Dọdai Hosea Tọn Nọ Gọalọna Mí Nado Zinzọnlin hẹ Jiwheyẹwhe
“Yé na nọ zinzọnlin hodo OKLUNỌ.”—HOSEA 11:10.
1. Wadohia yẹhiadonu tọn tẹwẹ tin to owe Hosea tọn mẹ?
BE A yiwanna wadohia he bẹ ojlofọndotenamẹtọ lẹ po nujijọ he whànmẹ lẹ po hẹn ya? Owe Biblu tọn heyin Hosea bẹ wadohia yẹhiadonu tọn de hẹn.a Wadohia enẹ do ninọmẹ he tin to whẹndo yẹwhegán Jiwheyẹwhe tọn Hosea tọn mẹ lẹ hia bosọ gando alọwle yẹhiadonu tọn he Jehovah basi hẹ Islaeli hohowhenu tọn gbọn alẹnu Osẹ́n Mose tọn gblamẹ go.
2. Etẹwẹ mí yọnẹn gando Hosea go?
2 Bẹjẹeji wadohia ehe tọn tin to Hosea weta 1 mẹ. E taidi dọ lẹdo ahọluduta whẹndo-ao Islaeli tọn (he sọ nọ yin yiylọdọ Eflaimi heyin yinkọ hẹnnu he sù hugan to akọta lọ mẹ tọn) mẹ wẹ Hosea nọ̀. E dọ dọdai to gandudu ahọlu ṣinawe he gbọngodo to Islaeli lẹ tọn whenu podọ to azán Ahọlu Uzia, Jotami, Ahazi, po Hẹzekia Juda tọn po tọn lẹ gbè. (Hosea 1:1) Gbọnmọ dali, e whè gbau Hosea dọ dọdai na owhe 59. Dile etlẹ yindọ owe he yinkọ etọn yin didona lọ yin tadona ojlẹ vude to owhe 745 J.W.M. godo, e yọn-na-yizan to egbehe, dile livi susu gbẹtọ lẹ tọn to afọdona nuyiwa he taidi dehe yin didọdai dọmọ: “Yé na nọ zinzọnlin hodo OKLUNỌ.”—Hosea 11:10.
Nuhe Bladopọ Owe lọ Tọn Dohia
3, 4. Basi zẹẹmẹ nuhe Hosea weta 1 jẹ 5 bẹhẹn tọn to kleun mẹ.
3 Bladopọ kleun Hosea weta 1 jẹ 5 tọn na hẹn gbemima mítọn lodo nado zinzọnlin hẹ Jiwheyẹwhe gbọn yise yiyizan po nuyiwa sọgbe hẹ ojlo etọn po dali. Mahopọnna dọ tòmẹnu ahọluduta Islaeli tọn lẹ huwhẹ̀ ayọdide gbigbọmẹ tọn, Jiwheyẹwhe na do lẹblanu hia yé eyin yé lẹnvọjọ. Ehe yin didohia to aliho he mẹ Hosea yinuwa hẹ asi etọn Gomẹli te. To whenuena e ko ji ovi dopo na yẹwhegán lọ godo, e taidi dọ e ji ogavi awe. Ṣogan, Hosea gọ̀ ẹ yí, kẹdẹdile Jehovah jlo nado do lẹblanu hia Islaelivi he lẹnvọjọ lẹ do.—Hosea 1:1–3:5.
4 Jehovah tindo nudindọn kavi whẹho de sọta Islaeli na nugbo, dagbewanyi, kavi oyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn ma tin to otò lọ mẹ wutu. E na hẹn Islaeli boṣiọ-sẹ̀ntọ po ahọluduta tasinyẹntọ Juda tọn po nado dogbè. Ṣigba, eyin omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tin to “nukunbibia” mẹ, yé nọ dín Jehovah.—Hosea 4:1–5:15.
Wadohia lọ Gbloada Dogọ
5, 6. (a) Nawẹ ahọluduta whẹndo-ao Islaeli tọn peve to galilọ mẹ sọ? (b) Naegbọn avase he yin nina Islaeli hohowhenu tọn yọn-na-yizan na mí?
5 Jiwheyẹwhe degbena Hosea dọmọ: “Yì, yí asi de hlan [dewe] sọn galọtọ ovi galọtọ lẹ tọn mẹ: na aigba lọ basi galilọ, finfọ́nyì sọn OKLUNỌ dè.” (Hosea 1:2) Nawẹ Islaeli peve to galilọ mẹ sọ? Mí yin didọna dọ: ‘Gbigbọ galilọ tọn ko hẹn omẹ ahọluduta whẹndo-ao lọ tọn lẹ nado buali, yé ko sọ lọga do yì sọn Jiwheyẹwhe yetọn glọ. Viyọnnu mìtọn lẹ lọga, podọ asidadaliho mìtọn lẹ sọ deayọ. Na nuhe dù sunnu lẹ yelọsu yì apadopo po galọtọ lẹ po, podọ yé sọ sanvọ́ po galọtọ lẹ po.’—Hosea 4:12-14.
6 Galilọ, to agbasa-liho podọ to gbigbọ-liho, ko lẹzun aihundanu to Islaeli. Enẹwutu Jehovah na “dla” Islaelivi lẹ pọ́n, kavi hẹn yé nado dogbè. (Hosea 1:4; 4:9) Avase ehe yọn-na-yizan na mí, na Jehovah na hẹn mẹhe to mahẹ tindo to fẹnnuwiwa po sinsẹ̀n-bibasi mawé po mẹ to egbehe lẹ nado dogbè. Ṣigba mẹhe to zọnlinzin hẹ Jiwheyẹwhe lẹ nọ hodo nujinọtedo sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke etọn tọn lẹ bosọ yọnẹn dọ “ayọdetọ de . . . ma tindo ogú to ahọludu Klisti tọn po Jiwheyẹwhe tọn po mẹ gba.”—Efesunu lẹ 5:5; Jakobu 1:27.
7. Etẹwẹ alọwle Hosea po Gomẹli po tọn nọtena?
7 E họnwun dọ Gomẹli tin to alọji to whenuena Hosea wlealọ hẹ ẹ, podọ asi nugbonọ de wẹ e yin to ojlẹ he mẹ e “ji visunnu de na ẹn” te. (Hosea 1:3) Mọdopolọ, dile e yin didohia to wadohia yẹhiadonu tọn lọ mẹ do, ojlẹ vude to whenuena Jiwheyẹwhe tún Islaelivi lẹ dote sọn kanlinmọgbenu Egipti tọn mẹ to 1513 J.W.M. godo, e basi alẹnu he taidi gbemima alọwle yẹyinọ de tọn hẹ yé. Gbọn gbeyiyina alẹnu lọ dali, Islaeli dopagbe nado yin nugbonọ na “asu” etọn, Jehovah. (Isaia 54:5) Mọwẹ, alọwle yẹhiadonu tọn ehe to Islaeli po Jiwheyẹwhe po ṣẹnṣẹn wẹ alọwle yẹyinọ Hosea po Gomẹli po tọn nọtena. Ṣigba, lehe nulẹ wá diọ to nukọn mẹ do sọ!
8. Nawẹ ahọluduta whẹndo-ao Islaeli tọn wá aimẹ gbọn, podọ etẹwẹ hiẹ sọgan dọ dogbọn sinsẹ̀n-bibasi etọn dali?
8 Asi Hosea tọn “sọ mọhò devo, bo ji viyọnnu de.” Gomẹli sọgan ko mọho viyọnnu enẹ po ovi devo he e ji to enẹgodo po tọn gbọn ayọdide dali. (Hosea 1:6, 8) To whenuena e yindọ Gomẹli nọtena Islaeli, hiẹ sọgan kanse dọ, ‘Nawẹ Islaeli wá lẹzun ayọdetọ gbọn?’ To owhe 997 J.W.M., whẹndo Islaeli tọn ao klan yedelẹ dovo sọn whẹndo hùwaji tọn lẹ he yin Juda po Bẹnjamini po go. Sinsẹ̀n-bibasi oyìnvu tọn yin didoai to ahọluduta whẹndo-ao agewaji Islaeli tọn mẹ na mẹhe to finẹ lẹ nikaa yì Juda nado sẹ̀n Jehovah to tẹmpli etọn mẹ to Jelusalẹm. Sinsẹ̀n-bibasi yẹwhe lalo Baali tọn, po aṣa fẹnnuwiwa tọn etọn lẹ po, wá doadọ̀do to Islaeli.
9. Dile e yin didọdai to Hosea 1:6 mẹ do, etẹwẹ jọ do Islaeli go?
9 To whenuena Gomẹli ji ovi etọn awetọ he sọgan ko yin ogavi de, Jiwheyẹwhe dọna Hosea dọmọ: “Ylọ oyín etọn Lo-luhama [he zẹẹmẹdo “Ewọ Ma Mọ Lẹblanu Yí”]: na yẹn ma to nasọ tindo lẹblanu to owhé Islaeli tọn ji ba gba, na yẹn na [bẹ yé yì dandan].” (Hosea 1:6) Jehovah ‘bẹ yé yì’ to whenuena Assilianu lẹ hẹn Islaelivi lẹ yì kanlinmọgbenu to owhe 740 J.W.M. Etomọṣo, Jiwheyẹwhe do lẹblanu hia ahọluduta whẹndo-awe Juda tọn bo whlẹn ẹn, ṣigba e ma yin gbọn ogába, ohí, awhàn, osọ́ lẹ, kavi osọ́nọ lẹ dali gba. (Hosea 1:7) To zánto dopo mẹ to owhe 732 J.W.M., angẹli dopo gee hù awhànfuntọ Assilia tọn 185 000 he to budona tòdaho tatọ-tònọ Juda tọn, Jelusalẹm.—2 Ahọlu lẹ 19:35.
Whẹho He Jehovah Tindo Sọta Islaeli
10. Etẹwẹ ayọdide Gomẹli tọn dohia?
10 Gomẹli jo Hosea do bo lẹzun ‘asi galọtọ de,’ bo gbọn nugbonọ-mayin dali dà sunnu devo. Ehe do lehe ahọluduta Islaeli tọn biọ alẹnu tonudidọ tọn mẹ hẹ akọta boṣiọ-sẹ̀ntọ lẹ bo wá jẹ ginganjẹ yé go ji do hia. Kakati nado pà Jehovah, Islaeli pà yẹwhe akọta mọnkọtọn lẹ tọn na dona he e mọyi to agbasa-liho lẹ bo gbà alẹnu alọwle etọn tọn hẹ Jiwheyẹwhe gbọn mahẹ tintindo to sinsẹ̀n-bibasi lalo mẹ dali. Abajọ Jehovah tindo whẹho de sọta akọta ayọdetọ gbigbọmẹ tọn lọ!—Hosea 1:2; 2:2, 12, 13.
11. Etẹwẹ jọ do alẹnu Osẹ́n tọn lọ go to whenuena Jehovah dike bọ Islaeli po Juda po yin hinhẹn yì kanlinmọgbenu?
11 Ahọ́ tẹwẹ Islaeli sú na Klunọ he taidi Asu etọn jijodo? Jiwheyẹwhe hẹn ẹn “wá biọ zungbo” Babilọni tọn mẹ, yèdọ akọta he gbawhàn Assilia tọn, fie Islaelivi lẹ ko yin bibẹ yì taidi kanlinmọ to owhe 740 J.W.M. (Hosea 2:14) To whenuena Jehovah hẹn ahọluduta whẹndo-10 tọn lọ wá opodo, e ma zẹhudo alẹnu alọwle etọn tọn hẹ akọta dowhenu whẹndo-12 Islaeli tọn ji gba. Na nugbo tọn, to whenuena Jiwheyẹwhe jo Jelusalẹm do nado yin vivasudo gbọn Babilọninu lẹ dali to owhe 607 J.W.M. bo dike bọ omẹ Juda tọn lẹ lẹzun kanlinmọ, e ma sánkanna alẹnu Osẹ́n Mose tọn he gblamẹ whẹndo-12 Islaeli tọn ko biọ alọwle yẹhiadonu tọn de mẹ hẹ ẹ te gba. Kiki to whenue nukọntọ Ju lẹ tọn gbẹ́ Jesu Klisti dai bo hù i to owhe 33 W.M. godo wẹ haṣinṣan enẹ yin alọdotena.—Kọlọsinu lẹ 2:14.
Jehovah Dotuhomẹna Islaeli
12, 13. Etẹwẹ yin nuagokun Hosea 2:6-8 tọn, podọ nawẹ ohó enẹlẹ gando Islaeli go gbọn?
12 Jiwheyẹwhe dotuhomẹna Islaeli nado “de galilọ etọn lẹ sẹ,” ṣigba ewọ jlo nado hodo owanyinọ etọn lẹ yì. (Hosea 2:2, 5) “Enẹwutu,” wẹ Jehovah dọ, “doayi e go, yẹn na yí owùn lẹ do dopá glọn aliho towe, yẹn nasọ basi opá de do e ji, na ewọ ma nado mọ omọ́ etọn lẹ. Ewọ nasọ hodo owanyinọ etọn lẹ to godo, ṣigba ewọ ma na plá yé gba; ewọ na dín yé ṣigba ma na mọ yé gba: whenẹnu wẹ ewọ na dọmọ, Yẹn na yì bo lẹgọ do asu ṣie tintan dè; na e yin pọnte to yẹn dè whenẹnu hú dinvie. Na ewọ ma yọnẹn dọ yẹn na gbado lọ ẹ gba, po ovẹn po, po amì po, bosọ hẹn fataka po sika po jideji hlan ẹn, he yé basi do boṣiọ Baali tọn mẹ [kavi, he yé yí do wleawuna boṣiọ Baali tọn de].”—Hosea 2:6-8.
13 Dile etlẹ yindọ Islaeli dín alọgọ sọn akọta he ko yin “owanyinọ” etọn lẹ dè, depope to yé mẹ ma penugo nado gọalọna ẹn gba. E yin ginglọn taidi dọ owùn he ma yọ́n dasá lẹ wẹ lẹdo e nkọtọn, sọmọ bọ yé ma penugo nado gọalọna ẹn to aliho depope mẹ. To whenuena Assilianu lẹ ko dosla lẹdo e na owhe atọ̀n godo, tòdaho tatọ-tònọ etọn, Samalia, jai to owhe 740 J.W.M., bọ ahọluduta whẹndo-ao tọn lọ masọ yin vivọ́ doai gbede ba. To Islaelivi kanlinmọ lọ lẹ ṣẹnṣẹn, mẹdopodopo delẹ poun wẹ na mọ dọ nulẹ pọnte taun to ojlẹ he mẹ tọgbo yetọn lẹ sẹ̀n Jehovah te. Pipotọ enẹ na gbẹ́ sinsẹ̀n-bibasi Baali tọn dai bo na dín haṣinṣan alẹnu tọn he yin hinhẹn jẹ yọyọ de hẹ Jehovah.
Nuagokun Wadohia lọ Tọn Devo
14. Naegbọn Hosea gọ̀ kanṣiṣa alọwle tọn hẹn jẹ yọyọ hẹ Gomẹli?
14 Nado mọnukunnujẹ kanṣiṣa he tin to ninọmẹ whédo Hosea tọn po haṣinṣan Islaeli tọn hẹ Jehovah po ṣẹnṣẹn mẹ dogọ, lẹnnupọndo hogbe helẹ ji: “OKLUNỌ sọ dọ hlan mi dọ, Sọ vọ́ yì, yiwanna yọnnu mẹyiwanna de sọn asu etọn dè, ganṣo yọnnu ayọdetọ de.” (Hosea 3:1) Hosea setonuna gbedide ehe gbọn vivọ́ Gomẹli họ̀ sọn dawe he e ko to ninọ̀ hẹ dai si dali. Enẹgodo, Hosea dotuhomẹna asi etọn vẹkuvẹku dọmọ: “Hiẹ na dọngbàn na mi azán susu; hiẹ ma na lọga gba, podọ hiẹ ma nasọ yin asi mẹdepope tọn gba.” (Hosea 3:2, 3) Gomẹli kẹalọyi mẹplọnlọ ehe, bọ Hosea hẹn kanṣiṣa alọwle tọn jẹ yọyọ hẹ ẹ. Nawẹ ehe gando nuyiwa Jiwheyẹwhe tọn hẹ omẹ Islaeli po Juda po tọn lẹ go gbọn?
15, 16. (a) Etẹwẹ akọta Jiwheyẹwhe tọn he go e ko domẹplọnlọ dona wà nado mọ lẹblanu yí? (b) Nawẹ Hosea 2:18 ko mọ hẹndi yí gbọn?
15 To whenuena tòmẹnu Islaeli po Juda po tọn lẹ tin to kanlinmọgbenu to Babilọni, Jiwheyẹwhe yí yẹwhegán etọn lẹ zan nado ‘yí homẹmiọn do dọho hlan yé.’ Nado mọ lẹblanu Jiwheyẹwhe tọn yí, omẹ etọn lẹ dona do lẹnvọjọ hia bo lẹkọ do Klunọ he taidi Asu yetọn dè, kẹdẹdile Gomẹli lẹgọ do asu etọn dè do. Enẹgodo Jehovah na de akọta lọ he taidi asi etọn he go e ko domẹplọnlọ sọn “zungbo” Babilọni tọn mẹ bo hẹn ẹn gọwá Juda po Jelusalẹm po mẹ. (Hosea 2:14, 15) E hẹn opagbe enẹ di to owhe 537 J.W.M.
16 Jiwheyẹwhe sọ hẹn opagbe ehe di: “Yẹn na basi alẹnu de na yé hẹ gbekanlin danji tọn lẹ, podọ hẹ ohẹ̀ olọn tọn lẹ, podọ hẹ nuhe nọ lìn aigba tọn lẹ: yẹn bo nasọ wẹ́n ogába po ohí po po awhànfunfun po sọn aigba lọ mẹ, bo nasọ hẹn yé nado mlọnai blẹo.” (Hosea 2:18) Pipotọ Juvi he lẹkọyi aigba yetọn ji lẹ nọ̀ blẹo mẹ, bo ma dibusi kanlin depope. Dọdai ehe sọ mọ hẹndi de yí to 1919 W.M., whenuena pipotọ Islaeli gbigbọmẹ tọn lọ yin tuntundote sọn ‘Babilọni Daho,’ yèdọ ahọluigba aihọn tọn heyin sinsẹ̀n lalo tọn mẹ. Todin yé tin to blẹo mẹ bo to gbẹnọ to paladisi gbigbọmẹ tọn de mẹ hẹ gbẹdohẹmẹtọ yetọn lẹ, he to nukundo nado nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji. Jijọ kanlinjọmẹ tọn lẹ ma tin to Klistiani nugbo ehelẹ ṣẹnṣẹn gba.—Osọhia 14:8; Isaia 11:6-9; Galatianu lẹ 6:16.
Yí Nuplọnmẹ lọ lẹ do Ahun Mẹ
17-19. (a) Jẹhẹnu Jiwheyẹwhe tọn tẹlẹ wẹ mí yin tulina nado hodo tofi? (b) Nawẹ lẹblanu po awuvẹmẹ Jehovah tọn po dona yinuwado mí ji gbọn?
17 Lẹblanunọ po awuvẹmẹtọ po wẹ Jiwheyẹwhe, podọ mílọsu dona hodo apajlẹ etọn. Nuplọnmẹ dopo niyẹn sọn weta tintan Hosea tọn lẹ mẹ. (Hosea 1:6, 7; 2:23) Ojlo tintindo Jiwheyẹwhe tọn nado do lẹblanu hia Islaelivi he lẹnvọjọ lẹ sọgbe hẹ howhinwhẹn gbọdo he dọmọ: “Ewọ he ṣinyọnnudo ylanwa etọn ma na wà dagbe: ṣigba mẹdepope he yigbe bosọ jo e dai na mọ lẹblanu” yí. (Howhinwhẹn lẹ 28:13) Homẹmiọnnamẹnu devo na ylanwatọ he lẹnvọjọ lẹ wẹ hogbe psalm-kantọ lọ tọn lẹ dọmọ: “Avọ́ Jiwheyẹwhe tọn wẹ otù gbigbà; ayiha gbigbà finfinyọ́n, Jiwheyẹwhe E, hiẹ ma to na vlẹ gba.”—Psalm 51:17.
18 Dọdai Hosea tọn zinnudo awuvẹmẹ po lẹblanu Jiwheyẹwhe he sẹ̀n mí te tọn po ji. Eyin mẹdelẹ tlẹ zẹ̀ sọn aliho dodo tọn etọn lẹ ji, yé sọgan lẹnvọjọ bo lẹkọ. Eyin yé wàmọ, Jehovah nọ kẹalọyi yé. E do lẹblanu hia mẹhe lẹnvọjọ to akọta Islaeli tọn he e ko wlealọ hẹ to yẹhiadonu-liho mẹ lẹ. Dile etlẹ yindọ yé vẹtolina Jehovah bo ‘hẹn awusinyẹn Mẹwiwe Islaeli tọn lọ, ewọ do lẹblanu hia bo nọ flindọ agbasalan wẹ yé.’ (Psalm 78:38-41) Lẹblanu mọnkọtọn dona whàn mí nado to zọnlinzin hẹ Jiwheyẹwhe awuvẹmẹtọ mítọn, Jehovah zọnmii.
19 Mahopọnna dọ ylando lẹ taidi mẹhuhu, ajojijẹ, po ayọdide po gbayipe to Islaeli, Jehovah “yí homẹmiọn do dọho hlan ẹn,” kavi dọho na ahun etọn. (Hosea 2:14; 4:2) Ahun mílọsu lẹ tọn dona yin whinwhàn podọ haṣinṣan pẹkipẹki mítọn hẹ Jehovah dona yin hinhẹn lodo dile mí to nulẹnpọndo lẹblanu po awuvẹmẹ etọn po ji. Enẹwutu, mì gbọ mí ni kanse mídelẹ dọ: ‘Nawẹ yẹn sọgan hodo apajlẹ lẹblanu po awuvẹmẹ Jehovah tọn po dogọ to nuyiwa ṣie hẹ mẹdevo lẹ mẹ gbọn? Eyin Klistiani hatọ he ko ṣinuwa do mi de biọ jona, be yẹn nọ wleawu nado jonamẹ dile Jiwheyẹwhe nọ wà do ya?’—Psalm 86:5.
20. Na apajlẹ dopo nado dohia dọ mí dona tindo jidide to todido he Jiwheyẹwhe na mí mẹ.
20 Jiwheyẹwhe nọ namẹ todido nujọnu tọn. Di apajlẹ, e dopagbe dọmọ: ‘Yẹn na yí agbàdo Akọli tọn na ẹn taidi ohọ̀n todido tọn de.’ (Hosea 2:15) Titobasinanu hohowhenu tọn he taidi asi Jehovah tọn tindo todido dejidego lọ nado yin hinhẹngọwa aigba etọn ji, fie “agbàdo Akọli tọn” tin te. Hẹndi dọdai enẹ tọn, to owhe 537 J.W.M., na mí whẹwhinwhẹ́n dagbe nado jaya to todido dejidego he Jehovah zedonukọnna mí lọ mẹ.
21. Adà tẹwẹ oyọnẹn nọ yiwà to zọnlinzinzin hẹ Jiwheyẹwhe mẹ?
21 Nado zindonukọn to zọnlinzinzin hẹ Jiwheyẹwhe mítọn mẹ, mí dona nọ plọnnu dogbọn ewọ dali bo yí oyọnẹn ehe zan to gbẹzan mítọn mẹ. Oyọnẹn Jehovah tọn hán taun to Islaeli. (Hosea 4:1, 6) Ṣogan, mẹdelẹ ylọ nuplọnmẹ Jiwheyẹwhe tọn dọ nujọnu, bo yinuwa sọgbe hẹ ẹ, bosọ mọ dona susu yí. Hosea yin dopo to yé mẹ. Mọ wẹ e sọ yin do na omẹ 7 000 he ma dẹ́ kligonu hlan Baali to azán Elija tọn gbè lẹ. (1 Ahọlu lẹ 19:18; Lomunu lẹ 11:1-4) Pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn mílọsu tọn na nuplọnmẹ Jiwheyẹwhe tọn na gọalọna mí nado to zọnlinzin hẹ Jiwheyẹwhe zọnmii.—Psalm 119:66; Isaia 30:20, 21.
22. Nukun tẹwẹ mí dona yí do pọ́n atẹṣiṣi?
22 Jehovah nọ donukun dọ mẹhe to nukọntọ yin to omẹ etọn lẹ ṣẹnṣẹn lẹ ni gbẹ́ atẹṣiṣi dai. Ṣigba, Hosea 5:1 dọmọ: “Sè ehe, mì yẹwhenọ lẹ emi, bo tuntoai, mì owhé Islaeli tọn lẹ emi, bosọ na otó hiẹ owhé ahọlu tọn E, na mìwlẹ go wẹ whẹdida lọ te; na mìwlẹ ko yin omọ̀ de to Mizpa, podọ odọ̀ [he] yè dlẹn de to Taboli ji.” Nukọntọ atẹṣitọ lẹ yin omọ̀ po odọ̀ po na Islaelivi lẹ, bo klọ yé nado doalọ to boṣiọ-sinsẹ̀n mẹ. Vlavo Osó Taboli po nọtẹn de he nọ yin Mizpa po wẹ yin ahọnkan sinsẹ̀n-bibasi lalo enẹ tọn lẹ.
23. Nawẹ hiẹ ko mọaleyi sọn dogbapọn Hosea weta 1 jẹ 5 tọn mẹ gbọn?
23 Kakajẹ din, dọdai Hosea tọn ko dohia mí dọ Jehovah yin Jiwheyẹwhe lẹblanunọ de he nọ namẹ todido bosọ nọ dona mẹhe yí nuplọnmẹ etọn zan bo gbẹ́ atẹṣiṣi dai lẹ. Enẹwutu, taidi Islaelivi hohowhenu tọn he lẹnvọjọ lẹ, mì gbọ mí ni dín Jehovah bo nọ dovivẹnu to whepoponu nado hẹn homẹ etọn hùn. (Hosea 5:15) Gbọn mọwiwà dali, mí na gbẹ̀n dagbe bo nasọ tindo ayajẹ mayọnjlẹ gọna jijọho he mẹhe nọ zinzọnlin hẹ Jiwheyẹwhe po nugbonọ-yinyin po lẹ nọ duvivi etọn.—Psalm 100:2; Filippinu lẹ 4:6, 7.
[Nudọnamẹ odò tọn]
a Wadohia yẹhiadonu tọn de tin to Galatianu lẹ 4:21-26 mẹ. Gando wadohia enẹ go, pọ́n Étude perspicace des Écritures, Bladopọ 2, weda 677-8, he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ zinjẹgbonu.
Nawẹ Hiẹ Na Na Gblọndo Gbọn?
• Etẹwẹ alọwle Hosea po Gomẹli po tọn nọtena?
• Naegbọn Jehovah tindo whẹho de sọta Islaeli?
• Nuplọnmẹ tẹwẹ yinuwado jiwe to Hosea weta 1 jẹ 5 mẹ?
[Yẹdide to weda 18]
Be hiẹ yọ́n mẹhe asi Hosea tọn nọtena ya?
[Yẹdide to weda 19]
Assilianu lẹ gbawhàn Samalia tọn to owhe 740 J.W.M.
[Yẹdide to weda 20]
Gbẹtọ ayajẹnọ lẹ lẹkọwa aigba yetọn ji