Weta 9
Jehovah Nọ Plọn Mí na Dagbe Mítọn
1. Nukun tẹwẹ nuyọnẹntọ lẹ do nọ pọ́n ohó Jehovah tọn lẹ?
EYIN Jehovah dọho, mẹhe yin nuyọnẹntọ lẹ nọ dotoai po sisi daho po bo nọ yinuwa sọgbe hẹ ohó etọn lẹ. Nudepope he Jehovah dọ yin na alemọyi mítọn, podọ e tindo ojlo vẹkuvẹku to dagbemẹ-ninọ mítọn mẹ. Di apajlẹ, lehe e yin homẹmiọnnamẹnu do sọ nado lẹnnupọndo aliho he mẹ Jehovah dọho hlan omẹ hohowhenu tọn he tin to alẹnu etọn mẹ lẹ ji do dọmọ: “E yindọ hiẹ ko dotoai hlan osẹ́n ṣie!” (Isaia 48:18) Kunnudenu nuhọakuẹ nuplọnmẹ Jiwheyẹwhe tọn tọn dona whàn mí nado dotoai na ẹn bo hodo anademẹ etọn. Kandai dọdai he ko mọ hẹndi yí lẹ tọn na mí jide gando gbemima Jehovah tọn go nado hẹn opagbe etọn lẹ di.
2. Mẹnu lẹ wẹ ohó he tin to Isaia 48 mẹ lẹ yin kinkandai na, podọ mẹnu lẹ wẹ sọgan sọ mọaleyi sọn yé mẹ?
2 Kunnudenu dohia dọ ohó he tin to weta 48tọ owe Isaia tọn mẹ lẹ yin kinkandai na Ju he na yì kanlinmọgbenu to Babilọni lẹ wutu. Humọ, ohó helẹ bẹ wẹndomẹ de hẹn he Klistiani lẹ ma sọgan dapana to egbehe. To Isaia weta 47 mẹ, Biblu dọ dọdai aijijẹ Babilọni tọn. Todin Jehovah basi zẹẹmẹ nuhe e tindo to ayiha mẹ na Juvi he tin to kanlinmọgbenu to tòdaho enẹ mẹ lẹ. Omẹ dide Jehovah tọn lẹ hẹn homẹgble e gbọn yẹnuwiwa yetọn po tasinsinyẹn yíyí do gbẹ́ nado tindo yise to opagbe etọn lẹ mẹ po dali. Ṣogan, e jlo nado plọnnu yé na dagbe yetọn. E mọ numimọ ojlẹ klọwé de tọn he na dekọtọndo hinhẹngọwa pipotọ nugbonọ lẹ tọn mẹ wá aigba yetọn ji.
3. Etẹwẹ ylan to sinsẹ̀n-bibasi Juda tọn mẹ?
3 Lehe omẹ Jehovah tọn lẹ ko buali sọn sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke lọ mẹ do sọ! Hogbe bẹjẹeji Isaia tọn lẹ hẹnmẹ lẹnnupọn: “Mì sè ehe, hiẹ owhé Jakobu tọn, he yè yí oyín Islaeli tọn do to yiylọ, bosọ tọ́nsọn osin Juda tọn lẹ mẹ wá, he to oyín yí do to whiwhlé, bosọ to oyín Jiwheyẹwhe Islaeli tọn ylọ, ṣigba e mayin to nugbo mẹ, kavi to dodo mẹ gba. Na yé to yede ylọ otò wiwe nẹ tọn, yé sọ ze yede do Jiwheyẹwhe Islaeli tọn ji; [Jehovah, NW] awhànpa lẹ tọn wẹ oyín etọn.” (Isaia 48:1, 2) Yẹnuwiwa nankọ die! ‘Whiwhlé gbọn oyín Jehovah tọn dali’ na jide tọn ma hugan oyín Jiwheyẹwhe tọn yiyizan to aliho aṣa tọn mẹ poun gba. (Zẹfania 1:5) Jẹnukọnna kanlinmọgbenu yìyì yetọn to Babilọni, Ju lẹ nọ basi sinsẹ̀n hlan Jehovah to “otò wiwe nẹ,” Jelusalẹm mẹ. Ṣigba sinsẹ̀n-bibasi yetọn ma yin ahundoponọ gba. Ahun yetọn dẹn do Jiwheyẹwhe dè, podọ nuyiwa sinsẹ̀n-bibasi tọn yetọn lẹ “ma yin to nugbo mẹ, kavi to dodo mẹ gba.” Yé ma tindo yise taidi tọgbo lẹ tọn nkọ gba.—Malaki 3:7.
4. Sinsẹ̀n-bibasi nankọ wẹ nọ hẹn homẹ Jehovah tọn hùn?
4 Ohó Jehovah tọn flinnu mí dọ sinsẹ̀n-bibasi ma dona yin nuwiwa mọmọ tọn gba. E dona yin sọn ahun mẹ wá. Sinsẹ̀nzọn nukunta tọn—he nọ yin bibasi vlavo nado hẹn homẹ mẹdevo lẹ tọn hùn—ma nọ wleawuna ‘nuyiwa mẹdezejo jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn’ gba. (2 Pita 3:11) Yiylọ dewe dọ Klistiani de to ede mẹ ma nọ hẹn sinsẹ̀n-bibasi towe yin alọkẹyi to Jiwheyẹwhe dè gba. (2 Timoti 3:5) Yinyọnẹn dọ Jehovah tin yin onú titengbe, ṣigba bẹjẹeji de poun wẹ e yin. Sinsẹ̀n-bibasi heyin ahun lẹpo tọn bo yin whinwhàn gbọn owanyi po pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn po dali wẹ Jehovah jlo.—Kọlọsinu lẹ 3:23.
Dọdai Onú Yọyọ lẹ Tọn Didọ
5. Etẹwẹ yin delẹ to “onú hoho tọn” he Jehovah dọ dọdai etọn lẹ mẹ?
5 Vlavo Ju he tin to Babilọni lẹ dona vọ́ nuflin yedelẹ. Enẹwutu, Jehovah flinnu yé whladopo dogọ dọ emi wẹ yin Jiwheyẹwhe dọdai nugbo tọn: “Yẹn ko dọ onú hoho tọn lẹ sọn whẹwhẹwhenu; yé ko tọ́nsọn onù ṣie mẹ, yẹn ko do yé hia; yẹn ko basi yé ajiji, yé ko jọ.” (Isaia 48:3) “Onú hoho lẹ” wẹ yin nuhe Jiwheyẹwhe ko wadotana lẹ, taidi túntún Islaelivi lẹ dote sọn Egipti podọ nina yé Aigba Pagbe tọn lọ taidi ogú de. (Gẹnẹsisi 13:14, 15; 15:13, 14) Olọn mẹ wẹ dọdai mọnkọtọn he tọ́njẹgbonu sọn onù Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ wá sọn. Jiwheyẹwhe hẹn gbẹtọ lẹ nado sè osẹ́ndoai etọn lẹ, podọ nuhe yé sè lẹ dona whàn yé nado setonu. (Deutelonomi 28:15) E yinuwa to ajijimẹ nado basi nuhe e ko dọdai. Nugbo lọ dọ Jehovah wẹ yin Nupojipetọ lọ hẹn ẹn diun dọ lẹndai etọn yin hinhẹndi.—Jọṣua 21:45; 23:14.
6. Jẹ obá tẹ mẹ wẹ Ju lẹ lẹzun ‘tasinyẹntọ po atẹṣitọ po’ te?
6 Omẹ Jehovah tọn lẹ ko lẹzun ‘tasinyẹntọ po atẹṣitọ lẹ po.’ (Psalm 78:8) E dọ hójọhó na yé dọmọ: “Tasinyẹntọ wẹ hiẹ, okọ̀ towe sọ yin okàn ogàn tọn, gànvẹẹ wẹ nukọn towe.” (Isaia 48:4) Taidi ogàn de, e vẹawu nado há Ju lẹ—yèdọ yé sinyẹnta. Whẹwhinwhẹ́n dopo niyẹn he wutu Jehovah nọ de onú lẹ hia whẹpo yé nido jọ. Eyin e ma yinmọ, omẹ etọn lẹ na dọ gando nuhe Jehovah ko basi lẹ go dọmọ: “Vodun ṣie wẹ basi yé, podọ boṣiọ pipà ṣie, po boṣiọ kinkọ̀n ṣie po wẹ paṣẹna yé.” (Isaia 48:5) Be nuhe Jehovah to didọ todin na tindo nugandomẹgo depope do Ju he mayin nugbonọ lẹ ji ya? Jiwheyẹwhe dọna yé dọmọ: “Hiẹ ko sè, pọ́n ehe lẹpo; be mì ma na do e hia? Yẹn ko yí onú yọyọ hia we sọn ojlẹ he mẹ, yèdọ, nuhe yè sọ whlá, hiẹ ma sọ yọ́n yé. Dinvie wẹ yè dá yé, e mayin sọn whẹwhẹwhenu gba; yèdọ jẹnukọnna azán whenuena hiẹ ma ko sè yé; na hiẹ nikaa dọ, dọmọ, Doayi e go, yẹn ko yọ́n yé.”—Isaia 48:6, 7.
7. Etẹwẹ Ju he tin to kanlinmọgbenu lẹ dona yigbena, podọ etẹwẹ yé sọgan donukun?
7 Na ojlẹ dindẹn jẹnukọn, Isaia ko kàn dọdai lọ dai dogbọn aijijẹ Babilọni tọn dali. Todin taidi kanlinmọ to Babilọni, Ju lẹ yin gbedena to dọdai-liho nado lẹnnupọndo hẹndi dọdai lọ tọn ji. Be yé sọgan gbẹ́ dọ Jehovah ma yin Jiwheyẹwhe dọdai he ko mọ hẹndi yí lẹ tọn ya? Podọ to whenuena e yindọ tòmẹnu Juda tọn lẹ ko mọ bo sè dọ Jehovah yin Jiwheyẹwhe nugbo tọn de, be yé lọsu lẹ ma dona lá nugbo ehe na mẹdevo lẹ ya? Ohó Jehovah tọn heyin didehia lọ dọ dọdai onú yọyọ he ma ko mọ hẹndi yí lẹ tọn, taidi awhàngbigba Kilusi tọn do Babilọni ji po tundote Ju lẹ tọn po. (Isaia 48:14-16) Nujijọ jiawu mọnkọtọn lẹ sọawuhia taidi nuhe jọ to ajijimẹ. Mẹdepope ma sọgan ko mọ numimọ yetọn gbọn nulinlẹnpọn poun do adadidiọ ninọmẹ aihọn tọn lẹ ji dali gba. Yé wá aimẹ taidi dọ e mayin nudepope wẹ hẹn yé nado jọ nkọ. Mẹnu wẹ hẹn nujijọ ehelẹ wá? To whenuena e yindọ Jehovah wẹ dọ dọdai yetọn to nudi owhe 200 delẹ jẹnukọn, gblọndo lọ họnwun.
8. Onú yọyọ tẹlẹ wẹ Klistiani lẹ to todo to egbehe, podọ naegbọn yé tindo jide mlẹnmlẹn to ohó dọdai Jehovah tọn lẹ mẹ?
8 Humọ, Jehovah nọ hẹn ohó etọn lẹ di sọgbe hẹ tito ojlẹ etọn tọn. Dọdai he yin hinhẹndi lẹ dekunnu na Jiwheyẹwhe-yinyin etọn e mayin na Ju hohowhenu tọn lẹ kẹdẹ gba ṣigba na Klistiani lẹ to egbehe ga. Kandai dọdai susu he ko mọ hẹndi wayi lẹ tọn—yèdọ “onú hoho tọn lẹ”—yin jidenamẹ de dọ onú yọyọ he Jehovah dopagbe etọn lẹ—yèdọ “nukunbibia daho lọ,” lunluntọ́n “gbẹtọ susugege” lẹ tọn gbọn nukunbibia daho enẹ gblamẹ, “aigba yọyọ” lọ, po susu devo lẹ po—na mọ hẹndi yí. (Osọhia 7:9, 14, 15; 21:4, 5; 2 Pita 3:13) Jidenamẹ enẹ nọ whàn ahunjijlọnọ lẹ to egbehe nado dọho etọn po zohunhun po. Yé tindo numọtolanmẹ dopolọ hẹ psalm-kantọ lọ, he dọmọ: “Yẹn ko dọyẹwheho dodo tọn to agun daho mẹ: doayi e go, yẹn ma na do onù ṣie abọẹ.”—Psalm 40:9.
Jehovah Nọ Yí Mawazẹjlẹgo Zan
9. Nawẹ akọta Islaeli tọn yin “ylanwatọ sọn ohò mẹ” gbọn?
9 Nuyiwa yise matindo Ju lẹ tọn to dọdai Jehovah tọn lẹ mẹ ko glọnalina yé nado setonuna avase etọn lẹ. Enẹwutu wẹ e do zindonukọn nado dọna yé dọmọ: “Nugbo, hiẹ ma sè: nugbo, hiẹ ma yọnẹn; nugbo sọn ojlẹ lọ mẹ he otó towe ma hùn: na yẹn yọnẹn dọ hiẹ na wà bublú tlala, yè nasọ ylọ we dọ ylanwatọ sọn ohò mẹ.” (Isaia 48:8) Juda ko sú otó etọn ma nado sè wẹndagbe Jehovah tọn. (Isaia 29:10) Aliho he mẹ mẹhe tin to alẹnu Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ yinuwa gbọn do akọta lọ hia nado yin “ylanwatọ sọn ohò mẹ.” Sọn jiji etọn whenu podọ to gbẹzan etọn lẹpo mẹ, akọta Islaeli tọn ko wleawuna kandai atẹṣiṣi tọn. Sẹ́nhẹngba po alẹgbigbà po ko lẹzun aṣa gbẹtọ lọ lẹ tọn, e mayin ylanwiwa vlavo tọn poun gba.—Psalm 95:10; Malaki 2:11.
10. Naegbọn Jehovah na dava ede?
10 Be todido lẹpo ko yin hinhẹnbu wẹ ya? Lala. Dile etlẹ yindọ Juda yin atẹṣitọ po alẹgbàtọ po do, Jehovah yin nugbo po nugbonọ po to whepoponu. Na gbégbò oyín daho etọn tọn wutu, e na dekànpona kinkọnjẹgbonu homẹgble etọn tọn. E dọmọ: “Na oyín ṣie wutu yẹn na hẹn homẹgble dote, podọ na pipà ṣie wutu yẹn na joagọ na hiẹ wutu, na yẹn nikaa sán we sẹ̀.” (Isaia 48:9) Vogbingbọn nankọ die! Omẹ Jehovah tọn lẹ, yèdọ Islaeli po Juda po, ko yin nugbo-madọtọ hlan ẹn. Ṣigba Jehovah na klán oyín etọn dowiwe, bo na yinuwa to aliho de mẹ nado hẹn pipà po gbégbò po wá na ẹn. Na whẹwhinwhẹ́n ehe wutu, e ma na sán omẹ dide etọn lẹ sẹ̀ gba.—Joẹli 2:13, 14.
11. Naegbọn Jiwheyẹwhe ma na dike omẹ etọn lẹ ni yin vivasudo mlẹnmlẹn?
11 Omẹ ahunjijlọnọ he tin to Ju he to kanlinmọgbenu lẹ ṣẹnṣẹn yin finfọndote gbọn wọhẹ sinsinyẹn Jiwheyẹwhe tọn dali bọ yé magbe nado hodo nuplọnmẹ etọn lẹ. Nulila he bọdego yin jidenamẹnu titengbe de na omẹ mọnkọtọn lẹ: “Pọ́n, yẹn ko kọ̀n we, ṣigba e ma yin di fataka gba; yẹn ko dè we to zokán nukunbibia tọn mẹ. Na yé lọsu tọn wutu, yèdọ, na yé lọsu tọn wutu, wẹ yẹn na basi i: be nawẹ yè na hẹn oyín ṣie gble do, yẹn ma na jo gigo ṣie hlan mẹdevo gba.” (Isaia 48:10, 11) Nujijọ mẹtẹnpọn tọn lẹ—taidi to “zokán nukunbibia tọn mẹ”—he Jehovah ko na dotẹnmẹ nado wá omẹ etọn lẹ ji ko tẹ́n yé pọ́n bo klọ́ yé wé, bo do nuhe tin to ahun yetọn mẹ hia. Onú mọnkọtọn de jọ to owhe kanweko lẹ die jẹnukọn to whenuena Mose dọna tọgbo yetọn lẹ dọmọ: “OKLUNỌ lọ Jiwheyẹwhe towe ko hẹn we . . . to owhe kande helẹ mẹ to zungbo lọ mẹ, na e nido hò huwhẹ́ we, nado tẹ́n we pọ́n, nado yọ́n nuhe tin to ayiha towe mẹ.” (Deutelonomi 8:2) Mahopọnna walọ atẹṣiṣi tọn yetọn, Jehovah ma và akọta lọ sudo to ojlẹ enẹ mẹ gba, podọ e ma na và akọta lọ sudo mlẹnmlẹn todin gba. Gbọnmọ dali oyín po gbégbò etọn po na yin zizedaga. Eyin omẹ etọn lẹ mọ vasudo to alọ Babilọninu lẹ tọn mẹ, be e ma yin nugbonọ hlan alẹnu etọn podọ oyín etọn na yin vivlẹko. E na taidi dọ Jiwheyẹwhe Islaeli tọn ma tindo huhlọn nado whlẹn omẹ etọn lẹ.—Ezekiẹli 20:9.
12. Nawẹ Klistiani nugbo lẹ yin kiklọwé to wẹkẹ-whàn tintan lọ whenu gbọn?
12 To ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ, omẹ Jehovah tọn lẹ ko tindo nuhudo klọwé tọn ga. Yigodo to fliflimẹ owhe kanweko 20tọ tọn mẹ, mẹsusu to pipli pẹvi Biblu Plọntọ lẹ tọn mẹ wẹ nọ sẹ̀n Jiwheyẹwhe po ojlo ahundopo tọn po nado hẹn homẹ etọn hùn, ṣigba mẹdelẹ tindo linlẹn ylankan, taidi ojlo nado diyin. Whẹpo pipli pẹvi enẹ nido penugo nado hẹn azọngban yẹwheho wẹndagbe lọ tọn didọ lẹdo aihọn pé tọn heyin dọdai etọn dọ na ojlẹ opodo lọ tọn di, yé dona yin kiklọwé. (Matiu 24:14) Yẹwhegán Malaki dọ dọdai dọ azọ́n klọwé tọn mọnkọtọn pẹpẹ wẹ na yin bibasi to kọndopọmẹ hẹ wiwá Jehovah tọn wá tẹmpli etọn mẹ. (Malaki 3:1-4) Ohó etọn lẹ mọ hẹndi yí to 1918. Klistiani nugbo lẹ ko jugbọn ojlẹ mẹtẹnpọn sinsinyẹn tọn de mẹ to wẹkẹ-whàn tintan lọ whenu podọ ojlẹ mẹtẹnpọn tọn enẹ planmẹ jẹ wiwle do gànpamẹ Joseph F. Rutherford tọn mẹ, heyin azinponọ Ogbẹ́ Watch Tower tọn to whenẹnu, po omẹ nukundeji etọn delẹ po. Klistiani ahundoponọ nẹlẹ mọaleyi sọn nuwiwa klọwé tọn lọ mẹ. To Wẹkẹ-Whàn I lọ godo, yé magbe hugan gbede pọ́n tọn nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe daho yetọn to aliho he e biọ depope mẹ.
13. Nukun tẹwẹ omẹ Jehovah tọn lẹ do pọ́n homẹkẹndomẹ to owhe lẹ gblamẹ besọn wẹkẹ-whàn tintan whenu gbọ́n?
13 Sọn whenẹnu gbọ́n, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko pannukọn homẹkẹn sinsinyẹn wunmẹ lẹpo tọn pludopludo. Ehe ma ko hẹn yé tindo ayihaawe gando ohó Mẹdatọ yetọn tọn go gba. Kakatimọ, yé ko doayi ohó apọsteli Pita tọn hlan Klistiani he tin to homẹkẹn glọ to azán etọn gbè lẹ go dọmọ: “Mì tin to awubla mẹ gbọn whlepọn susu dali: dọ whlepọn yise mìtọn tọn, . . . nido [yin mimọ] to pipà mẹ, to yẹyi mẹ, to gigo mẹ to osọhia Jesu Klisti tọn whenu.” (1 Pita 1:6, 7) Whlepọn sinsinyẹn ma nọ hẹn Klistiani nugbo lẹ gbọjọ gba. Kakatimọ, e nọ do lehe linlẹn yetọn yin nugbo do sọ hia. E nọ yí jẹhẹnu he yin whiwhlepọn de dogọ yise yetọn bo nọ do lehe mẹdezejo po owanyi yetọn po siso sọ hia.—Howhinwhẹn lẹ 17:3.
‘Yẹn Wẹ Omẹ Tintan, Yẹn Wẹ Omẹ Godo Tọn’
14. (a) Aliho tẹ mẹ wẹ Jehovah yin “tintan” podọ “godo tọn” te? (b) Azọ́n huhlọnnọ tẹwẹ Jehovah wadotana gbọn yizan “alọ” etọn tọn gblamẹ?
14 Todin Jehovah dotuhomẹna mẹhe tin to alẹnu etọn mẹ lẹ po zohunhun po dọmọ: “Dotoai, hiẹ Jakobu po Islaeli po, mẹyiylọ ṣie; yẹn lọ wẹ; yẹn wẹ omẹ tintan, yẹn wẹ omẹ godo tọn ga. Alọ ṣie ga wẹ yí dòdó aigba tọn doai, adusilọ ṣie wẹ dlẹn olọn lẹ: whenuena yẹn ylọ yé, yé fọ́n nọte dopọ.” (Isaia 48:12, 13) To vogbingbọnmẹ na gbẹtọ, Jiwheyẹwhe yin mavọmavọ bo ma nọ diọ. (Malaki 3:6) To Osọhia mẹ, Jehovah lá dọmọ: “Yẹn wẹ Alfa, yẹn wẹ Omẹga, ododo po opodo po, nukọntọ, godotọ.” (Osọhia 22:13) Jẹnukọnna Jehovah, Jiwheyẹwhe nupojipetọ devo depope ma tin podọ to ewọ godo devo de ma nasọ tin. Ewọ wẹ Nupojipetọ po Omẹ Mavọmavọ lọ po, Mẹdatọ lọ. “Alọ” etọn—yèdọ huhlọn he e nọ yizan—wẹ dó dodonu aigba tọn ai bo dlẹnkanna olọn he gọ́ na sunwhlẹvu lẹ. (Job 38:4; Psalm 102:25) Eyin e ylọ nudida etọn lẹ, yé nọ wleawufó nado sẹ̀n ẹn.—Psalm 147:4.
15. Aliho tẹ mẹ podọ na yanwle tẹ wutu wẹ Jehovah “yiwanna” Kilusi?
15 Oylọ-basinamẹ titengbe de yin kandlẹnna hlan Ju lẹ po mẹhe mayin Ju lẹ po dọmọ: “Mìmẹpo, mì pli dopọ, bo sè; mẹnu wẹ to yé mẹ he ko dọ onú helẹ? OKLUNỌ yiwanna ẹn; e nasọ wà ojlo etọn to Babilọni go, alọ etọn nasọ tin to Kaldeaninu lẹ go. Yẹn, yèdọ yẹn ko dọ ẹ; nugbo, yẹn ko ylọ ẹ: yẹn ko hẹn ẹn wá, ewọ nasọ hẹn aliho etọn doale.” (Isaia 48:14, 15) Jehovah kẹdẹ wẹ yin huhlọnnọ hugan he penugo nado dọ dọdai nujijọ lẹ tọn po gbesisọ po. Depope to “yé” mẹ, yèdọ boṣiọ ovọ́ lẹ mẹ, ma penugo nado dọ onú helẹ gba. Jehovah wẹ “yiwanna” Kilusi, e mayin boṣiọ lẹ gba—enẹ wẹ yindọ, Jehovah ko dè e na lẹndai tangan de. (Isaia 41:2; 44:28; 45:1, 13; 46:11) E ko mọ numimọ awusọhia Kilusi tọn to nujijọ aihọn tọn lẹ mẹ bo ko dè e taidi mẹhe na gbawhàn Babilọni tọn to sọgodo.
16, 17. (a) Naegbọn e sọgan yin didọ dọ Jiwheyẹwhe ma ko hẹn dọdai etọn lẹ yin aṣlinu? (b) Nawẹ Jehovah ko lá lẹndai etọn lẹ to egbehe gbọn?
16 To kọnugbè oylọ-basinamẹ tọn de mẹ, Jehovah zindonukọn dọmọ: “Mì sẹpọ mi, mì sè ehe; yẹn ma ko dọho to nuglọ sọn whẹwhẹwhenu; sọn ojlẹ he mẹ e ko tin, finẹ wẹ yẹn te.” (Isaia 48:16a) Dọdai he wá sọn Jehovah dè lẹ ma nọ yin didọ to nuglọ kavi yin hinhẹnzun yinyọnẹn na omẹ vude poun gba. Yẹwhegán Jehovah tọn lẹ yin hodọtọ adọgbotọ lẹ na Jiwheyẹwhe. (Isaia 61:1) Yé nọ lá ojlo Jiwheyẹwhe tọn to gbangba. Di apajlẹ, nujijọ he gando Kilusi go lẹ ma yin onú yọyọ de na Jiwheyẹwhe kavi onú whiwhlá de na ẹn gba. Owhe 200 delẹ jẹnukọn, Jiwheyẹwhe ko dọ dọdai yetọn gbọn Isaia gblamẹ.
17 To aliho dopolọmẹ to egbehe, Jehovah ma nọ hẹn lẹndai etọn yin aṣlinu gba. Livi susu gbẹtọ lẹ tọn to aigba po lopo ohù tọn kanweko lẹ po ji wẹ nọ lá avase vivọnu titonu ehe tọn he ja lọ po wẹndagbe dona he na wá to Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn glọ lẹ po tọn sọn whédegbè jẹ whédegbè, to tòhomẹ-lihoji, podọ to fidevo depope he yé sọgan yì. Na nugbo tọn, Jehovah yin Jiwheyẹwhe de he nọ lá lẹndai etọn lẹ.
“Dotoai Hlan Osẹ́n Ṣie!”
18. Etẹwẹ yin ojlo Jehovah tọn na omẹ etọn lẹ?
18 Na gbigbọ Jehovah tọn na huhlọn ẹn wutu, yẹwhegán lọ lá dọmọ: “OKLUNỌ Jiwheyẹwhe, po [gbigbọ] etọn po wẹ do mi hlan. Le wẹ OKLUNỌ Mẹflitọ, Omẹ Wiwe Islaeli tọn dọ; yẹn wẹ OKLUNỌ Jiwheyẹwhe towe, he plọn we na ale, he plan we gbọn aliho he ji hiẹ na gbọn.” (Isaia 48:16b, 17) Hogbe owanyinọ nukunpedomẹgo Jehovah tọn ehe dona na jide akọta Islaeli tọn dọ Jiwheyẹwhe na whlẹn yé sọn Babilọni si. Ewọ wẹ yin Mẹflitọ yetọn. (Isaia 54:5) Ojlo ahundoponọ Jehovah tọn wẹ yindọ Islaeli ni vọ́ kanṣiṣa yetọn hẹn jẹ yọyọ hẹ ẹ bo payi gbedide etọn lẹ go. Sinsẹ̀n-bibasi nugbo sinai do tonusisena anademẹ sọn olọn mẹ wá lẹ ji. Islaelivi lẹ ma na penugo nado zinzọnlin gbọn aliho jijlọ lọ ji adavo yé yin pinplọn ‘do aliho he ji yé na zinzọnlin gbọn’.
19. Tudohomẹnamẹ ahundoponọ tẹwẹ Jehovah na?
19 Ojlo Jehovah tọn dọ omẹ etọn lẹ ni dapana nugbajẹmẹji bo duvivi ogbẹ̀ tọn yin didohia po awuvivi po dọmọ: “Eyindọ hiẹ ko dotoai hlan osẹ́n ṣie! Whenẹnu wẹ jijọho towe do ko taidi otọ̀, dodo towe di agbówhẹn ohù tọn.” (Isaia 48:18) Tudohomẹnamẹ ahundoponọ nankọ die sọn Mẹdatọ Ganhunupotọ lọ dè! (Deutelonomi 5:29; Psalm 81:13) Kakati nado yì kanlinmọgbenu, Islaelivi lẹ sọgan duvivi jijọho he na gọfla taidi osin he to sisà to tọ̀sisa mẹ nkọ tọn. (Psalm 119:165) Walọ dodowiwa tọn yetọn sọgan yin madosọha taidi agbówhẹn ohù tọn. (Amọsi 5:24) Taidi mẹde he tindo ojlo to yé mẹ nugbonugbo, Jehovah dotuhomẹna Islaelivi lẹ, bo yí owanyi do dó aliho he ji yé dona zinzọnlin gbọn hia yé. Ṣo, eyin yé ko dotoai wẹ!
20. (a) Etẹwẹ yin ojlo Jiwheyẹwhe tọn na Islaeli mahopọnna atẹṣiṣi yetọn? (b) Etẹwẹ mí plọn dogbọn Jehovah dali sọn nuyiwa etọn hẹ omẹ etọn lẹ mẹ? (Pọ́n apotin he to weda 133.)
20 Dona tẹlẹ wẹ na wá eyin Islaeli lẹnvọjọ? Jehovah dọmọ: “Okún towe ga na ko taidi tọkẹ́n, ovi ohò towe mẹ tọn lẹ di kọ́gudu etọn; yè ma do sán oyín etọn sẹ̀ gba, mọ yè ma do gbà ẹ sudo sọn nukọn ṣie gba.” (Isaia 48:19) Jehovah flinnu gbẹtọ lọ lẹ gando opagbe etọn go dọ okún Ablaham tọn na lẹzun susugege, “di sunwhlẹvu olọn tọn lẹ, podọ di tọkẹ́n he tin to hùto.” (Gẹnẹsisi 22:17; 32:12) Ṣigba, kúnkàn Ablaham tọn ehelẹ ko yin atẹṣitọ, bọ yé ma tindo jlọjẹ lọ nado mọ hẹndi opagbe lọ tọn. Na nugbo tọn, kandai yetọn ko ylan sọmọ bọ sọgbe hẹ Osẹ́n Jehovah lọsu tọn, oyín yetọn dona yin sinsánsẹ taidi akọta de. (Deutelonomi 28:45) Ṣogan, Jehovah ma jlo vasudo omẹ etọn lẹ tọn gba, podọ e ma jlo nado gbẹ́ yé dai mlẹnmlẹn gba.
21. Dona tẹlẹ wẹ mí sọgan duvivi etọn to egbehe eyin mí dín anademẹ Jehovah tọn?
21 Nunọwhinnusẹ́n he tin to wẹndomẹ huhlọnnọ ehe mẹ lẹ gando sinsẹ̀n-basitọ Jehovah tọn lẹ go to egbehe. Jehovah wẹ yin Asisa ogbẹ̀ tọn, podọ e yọnẹn hugan mẹdepope lehe mí dona zan gbẹzan mítọn do. (Psalm 36:9) E ko na mí anademẹ lẹ, e mayin nado glọnali gbẹdudu tọn na mí gba, ṣigba na alemọyi mítọn. Klistiani nugbo lẹ nọ yigbe bo nọ dín nado yin pinplọn gbọn Jehovah dali. (Mika 4:2) Anademẹ etọn lẹ nọ basi-hihọ́na gbigbọnọ-yinyin mítọn po haṣinṣan mítọn hẹ ẹ po, podọ yé sọ nọ yin awọ̀yinu na mí sọta nuyiwadomẹji ylankan Satani tọn lẹ. To whenuena mí mọnukunnujẹ nunọwhinnusẹ́n he osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn bẹhẹn lẹ mẹ, mí nọ mọdọ Jehovah nọ plọn mí na dagbe mítọn. Mí nọ mọnukunnujẹemẹ dọ “osẹ́n etọn ma sọ yin nupẹnagbanmẹ gba.” Podọ mí ma na yin sinsánsẹ.—1 Johanu 2:17; 5:3.
‘Mì Tọ́nsọn Babilọni Mẹ!’
22. Etẹwẹ Ju nugbonọ lẹ yin tudohomẹna nado wà, podọ jidenamẹ tẹwẹ yin nina yé?
22 To whenuena Babilọni na jai, be depope to Ju lẹ mẹ na do ninọmẹ dagbe ahun mẹ tọn hia ya? Be yé na yí dotẹnmẹ hundote dagbe tundote Jiwheyẹwhe tọn zan, nado lẹkọyi otò yetọn mẹ, bo hẹn sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke gọwá otẹn etọn mẹ ya? Mọwẹ. Ohó Jehovah tọn he bọdego lẹ do jide etọn hia dọ ehe na jọ. “Mì tọ́nsọn Babilọni; mì họ̀n sọn Kaldeaninu lẹ mẹ, mì yí ogbè ohàn tọn do do e hia, mì dọ ehe, mì dọ ẹ kakajẹ opodo aigba tọn; mì dọ, dọmọ, OKLUNỌ ko fli devi etọn Jakobu gọ̀. Nugbla ma hù yé whenuena ewọ plan yé gbọn zungbo mẹ; na e hẹn osin sà sọn osé mẹ na yé wutu: e sọ zẹ̀ awinyan ga, osin sọ túntún jẹgbonu.” (Isaia 48:20, 21) Omẹ Jehovah tọn lẹ yin tudohomẹna to dọdai-liho nado tọ́nsọn Babilọni matin gbàndindọn. (Jẹlemia 50:8) Ofligọ yetọn dona yin lilá lẹdo aihọn pé. (Jẹlemia 31:10) To Gbejizọnlin tintọ́njẹgbonu sọn Egipti tọn godo, Jehovah wleawuna nuhudo omẹ etọn lẹ tọn dile yé zinzọnlin gbọn aigba zungbo tọn lẹ ji. Mọdopolọ, e na wleawudai na omẹ etọn lẹ dile yé na tọ́nsọn Babilọni jei whé.—Deutelonomi 8:15, 16.
23. Mẹnu lẹ wẹ ma na duvivi jijọho he Jiwheyẹwhe nọ namẹ tọn?
23 Nunọwhinnusẹ́n titengbe devo sọ tin he Ju lẹ dona hẹn do ayiha mẹ gando nuyiwa mẹwhlẹngán tọn Jehovah tọn lẹ go. Mẹhe dodowiwa nọ duahunmẹna lẹ sọgan jiya na ylando yetọn lẹ wutu, ṣigba yé ma na yin vivasudo. Ṣigba, na mawadodonọ lẹ, ninọmẹ lọ gbọnvo. “Jijọho ma tin na mẹylankan lẹ, wẹ OKLUNỌ dọ.” (Isaia 48:22) Ylandonọ he ma lẹnvọjọ lẹ ma na duvivi jijọho he Jiwheyẹwhe ko wleawu etọn na mẹhe yiwanna ẹn lẹ tọn gba. Nuyiwa mẹwhlẹngán tọn ma yin awú etọn wlé na mẹylankan tasinyẹntọ lẹ kavi mayisenọ lẹ gba. Nuyiwa mọnkọtọn tin na mẹhe tindo yise lẹ kẹdẹ. (Titu 1:15, 16; Osọhia 22:14, 15) Mẹylankan lẹ ma na tindo jijọho sọn Jiwheyẹwhe dè gba.
24. Etẹwẹ hẹn ayajẹ wá na omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ?
24 To 537 J.W.M., dotẹnmẹ hundote lọ nado tọ́nsọn Babilọni hẹn ayajẹ daho wá na Islaelivi nugbonọ lẹ. To 1919 tundote omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn sọn kanlinmọgbenu Babilọni tọn mẹ hẹn ayajẹ wá na yé ga. (Osọhia 11:11, 12) Yé gọ́ na todido, bọ yé sọ yí dotẹnmẹ hundote lọ zan nado hẹn nuwiwa yetọn gblodeji. Nugbo wẹ dọ, e biọ adọgbigbo na pipli Klistiani kleun enẹ nado yí dotẹnmẹ yọyọ he hundote nado dọyẹwheho to aihọn fifiẹtọ de mẹ tọn lọ zan ganji. Ṣigba po alọgọ Jehovah tọn po, yé bẹ azọ́n yẹwhehodidọ wẹndagbe lọ tọn jẹeji. Whenuho dekunnu dọ Jehovah dona yé.
25. Naegbọn e do yin onú titengbe nado na ayidonugo pẹkipẹki hlan osẹ́ndoai dodo Jiwheyẹwhe tọn lẹ?
25 Adà dọdai Isaia tọn ehe zinnudeji dọ Jehovah nọ plọn mí na dagbe mítọn. Onú titengbe wẹ e yin nado payi osẹ́ndoai dodo Jiwheyẹwhe tọn lẹ go ganji. (Osọhia 15:2-4) Eyin mí nọ flinnu mídelẹ gando nuyọnẹn po owanyi Jiwheyẹwhe tọn po go, e na gọalọna mí nado yinuwa sọgbe hẹ nuhe Jehovah dọ dọ e jlọ lẹ. Gbedide etọn lẹpo wẹ yin na dagbe mítọn.—Isaia 48:17, 18.
[Box/Pictures on page 133]
Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ Nọ Dava Ede
“Yẹn na hẹn homẹgble ṣie dote . . . Yẹn na joagọ,” wẹ Jehovah dọna Islaelivi atẹṣitọ lẹ. (Isaia 48:9) Hodidọ mọnkọtọn gọalọna mí nado mọdọ Jiwheyẹwhe ze apajlẹ pipé de dai na mí ma nado ṣì huhlọn zan pọ́n gbede. Nugbo wẹ dọ mẹdepope ma tindo huhlọn hugan Jiwheyẹwhe gba. Enẹ wẹ zọ́n bọ mí nọ dlẹnalọdo e taidi Omẹ huhlọnnọ hugan, yèdọ Mẹhe zẹ̀ huhlọn lẹpo go. Po jlọjẹ po e yí tẹnmẹ-yinkọ lọ “Ganhunupo” na ede. (Gẹnẹsisi 17:1) E ma yindọ e tindo hlọnhlọn madopodo kẹdẹ wẹ gba ṣigba e tindo aṣẹpipa lẹpo na otẹn etọn taidi Oklunọ Nupojipetọ wẹkẹ, he e dá lọ tọn wutu. Enẹ wẹ zọ́n bọ mẹdepope ma hà nado hò alọ etọn sẹ̀ kavi nado dọna ẹn dọ, “Etẹ hiẹ wiwà?”—Daniẹli 4:35.
Etomọṣo, Jiwheyẹwhe nọ whleawu nado gblehomẹ, yèdọ to whenuena nuhudo tlẹ tin nado do huhlọn etọn hia sọta kẹntọ etọn lẹ. (Nahumi 1:3) Jehovah sọgan ‘dava homẹgble etọn’ bo yin zẹẹmẹ-basina po gbesisọ po taidi “awuwhletọ nado sadi” na owanyi—wẹ yin jẹhẹnu klohugan etọn—e mayin homẹgble gba. Homẹgble etọn, to whenuena e yin didohia, nọ yin dodo to whepoponu, bo nọ yin whẹsuna to whepoponu, bosọ nọ yin didava to whepoponu.—Eksọdusi 34:6; 1 Johanu 4:8.
Naegbọn Jehovah nọ yinuwa to aliho ehe mẹ? Na e nọ yí huhlọn ganhunupo tọn etọn zan do jlẹkaji hẹ jẹhẹnu etọn titengbe atọ̀n devo lẹ—nuyọnẹn, whẹdida dodo, po owanyi po. Huhlọn etọn yiyizan nọ tin to gbesisọmẹ hẹ jẹhẹnu devo lẹ to whepoponu.
[Yẹdide to weda 122]
Wẹndomẹ hẹngọwá Isaia tọn wleawu hinhọ́n de tọn na Ju nugbonọ he tin to kanlinmọgbenu lẹ
[Yẹdide lẹ to weda 124]
Ju lẹ tindo ojlo nado nọ dlẹnalọdo boṣiọ lẹ taidi mẹhe basi nujiawu he Jehovah basi lẹ
1. Ishtar 2. Bliki sisẹ́ he go yè basi anazọ́n do de to Aliho Sadidi Babilọni tọn ji 3. Yẹhiadonu Dragọni Madọku tọn.
[Yẹdide to weda 127]
“Zokán nukunbibia tọn” de sọgan dohia vlavo eyin mẹwhinwhàn mítọn lẹ na Jehovah sinsẹ̀n yin jijlọ kavi lala
[Yẹdide to weda 128]
Klistiani nugbo lẹ ko pehẹ homẹkẹn vẹadi hugan lẹ