na e ma nọ gbẹ́ ahun awubla tọn dai gba. (Psalm 51:17) Biblu na mí jide dọmọ: “Lẹblanunọ, dagbenọ wẹ OKLUNỌ, e whleawu nado sadi, podọ susunọ to dagbewanyi mẹ. Taidile otọ́ de nọ blawuna ovi etọn lẹ do, mọwẹ OKLUNỌ nọ blawuna yé he dibusi i lẹ do.” (Psalm 103:8, 13) Na jide tọn, Jiwheyẹwhe lẹblanunọ mọnkọtọn jẹ na pipà mítọn lẹpo!
Pipòtọ de Lẹzun Wiwe Hlan Jehovah
13. Dile e yin kinkàndai to Isaia 4:3 mẹ do, nawẹ Isaia basi zẹẹmẹ pipòtọ he Jehovah na wà lẹblanu na lọ tọn gbọn?
13 Pipòtọ he Jehovah na wà lẹblanu na lọ ko yin didohia mí, ṣigba todin Isaia basi zẹẹmẹ yetọn to gigọ́ mẹ dogọ. E wlan dọmọ: “To enẹgodo ewọ he yè pò dai to Ziọni, podọ ewọ he pò to Jelusalẹm mẹ lẹpo wẹ yè na ylọ dọ wiwe, yèdọ oyín mẹdopodopo he yè wlan dogọ́ yé he to ogbẹ̀ to Jelusalẹm mẹ lẹ tọn.”—Isaia 4:3.
14. Mẹnu lẹ wẹ “ewọ he yè pò dai” po “ewọ he pò” lẹ po yin, podọ naegbọn Jehovah nado wà lẹblanu na yé?
14 Mẹnu lẹ wẹ “ewọ he yè pò dai” po “ewọ he pò” lẹ po yin? Yé he họ̀ngán heyin nùdego to wefọ he jẹnukọn mẹ lẹ wẹ—yèdọ Juvi he tin to kanlinmọgbenu lẹ he na yin dotẹnmẹ na nado lẹkọwá Juda. Todin Isaia do nuhewutu Jehovah na wà lẹblanu na yé hia—yé na yin “wiwe” hlan ẹn. Wiwe-yinyin zẹẹmẹdo “madodihó kavi wiwe-ṣeke to sinsẹ̀n-liho; klandowiwe.” Nado yin wiwe bẹ mimẹ́, kavi wiwe-ṣeke, to hodidọ po walọyizan po mẹ hẹn, nado sọgan sọgbe hẹ nujinọtedo Jehovah tọn na nuhe jlọ po dehe sọgbe po. Mọwẹ, Jehovah na wà lẹblanu na mẹhe yin “wiwe” hlan ẹn lẹ, podọ e na na dotẹnmẹ yé nado lẹkọwa “tòdaho wiwe lọ mẹ,” heyin Jelusalẹm.—Nẹhemia 11:1.
15. (a) Aṣa Juvi lẹ tọn tẹwẹ hogbe lọ “yè wlan dogọ́ yé he to ogbẹ̀ to Jelusalẹm mẹ lẹ” flin mí? (b) Avase mẹhẹn lẹnnupọn tọn tẹwẹ hogbe Isaia tọn lẹ bẹhẹn?
15 Be pipòtọ nugbonọ ehelẹ na gbọṣi finẹ wẹ ya? Yé na yin mẹhe “yè wlan dogọ́ yé he to ogbẹ̀ to Jelusalẹm mẹ lẹ,” wẹ opagbe he Isaia do. Ehe flin mí dogbọn aṣa Juvi lẹ tọn dali heyin nado nọ yí sọwhiwhe do sẹ̀ kandai whẹndo po hẹnnu Islaeli tọn lẹ po do. (Nẹhemia 7:5) Nado yin kinkàn do kandai de mẹ zẹẹmẹdo dọ omẹ lọ tin to ogbẹ̀, na to whenuena mẹde kú, yinkọ etọn nọ yin didesẹ. To adà Biblu tọn devo lẹ mẹ, mí hia dogbọn kandai, kavi owe yẹhiadonu tọn de dali, he tindo yinkọ mẹhe Jehovah yí ogbẹ̀ do dona lẹ tọn. Ṣigba yinkọ lẹ yin kinkàn do owe ehe mẹ to dodonu de ji, na Jehovah sọgan ‘súnsún’ yinkọ lẹ sẹ̀. (Eksọdusi 32:32, 33; Psalm 69:28) Enẹwutu, hogbe Isaia tọn lẹ bẹ avase mẹhẹn lẹnnupọn tọn hẹn—mẹhe lẹkọ lọ lẹ sọgan to aigba heyin hinhẹn-gọwa yetọn mẹ nọ zọnmii eyin yé gbọṣi wiwe mẹ to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ kẹdẹ.
16. (a) Etẹwẹ Jehovah biọ to mẹhe e na dotẹnmẹ nado lẹkọwa Juda to owhe 537 J.W.M. lẹ si? (b) Naegbọn e do sọgan yin didọ dọ lẹblanu Jehovah tọn do pipòtọ mẹyiamisisadode lẹ tọn po “lẹngbọ devo lẹ” po ji mado yin to ovọ́ mẹ?
16 To owhe 537 J.W.M., pipòtọ he lẹkọwa Jelusalẹm lẹ wà mọ po linlẹn wiwe-ṣeke de po—nado gọ̀ sinsẹ̀n-bibasi nugbo do otẹn etọn mẹ. Depope to mẹhe yin hinhẹnflu gbọn nuwiwa sinsẹ̀n kosi lẹ tọn dali kavi gbọn walọyizan mawé he Isaia ko gbẹnunamẹ sọmọ gandego lẹ dali ma tindo jlọjẹ lọ nado lẹkọ gba. (Isaia 1:15-17) Mẹhe Jehovah pọndohlan taidi wiwe lẹ kẹdẹ wẹ sọgan lẹkọwa Juda. (Isaia 35:8) Mọdopolọ, sọn túndote yetọn sọn kanlinmọgbenu ninọ gbigbọmẹ tọn to 1919 gbọ́n, pipòtọ mẹyiamisisadode lẹ tọn, he livi susu “lẹngbọ devo lẹ”—he tindo todido ogbẹ̀ madopodo to aigba ji lẹ—kọnawudopọ hẹ yé todin—ko dovivẹnu lẹpo nado yin wiwe to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ. (Johanu 10:16) Yé ko dè nuplọnmẹ po nuyiwa Babilọni tọn lẹpo sẹ̀ sọn yedelẹ go. Dopodopo yetọn nọ tẹnpọn nado hẹn nujinọtedo yiaga walọ dagbe Jiwheyẹwhe tọn tọn go. (1 Pita 1:14-16) Lẹblanu Jehovah tọn do yé ji ma ko yin to ovọ́ mẹ gba.
17. Yinkọ mẹnu lẹ tọn wẹ Jehovah wlan do “owe ogbẹ̀ tọn” lọ mẹ, podọ etẹwẹ mí dona magbe nado wà?
17 Flin dọ Jehovah doayi mẹhe yin wiwe to Islaeli lẹ go bo ‘wlan yinkọ yetọn lẹ dai na ogbẹ̀.’ Mọdopolọ, to egbehe, Jehovah nọ doayi vivẹnu mítọn lẹ go nado yin wiwe to ayiha po agbasa po mẹ dile mí ‘to agbasa mítọn lẹ yí do to avọ́sannu ogbẹ̀nọ, wiwe, alọkẹyi tọn basi hlan Jiwheyẹwhe.’ (Lomunu lẹ 12:1) Podọ Jiwheyẹwhe nọ kàn yinkọ mẹhe nọ hodo aliho gbẹninọ mọnkọtọn lẹpo tọn do “owe ogbẹ̀ tọn” etọn mẹ—enẹ wẹ kandai yẹhiadonu tọn de he bẹ́ yinkọ mẹhe tin to hukan ji nado mọ ogbẹ̀ madopodo yí lẹ tọn hẹn, vlavo to olọn mẹ kavi to aigba ji. (Filippinu lẹ 4:3; Malaki 3:16) Enẹwutu, mì gbọ mí ni wà nuhe go huhlọn mítọn pé lẹpo nado gbọṣi wiwe mẹ to nukun Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ, na to whenẹnu wẹ mí sọgan hẹn yinkọ mítọn lẹ gbọṣi “owe” họakuẹ enẹ mẹ.—Osọhia 3:5.
Opagbe Nukunpedomẹgo Owanyinọ De
18, 19. Sọgbe hẹ Isaia 4:4, 5, nuklọwé tẹwẹ na yin bibasi gbọn Jehovah dali, podọ nawẹ e na yin wiwadotana gbọn?
18 Enẹgodo Isaia do lehe tòmẹnu aigba heyin hinhẹn-gọwa lọ tọn lẹ na yin wiwe gbọn po dona he to tenọpọn yé lẹ po hia. E dọmọ: “Whenuena OKLUNỌ na klọ́ odú viyọnnu Ziọni tọn lẹ tọn sẹ̀, bo nasọ kisá ohùn Jelusalẹm tọn sẹ̀ sọn ṣẹnṣẹn etọn gbọn gbigbọ whẹdida tọn dali, podọ gbọn gbigbọ fifiọ tọn dali. OKLUNỌ na kọ̀n aslọ do aisintẹn osó Ziọni tọn lẹpo ji, podọ do agun etọn ji, azọ̀flizọ̀ to okle, po hinhọ́n zòdẹ́ tọn po to zánmẹ: na alọṣinyọnmẹji na tin to gigo lẹpo ji.”—Isaia 4:4, 5.
19 Jẹnukọn dai Isaia gbẹnuna “viyọnnu Ziọni tọn lẹ” sinsinyẹn, mẹhe aṣọdonu nukunta tọn yetọn lẹ ṣinyọnnudo doyiyi walọ dagbe yetọn lẹ tọn. E sọ dè hùnhọ́dudu gbẹtọ lọ lẹ pete tọn gbà, bo na yé ayinamẹ nado klọ́ yedelẹ. (Isaia 1:15, 16; 3:16-23) Tofi, nalete, e pọ́n nukọnhlan ojlẹ lọ whenuena Jiwheyẹwhe lọsu na ko “klọ́ odú,” kavi dihónu walọ dagbe tọn sẹ̀, bo ‘klọ́ ohia ohùn tọn wé.’ (Isaia 4:4, New International Version) Nawẹ nuklọwé ehe na yin bibasi gbọn? Gbọn “gbigbọ whẹdida tọn dali, podọ gbọn gbigbọ fifiọ tọn dali.” Vasudo Jelusalẹm tọn he ja po kanlinmọgbenu ninọ to Babilọni po na yin gbajẹgbonu whẹdida po adi zogbe Jiwheyẹwhe tọn po do akọta mawé de ji. Pipòtọ he lùn nugbajẹmẹji ehelẹ tọ́n bo lẹkọwa whé lẹ na ko yin hinhẹn whiwhẹ, bo yin kiklọwé. Enẹwutu wẹ yé na yin wiwé hlan Jehovah bo mọ lẹblanu etọn yí.—Yijlẹdo Malaki 3:2, 3 go.
20. (a) Etẹwẹ hogbe lọ lẹ “aslọ,” “azọ̀flizọ̀,” po “hinhọ́n zòdẹ́ tọn” po flin mí? (b) Naegbọn kanlinmọgbenu nọtọ heyin kiklọwé lọ lẹ ma jẹ nado dibu?
20 Gbọn Isaia dali, Jehovah dopagbe dọ emi na hẹn pipòtọ heyin kiklọwé ehe wá nukunpedomẹgo owanyinọ etọn glọ. Hogbe lọ lẹ “aslọ,” “azọ̀flizọ̀,” po “hinhọ́n zòdẹ́ tọn” po yin nuflinmẹ de gando lehe Jehovah penukundo Islaelivi lẹ go do to whenuena yé tọ́n sọn Egipti godo. “Dòtin miyọ́n po aslọ tọn po” basi hihọ́ na yé sọn Egiptinu he to ogbé yetọn yàn lẹ si; e sọ doali hia yé to zungbo lọ mẹ. (Eksọdusi 13:21, 22; 14:19, 20, 24) To whenuena Jehovah do ede hia to Osó Sinai tọn ji, osó lọ ‘pete tì azọ̀.’ (Eksọdusi 19:18) Enẹwutu, kanlinmọgbenu nọtọ heyin kiklọwé lọ lẹ, ma dona dibu gba. Jehovah na yin Hihọ́-basinamẹtọ yetọn. E na tin po yé po vlavo yé pli to owhé yetọn lẹ gbè wẹo kavi tin to pọmẹ to plidopọ wiwe lẹ tẹnmẹ.
21, 22. (a) Lẹndai tẹwẹ azàva, kavi gòhọ de nọ saba yin gbigbá na? (b) Nukundido tẹwẹ yin zizedonukọnna pipòtọ heyin kiklọwé lọ lẹ?
21 Isaia dotana zẹẹmẹ hihọ́-basinamẹ sọn olọn mẹ wá etọn gbọn ayidonugo nina gbẹzan egbesọegbesọ tọn dali. E wlan dọmọ: “[Azàva] dopo wẹ na tin na oyẹ̀ to okle sọn yozò mẹ, podọ na fibẹtado de, podọ na [bẹtẹn, NW] de sọn oyú-jẹhọn po jikun po si.” (Isaia 4:6) Azàva, kavi gòhọ de, nọ saba yin gbigbá do vẹngle de kavi do ogle de mẹ nado wleawuna bẹtẹn sọn owhè ṣádada akú-whenu tọn nù podọ sọn avivọ po oyú-jẹhọn jikun-whenu po tọn si.—Yijlẹdo Jona 4:5 go.
22 To whenuena yozò sinsinyẹn homẹkẹn tọn po oyú-jẹhọn nukundiọsọmẹ tọn po pannukọn yé, pipòtọ heyin kiklọwé lọ na mọ Jehovah nado yin Asisa hihọ́, awọ̀yinu, po fibẹtado tọn po yetọn. (Psalm 91:1, 2; 121:5) Gbọnmọ dali nukundido whanpẹnọ de yin zizedonukọnna yé: Eyin yé gbẹ́ yise po nuyiwa mawé Babilọni tọn lẹ po dai, litaina nuklọwé whẹdida Jehovah tọn, bo tẹnpọn nado gbọṣi wiwe mẹ, yé na gbọṣi hihọ́ mẹ, taidi tintin to “azàva” hihọ́-basinamẹ sọn olọn mẹ tọn de mẹ nkọtọn.
23. Naegbọn Jehovah do dona pipòtọ mẹyiamisisadode lẹ tọn po gbẹdohẹmẹtọ yetọn lẹ po?
23 Doayi e go dọ klọwé lọ wá, whẹpo dona lọ lẹ do bọdego. Ehe ko sọawuhia nado yin nugbo to azán mítọn gbè. Yigodo jẹ 1919 pipòtọ mẹyiamisisadode lẹ tọn gbọn whiwhẹ dali do kẹalọyi yinyin kiklọwé, podọ Jehovah “klọ́” mawé yetọn sẹ̀. Sọn whenẹnu gbọ́n, “gbẹtọ susugege” lẹngbọ devo lẹ tọn ko sọ na dotẹnmẹ yedelẹ nado yin kiklọwé gbọn Jehovah dali. (Osọhia 7:9) Gbọnmọ dali, pipòtọ lọ po gbẹdohẹmẹtọ yetọn heyin kiklọwé lẹ po ko yin didona —Jehovah ko hẹn yé biọ hihọ́-basinamẹ nukunpedomẹgo tọn etọn mẹ. E ma nọ gbọn azọ́njiawu dali do glọnalina yozò homẹkẹn tọn kavi oyú-jẹhọn nukundiọsọmẹ tọn ma nado wá yé ji gba. Ṣigba e nọ basi hihọ́ na yé, taidi gbigbá ‘azàva de na yẹtẹn podọ bẹtẹn de sọn oyú-jẹhọn jikun tọn nù’ do yé ji nkọtọn. Gbọnna?
24. Kunnudenu tẹwẹ tin to finẹ dọ Jehovah ko dona omẹ etọn lẹ taidi titobasinanu de?
24 Lẹnnupọn do ehe ji: Delẹ to gandudu he tindo huhlọn hugan to whenuho mẹ lẹ ko hẹnalọdotena azọ́n yẹwhehodidọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn kavi ko tẹnpọn nado súkún yetọn do mlẹnmlẹn. Ṣogan, Kunnudetọ lọ lẹ ko gbọṣi tenọgli mẹ bo ko sọ zindonukọn nado to yẹwhehodọ matin nuṣikọ! Naegbọn akọta huhlọnnọ lẹ ma do penugo nado hẹnalọdotena nuwiwa pipli gbẹtọ he whè tlala bosọ taidi mẹhe tin to asigbá-alọgbá ehe lẹ tọn? Na Jehovah ko ze devizọnwatọ wiwe etọn lẹ do “azàva” hihọ́-basinamẹ tọn he gbẹtọvi depope ma sọgan họliai de glọ wutu wẹ!
25. Etẹwẹ Jehovah tintindo taidi Hihọ́-basinamẹtọ mítọn zẹẹmẹdo na dopodopo mítọn lẹ?
25 Etẹwẹ dogbọn dopodopo mítọn lẹ dali? Jehovah tintindo taidi Hihọ́-basinamẹtọ mítọn ma zẹẹmẹdo dọ mí tindo gbẹzan he matindo nuhahun to titonu ehe mẹ gba. Susu Klistiani nugbonọ lẹ nọ pannukọn adángbòmẹ sinsinyẹn lẹ, taidi ohẹ́n, nugbajẹmẹji jọwamọ tọn lẹ, azọ̀n, po okú po. To whenuena mí pannukọn ayimajai mọnkọtọn lẹ, mì dike mí ni wọnji gbede dọ Jiwheyẹwhe mítọn tin po mí po blo. E nọ basi hihọ́ na mí to gbigbọ liho, bo wleawuna nuhe mí tindo nuhudo etọn—etlẹ yin ‘huhlọn he hugan jọwamọ tọn’—nado doakọnna whlepọn lẹ po nugbonọ-yinyin po. (2 Kọlintinu lẹ 4:7) Mí ma nọ dibu, na mí tin to hihọ́ mẹ to nukọn etọn wutu. To popo lẹpo mẹ, dile e na dẹnsọ bọ mí to nuhe go mí pé lẹpo basi nado hẹn mídelẹ do wiwé ji to nukọn etọn, nudepope “ma tin sọgan nado klán mí sọn owanyi Jiwheyẹwhe tọn” mẹ gba.—Lomunu lẹ 8:38, 39.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Weyọnẹntọ delẹ dohia dọ hodidọ agbòte lọ “Alà OKLUNỌ tọn” dlẹnalọdo Mẹssia, mẹhe ma na sọawuhia kakajẹ hinhẹn-gọwa Jelusalẹm tọn godo. To Targum Alamaiki tọn lẹ mẹ, sándogli hogbe ehe tọn hia dọmọ: “Mẹssia [Klisti] Jehovah tọn.” Po awuvivi po, hogbe yinkọ tọn Heblu tọn dopolọ (tseʹmach) yin yiyizan to godo mẹ gbọn Jẹlemia dali to whenuena e dọho gando Mẹssia go taidi “alà dodo tọn” heyin zizedaga na Davidi.—Jẹlemia 23:5; 33:15.
b “Yé he họ̀ngán” lẹ bẹ delẹ to mẹhe yin jiji to kanlinmọgbenu lẹ hẹn. Ehelẹ sọgan yin pinpọndohlan nado ko “họ̀ngán,” to whenuena e yindọ yé ma na ko yin jiji gbede eyin tọgbo yetọn lẹ ma ko lùn vasudo lọ tọ́n.—Ẹzla 9:13-15; yijlẹdo Heblu lẹ 7:9, 10 go.
[Yẹdide to weda 63]
Oyú-jẹhọn sinsinyẹn whẹdida sọn olọn mẹ wá tọn ja Juda ji