“Eyin Jiwheyẹwhe Tin Na Mí, Mẹnu Wẹ Tin Agọ̀ Do Mí Go?”
“Etẹ ka wẹ mí na dọ do onú helẹ go lò? Eyin Jiwheyẹwhe tin na mí, mẹnu wẹ tin agọ̀ do mí go?”—LOMUNU LẸ 8:31.
1. Mẹnu lẹ wẹ tọ́nsọn Egipti hẹ Islaelivi lẹ, podọ etẹwẹ whàn yé nado wàmọ?
TO WHENUENA Islaelivi lẹ tin to aliho ji sọn Egipti hlan mẹdekannujẹ to owhe 215 yiyizan to Egipti godo, he suhugan ojlẹ enẹ tọn yin yiyizan taidi kanlinmọ, “mẹsusu flusọ́ hẹji yì hẹ yé ga.” (Eksọdusi 12:38) Mẹhe mayin Islaelivi ehelẹ ko tindo numimọ azọ̀nylankan budonamẹ tọn ao he hẹn vasudo sinsinyẹn wá Egipti ji bosọ hẹn ovlẹko wá yẹwhe lalo etọn lẹ ji. To ojlẹ dopolọ mẹ, yé ko mọ—titengbe sọn azọ̀nylankan ẹnẹtọ lọ mẹ sọyi—nugopipe Jehovah tọn nado basi hihọ́na omẹ etọn lẹ. (Eksọdusi 8:23, 24) Dile etlẹ yindọ oyọnẹn yetọn gando lẹndai Jehovah tọn lẹ go tindo dogbó, onú dopo tin he yé yọnẹn: Yẹwhe Egipti tọn lẹ ko gboawupo nado basi hihọ́na Egiptinu lẹ, to whenuena Jehovah ko do ede hia taidi huhlọnnọ do ota Islaelivi lẹ tọn mẹ.
2. Naegbọn Lahabi do nọgodona amẹ́ Islaeli tọn lẹ, podọ etẹwutu wẹ jidide etọn to Jiwheyẹwhe yetọn mẹ mayin do asisa agọ̀ mẹ?
2 Owhe kande to godo mẹ, ojlẹ vude whẹpo Islaelivi lẹ do biọ aigba Pagbe tọn ji, mẹjẹmẹtẹnmẹ Mose tọn, Jọṣua, do sunnu awe hlan nado bẹ̀ aigba lọ pọ́n. To finẹ yé dukosọhẹ Lahabi, yèdọ tovi Jẹliko tọn de. Sọn nuhe e ko sè gando nuyiwa huhlọnnọ Jehovah tọn lẹ go nado basi hihọ́na Islaelivi lẹ to owhe 40 lọ lẹ whenu sọn whenue yé ko tọ́nsọn Egipti gbọ́n mẹ, e yọnẹn dọ eyin emi jlo dona Jiwheyẹwhe tọn, emi dona nọgodona omẹ etọn lẹ. Na nudide nuyọnẹn tọn etọn wutu, ewọ po whédo etọn po mayin vivasudo to whenuena Islaelivi lẹ wá gbawhàn tòdaho lọ tọn to godo mẹ. Aliho jiawu he mẹ yé yin whinwhlẹngán te yin kunnudenu họnwun dọ Jiwheyẹwhe tin hẹ yé. Gbọnmọ dali, jidide Lahabi tọn to Jiwheyẹwhe Islaelivi lẹ tọn mẹ mayin do asisa agọ̀ mẹ gba.—Jọṣua 2:1, 9-13; 6:15-17, 25.
3. (a) Azọ́njiawu tẹwẹ Jesu wà sẹpọ tòdaho Jẹliko tọn heyin vivọgbá, podọ nawẹ Juvi nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ yinuwa gbọn? (b) Etẹwẹ Ju delẹ, podọ mẹsusu he mayin Ju lẹ, wá yọnẹn to godo mẹ?
3 To owhe kanweko donu fọtọ̀n godo, Jesu Klisti hẹn nubiọdutọ nukuntọ́nnọ de jẹgangan sẹpọ tòdaho heyin vivọ́ doayi Jẹliko tọn. (Malku 10:46-52; Luku 18:35-43) Dawe ehe vẹ̀ Jesu nado do lẹblanu hia ẹ, he dohia dọ e yọnẹn dọ Jesu tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn. To alọ devo mẹ, Juvi nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ po hodotọ yetọn lẹ po, to paa mẹ gbẹ́ nado kẹalọyi azọ́njiawu he Jesu wà lẹ taidi kunnudenu dọ ewọ to azọ́n Jiwheyẹwhe tọn wà. Kakatimọ, yé mọhodọ do e go. (Malku 2:15, 16; 3:1-6; Luku 7:31-35) Etlẹ yin to whenuena yé pannukọn nugbo lọ dọ Jesu yin finfọnsọnku to whenuena yé ko hù i godo, yé ma jlo nado yigbe dọ azọ́n Jiwheyẹwhe tọn wẹ ehe yin gba. Kakatimọ, yé yin tọ́ntlọ́ngbọ́n to homẹkẹndido hodotọ Jesu tọn lẹ mẹ, bo to tintẹnpọn nado glọnalina azọ́n yetọn heyin ‘wẹndagbe Oklunọ Jesu tọn lilá.’ Ṣigba Ju delẹ, podọ mẹhe mayin Ju susu to godo mẹ, doayi nujijọ ehelẹ go bosọ basi zẹẹmẹ yetọn to aliho he sọgbe mẹ. Na yewlẹ e họnwun dọ Jiwheyẹwhe ko gbẹ́ nukọntọ Juvi dodonọ-mẹdetiti tọn jlatọ lẹ bosọ tin to godona hodotọ whiwhẹnọ Jesu Klisti tọn lẹ.—Owalọ lẹ 11:19-21.
Mẹnu lẹ Wẹ Tindo Godonọnamẹ Jiwheyẹwhe Tọn to Egbehe?
4, 5. (a) Etẹwẹ yin numọtolanmẹ mẹdelẹ tọn gando nudide sinsẹ̀n tọn bibasi go? (b) Nado yọ́n sinsẹ̀n nugbo, etẹwẹ yin kanbiọ nujọnu tọn lọ?
4 Gando sinsẹ̀n nugbo tọn lọ go, sinsẹ̀ngan dopo dọ to hokansemẹ televiziọn ji tọn agọe tọn de mẹ dọmọ: “Yẹn na dọ po nujikudo po dọ sinsẹ̀n de yin nugbo eyin e hẹn mẹde lẹzun gbẹtọ dagbe to whenuena sunnu kavi yọnnu nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo etọn lẹ.” Nugbo wẹ dọ, sinsẹ̀n nugbo nọ hẹn gbẹtọ pọnte. Ṣigba be nugbo lọ dọ sinsẹ̀n de hẹn gbẹtọ pọnte yin kunnudenu dọ e tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn ya? Be enẹ kẹdẹ wẹ yin nujinọtedo lọ nado yọnẹn eyin sinsẹ̀n de yin nugbo ya?
5 Mẹlẹpo nọ yọ́n nuhọakuẹ nugopipe nado basi nudide mẹdetiti tọn, gọna nudide sinsẹ̀n he yè na kọnawudopọ hẹ tọn. Ṣigba mẹdekannujẹ tintindo nado basi nudide ma yin nujikudo dọ mẹde na basi nudide he sọgbe gba. Di apajlẹ, mẹdelẹ nọ de sinsẹ̀n na sọha gbẹtọ he e bẹhẹn, adọkun, whanpẹ hùnwhẹ lẹ tọn, kavi kanṣiṣa whẹndo yetọn tọn wutu. Depope to onú ehelẹ mẹ ma sọgan magbe vlavo sinsẹ̀n de yin nugbo kavi lalo to aliho depope mẹ gba. Kanbiọ titengbe lọ to whẹho ehe mẹ wẹ yindọ: Sinsẹ̀n tẹwẹ nọ na tuli hodotọ etọn lẹ nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn bosọ nọ na kunnudenu he lodo godonọnamẹ sọn olọn mẹ wá tọn, bọ mẹhe to awukọndopọ hẹ ẹ lẹ sọgan dọ po jidide po dọ, “Jiwheyẹwhe tin na mí”?
6. Ohó Jesu tọn tẹlẹ wẹ tá hinhọ́n do whẹho sinsẹ̀n nugbo po lalo tọn po ji?
6 Jesu ze osẹ́n he na do vogbingbọn to sinsẹ̀n-bibasi nugbo po lalo po ṣẹnṣẹn hia to whenuena e dọmọ: “Mì payi yẹwhegán lalonọ lẹ go, he to mì de wá lẹ to avọ̀ lẹngbọ lẹ tọn mẹ, ṣigba ohla nuwletọ lẹ wẹ yé to homẹ. Mì na yọ́n yé gbọn sinsẹ́n yetọn mẹ.” (Matiu 7:15, 16, wekun flinflin lẹ yin mítọn; Malaki 3:18) Mì gbọ mí ni gbadopọnna delẹ to “sinsẹ́n,” kavi ohia mẹyinyọnẹn tọn lẹ, heyin sinsẹ̀n nugbo tọn, bọ míwlẹ na nugbo tọn sọgan yọ́n mẹhe tindo godonọnamẹ sọn olọn mẹ wá to egbehe lẹ.
Ohia Mẹyinyọnẹn Tọn na Mẹhe Tindo Godonọnamẹ Jiwheyẹwhe Tọn Lẹ
7. Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado plọnmẹ nuhe sinai do Biblu ji kẹdẹ?
7 Yé ze nuplọnmẹ yetọn lẹ sinai do Biblu ji. Jesu dọmọ: “Nuplọnmẹ ṣie ma yin ṣie gba, ṣigba mẹhe do mi hlan tọn wẹ. Eyin mẹde jlo na wà ojlo [Etọn], ewọ na yọ́n nuplọnmẹ lọ, eyin Jiwheyẹwhe tọn wẹ e yin, kavi eyin yẹn to ohó dee tọn dọ wẹ.” Podọ ga: “Mẹhe yin Jiwheyẹwhe tọn nọ sè ohó Jiwheyẹwhe tọn lẹ.” (Johanu 7:16, 17; 8:47) Sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe, nado duvivi godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn, yè dona plọnmẹ nuhe Jiwheyẹwhe dehia to Ohó etọn mẹ lẹ kẹdẹ bo gbẹ́ nuplọnmẹ he sinai do nuyọnẹn kavi aṣa gbẹtọ tọn ji lẹ dai.—Isaia 29:13; Matiu 15:3-9; Kọlọsinu lẹ 2:8.
8. Naegbọn e do yin nujọnu nado yí oyín Jiwheyẹwhe tọn zan to sinsẹ̀n-bibasi mẹ?
8 Yé nọ yí yinkọ Jiwheyẹwhe tọn, Jehovah, zan bosọ nọ basi nujijla etọn. Isaia dọ dọdai dọmọ: “To azán lọ gbè mì na dọmọ, mì pà OKLUNỌ, mì ylọ oyín etọn, mì do azọ́n etọn hia to gbẹtọ lẹ ṣẹnṣẹn, mì hẹn ẹn wá oflin mẹ dọ, oyín etọn wẹ yè zize daga. Mì jihàn hlan OKLUNỌ, na e ko wà yẹyinu: ehe zun yinyọnẹn to aihọn lẹpo mẹ.” (Isaia 12:4, 5) Jesu plọn hodotọ etọn lẹ nado hodẹ̀ dọmọ: “Otọ́ mítọn he tin to olọn mẹ, hihiọ wẹ oyín towe.” (Matiu 6:9) Enẹwutu, vlavo mí yin Ju de kavi lala, Klistiani lẹ dona wadevizọn taidi ‘gbẹtọ lẹ na oyín Jiwheyẹwhe tọn.’ (Owalọ lẹ 15:14) E họnwun dọ homẹ Jiwheyẹwhe tọn nọ hùn nado nọgodona mẹhe hùnhomẹ nado yin ‘gbẹtọ lẹ na oyín etọn’ lẹ.
9. (a) Naegbọn ayajẹ nọ dohiagona hagbẹ sinsẹ̀n nugbo tọn lẹ? (b) Nawẹ Isaia do vogbingbọn he tin to sinsẹ̀n nugbo po lalo tọn po mẹ hia gbọn?
9 Yé nọ do jẹhẹnu ayajẹnọ-yinyin Jiwheyẹwhe tọn hia. Taidi dowatọ “wẹndagbe” tọn, Jehovah yin ‘Jiwheyẹwhe ayajẹ tọn.’ (1 Timoti 1:11) Enẹwutu nawẹ sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ sọgan yin awublanọ kavi pọndohlan agọ̀ tindotọ tẹgbẹ̀ tọn do? Mahopọnna ayimajai aihọn tọn po nuhahun mẹdetiti tọn lẹ po, Klistiani nugbo lẹ nọ gbọṣi ayajijẹ mẹ na yé nọ dù núdùdù gbigbọmẹ tọn susugege to gbesisọmẹ wutu. Isaia do vogbingbọn he tin to yewlẹ po mẹhe to sinsẹ̀n lalo tọn basi lẹ po ṣẹnṣẹn hia dọmọ: “Le wẹ OKLUNỌ JIWHEYẸWHE dọ, doayi e go, devi ṣie lẹ na dùnú, ṣigba huvẹ na hù mìwlẹ: doayi e go, devi ṣie lẹ na nù, ṣigba nugbla na hù mìwlẹ: doayi e go, devi ṣie lẹ na jaya, ṣigba winyan na hù mìwlẹ. Doayi e go, devi ṣie lẹ na jihàn na homẹvivi ayiha tọn, ṣigba mìwlẹ na dawhá na awubla ayiha tọn, bosọ wẹnhun na awubla gbigbọ tọn.”—Isaia 65:13, 14.
10. Nawẹ mẹhe tindo sinsẹ̀n nugbo lọ lẹ nọ dapana nupinplọn dogbọn avididla dali gbọn?
10 Yé nọ ze walọyizan yetọn po nudide yetọn lẹ po sinai do nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ ji. “Yí ayiha towe do dotudo OKLUNỌ go; a dẹ́ hlan [nuyọnẹn dewe titi tọn ji] blo. Yọnẹn to aliho towe lẹpo ji, ewọ nasọ jlọ omọ́ towe,” wẹ Howhinwhẹn-kàntọ na ayinamẹ mí dọ. (Howhinwhẹn lẹ 3:5, 6) Jiwheyẹwhe nọ nọgodona mẹhe dín anademẹ etọn lẹ kakati nado dejido tamẹnuplọnmẹ gbẹtọ tọn he gbẹ́ nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn dai lẹ go. To obá he mẹ mẹde jlo nado hẹn gbẹzan etọn sọgbe hẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn jẹ, wẹ ewọ na jlo nado dapana nupinplọn gbọn avididla dali do.—Psalm 119:33; 1 Kọlintinu lẹ 1:19-21.
11. (a) Naegbọn hagbẹ sinsẹ̀n nugbo tọn lẹ ma sọgan yin kinklan nado bẹ pipli nukọntọ sinsẹ̀n tọn po omẹ paa lẹ po tọn hẹn? (b) Apajlẹ tẹwẹ mẹhe to nukọntọ yin to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ṣẹnṣẹn dona zedai na lẹngbọpa lọ?
11 Yé yin tito-basina to aliho dopolọ mẹ taidi agun Klistiani owhe kanweko tintan tọn. Jesu ze nunọwhinnusẹ́n lọ dai dọmọ: “Mìwlẹ yin yiylọ dọ Labbi blo: na omẹ dopo wẹ Mẹplọntọ mìtọn podọ mẹmẹsunnu wẹ mì omẹ pó. Mì sọ ylọ mẹde otọ́ mìtọn to aihọn mẹ blo: na omẹ dopo wẹ Otọ́ mìtọn olọn tọn. Mọ yè sọ ylọ mì dọ mẹplọntọ blo; na omẹ dopo wẹ Mẹplọntọ mìtọn, yèdọ Klisti lọ. Ṣigba ewọ mẹhe klo hugan to mì ṣẹnṣẹn, wẹ na yin devizọnwatọ mìtọn.” (Matiu 23:8-11) Agun mẹmẹsunnu lẹ tọn nọ jẹagọdo tintindo pipli hagbẹ nukọntọ sinsẹ̀n tọn goyitọ lẹ he nọ gbògbéna yedelẹ po tẹnmẹ-yinkọ he yiaga tlala lẹ po bosọ nọ ze yede daga do omẹ paa lẹ ji. (Job 32:21, 22) Mẹhe to lẹngbọpa Jiwheyẹwhe tọn yìn lẹ yin didọna nado wàmọ “e [mayin] gbọn mananọmawà dali . . ., adavo po ojlo po; e ma yin adọwhẹn tọn gba, adavo ojlo zògbè tọn; mì sọ yí mìde do basi ogán do ogú Jiwheyẹwhe tọn ji blo, adavo dọ mì ni yin ohia hlan lẹngbọpa lọ.” (1 Pita 5:2, 3) Klistiani lẹngbọhọtọ nujọnu tọn lẹ nọ dapana tintẹnpọn nado hẹn yedelẹ yin ogán do yise mẹdevo lẹ tọn ji. Taidi azọ́nwatọgbẹ́ to sinsẹ̀nzọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ, yé nọ vánkan poun nado ze apajlẹ dagbe dai.—2 Kọlintinu lẹ 1:24.
12. Pọndohlan jlẹkaji tọn gando gandudu gbẹtọvi tọn lẹ go tẹwẹ Jiwheyẹwhe biọ to mẹhe tindo ojlo na godonọnamẹ etọn lẹ dè?
12 Yé nọ yin mẹmẹglọ hlan gandudu gbẹtọ tọn bosọ nọ gbọṣi kada. Mẹhe gboawupo nado yin “mẹmẹglọ hlan huhlọn daho lẹ” ma sọgan donukun nado tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn gba. Etẹwutu? Na “huhlọn he tin lẹ Jiwheyẹwhe dè wẹ yè do yé ai sọn. Enẹwutu mẹdepope he diọnukunsọ huhlọn, e diọnukunsọ osẹ́ndoai Jiwheyẹwhe tọn.” (Lomunu lẹ 13:1, 2) Etomọṣo, Jesu yọ́n lehe e bọawu na ojlo lẹ nado sọta yedelẹ do to whenuena e dọmọ: “Mì yí onú he yin Sesali tọn hlan Sesali, podọ onú he yin Jiwheyẹwhe tọn hlan Jiwheyẹwhe.” (Malku 12:17) Mẹhe jlo nado tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ dona “dín ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn, po dodo etọn po whẹ́,” podọ to ojlẹ dopolọ mẹ setonuna osẹ́n otò tọn he ma sọta azọngban yiaga Jiwheyẹwhe tọn yetọn lẹ. (Matiu 6:33; Owalọ lẹ 5:29) Jesu zinnudo kadaninọ ji to whenuena e dọ gando devi etọn lẹ go dọmọ: “Yé ma yin aihọn tọn, yèdọ dile yẹn ma yin aihọn tọn do.” E yidogọ to godo mẹ dọmọ: “Ahọluduta ṣie ma yin aihọn he tọn gba.”—Johanu 17:16; 18:36.
13. Adà tẹwẹ owanyi nọ yiwà to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ yinyọnẹn mẹ?
13 Yé mayin mẹnukuntahopọntọ to nuhe yin ‘dagbe wiwà hlan mẹlẹpo’ mẹ gba. (Galatianu lẹ 6:10) Owanyi Klistiani tọn ma nọ hò mẹnukuntapọn gba, nọ kẹalọyi mẹlẹpo mahopọnna sinmẹ agbasa tọn, ninọmẹ akuẹzinzan kavi wepinplọn tọn, akọta, kavi ogbè tọn. Azọ́n dagbe wiwà hlan mẹlẹpo na titengbe tọn dohlan mẹhe gando yé go to yise mẹ lẹ nọ gọalọ nado yọ́n mẹhe tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Jesu dọmọ: “Gbọn ehe dali wẹ gbẹtọ lẹpo na yọnẹn dọ nuplọntọ ṣie wẹ mì, eyin mìwlẹ tindo owanyi hlan mìnọzo.”—Johanu 13:35; Owalọ lẹ 10:34, 35.
14. Be mẹhe tindo alọkẹyi Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ yin alọkẹyi gbọn aihọn dali na dandan tọn wẹ? Basi zẹẹmẹ.
14 Yé jlo nado jiya homẹkẹn tọn na ojlo Jiwheyẹwhe tọn wiwà wutu. Jesu na avase hodotọ etọn lẹ jẹnukọn dọmọ: “Eyin yé dohomẹkẹn mi, yé nasọ dohomẹkẹn mìwlẹ ga; eyin yé ko yí ohó ṣie hẹn, yé na yí mìtọn hẹn ga.” (Johanu 15:20; Matiu 5:11, 12; 2 Timoti 3:12) Mẹhe tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ko nọ saba yin mẹvọ́nu lẹ, dile e yin do na Noa, he gblewhẹdo aihọn gbọn yise etọn dali. (Heblu lẹ 11:7) To egbehe, mẹhe tindo ojlo na godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ma nọ de ohó Jiwheyẹwhe tọn pò kavi jogbe na nunọwhinnusẹ́n jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn lẹ nado sọgan dapana homẹkẹn gba. Dile e na dẹnsọ bọ yé na to Jiwheyẹwhe sẹ̀n po nugbonọ-yinyin po, yé yọnẹn dọ gbẹtọ lẹ na to “ohó oylan tọn dọ” gando yé go.—1 Pita 2:12; 3:16; 4:4.
Ojlẹ Nado Gbeje Kunnudenu lẹ Pọ́n
15, 16. (a) Kanbiọ tẹlẹ wẹ na gọalọna mí nado yọ́n pipli sinsẹ̀n tọn he nọ duvivi godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn? (b) Tadona tẹ́ kọ̀n wẹ gbẹtọ livi susu wá, podọ etẹwutu?
15 Kanse dewe, ‘Pipli sinsẹ̀n tọn tẹwẹ yin ayidego nado nọ tẹdo Ohó Jiwheyẹwhe tọn go pẹkipẹki, etlẹ yin whenuena nuplọnmẹ etọn lẹ gbọnvo na nuyise suhugan gbẹtọ lẹ tọn? Mẹnu lẹ wẹ nọ zinnudo nujọnu-yinyin oyín mẹdetiti Jiwheyẹwhe tọn ji, bo tlẹ nọ yí ì zan nado dohiagona yede? Mẹnu lẹ wẹ nọ gbọn pọndohlan dagbe dali dlẹnalọdo Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn taidi pọngbọ dopo kẹdẹ lọ hlan nuhahun gbẹtọvi tọn lẹpo? Mẹnu lẹ wẹ nọ tẹdo nujinọtedo walọyizan Biblu tọn go, bo nọ yin pinpọnhlan taidi wunvinọ lẹ? Pipli tẹwẹ yin ayidego he ma nọ suahọ nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ, bọ hagbẹ etọn lẹpo yin yẹwhehodọtọ lẹ? Mẹnu lẹ wẹ nọ yin pipà nado yin tovi he nọ setonuna osẹ́n lẹ, dile etlẹ yindọ yé dapana mahẹ tintindo to tonudidọ mẹ? Mẹnu lẹ wẹ nọ gbọn owanyi dali nado yí whenu po akuẹ yetọn lẹ po zan nado gọalọna mẹdevo lẹ nado plọnnu dogbọn Jiwheyẹwhe po lẹndai etọn lẹ po dali? Podọ mahopọnna onú he jẹna pipà ehe lẹpo, mẹnu lẹ wẹ nọ yin vivlẹko, ṣinṣanko, bo nọ yin homẹkẹndo?’
16 Gbẹtọ livi susu lẹdo aihọn pé ko gbeje kunnudenu lọ lẹ pọ́n bo ko kudeji dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ kẹdẹ wẹ to sinsẹ̀n nugbo lọ basi. Yé ko wá tadona ehe kọ̀n na nuhe Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ plọnmẹ po walọyizan yetọn lẹ po wutu, podọ gọna alemọyi he sinsẹ̀n yetọn ko hẹnwa lẹ. (Isaia 48:17) To alọ devo mẹ, livi susu to didọ, dile e yin dọdai etọn dọ to Zekalia 8:23 mẹ do dọmọ: “Míwlẹ na yì hẹ mì, na mí ko se dọ Jiwheyẹwhe tin to mì dè.”
17. Naegbọn e ma do yin nsọle-yinyin na Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nado sọalọakọ́n dọ yé tindo sinsẹ̀n nugbo lọ?
17 Be nsọle-yinyin wẹ e yin dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ dlẹnalọdo yedelẹ dọ yewlẹ kẹdẹ wẹ tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn ya? Na taun tọn, alọsọakọ́n yetọn yin onú dopolọ taidi whenuena Islaelivi he tin to Egipti lẹ sọalọakọ́n dọ yé tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn mahopọnna nuyise Egiptinu lẹ tọn, kavi to whenuena Klistiani owhe kanweko tintan tọn lẹ sọalọakọ́n dọ yé tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn bo hùngona sinsẹ̀n Juvi lẹ tọn. Kunnudenu lẹ do nugbo-yinyin alọsọakọ́n enẹ tọn hia. Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to azọ́n he Jesu dọ dọdai etọn dọ hodotọ nugbonọ etọn lẹ na to wiwà to ojlẹ opodo lọ tọn mẹ wà to aigba 235 ji he dọmọ: “Yè nasọ dọ yẹwheho wẹndagbe ahọludu tọn he lẹ to aigba fininọ lẹpo mẹ na okunnu de hlan akọta lẹpo; whenẹnu wẹ opodo na wá.”—Matiu 24:14.
18, 19. (a) Naegbọn whẹwhinwhẹ́n depope matin na Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nado doalọtena azọ́n yẹwhehodidọ tọn yetọn wiwà, dile etlẹ yindọ yè jẹagọdo yé? (b) Nawẹ Psalm 41:11 nọgodona nugbo lọ dọ Kunnudetọ lẹ tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn gbọn?
18 Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ na zindonukọn nado to azọ́ndenamẹ ehe hẹndi, bo ma na dike homẹkẹn kavi nukundiọsọmẹ ni glọnalina nuwiwa yetọn pọ́n gbede. Azọ́n Jehovah tọn dona podọ na yin wiwà. Vivẹnu lẹpo he mẹdevo lẹ ko do to owhe kanweko he wayi mẹ nado glọnalina Kunnudetọ lẹ ma nado basi wadotana azọ́n Jiwheyẹwhe tọn ko gboawupo mlẹnmlẹn, na Jehovah dopagbe dọmọ: “Avùnhonu depope he yè jlẹ do ogo we ma na wà nude; odẹ́ he fọ́n do oji we to whẹdida mẹ lẹpo wẹ hiẹ na gblewhẹdo: Ehe wẹ ogú devi OKLUNỌ tọn lẹ tọn, dè e wẹ dodo yetọn sọn.”—Isaia 54:17.
19 Nugbo lọ dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yin huhlọnnọ bosọ yin zohunhunnọ todin hugan gbede pọ́n—podọ ehe to nukundiọsọmẹ lẹdo aihọn pé nukọn—yin kunnudenu dọ Jehovah kẹalọyi nuhe wà yé te. Ahọlu Davidi dọmọ: “Ehe dali wẹ yẹn yọnẹn dọ hiẹ hùnhomẹ do ogo e, na kẹntọ ṣie lẹ ma jaya do oji e wutu.” (Psalm 41:11; 56:9, 11) Kẹntọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ma na penugo nado jaya do omẹ Jehovah tọn lẹ ji pọ́n gbede gba, na Nukọntọ yetọn, Jesu Klisti, to nukọnzindo hlan awhàngbigba godo tọn kọ̀n wutu!
Be Hiẹ Sọgan Na Gblọndo Ya?
• Etẹwẹ yin apajlẹ hohowhenu tọn delẹ gando mẹhe tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ go?
• Etẹwẹ yin ohia delẹ nado yọ́n sinsẹ̀n nugbo lọ?
• Naegbọn hiẹ lọsu titi tindo nujikudo dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn?
[Yẹdide to weda 13]
Mẹhe tindo ojlo na godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ dona ze nuplọnmẹ yetọn sinai do Ohó etọn ji mlẹnmlẹn
[Yẹdide to weda 15]
Mẹho Klistiani lẹ nọ yinuwa taidi apajlẹ na lẹngbọpa lọ