Weta 17
Jonọ lẹ Pli Do Dẹ̀họ Jiwheyẹwhe Tọn Mẹ
1, 2. Nulila awuvivinamẹ tọn tẹwẹ yin bibasi to 1935, podọ apadewhe etẹ tọn wẹ ehe yin?
TO AHỌLUZANGBE 31 mai 1935, Joseph F. Rutherford na hodidọ de na gbẹtọgun plidopọ de tọn to Washington, D.C. E do mẹhe “gbẹtọ susugege” kavi “agundaho,” he apọsteli Johanu mọ to numimọ mẹ yin lọ hia. To tadona hodidọ Mẹmẹsunnu Rutherford tọn mẹ, e kanse dọmọ: “Be mẹhe tindo todido gbẹninọ kakadoi to aigba ji lẹ sọgan jaale bo fọnṣite ya?” Dile dopo to mẹhe tin to finẹ lẹ mẹ dọ do, “hugan madoawe mẹplidopọ lẹ tọn wẹ fọnṣite.” Enẹgodo hodọtọ lọ dọmọ: “Mì pọ́n! Agundaho lọ!” Mẹdevo he sọ tin to finẹ flin dọmọ: “Mẹlẹpo wẹ nabọẹ whẹ́, enẹgodo awhágbe ayajẹ tọn de bọdego, bọ aglinjijẹ lọ yiaga bosọ dẹn.”—Osọhia 7:9; King James Version.
2 Ojlẹ ayidego tọn de wẹ enẹ yin to hẹndi debọdo-dego dọdai heyin kinkandai to owhe 2 700 delẹ die jẹnukọn mẹ bo sọawuhia to Biblu mítọn lẹ mẹ taidi Isaia weta 56. Di dọdai susu devo lẹ to Isaia mẹ, ehe lọsu bẹ opagbe homẹmiọnnamẹ tọn lẹ po avase sinsinyẹn lẹ po hẹn. To hẹndi tintan mẹ, e dlẹnalọdo mẹhe tin to alẹnu Jiwheyẹwhe tọn mẹ to azán Isaia lọsu tọn gbè lẹ, ṣigba hẹndi etọn dlẹnkan gbọn owhe kanweko lẹ gblamẹ kakajẹ azán mítọn gbè.
Nuhe Whlẹngán Biọtomẹsi Lẹ
3. Eyin Ju lẹ dín whlẹngán sọn Jiwheyẹwhe dè, etẹwẹ yé dona wà?
3 Isaia weta 56 bẹjẹeji po tudohomẹnamẹ po na Ju lẹ. Ṣigba, sinsẹ̀n-basitọ nugbonọ lẹpo wẹ dona setonuna nuhe yẹwhegán lọ kandai lẹ. Mí hia dọmọ: “Le wẹ OKLUNỌ dọ, Mì yí whẹdida whla, bo basi nugbo: na whlẹngán ṣie ko pọ́ wiwá, dodo ṣie nado sọhia. Donanọ wẹ dawe lọ he basi ehe, podọ visunnu gbẹtọ tọn lọ he tẹ́do e go; he yìn gbọjẹzan, bo ma hẹn ẹn gble, bosọ yí alọ etọn whla sọn ylanwiwa mẹ.” (Isaia 56:1, 2) Tòmẹnu Juda tọn he dín whlẹngán sọn Jiwheyẹwhe dè lẹ dona setonuna Osẹ́n Mose tọn, payi whẹdida dodo go bo nasọ nọ zan gbẹzan dodowiwa tọn. Etẹwutu? Na Jehovah lọsu yin dodonọ wutu. Mẹhe doafọna dodowiwa nọ duvivi ayajẹ he nọ wá sọn nukundagbe Jehovah tọn tintindo mẹ tọn.—Psalm 144:15b.
4. Naegbọn Gbọjẹzan yìnyìn do yin onú titengbe de to Islaeli?
4 Dọdai lọ zinnudo Gbọjẹzan yìnyìn ji na Gbọjẹzan yin adà titengbe Osẹ́n Mose tọn. Na nugbo tọn, dopo to whẹwhinwhẹ́n he wutu tòmẹnu Juda tọn lẹ do yì kanlinmọgbenu to godo mẹ wẹ kọgbigbẹ́ Gbọjẹzan go yetọn. (Levitiku 26:34, 35; 2 Otannugbo lẹ 36:20, 21) Gbọjẹzan yin ohia haṣinṣan vonọtaun he Jehovah tindo hẹ Ju lẹ tọn, podọ mẹhe yìn Gbọjẹzan lọ dohia dọ yé yọ́n pinpẹn haṣinṣan enẹ tọn. (Eksọdusi 31:13) Humọ, Gbọjẹzan lọ yìnyìn na flinnu mẹhe nọgbẹ̀ to ojlẹ dopolọ mẹ hẹ Isaia lẹ dọ Jehovah wẹ Mẹdatọ lọ. Nuwiwa mọnkọtọn nasọ hẹn yé flin lẹblanu etọn hlan yé ga. (Eksọdusi 20:8-11; Deutelonomi 5:12-15) To godo mẹ, ayipipa Gbọjẹzan go na wleawuna tito gbesisọ, kannukannu tọn de na sinsẹ̀n-bibasi hlan Jehovah. Gbigbọjẹ whladopo to osẹ dopo mẹ sọn azọ́n egbesọ tọn yetọn mẹ na na tòmẹnu Juda tọn lẹ dotẹnmẹ hundote na odẹ̀, nupinplọn, po ayihamẹlinlẹnpọn po.
5. To nunọwhinnusẹ́n-liho, nawẹ Klistiani lẹ sọgan yí ayinamẹ lọ nado nọ payi Gbọjẹzan go zan gbọn?
5 Ṣigba, etẹwẹ dogbọn Klistiani lẹ dali? Be tudohomẹnamẹ lọ nado nọ yìn Gbọjẹzan gando yé go wẹ ya? E ma gando yé go tlọlọ gba, to whenuena e yindọ Klistiani lẹ ma tin to Osẹ́n lọ glọ podọ gbọnmọ dali e ma yin bibiọ to yé si nado yìn Gbọjẹzan gba. (Kọlọsinu lẹ 2:16, 17) Ṣogan, apọsteli Paulu basi zẹẹmẹ dọ ‘gbọjẹ gbọjẹzan de tọn’ tin na Klistiani nugbonọ lẹ. ‘Gbọjẹ gbọjẹzan tọn’ ehe bẹ yise tintindo to avọ́sinsan ofligọ Jesu tọn na whlẹngán po didapana ginganjẹ azọ́n kẹdẹ go po hẹn. (Heblu lẹ 4:6-10) Enẹwutu, ohó dọdai Isaia tọn lẹ gando Gbọjẹzan go flinnu devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ to egbehe dogbọn nuhudo titengbe lọ dali nado tindo yise to tito Jiwheyẹwhe tọn na whlẹngán mẹ. E sọ yin nuflinmẹ dagbe de gando nuhudo lọ go nado wleawuna haṣinṣan pẹkipẹki de hẹ Jehovah podọ nado doafọna aliho sinsẹ̀n-bibasi whepoponu, gbesisọmẹ tọn de.
Homẹmimiọn na Jonọ po Ojọ̀ lọ Po
6. Pipli awe tẹlẹ wẹ to ayidonugo mọyi todin?
6 Todin Jehovah dọho na pipli awe delẹ he jlo nado sẹ̀n ẹn ṣigba bo nọ yin gbigbẹdai to Osẹ́n Mose tọn glọ ma nado wá agun pipli Juvi lẹ tọn mẹ. Mí hia dọmọ: “Bo ma sọ dike jonọ he kọ̀n ede dopọ hẹ OKLUNỌ ni dọ, dọmọ, OKLUNỌ ko klán mi gbidigbidi sọn omẹ etọn lẹ mẹ; mọ e ma dike ojọ̀ ni dọ, dọmọ, Pọ́n, atin húhú wẹ yẹn.” (Isaia 56:3) Obu jonọ lọ tọn wẹ yindọ emi na yin sinsánsẹ sọn Islaeli. Ahunmẹdunamẹnu ojọ̀ lọ tọn wẹ yindọ e ma na jìvi pọ́n gbede nado hẹn yinkọ etọn dote. Pipli awe lọ lẹ dona gboadọ. Whẹpo mí na do yọ́n nuhewutu wẹ, mì gbọ mí ni gbadopọnna teninọ he yé tindo to Osẹ́n lọ glọ to kọndopọmẹ hẹ akọta Islaeli tọn.
7. Dogbó tẹlẹ wẹ Osẹ́n lọ zedai na jonọ lẹ to Islaeli?
7 Jonọ he ma gbowhẹ̀ lẹ nọ yin kinklandovo sọn mahẹ tintindo to sinsẹ̀n-bibasi hẹ Islaeli mẹ. Di apajlẹ, yé ma nọ yin gbeyina nado tindo mahẹ to Juwayì lọ mẹ. (Eksọdusi 12:43) Jonọ he ma ko yí tasinsinyẹn do gbà osẹ́n otò lọ tọn lẹ nọ duvivi whẹdida dodo po johẹmẹ tọn po, ṣigba yé ma tindo kanṣiṣa tẹgbẹ̀ tọn de hẹ akọta lọ gba. Na nugbo tọn, delẹ kẹalọyi Osẹ́n lọ to gigọ́mẹ, podọ taidi ohia ehe tọn, sunnu lẹ gbowhẹ̀. Whenẹnu yé lẹzun mẹdiọzun Juvi lẹ, bo tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado basi sinsẹ̀n to awánu ohọ̀ Jehovah tọn mẹ bo nọ yin pinpọnhlan taidi apadewhe agun Islaeli tọn. (Levitiku 17:10-14; 20:2; 24:22) Etomọṣo, mẹdiọzun Juvi lẹ ma tlẹ nọ tindo mahẹ gigọ́ to alẹnu Jehovah tọn hẹ Islaeli mẹ gba, podọ yé ma tindo ogú aigba tọn to Aigba Pagbe tọn lọ ji gba. Jonọ devo lẹ sọgan lẹhlan tẹmpli lọ to odẹ̀ mẹ, podọ kunnudenu dohia dọ yé sọgan sanvọ́ gbọn yẹwhenọduta lọ gblamẹ eyin avọ́sinsan lọ tin to kọndopọmẹ hẹ Osẹ́n lọ. (Levitiku 22:25; 1 Ahọlu lẹ 8:41-43) Ṣigba Islaelivi lẹ ma dona dogbẹ́ hẹ yé pẹkipẹki gba.
Ojọ̀ lẹ Mọ Oyín Madopodo de Yí
8. (a) To Osẹ́n lọ glọ, nawẹ ojọ̀ lẹ nọ yin pinpọnhlan gbọn? (b) Nawẹ ojọ̀ lẹ nọ yin yiyizan to akọta kosi lẹ tọn mẹ gbọn, podọ etẹwẹ hogbe lọ “ojọ̀” sọgan dlẹnalọdo to whedelẹnu?
8 Ojọ̀ lẹ, eyin yé tlẹ yin jiji gbọn mẹjitọ Juvi lẹ dali, nọ yin gbigbẹdai nado yin hagbẹ akọta Islaeli tọn to gigọ́mẹ.a (Deutelonomi 23:1) To akọta kosi tọn delẹ mẹ to ojlẹ Biblu tọn mẹ, ojọ̀ lẹ nọ tindo otẹn he diyin de podọ aṣa de wẹ e yin nado nọ sá delẹ to ovi he yin wiwle to awhàn mẹ yì kanlinmọgbenu lẹ. Ojọ̀ lẹ wẹ nọ yin dide taidi ahọluzọnwatọ to họ̀nmẹ ahọlu tọn lẹ. Ojọ̀ de sọgan yin “mẹgopọntọ yọnnu lẹ tọn,” ‘mẹgopọntọ yọnnu-yíyí lẹ tọn,’ kavi lizọnyitọ ahọsi tọn. (Ẹsteli 2:3, 12-15; 4:4-6, 9) Kunnudenu depope ma tin dọ Islaelivi lẹ hodo nuyiwa mọnkọtọn lẹ kavi dọ ojọ̀ lẹ nọ yin ṣinṣinyan to aliho vonọtaun mẹ nado yin yíyí do azọ́nmẹ to sinsẹ̀nzọn ahọlu Islaeli tọn lẹ mẹ gba.b
9. Ohó homẹmiọnnamẹ tọn tẹlẹ wẹ Jehovah dọna mẹhe yin ojọ̀ nugbonugbo lẹ?
9 To yidogọmẹ na nugopipe nado tindo mahẹ to aliho he tindo dogbó de mẹ poun to sinsẹ̀n-bibasi Jiwheyẹwhe nugbo lọ tọn mẹ, ojọ̀ nugbonugbo lẹ to Islaeli nọ jiya winyan daho nugomape nado jìvi he na ze yinkọ whẹndo yetọn tọn daga tọn. To whelọnu lo, lehe ohó dọdai tọn he bọdego lẹ yin homẹmiọnnamẹnu do sọ! Mí hia dọmọ: “Le wẹ OKLUNỌ dọ hlan ojọ̀ he yìn gbọjẹzan ṣie, bo dè nuhe jlo mi, bosọ hẹn alẹnu ṣie go; dọ, yẹn na na otẹn de yé to ohọ̀ ṣie mẹ, podọ to odòkọ ṣie mẹ, podọ oyín he yọ́n hú visunnu po viyọnnu lẹ po tọn: yẹn na na oyín madopodo de yé, he yè ma na sán sẹ̀.”—Isaia 56:4, 5.
10. Whetẹnu wẹ ninọmẹ ojọ̀ lẹ tọn diọ, podọ lẹblanulọkẹyi tẹwẹ ko yin hunhundonuvo na yé sọn whenẹnu gbọ́n?
10 Mọwẹ, ojlẹ lọ na wá bọ yinyin ojọ̀ nugbonugbo ma na yin aliglọnnamẹnu de ba nado yin alọkẹyi mlẹnmlẹn taidi devizọnwatọ Jehovah tọn. Eyin yé setonu, ojọ̀ lẹ na tindo “oyín he yọ́n hú,” kavi otẹn de, to ohọ̀ Jehovah tọn mẹ podọ oyín de, he yọ́n hú visunnu po viyọnnu lẹ po. Whetẹnu wẹ ehe jọ? E ma jọ kakajẹ okú Jesu Klisti tọn godo. To ojlẹ enẹ mẹ alẹnu Osẹ́n tọn hoho lọ yin tẹndiọna gbọn alẹnu yọyọ lọ dali, bọ Islaeli agbasa mẹ tọn yin tẹndiọna gbọn “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn” dali. (Galatianu lẹ 6:16) Sọn whenẹnu gbọ́n, mẹhe to yise yizan lẹpo ko penugo nado basi sinsẹ̀n heyin alọkẹyi hlan Jiwheyẹwhe. Jẹhẹnu agbasalan tọn kavi ninọmẹ agbasa tọn ma sọ yin nujọnu ba. Mẹhe doakọnna po nugbonọ-yinyin po, mahopọnna ninọmẹ agbasa yetọn tọn lẹ, wẹ na tindo “oyín madopodo de . . . he yè ma na sán sẹ̀.” Jehovah ma na wọ̀n yé. Oyín yetọn lẹ na yin kinkàn do “owe oflin tọn” etọn mẹ, podọ to ojlẹ sisọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, yé na mọ ogbẹ̀ madopodo yí.—Malaki 3:16; Howhinwhẹn lẹ 22:1; 1 Johanu 2:17.
Jonọ lẹ Basi Sinsẹ̀n hẹ Omẹ Jiwheyẹwhe Tọn Lẹ
11. Nado mọ dona lẹ yí, etẹwẹ jonọ lẹ yin tulina nado wà?
11 Nalete, etẹwẹ dogbọn jonọ lẹ dali? Dọdai lọ lẹkọwa ehe ji todin, podọ Jehovah tindo ohó homẹmiọnnamẹ daho tọn de na yé. Isaia wlan dọmọ: “Ovi jonọ tọn lẹ ga, he kọ̀n yede dopọ hẹ OKLUNỌ nado sẹ̀n ẹn, podọ nado yiwanna oyín OKLUNỌ tọn, nado yin devi etọn, mẹdepope he yìn gbọjẹzan bo ma hẹn ẹn gble, bosọ hẹn alẹnu ṣie go. Yé wẹ yẹn na hẹn wá osó wiwe ṣie ji, bosọ hẹn yé jaya to ohọ̀ odẹ̀ tọn ṣie mẹ: avọ́ mimẹ̀ yetọn po avọ́ yetọn lẹ po na yin [alọkẹyi] to agbà ṣie ji; na ohọ̀ odẹ̀ tọn wẹ yè na nọ ylọ ohọ̀ ṣie dọ na gbẹtọ lẹpo.”—Isaia 56:6, 7.
12. Nukunnumọjẹnumẹ tẹwẹ yin tintindo dai gando dọdai Jesu tọn heyin “lẹngbọ devo” lẹ tọn lọ go?
12 To ojlẹ mítọn mẹ “jonọ” lẹ ko sọawuhia vudevude. Jẹnukọnna wẹkẹ whàn tintan, e yin nukunnumọjẹemẹ dọ sọha mẹhe na mọ whlẹngán lẹ tọn na sù tlala hugan sọha mẹhe tindo todido gandudu to olọn mẹ hẹ Jesu lẹ tọn—mẹhe mí yọnẹn to egbehe taidi Islaeli Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Biblu plọntọ lẹ doayi ohó Jesu tọn heyin kinkandai to Johanu 10:16 mẹ lẹ go dọmọ: “Yẹn sọ tindo lẹngbọ devo he ma yin apó he mẹ tọn: yé wẹ yẹn ma sọgan nọ ma hẹnwá ga, yé nasọ sè ogbè ṣie; apó dopo wẹ e na yin lẹngbọhọtọ dopo.” Yé he yin “lẹngbọ devo” ehelẹ yin yinyọnẹn nado yin hagbẹ aigba ji tọn. Ṣigba susu Biblu Plọntọ lẹ tọn yise dọ lẹngbọ devo lẹ na sọawuhia to Gandudu Owhe Fọtọ́n Jesu Klisti tọn gblamẹ.
13. Naegbọn e do yin didọ dọ lẹngbọ Matiu weta 25 mẹ tọn lẹ dona sọawuhia to azán godo tọn titonu ehe tọn lẹ mẹ?
13 To godo mẹ, nukunnumọjẹnumẹ yin hinhẹn pọnte gando wefọ mọnkọtọn he dọhodo lẹngbọ lẹ ji go. Kandai de tin to Matiu weta 25 mẹ, he dọho gando oló Jesu tọn heyin lẹngbọ po gbọgbọẹ lẹ po tọn go. Sọgbe hẹ oló enẹ, lẹngbọ lẹ mọ ogbẹ̀ madopodo yí na yé gọalọna mẹmẹsunnu Jesu tọn lẹ wutu. Enẹwutu, yé yin pipli de he gbọnvona mẹmẹsunnu yiamisisadode Klisti tọn lẹ. To 1923, to plidopọ de whenu to Los Angeles, Californie, États-Unis, e yin zẹẹmẹ etọn basi dọ lẹngbọ enẹlẹ dona sọawuhia, e mayin to Owhe Fọtọ́n lọ gblamẹ gba, ṣigba to azán godo tọn titonu ehe tọn lẹ mẹ. Etẹwutu? Na Jesu dó oló lọ taidi apadewhe gblọndo etọn tọn na kanbiọ lọ: “[Whetẹnu] wẹ onú helẹ na jọ? Etẹwẹ na yin ohia [tintin tofi] towe tọn, po opodo aihọn tọn po tọn?”—Matiu 24:3.
14, 15. Nawẹ nukunnumọjẹnumẹ yin hinhẹn pọnte gando teninọ lẹngbọ devo lẹ tọn to ojlẹ opodo lọ tọn mẹ go gbọn?
14 To owhe 1920 tọn lẹ gblamẹ, mẹdelẹ he to awukọndopọ hẹ Biblu Plọntọ lẹ wá tindo numọtolanmẹ lọ dọ gbigbọ Jehovah tọn ma to kunnude na yé dọ yé tindo todido olọn mẹ tọn gba. Ṣogan, yé yin devizọnwatọ zohunhunnọ Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ lọ tọn lẹ. To 1931 otẹn omẹ ehelẹ tọn yin nukunnumọjẹemẹ ganji to whenuena owe lọ Justification yin zinzinjẹgbonu. Taidi apadewhe zẹẹmẹ wefọ debọdo-dego tọn do owe Biblu tọn heyin Ezekiẹli ji, Justification basi zẹẹmẹ numimọ “dawe” lọ he tindo wesìnzo wekantọ tọn tọn. (Ezekiẹli 9:1-11) “Dawe” ehe yin mimọ to yìyì lẹdo Jelusalẹm bo to ohia do nukọn na mẹhe to hunwẹ̀n bo to awhádo na osúnù he yè to wiwà to finẹ lẹ. “Dawe” lọ nọtena mẹmẹsunnu Jesu tọn lẹ, yèdọ pipotọ Klistiani yiamisisadode lẹ tọn he pò to ogbẹ̀ to aigba ji to ojlẹ whẹdida Jelusalẹm yẹhiadonu tọn, heyin Mẹylọhodotọklisti tọn mẹ. Lẹngbọ devo lẹ he to gbẹ̀nọ to ojlẹ enẹ mẹ wẹ yin mẹhe yin hiadogona lẹ. To numimọ lọ mẹ yé yin whinwhlẹngán to whenuena whẹdida-hẹnṣẹtọ Jehovah tọn hẹn ahọsuyíyí wá tòdaho atẹṣitọ enẹ ji.
15 To 1932 nukunnumọjẹnumẹ sisosiso gando nujijọ dọdai tọn he wá aimẹ to Ahọlu Jehu Islaeli tọn po Jehonadabi, heyin godonọnamẹtọ he mayin Islaelivi de po ṣẹnṣẹn go, do lehe lẹngbọ devo lẹ yinuwa nado nọgodona mẹmẹsunnu yiamisisadode Klisti tọn lẹ do hia—kẹdẹdile Jehonadabi hodo Jehu bo nọgodona ẹn to vasudo sinsẹ̀n-bibasi Baali tọn mẹ do. To godo mẹ, to 1935 lẹngbọ devo lẹ he to gbẹ̀nọ to ojlẹ opodo titonu ehe tọn mẹ lẹ yin yinyọnẹn nado yin gbẹtọ susugege he apọsteli Johanu mọ to numimọ mẹ lẹ. Plidopọ heyin nùdego to bẹjẹeji lọ ji wẹ zẹẹmẹ ehe yin bibasi te tintan to Washington, D.C., to whenuena Joseph F. Rutherford dlẹnalọdo mẹhe tindo todido aigba ji tọn lẹ taidi “agundaho lọ.”
16. Lẹblanulọkẹyi po azọngban tẹlẹ po wẹ “jonọ” lẹ nọ duvivi etọn?
16 Gbọnmọ dali e yin ayidego vudevude dọ “jonọ” lẹ tindo adà daho de nado yiwà to lẹndai Jehovah tọn mẹ to azán godo tọn ehelẹ mẹ. Yé wá Islaeli Jiwheyẹwhe tọn dè nado sọgan sẹ̀n Jehovah. (Zekalia 8:23) To pọmẹ po akọta gbigbọmẹ tọn enẹ po, yé sanvọ́ alọkẹyi tọn lẹ hlan Jiwheyẹwhe bo biọ gbọjẹ gbọjẹzan tọn mẹ. (Heblu lẹ 13:15, 16) Humọ, yé basi sinsẹ̀n to tẹmpli gbigbọmẹ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, ehe yin, “owhé odẹ̀ tọn de na akọta lẹpo,” dile tẹmpli Jelusalẹm tọn yin do. (Malku 11:17) Yé yí yise zan to avọ́sinsan ofligọ Jesu Klisti tọn mẹ, ‘bo yàn aṣọvọ̀ yetọn lẹ bo hẹn ẹn zun wéwé to ohùn Lẹngbọvu lọ tọn mẹ.’ Podọ yé to Jehovah sẹ̀n to gbesisọmẹ, “bosọ to sinsẹ̀n ẹn to okle po ozán po.”—Osọhia 7:14, 15.
17. Nawẹ jonọ egbezangbe tọn lẹ nọ tẹ́do alẹnu yọyọ lọ go gbọn?
17 Jonọ egbezangbe tọn ehelẹ tẹ́do alẹnu yọyọ lọ go to linlẹn lọ mẹ dọ gbọn gbẹdido hẹ Islaeli Jiwheyẹwhe tọn lẹ dali, yé nọ duvivi alemọyi po dona lẹ po tọn he wá gbọn alẹnu yọyọ lọ gblamẹ. Dile yé ma yin mahẹtọ to alẹnu enẹ mẹ, yé ze yedelẹ jo po ahun lẹpo po hlan osẹ́n he zọnpọ hẹ ẹ lẹ. Gbọnmọ dali osẹ́n Jehovah tọn tin to ahun yetọn lẹ mẹ, bọ yé wá yọ́n Jehovah taidi Otọ́ olọn mẹ tọn yetọn po Nupojipetọ daho hugan lọ po.—Jẹlemia 31:33, 34; Matiu 6:9; Johanu 17:3.
18. Azọ́n onú bibẹpli tọn tẹwẹ to yinyin wiwadotana to ojlẹ opodo lọ tọn gblamẹ?
18 Dọdai Isaia tọn zindonukọn dọmọ: “OKLUNỌ Jiwheyẹwhe he bẹ gbakija Islaeli tọn lẹ pli dọmọ, yẹn na bẹ mẹdevo lẹ pli do dè we, dogọ yé he yè bẹpli do e dè lẹ.” (Isaia 56:8) To ojlẹ opodo lọ tọn mẹ, Jehovah ko bẹ “gbakija Islaeli tọn lẹ pli,” yèdọ mẹhe yin pipotọ mẹyiamisisadode lẹ tọn. To yidogọmẹ, e sọ to mẹdevo lẹ bẹpli, yèdọ mẹhe yin gbẹtọ susugege lẹ. To kọndopọmẹ yé to sinsẹ̀n-basi to jijọho po pọninọ po mẹ to nukunpedomẹgo Jehovah po Ahọlu zedo ofìn ji etọn, Klisti Jesu po tọn glọ. Na nugbonọ-yinyin yetọn hlan gandudu Jehovah tọn gbọn Klisti gblamẹ wutu, Lẹngbọhọtọ Dagbe lọ ko hẹn yé biọ lẹngbọpa ayajẹnọ, dopo mẹ.
Nuhọ́tọ Nukuntọ́nnọ, Avún Unbọpẹnnọ Lẹ
19. Oylọ-basinamẹ tẹwẹ yin bibasi na gbekanlin danji tọn po zungbo mẹ tọn lẹ po?
19 Hogbe mẹdọndogo tọn, he jlọmẹdote he wayi lọ lẹ yin bibọdego gbọn hogbe ayidego tọn, mẹhẹnjọsi taun tọn, he gbọnvo de dali. Jehovah wleawu nado yinuwa po lẹblanu po hlan jonọ lẹ po ojọ̀ lẹ po. Ṣigba susu mẹhe sọalọakọ́n nado yin hagbẹ agun Jiwheyẹwhe tọn tọn lẹ ko yin whẹgbledo bo tin to hukan ji na whẹdida. Humọ, yé ma tlẹ jẹna ṣiọdidi yẹyinọ de gba bo jẹ nado yin tintlẹ́ndu poun gbọn gbekanlin mẹtlẹndutọ lẹ dali. Enẹwutu, mí hia dọmọ: “Mì gbekanlin lẹpo, mì wá nado hùdù, yèdọ mì kanlin he to zunkan mẹ lẹpo.” (Isaia 56:9) Etẹwẹ gbekanlin ehelẹ na wá nado dù? Dọdai lọ na basi zẹẹmẹ. To mọwiwà mẹ, e sọgan flin mí nuhe to tenọpọn mẹhe jẹagọdo Jiwheyẹwhe to awhàn Amagẹdọni tọn he ja lọ mẹ lẹ, mẹhe ṣiọ yetọn lẹ na yin jijodo na ohẹ̀ olọn tọn lẹ nado tlẹ́ndu.—Osọhia 19:17, 18.
20, 21. Awugbopo tẹlẹ wẹ hẹn sinsẹ̀ngán lẹ nado yin anademẹtọ gbigbọmẹ tọn he ma yọn-na-yizan lẹ?
20 Dọdai lọ zindonukọn dọmọ: “Nukuntọ́nnọ wẹ nuhọ́tọ etọn lẹpo: yemẹpo wẹ wunvinọ, avún unbọpẹn wẹ yemẹpo, yé ma sọgan gbó, yé to amlọndọ, yé to aimlọn, yé jlo na to amlọngọ́sa. Nugbo avún wọ̀nkútọ wẹ yé, he ma sọgan gọ́hò, yé sọ yin lẹngbọhọtọ he ma sọgan tunwun: yemẹpo wẹ to aliho yede tọn pọ́n, omẹ dopodopo to ale etọn go pọ́n sọn agbegbe etọn ji wá. Mì wá, wẹ yé dọ, Yẹn na hẹn vẹnhàn wá, mí nasọ nù ahàn sinsinyẹn gọ́hò; osọ na taidi egbé, e nasọ sugege.”—Isaia 56:10-12.
21 Sinsẹ̀ngán Juda tọn lẹ sọalọakọ́n nado to sinsẹ̀n-basi hlan Jehovah. Yé sọalọakọ́n nado yin “nuhọ́tọ etọn.” Ṣigba yé yin nukuntọ́nnọ, unbọpẹnnọ, podọ amlọngọ́satọ to gbigbọ-liho. Eyin yé ma sọgan nọ nọ̀ aṣeji bo lá avase owù tọn, be etẹwẹ yé yọn-na-yizan na? Nuhọ́tọ sinsẹ̀n tọn mọnkọtọn lẹ ma tindo nukunnumọjẹnumẹ, bo ma pegan nado na anademẹ gbigbọmẹ tọn hlan gbẹtọ taidi lẹngbọ lẹ. Humọ, yé ko gblezọn. Yé tindo ojlo ṣejannabi nukunkẹn tọn lẹ. Kakati nado hodo anademẹ Jehovah tọn, yé dín aliho yetọn titi, doafọna ale mawadodo tọn, bo nù ahàn sinsinyẹn zẹjlẹgo, bosọ na tuli mẹdevo lẹ nado wà onú dopolọ ga. Yé wọnji whẹdida Jiwheyẹwhe tọn he tin to yakẹ lọ go sọmọ bọ yé dọna gbẹtọ lẹ dọ nude ma na jọ.
22. Nawẹ sinsẹ̀ngán azán Jesu gbè tọn lẹ taidi Juda hohowhenu tọn lẹ gbọn?
22 Jẹnukọn to dọdai etọn mẹ, Isaia ko yí hogbe zẹẹmẹ-basinanu tọn mọnkọtọn zan nado basi zẹẹmẹ sinsẹ̀ngán Juda tọn he mayin nugbonọ lẹ tọn dọ—yé yin ahànnumunọ, amlọngọ́satọ, bo ma tindo nukunnumọjẹnumẹ to gbigbọ-liho. Yé yí aṣa gbẹtọ tọn lẹ do dó agbàn pinpẹn na gbẹtọ lẹ, bo nọ dolalo sinsẹ̀n tọn lẹ, bosọ dejido Assilia go na alọgọ kakati nado ganjẹ Jiwheyẹwhe go. (2 Ahọlu lẹ 16:5-9; Isaia 29:1, 9-14) E họnwun dọ yé ma ko mọ nudepope plọn. E blawu dọ, nukọntọ mọnkọtọn lẹ wẹ tin to owhe kanweko tintan whenu. Kakati nado kẹalọyi wẹndagbe he Visunnu Jiwheyẹwhe tọn titi hẹnwá na yé, yé gbẹ́ Jesu dai bo blasé nado hú i. Jesu ylọ yé na taun tọn dọ “alihiamẹtọ nukuntọ́nnọ,” bo yidogọ dọ eyin “nukuntọ́nnọ do ali hia nukuntọ́nnọ, yé omẹ awe lẹ na jai do odò mẹ.”—Matiu 15:14.
Nuhọ́tọ Egbehe Tọn Lẹ
23. Dọdai Pita tọn gando sinsẹ̀ngán lẹ go tẹwẹ ko mọ hẹndi yí?
23 Apọsteli Pita na avase dọ mẹplọntọ lalonọ lẹ na fọ́n nado klọ Klistiani lẹ. E wlan dọmọ: “Yẹwhegán lalonọ lẹ fọ́n to gbẹtọ [Islaeli tọn] lẹ mẹ ga, yèdọ dile mẹplọntọ lalonọ lẹ na tin to mì mẹ do, yé he na gbọn nuglọ hẹn aliho plọngiglọ dindọ̀n tọn biọ mì mẹ, yèdọ yé na nọ mọ́n Oklunọ he họ̀ yé, bo na hẹn dindọ̀n yawu wá yede ji.” (2 Pita 2:1) Etẹ mẹ wẹ nuplọnmẹ lalo po kinklán mẹplọntọ lalonọ mọnkọtọn lẹ tọn po ko dekọtọn do? Mẹylọhodotọklisti, he sinsẹ̀ngán etọn lẹ to egbehe nọ hodẹ̀ na dona Jiwheyẹwhe tọn do họntọn tòhódọtọ yetọn lẹ ji bo nọ dopagbe sọgodo dagbe de tọn. Sinsẹ̀ngán Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ ko do yedelẹ hia nado yin nukuntọ́nnọ, unbọpẹnnọ, he ko damlọn gando onú gbigbọ tọn lẹ go.
24. Pọninọ tẹwẹ tin to Islaeli gbigbọmẹ tọn lẹ po jonọ lẹ po ṣẹnṣẹn?
24 Etomọṣo, Jehovah to jonọ livi susu lẹ hẹnwá nado wá basi sinsẹ̀n hẹ omẹ godo tọn Islaeli Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn to ohọ̀ daho gbigbọmẹ tọn heyin odẹ̀ tọn etọn mẹ. Jonọ helẹ, dile e tlẹ yindọ akọta, hẹnnu, po ogbè susu po mẹ wẹ yé wá sọn, yé tin to kọndopọmẹ hẹ ode awetọ yetọn podọ hẹ Islaeli Jiwheyẹwhe tọn. Yé tindo nujikudo dọ Jehovah Jiwheyẹwhe kẹdẹ dè wẹ whlẹngán sọgan wá sọn gbọn Jesu Klisti gblamẹ. Na yé yin whinwhàn gbọn owanyi na Jehovah dali, yé kọnawudopọ hẹ mẹmẹsunnu yiamisisadode Klisti tọn lẹ to yise yetọn lilá mẹ. Podọ yé yin homẹmiọnna sisosiso gbọn ohó gbọdo apọsteli lọ tọn lẹ dali mẹhe wlan dọmọ: “Eyin hiẹ na yí onù towe do yigbe Jesu Oklunọ tọn, bo nasọ yise to ayiha towe mẹ dọ Jiwheyẹwhe ze e tite sọn oṣiọ lẹ mẹ, yè na whlẹn we gán.”—Lomunu lẹ 10:9.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Hogbe lọ “ojọ̀” sọ wá dlẹnalọdo ahọluzọnwatọ whẹdatẹn tọn de, matin alọdlẹndonu hlan didesẹ vijinu tọn. To whenuena e yindọ Etiopianu heyin bibaptizi gbọn Filipi dali sọawuhia nado ko yin mẹdiọzun Juvi de—e dona ko yin ojọ̀ de to linlẹn ehe mẹ—na ewọ yin bibaptizi whẹpo aliho lọ do yin hunhundonuvo na Ju he ma gbowhẹ̀ lẹ.—Owalọ lẹ 8:27-39.
b Ebẹdi-melẹki, mẹhe gọalọna Jẹlemia podọ mẹhe sọgan yì Ahọlu Zẹdekia dè tlọlọ, yin yiylọdọ ojọ̀ de. Ehe na sọawuhia nado dlẹnalọdo otẹn etọn taidi ahọluzọnwatọ whẹdatẹn tọn de kakati nido yin awutugonu etọn sinsánsẹ.—Jẹlemia 38:7-13.
[Yẹdide to weda 250]
Gbọjẹzan lọ na wleawu dotẹnmẹ hundote tọn na odẹ̀, nupinplọn, po ayihamẹlinlẹnpọn po
[Yẹdide to weda 256]
Teninọ lẹngbọ devo lẹ tọn yin zẹẹmẹ-basina hezeheze to plidopọ de ji to Washington, D.C., to 1935 (yẹdide baptẹm yíyí tọn to odò, tito-to-whinnu to adusiwhé)
[Yẹdide to weda 259]
Gbekanlin lẹ yin oylọ-basina nado wá dùnú
[Yẹdide to weda 261]
Jonọ lẹ po Islaeli Jiwheyẹwhe tọn po tin to pọninọ mẹ hẹ ode awetọ