Jesu zọ̀n kẹtẹkẹtẹ de ji biọ Jelusalẹm to awhàngbigba mẹ

Be Dọdai He Gando Mẹsia lọ Go lẹ Dohia Nugbonugbo Dọ Jesu Wẹ Mẹsia lọ Ya?

Gblọndo Biblu tọn

Mọwẹ. To whenue Jesu to aigba ji, e hẹn dọdai susu he yin didọ gando “Mẹsia Nukọntọ lọ” go lẹ di, yèdọ mẹlọ he na yin “Mẹwhlẹngántọ aihọn tọn.” (Daniẹli 9:25; 1 Johanu 4:14) Podọ etlẹ yin to okú Jesu tọn godo, e gbẹsọ hẹn dọdai he gando Mẹsia lọ go lẹ di.—Salmu lẹ 110:1; Owalọ lẹ 2:34-36.

Etẹwẹ hogbe lọ “Mẹsia” zẹẹmẹdo?

Hogbe Heblugbe tọn lọ Ma·shiʹach (enẹ wẹ Mẹsia) gọna hogbe Glẹkigbe tọn lọ he sọgbe hẹ ẹ Khri·stos (enẹ wẹ Klisti) zẹẹmẹdo “Mẹyiamisisadode.” Enẹwutu, “Jesu Klisti” zẹẹmẹdo “Jesu Mẹyiamisisadode lọ,” kavi “Jesu Mẹsia lọ.”

To ojlẹ he mẹ Biblu yin kinkan te, amì wẹ nọ saba yin kinkọ̀n do ota na mẹde nado yiamisisadode e do otẹn aṣẹpipa tọn vonọtaun de mẹ. (Levitiku 8:12; 1 Samuẹli 16:13) Jesu yin dide gbọn Jiwheyẹwhe dali nado yin Mẹsia lọ—yèdọ otẹn aṣẹpipa tọn daho de. (Owalọ lẹ 2:36) Ṣigba, kakati nado de Jesu gbọn amì kinkọ̀n do ota na ẹn dali, gbigbọ wiwe wẹ Jiwheyẹwhe yí do de e.—Matiu 3:16.

Be mẹsusu wẹ na hẹn dọdai he gando Mẹsia lọ go lẹ di ya?

Lala. Kẹdẹdile ohù alọpahomẹ tọn mẹde tọn ma nọ do mẹdevo de hia do, hẹndi dọdai he to Biblu mẹ lẹ tọn gando omẹ dopo gee go, enẹ wẹ Mẹsia kavi Klisti lọ. Ṣigba, Biblu na avase dọ “Klisti lalo po yẹwhegán lalo lẹ po na fọ́n bo na basi ohia daho lẹ po nujiawu lẹ po nado hẹnmẹ buali, kakajẹ mẹdide lẹ lọsu ji, eyin e yọnbasi.”—Matiu 24:24.

Be Mẹsia lọ na sọawuhia to sọgodo wẹ ya?

Lala. Biblu dọ dọdai dọ Mẹsia lọ na wá sọn Kúnkan Ahọlu Davidi Islaeli tọn mẹ. (Salmu lẹ 89:3, 4) Ṣigba, kandai whẹndo tọn Juvi lẹ tọn he bẹ kúnkan omẹ voovo lẹ tọn hẹn kaka yì Davidi ji ko yin hinhẹnbu, bo sọgan ko yin mimẹ̀ to whenue Lomunu lẹ và Jelusalẹm sudo to owhe 70 W.M.a Sọn whenẹnu gbọ́n, mẹdepope ma sọgan dlẹnalọdo ede taidi mẹhe wá sọn hukan gandudu tọn Davidi tọn mẹ tlọlọ. To vogbingbọn mẹ, dile etlẹ yindọ kandai whẹndo tọn enẹlẹ tin-to-aimẹ to ojlẹ Jesu tọn mẹ, depope to kẹntọ etọn lẹ mẹ ma tlẹ penugo nado diọnukunsọ ẹ, na e sọalọakọ́n dọ emi wá sọn kúnkan Davidi tọn mẹ wutu.—Matiu 22:41-46.

Dọdai he gando Mẹsia lọ go nẹmu wẹ to Biblu mẹ?

E ma yọnbasi nado dọ sọha dọdai he gando Mẹsia lọ go lẹ tọn na taun tọn. Di apajlẹ, aliho he mẹ dọdai lẹ nọ yin sọhayina te sọgan gbọnvo etlẹ yin to wefọ he dọhodo Mẹsia lọ ji tlọlọ lẹ mẹ. Isaia 53:2-7 bẹ adà voovo dọdai he gando Mẹsia lọ go delẹ tọn hẹn. Mẹdelẹ sọgan yí wefọ lọ lẹ to blebu mẹ do mọ dọdai dopo, to whenue mẹdevo lẹ sọgan pọ́n adà dopodopo hlan taidi dọdai dopo.

Delẹ to dọdai he Jesu hẹndi gando Mẹsia lọ go lẹ mẹ

Dọdai	Yin mimọ to	Hẹndi
Wá sọn kúnkan Ablaham tọn mẹ	Jenẹsisi 22:17, 18	Matiu 1:1
Wá sọn kúnkan visunnu Ablaham tọn Isaki tọn mẹ	Jenẹsisi 17:19	Matiu 1:2
Yin jiji to hẹnnu Juda tọn Islaeli tọn mẹ	Jenẹsisi 49:10	Matiu 1:1, 3
Wá sọn hukan gandudu tọn Ahọlu Davidi tọn mẹ	Isaia 9:7	Matiu 1:1
Yin jiji gbọn yọnnu alọji de dali	Isaia 7:14	Matiu 1:18, 22, 23
Yin jiji to Bẹtlẹhẹm	Mika 5:2	Matiu 2:1, 5, 6
Na yin yiylọdọ Emmanuẹlib	Isaia 7:14	Matiu 1:21-23
Bẹjẹeji whiwhẹ tọn de	Isaia 53:2	Luku 2:7
Ovivu lẹ yin hùhù to jiji etọn godo	Jelemia 31:15	Matiu 2:16-18
Yin yiylọ jẹgbonu sọn Egipti	Hosea 11:1	Matiu 2:13-15
Yin yiylọdọ Nazalẹtinuc	Isaia 11:1	Matiu 2:23
Wẹnsagun de na jẹnukọnna ẹn	Malaki 3:1	Matiu 11:7-10
Yin amisisadode taidi Mẹsia to 29 W.M.d	Daniẹli 9:25	Matiu 3:13-17
Yin alọkẹyi gbọn Jiwheyẹwhe dali taidi Visunnu Etọn	Salmu lẹ 2:7	Owalọ lẹ 13:33, 34
Yin zohunhunnọ na ohọ̀ Jiwheyẹwhe tọn	Salmu lẹ 69:9	Johanu 2:13-17
Na lá wẹndagbe	Isaia 61:1	Luku 4:16-21
Lizọnyizọn gbangba tọn etọn to Galili hẹn hinhọ́n daho wá	Isaia 9:1, 2	Matiu 4:13-16
Azọ́njiawu-watọ taidi Mose	Deutelonomi 18:15	Owalọ lẹ 2:22
Dọ linlẹn Jiwheyẹwhe tọn lẹ taidi Mose	Deutelonomi 18:18, 19	Johanu 12:49
Hẹnazọ̀ngbọna mẹsusu	Isaia 53:4	Matiu 8:16, 17
Ma dọ̀n ayidonugo wá ede ji	Isaia 42:2	Matiu 12:17, 19
Do awuvẹmẹ hia mẹhe to awufiẹsa mẹ lẹ	Isaia 42:3	Matiu 12:9-20; Malku 6:34
Do whẹdida dodo Jiwheyẹwhe tọn hia	Isaia 42:1, 4	Matiu 12:17-20
Yin Ayinamẹtọ Jiawu	Isaia 9:6, 7	Johanu 6:68
Lá oyín Jehovah tọn	Salmu lẹ 22:22	Johanu 17:6
Dọho gbọn apajlẹ lẹ yiyizan dali	Salmu lẹ 78:2	Matiu 13:34, 35
Yin Nukọntọ de	Daniẹli 9:25	Matiu 23:10
Mẹsusu ma yise to ewọ mẹ	Isaia 53:1	Johanu 12:37, 38
Yin zannu ahlida tọn	Isaia 8:14, 15	Matiu 21:42-44
Yin gbigbẹdai gbọn gbẹtọvi lẹ dali	Salmu lẹ 118:22, 23	Owalọ lẹ 4:10, 11
Yin wangbẹna matin whẹwhinwhẹ́n	Salmu lẹ 69:4	Johanu 15:24, 25
Zọ̀n kẹtẹkẹtẹ de ji biọ Jelusalẹm to awhàngbigba mẹ	Zekalia 9:9	Matiu 21:4-9
Yin pipà gbọn yọpọvu lẹ dali	Salmu lẹ 8:2	Matiu 21:15, 16
Wá to oyín Jehovah tọn mẹ	Salmu lẹ 118:26	Johanu 12:12, 13
Yin didehia gbọn họntọn dejidego de dali	Salmu lẹ 41:9	Johanu 13:18
Yin didehia na fataka-kuẹ 30e	Zekalia 11:12, 13	Matiu 26:14-16; 27:3-10
Họntọn etọn lẹ họ̀n jo e do	Zekalia 13:7	Matiu 26:31, 56
Kunnudetọ lalo lẹ dekunnu agọ̀ gandego	Salmu lẹ 35:11	Matiu 26:59-61
E ma kẹnù to whẹsadokọnamẹtọ lẹ nukọn	Isaia 53:7	Matiu 27:12-14
Yè túntán dego	Isaia 50:6	Matiu 26:67; 27:27, 30
Yè linú ota na ẹn	Mika 5:1	Malku 15:19
Yè hò e	Isaia 50:6	Johanu 19:1
E ma glọnalina mẹhe linú in lẹ	Isaia 50:6	Johanu 18:22, 23
Aṣẹpatọ lẹ blasé sọta ẹ	Salmu lẹ 2:2	Luku 23:10-12
Oṣó yin whiwhè gbọn afọ po alọ etọn lẹ po mẹ do potin de go	Salmu lẹ 22:16	Matiu 27:35; Johanu 20:25
Mẹlẹ de ovò (hò akọ̀) nado má awù etọn lẹ	Salmu lẹ 22:18	Johanu 19:23, 24
Yin hihia dogọ ylanwatọ lẹ	Isaia 53:12	Matiu 27:38
Yin ṣinṣanko, yin zunzun	Salmu lẹ 22:7, 8	Matiu 27:39-43
Jiya na ylandonọ lẹ	Isaia 53:5, 6	1 Pita 2:23-25
Taidi mẹhe Jiwheyẹwhe gbẹ́ dai	Salmu lẹ 22:1	Malku 15:34
Ovẹn vẹsin po vivẹ́ po yin nina ẹn nado nù	Salmu lẹ 69:21	Matiu 27:34
Nugbla hù i jẹnukọnna okú etọn	Salmu lẹ 22:15	Johanu 19:28, 29
Jo gbigbọ etọn do alọmẹ na Jiwheyẹwhe	Salmu lẹ 31:5	Luku 23:46
Ze ogbẹ̀ etọn jo	Isaia 53:12	Malku 15:37
Wleawuna ofligọ lọ nado de ylando sẹ̀	Isaia 53:12	Matiu 20:28
Ohú etọn lẹ ma yin gbigbà	Salmu lẹ 34:20	Johanu 19:31-33, 36
Yè sọnú in	Zekalia 12:10	Johanu 19:33-35, 37
Yin dìdì dopọ hẹ adọkunnọ lẹ	Isaia 53:9	Matiu 27:57-60
Yin finfọn sọn oṣiọ lẹ mẹ	Salmu lẹ 16:10	Owalọ lẹ 2:29-31
Mẹdevo yin dide do otẹn mẹdehiatọ lọ tọn mẹ	Salmu lẹ 109:8	Owalọ lẹ 1:15-20
Sinai to adusilọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ	Salmu lẹ 110:1	Owalọ lẹ 2:34-36

a Otànwe de dọmọ: “Ayihaawe ma tin dọ kandai kúnkan whẹndo Ju lẹ tọn bu sọn aimẹ to vasudo Jelusalẹm tọn whenu [to owhe 70 W.M.], e ma yin jẹnukọnna ojlẹ enẹ.” (McClintock and Strong’s Cyclopedia)

b Yinkọ Heblugbe tọn lọ Emmanuẹli, he zẹẹmẹdo “Jiwheyẹwhe Tin hẹ Mí” sọgbe taun, na e do azọngban Jesu tọn taidi Mẹsia lọ hia. Aigba ji wiwá etọn po azọ́n etọn lẹ po dohia dọ Jiwheyẹwhe tin hẹ sinsẹ̀n-basitọ Etọn lẹ.—Luku 2:27-32; 7:12-16.

c E taidi dọ hogbe lọ “Nazalẹtinu” wá sọn hogbe Heblugbe tọn lọ neʹtser mẹ, ehe zẹẹmẹdo “tọ́nkun.”

d Nado mọ nudọnamẹ dogọ gando todohukanji ojlẹ hihia tọn Biblu tọn he dohia dọ owhe 29 W.M mẹ wẹ Mẹsia lọ na wá te go, pọ́n hosọ lọ “Lehe Dọdai Daniẹli Tọn Dọ Ojlẹ Wiwá Mẹsia Tọn Do.”

e Owe Zekalia tọn mẹ wẹ dọdai ehe tin te, ṣogan Biblu-kantọ Matiu dọ dọ e “yin didọ gbọn yẹwhegán Jelemia gblamẹ.” (Matiu 27:9) E taidi dọ to ojlẹ de mẹ, owe Jelemia tọn wẹ owe tintan he yin zizedo adà Owe-wiwe lẹ tọn he nọ yin yiylọdọ “Yẹwhegán lẹ” mẹ. (Luku 24:44) Enẹwutu, Matiu sọgan ko donù “Jelemia” go, nado dlẹnalọdo owe he adà lọ bẹhẹn lẹpo to pọmẹ, ehe mẹ owe Zekalia tọn lọsu tin te.