Na Ayidonugo Azọ́njiawu Jiwheyẹwhe Tọn Lẹ
“OKLUNỌ E Jiwheyẹwhe ṣie, susu wẹ azọ́njiawu he hiẹ ko wà, po linlẹn towe po hlan míwlẹ dali: yè ma sọgan hia yé hlan we kannukannu gba.”—PSALM 40:5.
1, 2. Kunnudenu azọ́njiawu Jiwheyẹwhe tọn tẹlẹ wẹ mí tindo, podọ etẹwẹ ehe dona whàn mí nado wà?
TO WHENUENA hiẹ hia Biblu, hiẹ sọgan mọ po awubibọ po dọ Jiwheyẹwhe wà azọ́njiawu lẹ na omẹ etọn hohowhenu tọn lẹ, yèdọ Islaelivi lẹ. (Jọṣua 3:5; Psalm 106:7, 21, 22) Eyin Jehovah ma tlẹ to didá do whẹho gbẹtọvi tọn lẹ mẹ to aliho enẹ mẹ todin ba, mí mọ kunnudenu susugege azọ́njiawu etọn lẹ tọn lẹdo mí pé. Enẹwutu mí tindo whẹwhinwhẹ́n nado kọnawudopọ hẹ psalm-kàntọ lọ to didọ mẹ dọmọ: “Na azọ́n towe sù do le, OKLUNỌ E! Nuyọnẹn mẹ wẹ hiẹ basi yemẹpo te: aigba gọ́ na nutindo towe.”—Psalm 104:24; 148:1-5.
2 To egbehe mẹsusu wẹ nọ gbẹkọ kunnudenu họnwun nuwiwa Mẹdatọ lọ tọn mọnkọtọn lẹ go. (Lomunu lẹ 1:20) Ṣigba, míwlẹ na wà dagbe nado lẹnnupọndo yé ji bosọ wá tadona he tin to kọndopọmẹ hẹ otẹn po azọngban mítọn to Basitọ mítọn po nukọn tọn mẹ kọ̀n. Job weta 38 jẹ 41 yin alọgọnamẹnu he yọ́n hugan lẹ to ehe mẹ, na to finẹ Jehovah dọ̀n ayidonugo Job tọn wá apadewhe azọ́njiawu Etọn lẹ tọn ji. Gbadopọnna whẹho he sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe he Jiwheyẹwhe fọndote delẹ.
Wazọ́n Huhlọnnọ po Jiawu lẹ Po
3. Dile e yin kinkàndai to Job 38:22, 23, 25-29 mẹ do, onú tẹlẹ go wẹ Jiwheyẹwhe kanhose gando?
3 To ojlẹ de mẹ, Jiwheyẹwhe kanse Job dọmọ: “Hiẹ ko biọ agbànhọ [osin-agó] tọn lẹ mẹ, kavi hiẹ ko mọ agbànhọ kẹnjikun tọn lẹ, he yẹn ko dóvà do ojlẹ tukla tọn tamẹ, do azán avùn po awhàn tọn po tamẹ?” To adà susu aigba mítọn tọn ji, osin-agó po kẹnjikun po yin apadewhe gbẹzan tọn. Jiwheyẹwhe zindonukọn dọmọ: “[Mẹnu wẹ] ko zẹ̀ osinwhín de na osingigọ, kavi aliho de na abi osò tọn; nado hẹn ẹn nado jajikun do aigba de ji fie gbẹtọ de ma te; to zungbo ji ehe mẹ gbẹtọ de ma te; nado pekọna aigba he gbọ̀vọ́ bo gbọgbé; podọ nado hẹn ogbénukunmẹ tọ́n jẹgbonu? Be jikun tindo otọ́ de? Kavi mẹnu wẹ ko dè kùnkùn ahún tọn tọ́n? Adọ̀ mẹnu tọn mẹ osin-agó tọ́n sọn wá, podọ avivi dohó olọn tọn, mẹnu wẹ ji i?”—Job 38:22, 23, 25-29.
4-6. To linlẹn tẹ mẹ wẹ oyọnẹn he gbẹtọ tindo gando osin-agó go tindo dogbó te?
4 Mẹdelẹ he nọ nọ̀ gbẹtọ he nọ tin to mizọnmizọn ji zẹjlẹgo lẹ mẹ he dona zìn gbejizọnlin gbọzangbọzan lẹ sọgan pọ́n osin-agó hlan taidi aliglọnnamẹnu de poun. Ṣogan, omẹ madosọha devo lẹ nọ pọ́n osin-agó hlan taidi homẹhunnu de, he nọ wleawuna nọtẹn whanpẹnọ awéwe mẹ tọn he nọ hùn dotẹnmẹ lẹ dote na nuwiwa vonọtaun lẹ. To kanbiọ Jiwheyẹwhe tọn tintindo to ayiha mẹ, be hiẹ tindo oyọnẹn sisosiso osin-agó tọn, yèdọ etlẹ yin nuhe e taidi tọn ya? Etẹ, mí yọ́n nuhe susugege etọn nọ taidi, vlavo sọn fọto okiti osin-agó tọn mẹ kavi na mí ko mọ osin-agó susugege pọ́n na taun tọn wutu. Ṣigba etẹwẹ dogbọn kùnkùn dopodopo osin-agó tọn lẹ dali? Be hiẹ yọ́n nuhe yé taidi ya, vlavo ko gbadopọnna yé to asisa yetọn mẹ ya?
5 Mẹdelẹ ko yí owhe ao ao susu lẹ zan to pinplọn po fọto osin-agó lẹ tọn dide po mẹ. Kùnkùn dopo osin-agó tọn sọgan bẹ klistali glase-nọ gigẹdẹ 100 hẹn to wunmẹ flinflin whanpẹnọ voovo de mẹ. Owe lọ Atmosphère dọmọ: “Wunmẹ madosọha kùnkùn osin-agó tọn lẹ yin yinyọnẹn gbayipe, podọ dile etlẹ yindọ lẹnunnuyọnẹntọ lẹ tẹkudeji dọ osẹ́n jọwamọ tọn depope ma jẹagọdo ojlẹmọ yetọn bibasi, kùnkùn osin-agó tọn awe heyin nudopolọ ma ko yin mimọ pọ́n gbede. Dodinnanu gbloada hugan de yin bibasi gbọn . . . Wilson A. Bentley dali, mẹhe yí nuhe hugan owhe 40 zan to dogbigbapọnna po fọto kùnkùn osin-agó tọn lẹ dide po mẹ gbọn zomọ he nọ hẹnnu klo [microscope] de gblamẹ to ma mọ wunmẹ awe heyin nudopolọ pẹpẹ pọ́n gbede gba.” Podọ eyin, awe tlẹ sọawuhia nado yin nudopolọ lẹ, to ninọmẹ he ma gbayipe sọmọ de mẹ, be enẹ na taun tọn na diọ vogbingbọn mẹpaṣa tọn daho he tin to kùnkùn osin-agó tọn mẹ lẹ wẹ ya?
6 Flin kanbiọ Jiwheyẹwhe tọn dọmọ: ‘Be hiẹ ko biọ agbànhọ osin-agó tọn lẹ mẹ?’ Mẹsusu nọ lẹnnupọn do aslọ lẹ ji nado yin agbànhọ osin-agó tọn lẹ. Be hiẹ sọgan yí nukun homẹ tọn do pọ́n dewe hlan nado to agbànhọ mọnkọtọn mẹ yì nado yí sọha na kùnkùn osin-agó tọn lẹ to wunmẹ madosọha yetọn mẹ podọ nado plọn lehe yé wá tintin mẹ do ya? Otanwe lẹnunnuyọnẹn tọn de dọmọ: “Wunmẹ po dodonu nugonu glase-nọ tọn lẹ po, he yin dandannu nado hẹn aslọ nado lẹzun osin-agó to ninọmẹ aimẹ tọn nudi -40°F (-40°C) glọ, ma ko yin nukunnumọjẹemẹ to gigọ́mẹ gba.”—Psalm 147:16, 17; Isaia 55:9, 10.
7. Nawẹ oyọnẹn gbẹtọvi tọn gando jikun go siso sọ?
7 Kavi etẹwẹ dogbọn jikun dali? Jiwheyẹwhe kanse Job dọmọ: “Be jikun tindo otọ́ de? Kavi mẹnu wẹ ko dè kùnkùn ahún tọn tọ́n?” Otanwe lẹnunnuyọnẹn tọn dopolọ dọmọ: “Na gigẹdẹ-yinyin lilẹ́pe ninọmẹ aimẹ tọn lẹ po vogbingbọn sẹhundaga lọ po to azọ̀-gingán po nugonu flinflin jẹhọn mẹ tọn po mẹ wutu, e taidi nuhe ma yọnbasi nado wleawuna zẹẹmẹ gigọ́, nuplọnmẹ paa tọn de gando aliho he mẹ aslọ lẹ po jijà jikun tọn po nọ wleawu gbọn dali go.” To hogbe he bọawu lẹ mẹ, lẹnunnuyọnẹntọ lẹ ko ze hopàdọ susu lẹ donukọnnamẹ, ṣigba yé ma sọgan basi zẹẹmẹ jikun tọn to gigọ́mẹ na taun tọn gba. Etomọṣo, hiẹ yọnẹn dọ jikun nujọnu tọn lẹ nọ ja, nọ húsinna aigba, nọ hẹn jinukun lẹ dogbẹ̀, bo nọ hẹn ogbẹ̀ yin nuhe yọnbasi po awuvivinu po.
8. Naegbọn hogbe Paulu tọn heyin kinkàndai to Owalọ lẹ 14:17 mẹ lẹ do sọgbe?
8 Be hiẹ ma na kọngbedopọ hẹ tadona he kọ̀n apọsteli Paulu wá lọ ya? E dotuhomẹna mẹdevo lẹ nado mọ kunnudenu sọn azọ́njiawu ehelẹ mẹ gando Omẹ lọ he to godo na yé go. Paulu dọ dogbọn Jehovah Jiwheyẹwhe dali dọmọ: “E ma jo ede dai matindo okunnu, na e to dagbe wà, bo to jikun na mí sọn olọn mẹ, po whenu sinsẹ́n susugege tọn po, e sọ to núdùdù po ayajẹ po yí do to hogọ́ na mí.”—Owalọ lẹ 14:17; Psalm 147:8.
9. Nawẹ azọ́njiawu Jiwheyẹwhe tọn lẹ de huhlọn daho etọn hia gbọn?
9 Ayihaawe depope ma sọgan tin dọ Basitọ azọ́n he jiawu po alemọyi tọn mọnkọtọn lẹ tọn po tindo nuyọnẹn he ma tindo dogbó po huhlọn he sẹhundaga po gba. Gando huhlọn etọn go, lẹnnupọndo ehe ji: E yin didọ dọ nudi jẹhọn daho he bẹ abi po hẹviosò po hẹn 45 000 wẹ nọ wá aimẹ to azán dopodopo gbè, yèdọ hugan livi 16 to owhe dopo mẹ. Ehe zẹẹmẹdo dọ nudi 2 000 wẹ to jijọ to ojlẹ ehe mẹ todin. Aslọ gigẹdẹ jẹhọn daho he bẹ abi po hẹviosò po hẹn dopo tata heyin gigọfla po huhlọn po sọzẹn hẹ bọmbu nuzanusẹvaun tọn ao kavi humọ heyin didà to Wẹkẹ Whàn II whenu. Hiẹ nọ mọ delẹ to huhlọn enẹ mẹ taidi abi. Gbọnvona dọ e nọ dobunamẹ, abi nọ gọalọ na taun tọn nado wleawuna wunmẹ nitrogène tọn lẹ he nọ biọ aigba mẹ, to fie jinukun lẹ nọ yí yé zan te taidi ojẹ jọwamọ tọn. Enẹwutu abi yin dohia huhlọn tọn, ṣigba e sọ nọ hẹn alemọyi nujọnu tọn lẹ wá ga.—Psalm 104:14, 15.
Tadona Tẹ Kọ̀n Wẹ Hiẹ Wá?
10. Nawẹ hiẹ na na gblọndo hlan kanbiọ heyin mimọ to Job 38:33-38 mẹ lẹ gbọn?
10 Ze dewe do otẹn Job tọn mẹ, bo to yinyin hokanse gbọn Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ dali. E yọnbasi dọ hiẹ na yigbe dọ suhugan gbẹtọ lẹ tọn wẹ nọ na ayidonugo vude poun azọ́njiawu Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Jehovah kàn kanbiọ he mí mọ to Job 38:33-38 mẹ lẹ sè mí. “Hiẹ yọ́n aṣẹdai olọn lẹ tọn lẹ? Hiẹ sọgan hẹn ahọluigba etọn lodo to aigba ji? Hiẹ sọgan ze ogbè towe daga hlan aslọ lẹ, na gege osin lẹ tọn nido ṣinyọ́n we? Hiẹ sọgan do abi lẹ jẹgbonu, na yé nido yì, bosọ dọ hlan we dọ, Míwlẹ tin to ofi? Mẹnu wẹ ko yí nuyọnẹn do aslọ suyú lẹ mẹ? Kavi mẹnu wẹ ko na wuntuntun hlan sunwhlẹvudadẹ? Mẹnu wẹ sọgan hia sọha na aslọ lẹ gbọn nuyọnẹn dali? Kavi mẹnu wẹ sọgan hẹn ogò olọn tọn lẹ mlọ́n ai, whenuena kọ́gudu to wezundo do hoplidopọ de mẹ, bọ okọ́gó lẹ do dọ̀n whè dopọ?”
11, 12. Etẹwẹ yin onú delẹ he dohia dọ Jiwheyẹwhe wẹ yin Basitọ azọ́njiawu lẹ tọn?
11 Mí ko donù vude poun go to nuagokun he Elihu fọndote na Job lẹ mẹ, podọ mí ko sọ doayi delẹ to kanbiọ he Jehovah biọ to Job si nado na gblọndo etọn “taidi sunnu de” lẹ go. (Job 38:3) Mí dọ “delẹ” na to weta 38 po 39 po mẹ, Jiwheyẹwhe ze ayidonugo do adà ayidego nudida tọn devo lẹ ji wutu. Di apajlẹ, e donù pipli sunwhlẹvu olọn mẹ tọn lẹ go. Mẹnu wẹ yọ́n osẹ́n, kavi aṣẹdai yetọn lẹpo? (Job 38:31-33) Jehovah dọ̀n ayidonugo Job tọn wá delẹ to kanlin lẹ mẹ ji—kinnikinni po ohọ́n po, tẹgbọ osó ji tọn po kẹtẹkẹtẹ gbémẹ tọn po, oyìn gbémẹ tọn po gòngò po, osọ́ huhlọnnọ po akùn po. Na taun tọn, Jiwheyẹwhe kanse Job eyin ewọ wẹ ko na jẹhẹnu voovo kanlin ehelẹ tọn yé, bo dike yé ni to gbẹnọ zọnmii bosọ to vùnvùn. Hiẹ sọgan duvivi weta ehelẹ pinplọn tọn, titengbe eyin hiẹ tindo ojlo to osọ́ kavi kanlin devo lẹ mẹ.—Psalm 50:10, 11.
12 Hiẹ sọgan gbadopọnna Job weta 40 po 41 po ga, to fie Jehovah sọ biọ to Job si te whladopo dogọ nado na gblọndo na kanbiọ delẹ dogbọn nudida titengbe awe dali. Mí mọnukunnujẹ ehelẹ mẹ nado yin dẹgbó (Behemoth), he klo tlala bosọ yin huhlọnnọ, podọ oló (Leviatani) sẹhundaga Nile mẹ tọn. Dopodopo to ninọmẹ yede tọn mẹ yin nujiawu nudida tọn he jẹ na ayidego. Todin mì gbọ mí ni pọ́n tadona he kọ̀n mí dona wá lẹ.
13. Nugandomẹgo tẹwẹ hokansemẹ Jiwheyẹwhe tọn tindo do Job ji, podọ naegbọn whẹho ehelẹ dona yinuwado mí ji?
13 Job weta 42 do nuyiwadomẹji he hokansemẹ Jiwheyẹwhe tọn tindo do Job ji hia mí. To tintan whenu Job na ayidonugo glanglan hlan ede po mẹdevo lẹ po. Ṣigba to alọkikẹyi nugbẹnamẹ he họnwun sọn kanbiọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ godo, Job vọ́ nulẹnpọn etọn jlado. E yigbe dọmọ: “Yẹn [ko wá] yọnẹn dọ hiẹ [Jehovah] sọgan wà onú lẹpo, podọ yè ma sọgan dọ̀n ayihalẹn de do godo sọn towe mẹ gba. Mẹnu wẹ ehe he whlá hónamẹ matin oyọnẹn? Enẹwutu wẹ yẹn ko dogbè na ẹn [nuhe] yẹn ma tunwun, onú jiawu na mi gbau, he yẹn ma yọnẹn.” (Job 42:2, 3) Mọwẹ, to ayidonugo nina hlan azọ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ godo, Job dọ dọ onú ehelẹ jiawu gbau na emi. To dogbigbapọnna nujiawu nudida tọn ehelẹ godo, mílọsu lẹ dona yin nuyiwadeji dogbọn nuyọnẹn po huhlọn Jiwheyẹwhe tọn po dali domọ ga. Hlan yanwle tẹ kọ̀n? Be na huhlọn po nugopipe sẹhundaga Jehovah tọn po ni yinuwado mí ji wutu poun wẹ ya? Kavi be mí dona yin whinwhàn zẹ̀ enẹ go wẹ?
14. Nawẹ Davidi yigbe hlan azọ́njiawu Jiwheyẹwhe tọn lẹ gbọn?
14 Eyọn, to Psalm 86 mẹ, mí mọ hodidọ mọnkọtọn heyin didọ gbọn Davidi dali lẹ, mẹhe to psalm he jẹnukọn de mẹ ko dọmọ: “Olọn lẹ to gigo Jiwheyẹwhe tọn hodọ; agahomẹ sọ to alọnuzọ́n etọn lá. Okle hlan okle to ohó túntún jẹgbonu, ozán hlan ozán to nuyọnẹn lá.” (Psalm 19:1, 2) Ṣigba Davidi yinukọn dogọ. To Psalm 86:10, 11 mẹ, mí hia dọmọ: “Na hiẹ klo, bosọ nọ wà onú jiawu: hiẹ dopokẹdẹ wẹ Jiwheyẹwhe. OKLUNỌ E, plọn ali towe mi; yẹn na nọ zinzọnlin to nugbo towe mẹ; hẹn ayiha ṣie do dopo nado nọ dibusi oyín towe.” Obú Davidi tọn na Mẹdatọ lọ na onú jiawu Etọn lẹpo bẹ obu gbégbigbò tọn jẹ obá he sọgbe mẹ de hẹn. Hiẹ sọgan mọnukunnujẹ nuhe zọ́n lọ mẹ. Davidi ma jlo na hẹn homẹgblena Omẹ lọ he penugo nado wà azọ́njiawu ehelẹ gba. Mọjanwẹ mílọsu ma dona wàmọ niyẹn.
15. Naegbọn obu gbégbònamẹ Davidi tọn na Jiwheyẹwhe yin dehe sọgbe?
15 Davidi dona ko yọnẹn dọ to whenuena e yindọ Jiwheyẹwhe tindo bosọ nọ deanana huhlọn daho lẹ, e sọgan deanana ẹn sọta mẹdepope he ma jẹ na nukundagbe etọn. Na yewlẹ, enẹ yin ohia họnwun de. Jiwheyẹwhe kanse Job dọmọ: “Hiẹ ko biọ agbànhọ [osin-agó] tọn lẹ mẹ, kavi hiẹ ko mọ agbànhọ kẹnjikun tọn lẹ, he yẹn ko dóvà do ojlẹ tukla tọn tamẹ, do azán avùn po awhàn tọn po tamẹ?” Osin-agó, kẹnjikun, oyú-jẹhọn, jẹhọn sinsinyẹn, po abi po popolẹpo tin to agbànhọ etọn mẹ. Podọ huhlọn sẹhundaga jọwamọ tọn nankọtọn die yé yin!—Job 38:22, 23.
16, 17. Etẹwẹ do huhlọn jiawu he Jiwheyẹwhe tindo hia, podọ nawẹ e ko yí huhlọn mọnkọtọn zan gbọn to ojlẹ he wayi mẹ?
16 Vlavo hiẹ flin nugbajẹmẹji lẹdo tọn delẹ heyin hinhẹnwa gbọn dopo to ehelẹ mẹ dali—e sọgan yin jẹhọn-ahìzì, agbówhẹn sinsinyẹn, jẹhọn lilẹ́pe, kẹnjikun, kavi osingigọ ojlẹ gli tọn de. Nado basi dohia: sẹpọ vivọnu owhe 1999 tọn, oyú-jẹhọn sinsinyẹn de gbà hùwaji-whèyihọ Europe tọn. Etlẹ paṣa azọ́nyọnẹntọ ninọmẹ aimẹ tọn lẹ. Jẹhọn sinsinyẹn lẹ yìn jẹ kilomẹtlu 200 to ganhiho dopo mẹ, bo klọ́n họ̀ta fọtọ́n susu lẹ, họ́ dòtin miyọ́n lẹtliki tọn lẹ, bo takiti na agbànbẹhún lẹ. Tẹnpọn nado yí nukun homẹ tọn do pọ́n ehe: Ojlẹ oyú-jẹhọn enẹ tọn họ̀nadọna kavi sán nudi atin livi 270 lẹ do awe, yèdọ 10 000 to jipa Versailles tọn kẹdẹ mẹ, to gbonu Paris tọn. Livi susu whédo lẹ tọn wẹ ma tindo miyọ́n lẹtliki tọn. Sọha mẹhe kú lẹ tọn sẹpọ 100. Enẹ lẹpo to ojlẹ kleun oyú-jẹhọn tọn dopo mẹ. Huhlọn nankọ die!
17 Yè sọgan ylọ jẹhọn-ahìzì dọ nujijọ ajiji, he ma nọ yin anadena lẹ. Ṣigba, etẹwẹ sọgan jọ, eyin Omẹ huhlọnnọ hugan lọ wà azọ́njiawu lẹ gbọn huhlọn mọnkọtọn lẹ yiyizan to aliho tangan, heyin anadena de mẹ dali? E wà onú mọnkọtọn de to azán Ablaham tọn lẹ gbè, mẹhe yọnẹn dọ Whẹdatọ aihọn lọ blebu tọn ko dà ylanwiwa tòdaho awe lọ lẹ, yèdọ Sọdọmi po Gọmọla po tọn lẹ pọ́n. Yé gblezọn sọmọ bọ awhágbe lewuwu tọn lẹ do yé ji hẹaga yì Jiwheyẹwhe dè, yèdọ mẹhe gọalọna dodonọ lẹpo nado họ̀ngán sọn tòdaho heyin whẹgbledo lọ lẹ mẹ. Linlin whenuho tọn dọmọ: “OKLUNỌ jajikun whèmi tọn po miyọ́n tọn po sọn olọn sọn OKLUNỌ dè,” do tòdaho enẹlẹ ji. Enẹ yin azọ́njiawu de, yèdọ dodonọ lẹ whiwhla dogbẹ̀ po ylanwatọ todido-matindonọ lẹ vivasudo po.—Gẹnẹsisi 19:24.
18. Onú jiawu tẹlẹ wẹ Isaia weta 25 dlẹnalọdo?
18 To ojlẹ de mẹ to godo mẹ, Jiwheyẹwhe basi nudide whẹdida tọn de sọta tòdaho Babilọni hohowhenu tọn, he sọgan yin tòdaho heyin alọdlẹndo to Isaia weta 25 mẹ. Jiwheyẹwhe dọ dọdai dọ tòdaho de na lẹzun nọtẹn gbọgbé de dọmọ: “Hiẹ ko hẹn [tòdaho] he do odòkọ sudo: awánu jonọ lẹ tọn ma yin otò ba; yè ma to na ze e dote ba.” (Isaia 25:2) Mẹhe nọ basi dlapọn yì nọtẹn Babilọni hohowhenu tọn mẹ to egbezangbe lẹ sọgan dekunnu dọ ehe ko sọawuhia nado yin nugbo. Be vasudo Babilọni tọn yin kosọ de poun wẹ ya? Lala. Kakatimọ, mí sọgan kẹalọyi zẹẹmẹ whẹho lẹ tọn bibasi Isaia tọn dọmọ: “OKLUNỌ E, hiẹ wẹ Jiwheyẹwhe ṣie; yẹn na ze we daga, yẹn na pà oyín towe; na hiẹ ko basi onú jiawu; linlẹn towe hohowhenu tọn dodo po nugbo po wẹ.”—Isaia 25:1.
Azọ́njiawu lẹ to Sọgodo
19, 20. Hẹndi Isaia 25:6-8 tọn tẹwẹ mí sọgan donukun?
19 Jiwheyẹwhe hẹn dọdai agà tọn di to ojlẹ he wayi lẹ mẹ, podọ e na yinuwa to aliho jiawu mẹ to sọgodo. To lẹdo hodidọ ehe tọn mẹ, to fie Isaia donu “onú jiawu” Jiwheyẹwhe tọn lẹ go te, mí mọ dọdai dejidego de he na gbẹsọ wá yin hinhẹndi, kẹdẹdile whẹdida do Babilọni ji yin hinhẹndi do. “Onú jiawu” tẹwẹ yin opagbe etọn do? Isaia 25:6 dọmọ: “To osó he ji wẹ OKLUNỌ awhànpa lẹ tọn na dù núdùdù onú dojo tọn te na akọta lẹpo, núdùdù vẹnhàn tọn to owhà ji, onú dojo he gọ́ na ojo tọn, vẹnhàn he dó to owhà ji.”
20 Po jide po dọdai enẹ na yin hinhẹndi to aihọn yọyọ dopagbe Jiwheyẹwhe tọn, he tin to nukọn mítọn tlolo lọ mẹ. To ojlẹ enẹ mẹ, gbẹtọvi lẹ na mọ kọgbọ yí sọn nuhahun he to kọgbidina mẹsusu sọmọ todin lẹ si. Na nugbo tọn, dọdai he tin to Isaia 25:7, 8 mẹ hẹnmẹ deji dọ Jiwheyẹwhe na yí huhlọn nudida tọn etọn zan nado wà dopo to azọ́njiawu hugan ojlẹ lẹpo tọn mẹ dọmọ: “Ewọ na ze okú mì to awhàngbigba mẹ; [Oklunọ Nupojipetọ Jehovah] nasọ súnsún dasin sọn nukun lẹpo mẹ; e nasọ dè vlẹko omẹ etọn lẹ tọn sọn aihọn lẹpo mẹ: na OKLUNỌ ko dọ ẹ.” To godo mẹ apọsteli Paulu yihodọ sọn wefọ ehe mẹ bo yí ì zan na hinhẹn omẹ kúkú lẹ gọwá ogbẹ̀, yèdọ oṣiọ lẹ finfọnsọnku Jiwheyẹwhe tọn. Azọ́njiawu nankọtọn die enẹ na yin!—1 Kọlintinu lẹ 15:51-54.
21. Azọ́njiawu tẹlẹ wẹ Jiwheyẹwhe na wà na oṣiọ lẹ?
21 Whẹwhinwhẹ́n devo he wutu dasin awubla tọn na busẹ wẹ yindọ awutuzọ̀n gbẹtọvi tọn lẹ na yin didesẹ. To whenuena Jesu tin to aigba ji, e hẹnazọ̀ngbọna mẹsusu—hùn nukun nukuntọ́nnọ tọn, otó tókunọ tọn, bosọ hẹn sẹkunọ lẹ jẹgangan. Johanu 5:5-9 dọ dọ e hẹnazọngbọna dawe de he ko yin sẹkunọ na owhe 38. Nupọntọ lẹ lẹndọ ehe yin nudabla de, kavi azọ́njiawu de. Podọ mọwẹ e yin! Ṣigba, Jesu dọna yé dọ onú jiawu dogọ wẹ oṣiọ lẹ finfọnsọnku etọn na yin dọmọ: “Avò vò mì na ehe wutu blo: na ojlẹ lọ ja, to ehe mẹ omẹ he tin to yọdo mẹ lẹpo na sè ogbè etọn, bo na tọnjẹgbonu; mẹhe wà dagbe lẹ hlan fọnsọnku ogbẹ̀ tọn.”—Johanu 5:28, 29.
22. Naegbọn wamọnọ po mẹhe yè to yasana lẹ po sọgan pọ́n nukọn hlan po todido po?
22 Enẹ na jọ dandan na mẹhe dopagbe etọn wẹ Jehovah. Mì ni yin hinhẹn deji dọ to whenuena e na yí huhlọn daho etọn zan bo deanana ẹn po sọwhiwhe po, kọdetọn lọ na jiawu. Psalm 72 dlẹnalọdo nuhe e na wà gbọn Visunnu-Ahọlu etọn lọ gblamẹ. Whenẹnu wẹ dodonọ na tọ́nkun. Jijọho na sugege. Jiwheyẹwhe na whlẹn wamọnọ po mẹhe tin to awufiẹsa mẹ lẹ po gán. E dopagbe dọmọ: “Gbado susugege na tin finẹ to osó lẹ ji; sinsẹ́n etọn nasọ to mùmù [taidi to Lẹbanọni hohowhenu tọn mẹ, NW ]: omẹ tòdaho mẹ tọn lẹ nasọ to vùnvùn di ogbé to aigba.”—Psalm 72:16.
23. Azọ́njiawu Jiwheyẹwhe tọn lẹ dona whàn mí nado wà etẹ?
23 E họnwun dọ, mí tindo whẹwhinwhẹ́n nado na ayidonugo hlan azọ́njiawu Jehovah tọn lẹpo—yèdọ nuhe e ko wà wayi lẹ, nuhe e to wiwà to egbehe lẹ, po nuhe e na wà to sọgodo sẹpọ lọ mẹ lẹ po. “Donanọ wẹ OKLUNỌ Jiwheyẹwhe, Jiwheyẹwhe Islaeli tọn, omẹ dopo he nọ wà [azọ́njiawu lẹ]. Donanọ wẹ oyín etọn gigonọ kakadoi: na aigba lẹpo ni gọ́ na gigo etọn. Niṣẹ, podọ Niṣẹ.” (Psalm 72:18, 19) Enẹ dona nọ yin hosọ hodọdopọ zohunhunnọ mítọn hẹ hẹnnumẹ lẹ po mẹdevo lẹ po to gbesisọmẹ. Mọwẹ, mì gbọ mí ni “lá gigo etọn to kosi lẹ ṣẹnṣẹn, azọ́njiawu etọn to gbẹtọ lẹ ṣẹnṣẹn.”—Psalm 78:3, 4; 96:3, 4.
Nawẹ Hiẹ Na Na Gblọndo Gbọn?
• Nawẹ kanbiọ heyin kinkanse Job lẹ zinnudo dogbó oyọnẹn gbẹtọvi tọn ji gbọn?
• Apajlẹ azọ́njiawu Jiwheyẹwhe tọn heyin nùzindeji to Job weta 37-41 mẹ tẹlẹ wẹ yinuwado hiẹ ji?
• Nawẹ mí dona yinuwa do to nulinlẹnpọndo delẹ to azọ́njiawu Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji godo?
[Yẹdide to weda 10]
Tadona tẹ kọ̀n wẹ hiẹ wá gando sọha susugege kùnkùn osin-agó tọn he tin po huhlọn dobunamẹ abi tọn po go?
[Asisa Yẹdide Tọn]
snowcrystals.net
[Yẹdide to weda 13]
Gbọ azọ́njiawu Jiwheyẹwhe tọn lẹ ni yin adà gbesisọ tọn hodọdopọ towe tọn