Sinsẹ̀n—Ale Tẹwẹ E Nọ Hẹnwa?
“YẸN sọgan nọma yin sinsẹ̀nnọ ṣogan bo yin mẹdagbe!” Linlẹn de niyẹn he gbayipe to mẹsusu ṣẹnṣẹn. Gbẹtọ dejidego, nugbodọtọ, podọ awuvẹmẹtọ susu ma nọ tindo ojlo to sinsẹ̀n mẹ. Di apajlẹ, to Whèyihọ-waji Europe tọn, omẹ vude poun wẹ nọ yì ṣọṣi to gbesisọ mẹ dile etlẹ yindọ suhugan yetọn wẹ sọalọakọ́n nado yise to Jiwheyẹwhe mẹ.a Etlẹ yin to Amérique Latine, Katoliki 15 jẹ 20 to kanweko ji poun wẹ nọ yì ṣọṣi to gbesisọ mẹ.
Taidi mẹsusu devo lẹ, vlavo linlẹn towe wẹ yindọ sinsẹ̀n ma nọ hẹn gbẹzan mẹtọn pọnte. Ṣigba, hiẹ sọ sọgan yọnẹn dọ to owhe susu die wayi, yèdọ to tọgbo towe lẹ whenu, suhugan gbẹtọ lẹ tọn wẹ nọ tẹdo sinsẹ̀n go hugan lehe e te do to egbehe. Nawẹ sinsẹ̀n hẹn nukundagbe he e nọ mọyi sọn mẹsusu dè dai bu gbọn? Be mẹde sọgan nọma yin sinsẹ̀nnọ ṣogan bo yin mẹdagbe ya? Be sinsẹ̀n de tin he sọgan hẹn ale wá na we ya?
Nuhewutu Mẹsusu Gbẹ́ Sinsẹ̀n Dai
Na owhe kanweko lẹ, suhugan mẹhe ylọ yede dọ Klistiani lẹ tọn wẹ yise dọ Jiwheyẹwhe nọ biọ tonusise to mí si. Yé nọ yì ṣọṣi nado mọ nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn yí, vlavo gbọn nuwiwa aṣa tọn he nọ yin anadena gbọn yẹwhenọ de dali kavi gbọn anademẹ nukọntọ de tọn gblamẹ. Nugbo wẹ dọ, mẹsusu yọnẹn dogbọn yẹnuwiwa sinsẹ̀nnọ lẹ tọn dali. Yé yọ́n adà he sinsẹ̀n yiwà to awhàn mẹ ganji gọna walọ gblezọn sinsẹ̀ngán delẹ tọn. Etomọṣo, suhugan gbẹtọ lẹ tọn nọ mọ dọ sinsẹ̀n lọsu to ede mẹ ma ylan gba. Mẹdevo lẹ yiwanna nudabla, aṣa, po húnhiho sinsẹ̀n lẹ tọn po; mẹdelẹ tlẹ sọ nọ mọ budonamẹ yasanamẹ kakadoi to zòmẹ tọn taidi nujọnu, yèdọ nuplọnmẹ de he ma sinai do Owe-wiwe ji. To godo mẹ, nujijọ susu wá diọ pọndohlan gbẹtọ lẹ tọn gando sinsẹ̀n go.
Nuplọnmẹ nulẹ tin yededenu tọn wá gbayipe. Mẹdelẹ kudeji dọ ogbẹ̀ wá gbọn kosọ dali matin nuyiwa Jiwheyẹwhe tọn. Suhugan sinsẹ̀n lẹ tọn gboawupo nado na kunnudenu he dutomẹji lẹ dọ Jiwheyẹwhe wẹ Asisa ogbẹ̀ tọn. (Psalm 36:9) Humọ, dile azọ́n nuyọnẹn wintinwintin tọn to nukọnyi, nuwadotana ayidego tọn lẹ to amasinzọnwiwa, tẹnsẹnamẹnu, po aliho hodọdopọ tọn lẹ po mẹ hẹn gbẹtọ lẹ lẹndọ lẹnunnuyọnẹn sọgan didẹ nuhahun lẹpo. To yidogọ mẹ, mẹsusu lẹndọ anademẹ lẹnunnuyọnẹntọ he nọ dindona haṣinṣan gbẹtọvi tọn lẹ po walọyizan gbẹtọ tọn plọntọ lẹ po tọn yọ́n hugan ṣọṣi lẹ tọn. Na nuhe dù ṣọṣi lẹ, yé gboawupo nado dohia hezeheze dọ osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn hihodo wẹ yin aliho dagbe hugan gbẹninọ tọn.—Jakobu 1:25.
Taidi kọdetọn de, sinsẹ̀n susu diọ nuplọnmẹ yetọn. Yẹwhenọ po nukọntọ lẹ po masọ nọ plọnmẹ dọ Jiwheyẹwhe nọ biọ tonusise to mí si ba. Kakatimọ, susu yetọn plọnmẹ dọ mẹdopodopo wẹ dona basi nudide dagbe po oylan po tọn na ede. To vivẹnudido mẹ nado mọ nukundagbe yí, nukọntọ sinsẹ̀n tọn delẹ sọalọakọ́n dọ Jiwheyẹwhe nọ kẹalọyi mẹdepope mahopọnna lehe e to gbẹzan etọn zan do. Nuplọnmẹ mọnkọtọn flin mí nuhe Biblu dọ dọdai etọn dọmọ: “Ojlẹ de na wá, bọ nuplọnmẹ titengbe lọ masọ na yọ́nsè na gbẹtọ lẹ ba; ṣigba yé na hodo ojlo yelọsu titi tọn, bo na bẹ nuplọnmẹtọ susugege pli na yede, bọ yé na nọ dọ nuhe yọ́nsè na yé lẹ na yé.”—2 Timoti 4:3, Alẹnuwema Yọyọ Fọngbe tọn.
Kakati nuplọnmẹ mọnkọtọn nido dọ̀n gbẹtọ lẹ, e yàn yé dogbé. Yé nọ kanse yede to paa mẹ dọmọ: ‘Eyin ṣọṣi lẹ tindo ayihaawe gando huhlọn Jiwheyẹwhe tọn nado dá nulẹ po nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn nado do osẹ́n lẹ ai po go, nawẹ ṣọṣi yìyì sọgan hẹn ale wá na mi gbọn? Naegbọn yẹn na do dovivẹnu nado zín nuplọnmẹ sinsẹ̀n tọn do ahun ovi ṣie lẹ tọn mẹ?’ Mẹhe to tintẹnpọn nado zan gbẹzan dagbe poun lẹ jẹ sinsẹ̀n pọnhlan ji taidi nuhe ma yin dandan. Yé gbẹ́ ṣọṣi lẹ dai bọ sinsẹ̀n masọ yin nujọnu to nukun yetọn mẹ ba. Etẹwẹ jọ bọ nuhe dona yin alenu wá lẹzun numadinu de poun? Biblu basi zẹẹmẹ ehe tọn to aliho he dutomẹji de mẹ.
Sinsẹ̀n Yin Yiyizan to Aliho Agọ̀ Mẹ
Apọsteli Paulu na avase Klistiani dowhenu tọn lẹ dọ mẹdelẹ na yí sinsẹ̀n Klistiani tọn zan nado jẹ yanwle ylankan lẹ kọ̀n. E dọmọ: “Ohla he dobu na biọ mì mẹ, mapò apó yìnte. Podọ to mìlọsu mẹ wẹ sunnusi lẹ na fọ́n sọn bo na to onú agọ̀ dọ, nado dọ̀n nuplọntọ lẹ do godo yetọn.” (Owalọ lẹ 20:29, 30) Dopo to mẹhe dọ “onú agọ̀” lẹ mẹ wẹ sinsẹ̀n-nuplọnmẹtọ Ṣọṣi Katoliki Lomu tọn lọ Augustin. Jesu ko plọn hodotọ etọn lẹ nado nọ hẹn mẹdevo lẹ tindo nujikudo gbọn hoyijlẹdohogo sọn Owe-wiwe mẹ dali. Ṣigba, Augustin sọtadona hodidọ Jesu tọn he yin kinkàndai to Luku 14:23 mẹ dọ, “Dọ̀n [yé] wá dandan” (sọgbe hẹ lẹdogbedevomẹ Alẹnuwema Yọyọ Fọngbe tọn) bo basi zẹẹmẹ etọn dọ nuhe sọgbe wẹ e yin nado yí huhlọn do hẹn gbẹtọ lẹ zun Klistiani. (Matiu 28:19, 20; Owalọ lẹ 28:23, 24) Augustin yí sinsẹ̀n zan nado deanana gbẹtọ lẹ.
Satani, angẹli atẹṣitọ de, wẹ to godo na yizan agọ̀ po hẹnflu sinsẹ̀n tọn po. E sisẹ́ sinsẹ̀nnọ lẹ to owhe kanweko tintan whenu nado tẹnpọn bo hẹn agun Klistiani tọn lẹ gblezọn. Biblu dọ gando omẹ enẹlẹ go dọmọ: “Apọsteli lalonọ wẹ omẹ mọnkọtọn lẹ, azọ́nwatọ oklọnọ, he nọ diọadana yede biọ apọsteli Klisti tọn lẹ mẹ. E masọ yin nujiawu de; na Satani lọsu nọ diọada zun angẹli hinhọ́n tọn. Enẹwutu e ma yin onú daho de eyin devizọnwatọ etọn lẹ ga yin mẹdiọada di devizọnwatọ dodo tọn lẹ.”—2 Kọlintinu lẹ 11:13-15.
Satani gbẹ́ nọ yí sinsẹ̀n he nọ sọalọakọ́n nado yin Klistiani, walọ dagbenọ, podọ hinhọ́n hẹnwatọ lẹ zan nado sọgan hẹn gbẹtọ lẹ kẹalọyi nujinọtedo etọn lẹ kakati nido yin Jiwheyẹwhe tọn lẹ. (Luku 4:5-7) Hiẹ sọgan ko doayi e go dọ sinsẹ̀ngán susu to egbehe nọ yí sinsẹ̀n zan nado ze yedelẹ daga po tẹnmẹ-yinkọ gbóogbó lẹ po podọ nado mọ akuẹ yí sọn sinsẹ̀ntọ hatọ yetọn lẹ si. Gandudu lẹ lọsu ko yí sinsẹ̀n zan nado diọlinlẹnna tovi lẹ nado yí yede do sanvọ́ to awhàngbenu.
Lẹgba nọ yí sinsẹ̀n zan tlala hugan lehe suhugan gbẹtọ lẹ tọn lẹndo. Hiẹ sọgan lẹndọ sinsẹ̀nnọ zohunhun agọ̀nọ kleun delẹ janwẹ to lẹndai Satani tọn lẹ hẹndi. Ṣigba, sọgbe hẹ nuhe Biblu dọ, mẹhe “yè nọ ylọ Lẹgba, podọ Satani . . . to aihọn lẹpo klọ.” Biblu sọ dọmọ: “Aihọn lẹpo [wẹ] mlọnai to mẹylankan lọ mẹ.” (Osọhia 12:9; 1 Johanu 5:19) Nukun tẹwẹ Jiwheyẹwhe nọ yí do pọ́n sinsẹ̀n he nọ yin yiyizan gbọn nukọntọ he nọ jlo nado dọ̀n gbẹtọ lẹ do godo yede tọn poun lẹ dali?
‘Etẹwẹ Yẹn Na Yí do Wà?’
Eyin walọ sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn delẹ tọn nọ hẹn we jọsi, yọnẹn dọ Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ lọ ma nọ hùnhomẹ do yé go paali. Mẹylọhodotọklisti nọ sọalọakọ́n dọ emi ko nùalẹ hẹ Jiwheyẹwhe; nudopolọ wẹ Islaeli hohowhenu tọn lọsu sọalọakọ́n dọ. Yé omẹ awe lẹ ko gboawupo nado yin nugbonọ. Enẹwutu, whẹgbledomẹ Jehovah tọn sọta Islaeli sọ gando Mẹylọhodotọklisti go to egbehe ga. Jehovah dọmọ: “Yé ma to ayipa ohó ṣie lẹ go, podọ gbedide ṣie lẹ, yé gbẹkọ yé go. Etẹwẹ yẹn na yí nuwhẹ́nkun he yin hinhẹnwa sọn Ṣeba do wà . . . ? Avọ́sinsan mìtọn lẹ ma nọ hẹn homẹhun mi.” (Jẹlemia 6:19, 20, TOB ) Jiwheyẹwhe ma kẹalọyi sinsẹ̀n-bibasi yẹnuwatọ lọ lẹ tọn gba. E ma tindo ojlo to nuwiwa aṣa tọn po odẹ̀ yetọn lẹ po mẹ. E dọna Islaeli dọmọ: “Hùnwhẹ dadai mìtọn [wẹ] ayiha ṣie gbẹwanna: tukla wẹ yé yin hlan mi; nudikọna mi nado yí yé. Whenuena mì dlẹn alọ mìtọn, yẹn na yí nukun ṣie whlá do mì: nugbo, whenuena mì hodẹ̀ susu, yẹn ma na sè.”—Isaia 1:14, 15.
Be Jehovah nọ kẹalọyi hùnwhẹ he sinsẹ̀n lẹ nọ dohia taidi hùnwhẹ Klistiani tọn ṣigba he nọ gbògbéna yẹwhe lalo lẹ to dowhenu wẹ ya? Be e nọ dotoaina odẹ̀ sinsẹ̀ngán he nọ hẹn nuplọnmẹ Klisti tọn flu lẹ tọn ya? Be Jiwheyẹwhe nọ kẹalọyi sinsẹ̀n depope he gbẹkọ gbedide etọn go ya? Hiẹ sọgan tindo nujikudo dọ e nọ yinuwa hlan aṣa ṣọṣi tọn lẹ to egbehe kẹdẹdile e yinuwa do hlan avọ́sinsan Islaeli hohowhenu tọn he go e dọ gando dọmọ: ‘Etẹwẹ yẹn na yí do wà?’
Etomọṣo, Jehovah nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n sinsẹ̀n he nọ yin bibasi to nugbo mẹ gbọn gbẹtọ ahundoponọ lẹ dali. Homẹ Jiwheyẹwhe tọn nọ hùn eyin gbẹtọ lẹ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia na nuhe yé nọ mọyi sọn e dè lẹ. (Malaki 3:16, 17) To whelọnu lo, be hiẹ sọgan nọma yin Jiwheyẹwhe sẹ̀ntọ ṣogan bo yin mẹdagbe ya? Eyin mẹde ma nọ wà nudepope na mẹjitọ owanyinọ etọn lẹ, e na vẹawuna ẹn nado suwhẹna ede taidi mẹdagbe, kavi e ma yin mọwẹ? Be mẹhe ma nọ wà nudepope na Jiwheyẹwhe sọgan yin mẹdagbe ya? Lẹnpọn dagbenu wẹ e na yin nado do ojlo nujọnu tọn hia to Jiwheyẹwhe nugbo lọ mẹ, mẹhe yin dowatọ ogbẹ̀ tọn. To hosọ he bọdego mẹ, mí na mọ lehe sinsẹ̀n-bibasi nugbo nọ gbògbéna Jiwheyẹwhe bosọ nọ hẹn ale wá na mí do.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a “Owhe 1960 lẹ . . . dohiagona bẹjẹeji doyiyi sinsẹ̀n tọn to otò susu mẹ.”—The Decline of Christendom in Western Europe, 1750-2000.
[Yẹdide to weda 4]
Be ṣọṣi lẹ ko do kunnudenu hia dọ Jiwheyẹwhe wẹ dá onú lẹpo ya?
[Yẹdide to weda 5]
Be afọzedaitọ Jiwheyẹwhe tọn de sọgan tin to otẹn ehe nkọ mẹ ya?
[Yẹdide to weda 5]
Nukun tẹwẹ Jiwheyẹwhe nọ yí do pọ́n hùnwhẹ ehe nkọtọn?
[Asisa Yẹdide tọn]
AP Photo/Georgy Abdaladze