Mẹnu lẹ Wẹ Yin Klistiani Nugbo Lẹ?

“FIE oyọnẹn Jesu Klisti tọn nọ yinuwado nuplọnmẹ po walọyizan gbẹtọ lẹ tọn po ji te kẹdẹ wẹ sinsẹ̀n Klistiani tọn tin te.” (On Being a Christian) Gbọn hogbe enẹlẹ gblamẹ, sinsẹ̀n-nuplọnmẹtọ Suisse-nu Hans Küng do nugbo he họnwun de hia: Fie gbẹtọ ahundoponọ lẹ nọ yí nuplọnmẹ Jesu tọn lẹ do yizan mẹ te kẹdẹ wẹ sinsẹ̀n nugbo Klistiani tọn tin te.

Etẹwẹ lo, eyin mẹdopodopo kavi pipli lẹ sọalọakọ́n nado yin hodotọ Klisti tọn, ṣigba bo ma nọ yí nuhe Jesu plọnmẹ lẹ zan? Jesu lọsu dọ dọ mẹsusu na sọalọakọ́n nado yin Klistiani lẹ. Yé na dlẹnalọdo nuwiwa voovo lẹ nado dohia dọ yé ko wadevizọn hlan ẹn, dọmọ: “Be míwlẹ ma ko dọ dọdai gbọn oyín towe mẹ? Podọ gbọn oyín towe mẹ mí ko yàn [aovi] lẹ jẹgbonu? Podọ oyín towe mẹ mí wà azọ́n huhlọnnọ susu te?” Nalete, nawẹ Jesu na yinuwa gbọn? Hodidọ ayidego tọn etọn hẹn whẹdida etọn họnwun dọmọ: “Yẹn ma yọ́n mì gbede, mì tọ́nsọn dè e, mì azọ́n ylankan wàtọ.”—Matiu 7:22, 23.

Avase sinsinyẹn nankọtọn die na “azọ́n ylankan wàtọ” he nọ sọalọakọ́n dọ emi to Jesu hodo lẹ! Lẹnnupọndo nubiọtomẹsi titengbe awe ji he kọ̀n gbẹtọ lẹ dona jẹ whẹpo Jesu nado kẹalọyi yé taidi Klistiani nugbo lẹ kakati nado gbẹ́ yé dai taidi azọ́n ylankan wàtọ lẹ.

“Eyin Mìwlẹ Tindo Owanyi Hlan Mìnọzo”

Dopo to nubiọtomẹsi he Jesu zedai lẹ mẹ die: ‘Osẹ́n yọyọ de wẹ yẹn na hlan mì, dọ mì ni yiwanna mìnọzo: dile yẹn yiwanna mì, na mìwlẹ ga ni yiwanna mìnọzo. Gbọn ehe dali wẹ gbẹtọ lẹpo na yọnẹn dọ nuplọntọ ṣie wẹ mì, eyin mìwlẹ tindo owanyi hlan mìnọzo.’—Johanu 13:34, 35.

Jesu biọ to hodotọ etọn lẹ si nado do owanyi nujọnu tọn hia ode awetọ yetọn podọ hlan gbẹtọ lẹpo. Klistiani dopodopo lẹ ko jẹ nubiọtomẹsi enẹ kọ̀n to owhe kanweko lẹ gblamẹ sọn whenue gbọ́n Jesu nọgbẹ̀ to aigba ji. Ṣigba etẹwẹ dogbọn suhugan pipli sinsẹ̀n tọn he ko sọalọakọ́n nado yin afọzedaitọ Klisti tọn lẹ dali? Be yé ko do owanyi hia to owhe lẹ gblamẹ ya? Paali. Kakatimọ, yé ko yin tọ́ntlọ́ngbọ́n to awhàn po nudindọn susugege he mẹ ohùn homẹvọnọ lẹ tọn yin sinsọndai te lẹ po mẹ.—Osọhia 18:24.

Ehe ko yin nugbo kakajẹ ojlẹ mítọn mẹ. Akọta he ylọ yede dọ Klistiani lẹ wẹ yí nukọn to mẹhuhu wẹkẹ-whàn awe lẹ tọn whenu to owhe kanweko 20tọ mẹ. To agọe, hagbẹ ṣọṣi he ylọ yede dọ Klistiani lẹ tọn wẹ yin tọ́ntlọ́ngbọ́n to danuwiwa kanlinjọmẹ tọn po vivẹnudido nado và akọ̀ sudo lẹ po mẹ to Rwanda to 1994. Desmond Tutu he yin yẹwhenọgan sinsẹ̀n Anglicane tọn dai wlan dọmọ: “Mẹhe diọnukunsọ ode awetọ yetọn to aliho kanyinylan tọn ehe mẹ lẹ yin hagbẹ sinsẹ̀n dopolọ tọn lẹ. Suhugan yetọn wẹ yin Klistiani.”

“Eyin Mìwlẹ Nọte to Ohó Ṣie Mẹ”

Jesu do nubiọtomẹsi titengbe awetọ he kọ̀n sinsẹ̀n nugbo Klistiani tọn dona jẹ hia to whenuena e dọmọ: ‘Eyin mìwlẹ nọte to ohó ṣie mẹ, whenẹnu mìwlẹ yin nuplọntọ ṣie nugbo; mìwlẹ nasọ yọ́n nugbo, nugbo lọ nasọ hẹn mì jẹ mẹdekannu.’—Johanu 8:31, 32.

Jesu nọ donukun dọ hodotọ etọn lẹ ni nọte to ohó etọn mẹ, kavi tẹdo nuplọnmẹ etọn lẹ go. To vogbingbọn mẹ, mẹplọntọ sinsẹ̀n tọn he sọalọakọ́n nado to Klisti hodo lẹ “fọ́n bo to alọkẹyi linlẹn Glẹki tọn lẹ,” wẹ sinsẹ̀n-nuplọnmẹtọ Küng dọ. Yé ko diọtẹnna nuplọnmẹ Jesu tọn lẹ po linlẹn lẹ po taidi jọmaku alindọn tọn, yise to lẹwezomẹ mẹ, sinsẹ̀n-bibasi Malia tọn, pipli sinsẹ̀ngán lẹ tọn, po mọmọ po sọyi—yèdọ linlẹn he wá sọn sinsẹ̀n kosi tọn lẹ po tamẹnuplọnmẹtọ lẹ po dè.—1 Kọlintinu lẹ 1:19-21; 3:18-20.

Mẹplọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ sọ hẹn nuplọnmẹ doglẹ Atọ̀n-to-Dopomẹ tọn wá, bo ze Jesu do otẹn he mẹ ewọ lọsu ma sọalọakọ́n nado tin te pọ́n gbede. Gbọnmọ dali, yé fẹayihasẹna gbẹtọ lẹ sọn sinsẹ̀n-bibasi hlan omẹ lọ he ji Jesu nọ dọ̀n ayidonugo wá to whepoponu mẹ—yèdọ Otọ́ etọn, Jehovah. (Matiu 5:16; 6:9; Johanu 14:28; 20:17) Hans Küng wlan dọmọ: “Eyin Jesu to Jiwheyẹwhe hodọ, Jiwheyẹwhe tọgbo Ablaham, Isaki po Jakobu po tọn wẹ e nọ dlẹnalọdo: Yahweh . . . Na ewọ, omẹ ehe wẹ Jiwheyẹwhe dopo akàn lọ.” Omẹ nẹmu to egbehe wẹ nọ yawu yọnẹn dọ Jiwheyẹwhe podọ Otọ́ Jesu tọn wẹ yin Yahweh, kavi Jehovah, dile yinkọ etọn nọ saba yin kinkàn do to Gungbe mẹ?

Sinsẹ̀ngán lẹ ko gbẹkọ gbedide Jesu tọn go mlẹnmlẹn nado gbọṣi kada to whẹho tonudidọ tọn lẹ mẹ. To azán Jesu tọn gbè, “owanyi akọta tọn doadọ̀do taun” to Galili, wẹ Trevor Morrow wlan. Susu Juvi he yiwanna otò yetọn lẹ tọn hoavùn po adanwànu lẹ po nado sọgan jẹ yedekannu to tonudidọ po sinsẹ̀n-bibasi po liho. Be Jesu dọna devi etọn lẹ nado tindo mahẹ to avùnhiho mọnkọtọn lẹ mẹ ya? Lala. Kakatimọ, e dọna yé dọmọ: “Mì ma yin aihọn tọn.” (Johanu 15:19; 17:14) Ṣigba, kakati nado nọ̀ kada, nukọntọ ṣọṣi tọn lẹ wleawuna nuhe wekantọ Irlande tọn Hubert Butler dlẹnalọdo taidi “nunọwhinnusẹ́n ṣọṣi tọn he nọgodona awhànfunfun po tonudidọ po lẹ.” E wlan dọmọ: ‘Diblayin to whepoponu wẹ sinsẹ̀n Klistiani he nọ donù tonudidọ mẹ sọ nọ yí zohunhun do nọgodona tito awhànfunfun tọn lẹ ga podọ to whenuena tonudọtọ lẹ po sinsẹ̀ngán lẹ po kọngbedopọ, e nọ saba jọ bọ Ṣọṣi lọ nọ dona awhànpa tohọluduta tọn lẹ nado sọgan mọ ale delẹ yí to godo mẹ.’

Mẹplọntọ Lalonọ lẹ Mọ́n Jesu

Apọsteli Paulu na avase dọ gbẹtọ lẹ na wá buali sọn sinsẹ̀n nugbo Klistiani tọn mẹ. E dọ dọ to okú emitọn godo, “ohla he dobu” lẹ sọn mẹhe ylọ yede dọ Klistiani lẹ mẹ na “to onú agọ̀ dọ, nado dọ̀n nuplọntọ lẹ do godo yetọn.” (Owalọ lẹ 20:29, 30) Yé na “yigbe [to gbangba] dọ yé yọ́n Jiwheyẹwhe,” ṣigba na nugbo tọn yé na ‘mọ́n ẹn to azọ́n yetọn lẹ mẹ.’ (Titu 1:16) Mọdopolọ, apọsteli Pita na avase dọ mẹplọntọ lalonọ lẹ na “gbọn nuglọ hẹn aliho plọngiglọ dindọn tọn [wá] . . ., yèdọ yé na nọ mọ́n Oklunọ he họ̀ yé.” E dọ dọ, walọ ylankan yetọn na zọ́n bọ gbẹtọ lẹ na nọ dọho “ylankan” do “ali nugbo tọn lọ” go. (2 Pita 2:1, 2) Weyọnẹntọ Grèce tọn W. E. Vine dọ dọ, Klisti mimọ́n to aliho ehe mẹ zẹẹmẹdo nado “gbẹ́ Otọ́ lọ po Ovi lọ po dai, gbọn atẹṣiṣi dali podọ gbọn nuplọnmẹ ylankan lẹ hinhẹn gbayipe dali.”

Nawẹ Jesu na yinuwa gbọn eyin mẹhe ylọ yede dọ devi etọn lẹ gboawupo sọn ojlo mẹ wá nado “nọte to ohó [etọn] mẹ” podọ nado jẹ nubiọtomẹsi devo he e zedai lẹ kọ̀n? E na avase dọmọ: “Mẹdepope he mọ́n mi to gbẹtọ lẹ nukọn, ewọ wẹ yẹn na mọ́n to Otọ́ ṣie he tin to olọn mẹ nukọn ga.” (Matiu 10:33) Nugbo wẹ dọ Jesu ma nọ mọ́n mẹhe ṣinuwa mahopọnna ojlo vẹkuvẹku etọn nado yin nugbonọ gba. Di apajlẹ, dile etlẹ yindọ apọsteli Pita mọ́n Jesu whlaatọ̀n, Pita lẹnvọjọ bo mọ jona yí. (Matiu 26:69-75) Etomọṣo, Jesu nọ mọ́n mẹdopodopo kavi pipli he do yede hia nado yin ohla he ze ayú lẹngbọ tọn dó lẹ—yèdọ mẹhe nọ sọalọakọ́n nado to Klisti hodo ṣigba he nọ zindonukọn nado to nuplọnmẹ etọn lẹ gbẹdai sọn ojlo mẹ wá lẹ. Jesu dọ gando mẹplọntọ lalonọ mọnkọtọn lẹ go dọmọ: “Mì na yọ́n yé gbọn sinsẹ́n yetọn mẹ.”—Matiu 7:15-20.

Apọsteli lẹ Kú, bọ Atẹṣiṣi Fọ́n

Whetẹnu wẹ Klistiani lalonọ lẹ jẹ Klisti mọ́n ji? Ojlẹ vude poun to okú Jesu tọn godo. Ewọ lọsu na avase dọ Satani Lẹgba na yawu dó “ogbé ylankan,” kavi Klistiani lalonọ lẹ, do “okún dagbe,” kavi Klistiani nugbo he Jesu dó to lizọnyizọn etọn whenu lẹ ṣẹnṣẹn. (Matiu 13:24, 25, 37-39) Apọsteli Paulu na avase dọ mẹplọntọ oklọnọ lẹ ko to nuyiwa to azán etọn gbè. E dọ dọ whẹwhinwhẹ́n tangan he wutu yé jo nuplọnmẹ Jesu Klisti tọn lẹ do wẹ yindọ yé ma tindo “owanyi nugbo tọn” gba.—2 Tẹsalonikanu lẹ 2:10.

Apọsteli Jesu Klisti tọn lẹ glọnalina atẹṣiṣi ehe to gbẹwhenu yetọn. Ṣigba, to okú apọsteli lẹ tọn godo, sinsẹ̀ngán lẹ yí “huhlọn lẹpo . . . , ohia, po lalo he jiawu lẹ po, po oklọ mawadodo tọn lẹpo po” zan nado hẹn mẹsusu buali bo lilẹ́ gbẹtọ susu sọn nugbo he Jesu po apọsteli etọn lẹ po plọnmẹ lẹ kọ̀n. (2 Tẹsalonikanu lẹ 2:3, 6-12) Tamẹnuplọnmẹtọ Glẹnsinu Bertrand Russell wlan dọ to madẹnmẹ, agun Klistiani dowhenu tọn yin didiọ do tito sinsẹ̀n tọn de mẹ he “na paṣa Jesu, po Paulu lọsu po ga.”

Sinsẹ̀n Nugbo Klistiani Tọn Yin Hinhẹngọwa

Nugbo lọ họnwun. Sọn okú apọsteli lẹ tọn whenu gbọ́n, nuplọnmẹ Klisti tọn lẹ ma ko sọawuhia to susu nuhe ko yin wiwà do sinsẹ̀n Klistiani tọn tamẹ lẹ mẹ gba. Ṣigba, enẹ ma zẹẹmẹdo dọ Jesu ko gboawupo nado hẹn opagbe etọn di nado tin hẹ hodotọ etọn lẹ “to whepoponu, kakajẹ opodo aihọn tọn” gba. (Matiu 28:20) Mí sọgan deji dọ sọn whenue gbọ́n e dọ ohó enẹlẹ, omẹ nugbonọ delẹ tin he “oyọnẹn Jesu Klisti tọn [ko] yinuwado nuplọnmẹ po walọyizan” yetọn lẹ po ji. Jesu Klisti ko hẹn opagbe etọn di nado nọgodona omẹ mọnkọtọn lẹ dile yé dovivẹnu nado do owanyi he nọ dohiagona Klistiani nugbo lẹ hia podọ nado tẹdo nugbo he ewọ plọnmẹ lẹ go gligli.

Humọ, Jesu dopagbe dọ to azán godo tọn aihọn ylankan ehe tọn lẹ mẹ, ewọ na bẹ devi nugbonọ etọn lẹ pli do agun Klistiani tọn he sọgan yin yinyọnẹn po awubibọ po de mẹ he e na yizan nado hẹn ojlo etọn di. (Matiu 24:14, 45-47) To alọnu din, e to agun enẹ yizan nado bẹ “gbẹtọ susugege” sunnu, yọnnu, po ovi lẹ po tọn pli “sọn akọta lẹpo mẹ, sọn hẹnnu lẹpo mẹ, sọn gbẹtọ lẹpo mẹ, podọ sọn ogbè lẹpo mẹ,” bosọ to hinhẹn yé wá pọninọ mẹ to tatọ́-yinyin etọn glọ to “apó dopo” mẹ to “lẹngbọhọtọ dopo” glọ.—Osọhia 7:9, 14-17; Johanu 10:16; Efesunu lẹ 4:11-16.

Enẹwutu, joagọ sọn pipli he ko hẹn yinkọ Klisti tọn gble bo kọnmasin do sinsẹ̀n Klistiani tọn go to owhe fọtọ́n donu awe he wayi lẹ gblamẹ lẹ dè. Eyin e ma yinmọ, dile Jesu Klisti dọna apọsteli Johanu do, hiẹ sọgan “yí to azọ̀nylankan [yetọn lẹ] mẹ” to whenuena Jiwheyẹwhe na hẹn whẹdida etọn ṣẹ do yé ji to madẹnmẹ. (Osọhia 1:1; 18:4, 5) Magbe nado tin to mẹhe yẹwhegán Mika dlẹnalọdo lẹ mẹ to whenuena e dọ dọ “to azán godo tọn lẹ mẹ,” sinsẹ̀n-basitọ nugbo lẹ—yèdọ hagbẹ sinsẹ̀n nugbo Klistiani tọn lẹ—na dotoaina anademẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ bo na “nọ zinzọnlin to omọ́” sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke he yin hinhẹngọwa etọn tọn lẹ mẹ. (Mika 4:1-4) Zinjẹgbonutọ linlinnamẹwe ehe tọn lẹ na hùnhomẹ nado gọalọna we nado yọ́n sinsẹ̀n-basitọ nugbo enẹlẹ.

[Yẹdide to weda 5]

Naegbọn Klistiani nugbo lẹ ma nọ fùnawhan?

[Asisa Yẹdide tọn]

Soldiers, left: U.S. National Archives photo; flamethrower, right: U.S. Army Photo

[Yẹdide to weda 7]

‘Mì tindo owanyi hlan mìnọzo’ bo “nọte to ohó ṣie mẹ” wẹ nubiọtomẹsi titengbe he Jesu zedai na Klistiani nugbo lẹ