Weta 19
Naegbọn Jọja Helẹ Ma Do Nọ Dike Ma Gbọjẹ?
Zọnlinzinzin ovisunnu lọ tọn do onú he eyin hia to mayọnẹn mẹ. Yin lẹgẹdẹnọ bo ma nọ deji do ede go, e họnwun dọ ewọ yin ayimajainanọ gbọn lẹdo yọyọ etọn lẹ dali. To afọdopolọji, wehọmẹvi mẹho lẹ jẹ ṣinṣan ẹn ko ji taidi ovivu yọyọ de to wehọmẹ. To ojlẹ vude godo, eyin lilẹdope gbọn jọja he jẹ nukundiọsọ ẹ ji po hogbe sinsinyẹn lẹ po! Mẹṣinṣanko sọn mẹde dè jẹ mẹdevo dè, e họ̀n sọyi fibẹtado he sẹpọ hugan de mẹ—yèdọ afọdai tẹn. Nukiko to yiyi po awhá lele po to finẹ.
TUKLADONAMẸ, mẹvivlẹ, po mẹdevo lẹ zunzun po yin ojlẹ sinsinyẹn he jọja susu lẹ ko jugbọn e mẹ wayi. Etlẹ yin to ojlẹ Biblu tọn lẹ whenu, jọja delẹ sọawuhia nado yin mẹvlẹtọ lẹ. Di apajlẹ, pipli jọja sunnu winyanwinyan tọn de ṣan yẹwhegan Eliṣa ko pọ́n. Bo do osi matindo hia na otẹn etọn, jọja lọ lẹ po osi matindo po dawhá jẹgbonu dọmọ: “Hẹji yì, hiẹ ota pipanọ; hẹji yì, hiẹ ota pipanọ.” (2 Ahọlu lẹ 2:23-25) Mọdopolọ to egbehe, jọja susu lẹ nọ yin whinwhàn nado dọho mẹzunzun tọn, po awugblenamẹ tọn lẹ po dogbọn mẹdevo lẹ dali.
“Yẹn wẹ yin yọpọvu pete to klasi ṣinẹnẹtọ ṣie mẹ,” wẹ dopo to dowatọ owe lọ Difficultés de croissance à l’école (Glẹnsigbe) tọn lẹ flin. “Yinyin ovivu he bikan tlala de po ovivu he whègli hugan to klasi lọ mẹ yin nugbajẹmẹji sinsinyẹn to wehọmẹ daho: Mẹhe ma nọ jlo nado linu mi na yinyin ovivu de wutu lẹ nọ linu mi na yinyin ovivu he bikan de. To yidogọmẹ na ‘nukun ẹnẹnọ,’ yẹn nọ yin yiylọdọ ‘wezẹhomẹ he to zọnlinzin de,’ po oyindonamẹ 800 devo lẹ po heyin [hogbe mẹzunzun tọn lẹ].” Dowatọ La solitude des enfants (Glẹnsigbe) tọn yidogọ dọmọ: “Ovivu sẹkunọ lẹ, nuhahun hodidọ tọn lẹ, kavi oblọ agbasa tọn kavi walọyizan he họnwun tọn delẹ nọ yin yanwle mẹvlẹko tọn lẹ gbọn yọpọ devo lẹ dali.”
To whedelẹnu jọja lẹ nọ basi hihọ na yede lẹ gbọn awukọndopọ to sọha hodidọ mẹzunzun he sinyẹn tọn delẹ mẹ: nọ yí zùngbè awugblenamẹ tọn lẹ zan (he nọ saba gando mẹjitọ mẹdevo lẹ tọn go) do ode awetọ yetọn lẹ go. Ṣigba jọja susu lẹ nọ yin hihọ́ matindonọ to mẹṣanko ogbẹ́ yetọn lẹ tọn nukọn. Jọja dopo flin dọ to azán delẹ, na mẹvivlẹ po tukladonamẹ po gbọn ogbẹ́ klasi tọn lẹ dali wutu, ewọ savò tlala bo blawu bọ ewọ ‘lẹndọ e na slú.’ E ma sọgan ze ayidonugo do oplọn etọn lẹ ji ba na nuhiha dogbọn nuhe wehọmẹvi devo lẹ na basi na ẹn wutu.
E Mayin Whẹho Nukiko Tọn Gba
Be hiẹ ko yin pinpannukọn gbọn kanyinylan ogbẹ́ lẹ tọn dali pọ́n gbede ya? To whelọnu lo hiẹ sọgan yin homẹmiọnna nado yọnẹn dọ Jiwheyẹwhe ma nọ pọ́n ẹn hlan taidi whẹho nukiko tọn de gba. Gbadopọnna kandai Biblu tọn na nuwiwa heyin awuwlena nado basi hùnwhẹ anọdidena ovisunnu Ablaham tọn Isaki. E họnwun dọ Iṣmaeli, visunnu mẹho Ablaham tọn whànwu na ogúdudu he Isaki na mọyi, bo jẹ “aihun mẹvivlẹ tọn” dahẹ Isaki jí. Nalete, dẹn do yinyin aihundida he sọgbe hẹ jọwamọ tọn, mẹvivlẹ lọ dekọtọn do ‘homẹkẹn’ mẹ. (Galatianu lẹ 4:29) Nalete Sala, onọ̀ Isaki tọn, doayi wangbẹna go to mẹvivlẹ lọ mẹ. E mọ ẹn taidi sisi matindo do lẹndai Jehovah tọn go nado wleawuna “okún,” de kavi Mẹssia, gbọn ovisunnu etọn, Isaki dali. Na obiọ Sala tọn, Iṣmaeli po onọ̀ etọn po yin didesẹ sọn whédo Ablaham tọn mẹ.—Gẹnẹsisi 21:8-14.
Mọdopolọ, e mayin whẹho nukiko tọn to whenuena jọja lẹ dotukla we to aliho ylankan mẹ gba—titengbe to whenuena yé wà mọ na hiẹ to vivẹnudo nado nọgbẹ̀ gbọn nujinọtedo Biblu tọn lẹ dali wutu. Di apajlẹ, jọja Klistiani lẹ yin yinyọnẹn na mimá yise yetọn hẹ mẹdevo lẹ. Ṣigba, dile pipli jọja kunnudetọ Jehovah tọn lẹ dopo dọ do: “Wehọmẹvi lẹ nọ vlẹ mí ko na mí nọ dọyẹwheho sọn họndekọn jẹ họndekọn wutu, podọ yé nọ yí nukun pẹvi do pọ́n mí na enẹtọn wutu.” Mọwẹ, taidi devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to hohowhenu, susu jọja Klistiani lẹ tọn “tindo whlepọn vlẹko oka tọn.” (Heblu lẹ 11:36) Yé dona yin pipà na tugbigbo yetọn to akọ́ndona vlẹko mọnkọtọn lẹ!
Nuhewutu Yé Do Nọ Wà Ẹ
Etomọṣo, e sọgan paṣawe lehe hiẹ na basi do na nukunbianamẹtọ towe lẹ nado jowe do na hiẹ ni gbọjẹ. Tintan, gbadopọnna nuhewutu vlẹko lọ nọ wá aimẹ. “To nukiko mẹ ayiha nọ blawu ga,” wẹ nuhe Biblu dọ to Howhinwhẹn lẹ 14:13 mẹ. Nukiko nọ gbajẹgbonu to whenuena pipli jọja lẹ tọn vlẹ mẹde ko. Ṣigba yé ma to ‘awhádo po ayajẹ po na ninọmẹ dagbe ahún mẹ tọn yetọn lẹ wutu’ gba. (Isaia 65:14) Nukiko lọ nọ saba ṣinyọnnudo ninọmẹ ylankan homẹ tọn poun. To godona adọgbigbo lọ, na nugbo tọn nukunbianamẹtọ lọ lẹ sọgan to didọmọ: ‘Mí ma yiwanna mídelẹ, ṣigba mẹdevo lẹ didepo nọ hẹn mí tindo numọtolanmẹ dagbe.’
Awuwhàn sọ nọ fọ́n mẹgbeyinyan lẹ dote ga. Flin kandai Biblu tọn lọ gando jọja aflanmẹ Josẹfu go, mẹhe nọvisunnu etọn titi lẹ diọnukunsọ ẹ na ewọ yin mẹhe otọ́ etọn yiwanna hugan wutu. Awuwhinwhàn sinsinyẹn nọ planmẹ biọ e mayin mẹzunzun poun kẹdẹ wẹ gba ṣigba etlẹ yin biọ lẹnpọn mẹhuhu tọn mẹ! (Gẹnẹsisi 37:4, 11, 20) Mọdopolọ to egbehe, wehọmẹvi de he yọnwe to ninọmẹ vude mẹ kavi yin wanyina ganji gbọn mẹplọntọ lẹ dali sọgan fọ́n awuwhàn ogbẹ́ etọn lẹ tọn dote. Mẹzunzun lẹ nọ sọawuhia nado ‘dohia dọ ewọ mayin nudewanu gba.’
Hihọ́ matindo, awuwhàn, po osí yido mẹdetiti tọn po nalete nọ saba yin whẹwhinwhẹ́n lẹ na mẹvlẹko. To whelọnu lo, etẹwutu wẹ hiẹ nado hẹn osí mẹdetiti towe tọn bú na jọja hihọ́ matindonọ delẹ ko hẹn yetọn bú wutu?
Alọhẹndotena Tukladomẹ Lọ
“Donanọ wẹ omẹ he ma . . . sinai to otẹn mẹvlẹtọ lẹ tọn mẹ,” wẹ psalmkantọ lọ dọ. (Psalm 1:1) Awukọndopọ to mẹvivlẹ mẹ nado sọgan dè ayidonugo sọn dewe titi ji nọ dlẹnkanna mẹzunzun lọ poun wẹ. “Mì yí oylan do yí ahọsu oylan tọn to mẹde go blo. . . . ṣigba yí dagbe do hugan oylan” wẹ yin ayinamẹ jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn.—Lomunu lẹ 12:17-21.
Yẹwhehodọtọ 7:9 yidogọ dọmọ: “A yawu to ayiha towe mẹ nado gblehomẹ blo, na homẹgble gbọjẹ to otù nulunọ tọn jí.” Mọwẹ, naegbọn hiẹ nado yí mẹvivlẹ do do nujọnu sọmọ? Na nugbo tọn, e nọ vẹnamẹ eyin mẹde vlẹ agbasagonu towe ko kavi nọ yí oblọ nukunmẹ towe tọn do do aihun nukiko tọn. Nalete, ohia lọ lẹ, dile yé tlẹ na yin nuhe demẹpò do sọ, yé ma yin danuwiwa dandan gba. Enẹwutu eyin mẹde po homẹvọnọ-yinyin po—kavi etlẹ yin vlavo mayin homẹvọnọ—nọ ṣàn delẹ to awutugonu madogán towe tọn lẹ ko, naegbọn hiẹ nado hẹn awugblena dewe? Eyin nuhe yin didọ lọ ma yin onú kudiho kavi ma yinmọ do ylan, tẹnpọn nado mọ vivi he tin to e mẹ. “Whenu nukiko tọn,” tin podọ homẹgbigble na mẹvivlẹ aihundida tọn sọgan yin nuwazẹjlẹgo de.—Yẹwhehodọtọ 3:4.
Ṣigba etẹwẹ eyindọ mẹvivlẹ lọ yin kanyinylan tọn kavi tlẹ yin awugblenamẹ tọn? Flin dọ mẹvlẹtọ lọ jlo nado duvivi nuwiwa towe tọn wẹ, nado jaya to awufiẹsa towe mẹ. Mẹbibẹ́fú, nado lẹzun mẹdewhlẹntọ, kavi nado jẹ avivi ji na nugbo tọn na na tuli ewọ nado zindonukọn to tukladomẹ lọ mẹ. Naegbọn hiẹ nado na pekọ omẹ enẹ lọ nado mọ we to homẹgble? Aliho dagbe hugan lọ nado sualido mẹzunzun wẹ yin nado gbẹkọ yé go mlẹnmlẹn.
Ahọlu Sọlọmọni yinukọn dogọ dọmọ: “Humọ a doayi ohó he yè to didọ lẹpo go blo [“Ma doayi nulẹpo he gbẹtọ lẹ to didọ go blo”—Today’s English Version], na hiẹ ni kaa sè devi towe to zunzunwe. Na whla susu wẹ ayiha towe yọnẹn dọ hiẹ lọsu ko zùn mẹdevo.” (Yẹwhehodọtọ 7:21, 22) Nado “lẹ́ ayiha towe” do ayidonugo mẹvlẹtọ lẹ tọn go na zẹẹmẹdo tintin to lẹnpọn mẹ hugan dogbọn whẹdanamẹ yetọn na we dali. Be whẹdida yetọn họali ya? Apọsteli Paulu yin nuyiwahẹ agọ̀ gbọn hagbẹ awuwhàntọ lẹ dali, ṣigba e gblọn dọmọ: “Ṣigba to yẹn dè onú pẹvi tlala de wẹ e yin dọ yẹn ni yin dodinna gbọn hiẹ kavi gbọn whẹdatọ gbẹtọvi tọn dali. . . . Ṣigba omẹ he to whiwhle mi pọ́n wẹ Oklunọ.” (1 Kọlintinu lẹ 4:3, 4) Haṣinṣan Paulu tọn po Jiwheyẹwhe po sinyẹn sọmọ bọ ewọ tindo adọgbigbo po huhlọn homẹ tọn po nado pehẹ mẹgbeyinyan ylankan lẹ.
Gbọ Hinhọ́n Towe Ni Họnwun
To ojlẹ delẹ mẹ hiẹ sọgan yin vivlẹ na aliho gbẹzan towe tọn taidi Klistiani de wutu. Jesu Klisti lọsu “doakọnna hodọdomẹgo” mọnkọtọn lẹ. (Heblu lẹ 12:3) Jẹlemia lọsu ga “lẹzun mẹkiko to azán lẹpo gbè” na yíyí tugbigbo do to Ohó wẹndagbe Jehovah tọn dọ wutu. Tukladomẹ lọ sinyẹn sọmọ bọ Jẹlemia hẹn zohunhun etọn bú na whenugli de. “Yẹn ma na dọho etọn [Jehovah tọn] gba, kavi dọho depope to oyin etọn mẹ bà,” wẹ yin dide he ewọ basi. Ṣigba, owanyi etọn na Jiwheyẹwhe po nugbo lọ po to godo mẹ dozolanmẹ na ẹn nado dù to obú etọn ji.—Jẹlemia 20:7-9.
Mọdopolọ jọja Klistiani delẹ to egbehe ko tindo numọtolanmẹ gbigbọjọ tọn. Po vivẹnudido po nado hẹnalọdotena mẹvivlẹ lọ, mẹdelẹ ko tẹnpọn nado ze nugbo lọ whla dọ yé yin Klistiani lẹ. Ṣigba owanyi na Jiwheyẹwhe saba nọ whàn omẹ mọnkọtọn lẹ to godo mẹ nado dù to obu yetọn ji podọ nado ‘gbọ hinhọ́n yetọn ni họnwun’! (Matiu 5:16) Di apajlẹ, visunnu jọja aflanmẹ tọn de dọmọ: “Walọ ṣie diọ. Yẹn doalọtena pinpọn Klistiani yinyin hlan taidi agbàn pinpẹn de nado hẹn pé bo jẹ pinpọn ẹn ji taidi nude nado doawagun na.” Hiẹ lọsu ga sọgan “doawagun” to lẹblanulọkẹyi lọ nado yọ́n Jiwheyẹwhe podọ yinyin yiyizan gbọn ewọ dali nado gọalọna mẹdevo lẹ mẹ.—1 Kọlintinu lẹ 1:31.
Ṣigba, ma basi oylọna homẹgble gbọn homọdọdo mẹdevo lẹ go gbọzangbọzan kavi gbọn hinhẹn mẹdevo lẹ lẹndọ hiẹ tindo numọtolanmẹ dọ hiẹ yiaga hugan yé blo. Dile dotẹnmẹ na to hùnhùn dote nado má yise towe, yí mọ basi, ṣigba po “walọmimiọn po osi po.” (1 Pita 3:15) Oyín dagbe towe na walọyizan dagbe sọgan sọawuhia nado yin hihọ́ daho hugan towe to whenuena hiẹ tin to wehọmẹ. Dile etlẹ yindọ mẹdevo lẹ sọgan nọ ma jlo teninọ tugbigbo towe tọn do sọ, yé na nọ saba na we osí na ẹn janwẹ.
Oviyọnnu de he oyín etọn nọ yin Vanessa yin tukladona gbọn ogbẹ́ oviyọnnu delẹ tọn dali he nọ linu in, sisẹ ẹ, gbì owe lẹ sọn alọ etọn mẹ—popolẹpo nado tẹnpọn bo dọn avùn de dote. Yé tlẹ kọ̀n oyìnnọ chocolat tọn do ota na ẹn podọ do aṣọ́vọ̀ wewe mímẹ etọn go. Ṣogan ewọ ma gblehomẹ. To ojlẹ de mẹ to nukọn mẹ, Vanessa dukosọ hẹ nukọntọ ogbẹ́ mẹṣankotọ lọ tọn to plidopọ agbegbe Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ de tẹnmẹ! “Yẹn gbẹwanna we . . . ,” wẹ yin nuhe búdonamẹtọ dai tọn lọ dọ. “Yẹn jlo nado mọ we to hinhẹn walọ mimiọn towe bú yèdọ na whladopo poun.” Ṣigba, tlintlindo dindin etọn dogbọn lehe Vanessa hẹn nujinọtedo walọdagbe etọn go do dekọtọn do alọkẹyi etọn na oplọn Biblu tọn de po Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ po. “Yẹn tindo owanyi na nuhe yẹn plọn,” e zindonukọn, “podọ osọ yẹn na yin bibaptizi.”
Enẹwutu ma dike na “hodọdomẹgo jẹagọ” gbọn ogbẹ́ lẹ dali ni gbà ahun do na we blo. To whenuena e jẹ, do gbigbọ aslan-yinyin tọn hia. Yigbe hlan oylan po homẹdagbe po. Gbẹ́ nado na núdùdù miyọ́n homẹgble tọn, podọ dile whenu lẹ na to yìyì nukunbianamẹtọ towe lẹ sọgan mọ awuvivi vude na ogbé towe yinyan nado vlẹ we ko, na “fie nake matin te wẹ miyọ́n nọ ṣí te.”—Howhinwhẹn lẹ 26:20.
Kanbiọ Hodọdopọ Tọn Lẹ
◻ Nukun tẹwẹ Jiwheyẹwhe do nọ pọ́n mẹhe nọ yí kanyinylan do nọ vlẹ mẹdevo lẹ ko?
◻ Etẹwẹ nọ saba nọgodona mẹṣinṣanko jọja lẹ tọn?
◻ Nawẹ hiẹ sọgan yí nukunpẹvi do pọ́n kavi tlẹ doalọtena mẹvlẹko lọ gbọn?
◻ Naegbọn e do yin onú titengbe dọ hiẹ ni gbọ “hinhọ́n towe ni họnwun” to wehọmẹ, etlẹ yin to whenuena mẹdevo lẹ vlẹ we ko?
◻ Afọdide tẹlẹ wẹ hiẹ sọgan ze nado basi hihọ́ na dewe sọn danuwiwa to wehọmẹ si?
[Nudọnamẹ tangan lẹ to weda 155]
To godona adọgbigbolọ, na nugbo tọn nukunbianamẹtọ lọ lẹ sọgan to didọmọ: ‘Mí ma yiwanna mídelẹ, ṣigba mẹdevo lẹ didepo nọ hẹn mí tindo numọtolanmẹ dagbe’
[Apotin to weda 152]
Nawẹ Yẹn Sọgan Dapana Yinyin Hihò Gbọn?
‘Gbẹzan towe tin to owù mẹ to whenuena hiẹ wá wehọmẹ.’ Wẹ nuhe susu wehọmẹvi lẹ nọ dọ. Ṣigba adánwanu de hinhẹn yin nuwiwa nulunọ tọn bosọ nọ dọ̀n tukla wá. (Howhinwhẹn lẹ 11:27) To whelọnu lo, nawẹ hiẹ sọgan basi hihọ́na dewe gbọn?
Yọnẹn bo dapana nọtẹn owù tọn lẹ. Aligbọntẹn-họṣẹnṣẹn tọn lẹ, pèkán lẹ, po abò he yè nọ bẹ́ oján do lẹ po yin nọtẹn tukla nujọnu tọn lẹ to wehọ delẹ mẹ. Afọdaitẹn lẹ tlẹ sọ ylan sọmọ taidi plitẹn avunhiho po amasin-adínọ zinzan tọn lẹ po bọ suhugan jọja lẹ tọn na gbọ bo jiya vivomẹ matindo tọn kakati nado zan ohọ̀ mọnkọtọn lẹ.
Payi gbẹdohẹmẹtọ towe lẹ go. Jọja de nọ saba mọ ede to ṣẹnṣẹn avunhiho de tọn poun na e dogbẹ́ hẹ ogbẹ́ ylankan lẹ wutu. (Pọ́n Howhinwhẹn lẹ 22:24, 25.) Nugbo wẹ dọ, nuyiwa hẹ wehọmẹvi towe lẹ po lẹblanu matindo po sọgan hẹn yé lẹzun kẹntọ towe kavi hẹn yé lẹzun mẹhe gbẹwanna we. Eyin hiẹ jihọntọn hẹ yé bo nọ yinuwa to aliho dagbe mẹ hẹ yé, yé sọgan yin whinwhan hugan nado jowe do.
Dapana avunhiho lẹ. Dapana “hinhẹn ode awetọ nado biọ nudindọn sinsinyẹn mẹ.” (Galatianu lẹ 5:26, nudọnamẹ odò tọn NW ) Yèdọ eyin hiẹ wẹ tlẹ yin awhàngbatọ to avunhiho de mẹ, kẹntọ towe sọgan ze whenu etọn dai na avunhiho devo. Enẹwutu tẹnpọn whẹ́ gbọn hodidọ dali nado dè dewe sẹ sọn avunhiho de mẹ. (Howhinwhẹn lẹ 15:1) Eyin hodidọ ma wazọ́n, zinzọnlin—kavi tlẹ họ̀nwezun—sọn avùnlọsọmẹ ylankan de nukọn. Flindọ, “Avún he to ogbẹ̀ pọnte hu kinnikinni kuku.” (Yẹwhehodọtọ 9:4) Taidi pọngbọ godo tọn de, ze aliho lẹnpọn dagbe tọn depope he yin dandannu nado basi hihọ́na dewe—Lomunu lẹ 12:18.
Dọhona mẹjitọ towe lẹ. Jọja lẹ “ma nọ saba dọ linlin nuhahun wehọmẹ tọn yetọn lẹ na mẹjitọ yetọn lẹ, na obu lọ dọ mẹjitọ lẹ sọgan lẹndọ yé yin butọnọ kavi na dawhá do yé ji na awugbopo nado nọte pehẹ avùnlọsọmẹ lọ wutu.” (La solitude des enfants [Glẹnsigbe]) Nalete, whẹho lọ mẹ bibiọ mẹjitọ de tọn nọ saba yin aliho dopo kẹdẹ lọ nado doalọtena nuhahun lọ.
Hodẹ̀ hlan Jiwheyẹwhe. Jiwheyẹwhe ma na jide dọ hiẹ na yin hihọ-basina sọn awugble agbasa tọn si gba. Ṣigba e sọgan na we tuli lọ nado pehẹ nuhahun lẹ po nuyọnẹn he yin nuhudo na lọ po nado didẹ ninọmẹ lọ.—Jakobu 1:5.
[Yẹdide to weda 151]
Jọja susu lẹ nọ yin awugblena gbọn vlẹko ogbẹ́ lẹ tọn dali
[Yẹdide to weda 154]
Mẹvlẹtọ lọ jlo nado jaya to awufiẹsa towe mẹ. Mẹbibẹfú, kavi nado jẹ avivi ji tlẹ sọgan na tuli tukladomẹ yinukọndogọ
[Yẹdide to weda 156]
Tẹnpọn nado do gbigbọ aslanyinyin tọn hia to whenuena hiẹ to yinyin vivlẹko