Tito Anadenanu Tọn de Nado Hẹn Lẹndai Jiwheyẹwhe Tọn Di
“[Jiwheyẹwhe] to azọ́n onú lẹpo tọn wà . . . kẹdẹdi linlẹn ojlo ewlọsu tọn tọn.”—EFESUNU LẸ 1:11.
1. Etẹwutu agun Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn lẹpo na pli to 12 avril 2006?
TO WHÈJAI mercredi 12 avril 2006 tọn, nudi gbẹtọ livi donu 16 na pli nado basi hùnwhẹ Tenu Núdùdù Oklunọ tọn. To fihe yé na pli do lẹpo, akla madotọ́n he nọtena agbasa Klisti tọn po ovẹn vẹẹ he yin yẹhiadonu hùnsọndai etọn tọn po na ko yin zizedo tafo de ji. Sẹpọ vivọnu hodidọ de tọn he na do nuhe Oflin okú Jesu tọn zẹẹmẹdo hia, yẹhiadonu ehelẹ—tintan akla lọ, podọ to enẹgodo ovẹn lọ—na yin hinhẹn gbọn mẹplidopọ lẹpo ji. To agun Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn vude mẹ, omẹ dopo kavi humọ na tindo mahẹ to yẹhiadonu lọ lẹ mẹ. Ṣigba, to suhugan ninọmẹ lẹ tọn mẹ, depope to mẹhe wá lẹ mẹ ma na tindo mahẹ to e mẹ. Naegbọn e do yindọ Klistiani vude poun, yèdọ mẹhe to nukundo nado nọgbẹ̀ to olọn mẹ lẹ, wẹ nọ tindo mahẹ, to whenuena suhugan Klistiani lẹ tọn, he tindo todido nado nọgbẹ̀ to aigba ji ma nọ wàmọ?
2, 3. (a) Nawẹ Jehovah dá onú lẹ sọgbe hẹ lẹndai etọn gbọn? (b) Lẹndai tẹ mẹ wẹ Jehovah dá aigba po gbẹtọvi lẹ po te?
2 Jiwheyẹwhe lẹndai tọn wẹ Jehovah yin. To hẹndi lẹndai etọn tọn mẹ, e “to azọ́n onú lẹpo tọn wà. . . kẹdẹdi linlẹn ojlo ewlọsu tọn tọn.” (Efesunu lẹ 1:11) Jẹnukọn whẹ́, e dá Ovi dopo akàn etọn. (Johanu 1:1, 14; Osọhia 3:14) Enẹgodo, gbọn Ovi ehe gblamẹ, Jehovah dá whẹndo ovi gbigbọmẹ tọn lẹ tọn de podọ to godo mẹ wẹkẹ yinukundomọ lọ, he bẹ aigba po gbẹtọvi he tin to e ji lẹ po hẹn.—Job 38:4, 7; Psalm 103:19-21; Johanu 1:2, 3; Kọlọsinu lẹ 1:15, 16.
3 To vogbingbọn mẹ na nuhe ṣọṣi Mẹylọhodotọklisti tọn susu nọ plọnmẹ, Jehovah ma dá aigba taidi fihe gbẹtọvi lẹ na nọ yin whiwhlepọn te nado yọnẹn eyin yé jẹ nado biọ whẹndo ovi gbigbọmẹ tọn etọn lẹ tọn mẹ to olọn mẹ gba. E dá ẹ po lẹndai tangan de po to ayiha mẹ, yèdọ na “mí nido nọ nọ̀ e mẹ.” (Isaia 45:18) Jiwheyẹwhe dá aigba na gbẹtọ lẹ bosọ dá gbẹtọ lẹ nado nọ̀ aigba ji. (Psalm 115:16) Aigba lọ blebu dona lẹzun paladisi de he gọ́ na gbẹtọvi dodonọ lẹ, he na nọ pọ̀ ẹ bo nọ penukundego. Nukundido lọ nado yì olọn mẹ to godo mẹ ma yin zizedonukọnna asu po asi po tintan lọ pọ́n gbede.—Gẹnẹsisi 1:26-28; 2:7, 8, 15.
Lẹndai Jehovah Tọn Yin Nukundiọsọ
4. Nawẹ aliho he mẹ Jehovah nọ yí nupojipetọ-yinyin etọn zan te yin nukundiọsọ to bẹjẹeji whenuho gbẹtọvi tọn gbọn?
4 Ovi gbigbọmẹ tọn Jiwheyẹwhe tọn de ṣiatẹ bo magbe nado glọnalina lẹndai Jehovah tọn gbọn mẹdekannujẹ nudide bibasi tọn he Jiwheyẹwhe na ẹn ṣiṣizan dali. E hẹn jijọho he mẹhe gbọn owanyi dali litaina nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn lẹpo nọ duvivi etọn gble. Satani hẹn asu po asi po tintan lọ nado doafọna gbẹzan jlòkoko tọn matin anademẹ Jiwheyẹwhe tọn. (Gẹnẹsisi 3:1-6) E ma mọ́n huhlọn Jehovah tọn gba, ṣigba e diọnukunsọ aliho he mẹ Ewọ nọ yí nupojipetọ-yinyin Etọn zan te bosọ gbọnmọ dali jẹagọdo jlọjẹ Etọn nado dugán. Enẹwutu, whẹho titengbe nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn yin finfọndote tofi to aigba ji to bẹjẹeji whenuho gbẹtọvi tọn tlolo.
5. Whẹho devo tẹwẹ yin finfọndote, podọ mẹdevo tẹlẹ go wẹ e gando?
5 Whẹho tintan nupojipetọ-yinyin wẹkẹ tọn enẹ tindo kanṣiṣa pẹkipẹki hẹ whẹho devo he Satani fọndote to azán Job tọn gbè. Satani fọ́n ayihaawe dote gando nuhe nọ whàn nudida Jehovah tọn lẹ nado litaina Ẹn bo sẹ̀n Ẹn go. E dọ dọ whẹwhinwhẹ́n ṣejannabi tọn lẹ wẹ zọ́n bọ yé to mọwà podọ dọ, eyin yé yin whiwhlepọn, yé na diọnukunsọ Jiwheyẹwhe. (Job 1:7-11; 2:4, 5) Dile etlẹ yindọ avùnnukundiọsọmẹ ehe yin finfọndote do devizọnwatọ Jehovah tọn he tin to aigba ji de ji, e sọ gando ovi gbigbọmẹ tọn Jiwheyẹwhe tọn lẹ go, yèdọ kakajẹ Ovi dopo akàn Jehovah tọn ji.
6. Nawẹ Jehovah do ede hia nado yin nugbonọ hlan lẹndai etọn po yinkọ etọn po gbọn?
6 Jehovah yin nugbonọ hlan lẹndai etọn po zẹẹmẹ yinkọ etọn tọn po bo gbọnmọ dali hẹn ede nado lẹzun Yẹwhegán podọ Mẹwhlẹngántọ de.a E dọna Satani dọmọ: “Yẹn nasọ yí okẹ̀n do hiẹ po yọnnu lọ po ṣẹnṣẹn; podọ do okún towe po okún etọn po ṣẹnṣẹn: ewọ na só ota towe, hiẹ na só afọgbẹn etọn.” (Gẹnẹsisi 3:15) Gbọn Okún “yọnnu” etọn, kavi adà olọn mẹ tọn titobasinanu etọn tọn gblamẹ, Jehovah na na gblọndo hlan avùnnukundiọsọmẹ Satani tọn bo wleawu todido whlẹngán po ogbẹ̀ po tọn na kúnkan Adam tọn lẹ.—Lomunu lẹ 5:21; Galatianu lẹ 4:26, 31.
“Aṣli Wiwe Ojlo Etọn Tọn”
7. Lẹndai tẹwẹ Jehovah dehia gbọn apọsteli Paulu gblamẹ?
7 To wekanhlanmẹ etọn hlan Klistiani he tin to Efesu lẹ mẹ, apọsteli Paulu basi zẹẹmẹ lehe Jehovah nọ deanana nulẹ nado hẹn lẹndai etọn di do tọn to aliho whanpẹnọ de mẹ. Paulu wlan dọmọ: “E hẹn aṣli wiwe ojlo etọn tọn zun yinyọnẹn na mí. Ehe sọgbe hẹ homẹhunnu etọn he e lẹndai to ede mẹ na tito anadenanu tọn de to vivọnu pete ojlẹ dide lẹ tọn, yèdọ, nado bẹ onú lẹpo pli whladopo dogọ to Klisti mẹ, nuhe tin to olọn mẹ lẹ po nuhe tin to aigba ji lẹ po.” (Efesunu lẹ 1:9, 10, NW) Lẹndai gigonọ Jehovah tọn wẹ nado hẹn aihọn pọninọ tọn de wá, he na gọ́ na nudida he nọ gbọn owanyi dali litaina nupojipetọ-yinyin etọn lẹ. (Osọhia 4:11) Gbọnmọ dali, yinkọ etọn na yin kinklandowiwe, Satani na yin didohia taidi lalonọ, bọ ojlo Jiwheyẹwhe tọn na yin wiwà “to aigba go, dile e te to olọn mẹ.”—Matiu 6:10.
8. Etẹwẹ hogbe lọ he yin lilẹdo “tito anadenanu tọn” zẹẹmẹdo?
8 “Homẹhunnu” Jehovah tọn, kavi lẹndai etọn, na yin hinhẹndi gbọn “tito anadenanu tọn de” gblamẹ. Paulu yí hogbe de zan tofi he zẹẹmẹdo “nukunpedonugo whédo tọn” to paa mẹ. E ma dlẹnalọdo gandudu de, taidi Ahọluduta Mẹssia tọn gba, ṣigba aliho nukunpipedo nulẹ go tọn.b Aliho jiawu he mẹ Jehovah na deanana nulẹ te nado hẹn lẹndai etọn di bẹ “aṣli wiwe” de hẹn he na yin hinhẹnzun yinyọnẹn vudevude to owhe kanweko lẹ gblamẹ.—Efesunu lẹ 1:10; 3:9, NW, nudọnamẹ odò tọn.
9. Nawẹ Jehovah de aṣli wiwe ojlo etọn tọn hia vudevude gbọn?
9 Gbọn alẹnu debọdo-dego lẹ gblamẹ, Jehovah do lehe lẹndai etọn gando Okún he opagbe etọn yin dido to Edẹni mẹ lọ go na yin hinhẹndi do hia vudevude. Alẹnu he Jehovah basi hẹ Ablaham dohia dọ Okún dopagbe lọ na wá aigba ji to hukan whẹndo Ablaham tọn mẹ podọ “akọta aigba ji tọn lẹpo” na dona yedelẹ gbọn dali etọn. Alẹnu enẹ sọ de linlẹn lọ tọ́n dọ mẹdevo lẹ na yin kinkọndopọ hẹ adà tangan okún lọ tọn. (Gẹnẹsisi 22:17, 18) Alẹnu Osẹ́n tọn he yin bibasi hẹ Islaeli jọwamọ tọn hẹn lẹndai Jehovah tọn nado tindo “ahọludu yẹwhenọ lẹ tọn de” zun yinyọnẹn. (Eksọdusi 19:5, 6) Alẹnu he yin bibasi hẹ Davidi dohia dọ Okún lọ na yin Ota Ahọluduta de tọn kakadoi. (2 Samuẹli 7:12, 13; Psalm 89:3, 4) To whenuena alẹnu Osẹ́n tọn ko plan Ju lẹ jẹ Mẹssia lọ dè godo, Jehovah de adà hẹndi lẹndai etọn tọn devo lẹ hia. (Galatianu lẹ 3:19, 24) Gbẹtọvi he na yin kinkọndopọ hẹ adà tangan okún lọ tọn lẹ na wleawuna “ahọludu yẹwhenọ lẹ tọn” he yin didọdai lọ bo nasọ yin hinhẹnwa “alẹnu yọyọ de” mẹ taidi “Islaeli” yọyọ, gbigbọmẹ tọn de.—Jẹlemia 31:31-34; Heblu lẹ 8:7-9.c
10, 11. (a) Nawẹ Jehovah do Okún he yin didọdai lọ hia gbọn? (b) Naegbọn Ovi dopo akàn Jiwheyẹwhe tọn wá aigba ji?
10 Nado sọgan hẹn tito anadenanu lẹndai Jiwheyẹwhe tọn di, ojlẹ sọ̀ na Okún dopagbe lọ nado sọawuhia to aigba ji. Jehovah do angẹli Gabliẹli hlan nado dọna Malia dọ ewọ na ji visunnu de he na nọ yin yiylọdọ Jesu. Angẹli lọ dọna ẹn dọmọ: “Ewọ na yin kiklo, Ovi Gigogán tọn wẹ yè na nọ ylọ ẹ: [Jehovah] Jiwheyẹwhe nasọ yí ofìn Davidi otọ́ etọn tọn na ẹn. E nasọ duahọlu to owhé Jakobu tọn gbè kakadoi; ahọludu etọn ma na do podo.” (Luku 1:32, 33) Gbọnmọ dali, Okún dopagbe lọ zun yinyọnẹn hezeheze.—Galatianu lẹ 3:16; 4:4.
11 Ovi dopo akàn Jehovah tọn dona wá aigba ji nado yin whiwhlepọn jẹ otẹn godo tọn mẹ. Gbẹzan Jesu tọn wẹ na na gblọndo hlan avùnnukundiọsọmẹ Satani tọn to gigọ́ mẹ. Be ewọ na yin nugbonọ na Otọ́ etọn ya? Ehe bẹ aṣli wiwe de hẹn. To godo mẹ, apọsteli Paulu basi zẹẹmẹ adà he Jesu yiwà tọn dọmọ: ‘Matin nudindọn, daho wẹ aṣli wiwe jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn: yè yí ì hia to agbasa mẹ, bosọ suwhẹna ẹn to gbigbọ mẹ, yè mọ ẹn to angẹli lẹ dè, yè dọyẹwheho etọn hlan Kosi lẹ, yè yí ì sè to aihọn mẹ, yè sọ yí ì daga do gigo mẹ.’ (1 Timoti 3:16) Mọwẹ, gbọn tenọgligo-hinhẹn masẹafọ kakajẹ okú dali, Jesu na gblọndo mlẹnmlẹn hlan avùnnukundiọsọmẹ Satani tọn. Ṣigba adà aṣli wiwe lọ tọn devo lẹ gbẹsọ dona yin didehia.
‘Aṣli Wiwe Ahọludu Jiwheyẹwhe Tọn’
12, 13. (a) Etẹwẹ yin adà ‘aṣli wiwe ahọludu Jiwheyẹwhe tọn’ tọn dopo? (b) Etẹwẹ tito Jehovah tọn nado de gbẹtọ sọha kleun de nado yì olọn mẹ bẹhẹn?
12 To gbèdopo he Jesu to yẹwhehodọ to Galili, e dohia dọ aṣli wiwe lọ tindo kanṣiṣa pẹkipẹki hẹ gandudu Ahọluduta Mẹssia tọn etọn. E dọna devi etọn lẹ dọmọ: ‘Na mìwlẹ wẹ yè na hlan nado yọ́n aṣli wiwe ahọludu olọn tọn [“ahọludu Jiwheyẹwhe tọn,” Malku 4:11].’ (Matiu 13:11) Adà aṣli wiwe enẹ tọn dopo wẹ yindọ Jehovah na de “lẹngbọpa pẹvi” gbẹtọ 144 000 tọn de nado kọnawudopọ hẹ Ovi etọn taidi apadewhe okún lọ tọn, nado dugán hẹ ẹ to olọn mẹ.—Luku 12:32; Osọhia 14:1, 4.
13 To whenuena e yindọ gbẹtọvi lẹ yin didá nado nọgbẹ̀ to aigba ji, “mẹdida yọyọ” wẹ e biọ sọn Jehovah dè na gbẹtọvi delẹ nido sọgan yì olọn mẹ. (2 Kọlintinu lẹ 5:17) Apọsteli Pita, dopo to mẹhe yin dide nado tindo todido vonọtaun olọn mẹ tọn ehe lẹ mẹ wlan dọmọ: “Donanọ wẹ Jiwheyẹwhe Otọ́ Jesu Klisti Oklunọ mítọn tọn, mẹhe vọ́ mí detọ́n kẹdẹdi lẹblanu etọn gege do todido ogbẹ̀nọ de mẹ, gbọn finfọn Jesu Klisti tọn dali sọn oṣiọ lẹ mẹ, hlan ogudu magble, maflu, he ma nọ kupẹ́, he yè whlá na mí to olọn mẹ.”—1 Pita 1:3, 4.
14. (a) Nawẹ ‘aṣli wiwe ahọludu Jiwheyẹwhe tọn’ bẹ mẹhe ma yin Ju lẹ hẹn gbọn? (b) Naegbọn mí do penugo nado mọnukunnujẹ “onú sisosiso Jiwheyẹwhe tọn” ehelẹ mẹ?
14 Adà aṣli wiwe lọ tọn devo gando gandudu Ahọluduta sọgodo tọn lọ go wẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn nado yí mẹhe ma yin Ju lẹ dogọ gbẹtọ sọha kleun he na yin yiylọ nado dugán hẹ Klisti to olọn mẹ lẹ. Paulu basi zẹẹmẹ adà “tito anadenanu” Jehovah tọn, kavi aliho nukunpipedo hẹndi lẹndai etọn go tọn ehe dọmọ: “Yè ma ko sọ [aṣli ehe] hia ovi gbẹtọ tọn lẹ gbede to [whẹndo] hohowhenu devo lẹ mẹ, kẹdẹdile yè sọ yé hia dinvie hlan apọsteli etọn wiwe lẹ po yẹwhegán lẹ po to [gbigbọ] mẹ; na Kosi lẹ nido yin whédutọgbẹ́ po agbasa dopolọ tọn po, podọ mahẹtọ opagbe etọn tọn to Klisti mẹ gbọn wẹndagbe mẹ.” (Efesunu lẹ 3:5, 6) ‘Apọsteli wiwe’ lẹ wẹ nukunnumọjẹnumẹ yin nina gando adà aṣli wiwe lọ tọn ehe go. Mọdopolọ to egbehe, eyin alọgọ gbigbọ wiwe tọn dẹ́n, mí ma na mọnukunnujẹ “onú sisosiso Jiwheyẹwhe tọn” ehelẹ mẹ gba.—1 Kọlintinu lẹ 2:10; 4:1; Kọlọsinu lẹ 1:26, 27.
15, 16. Naegbọn Jehovah do de gandutọgbẹ́ Klisti tọn lẹ sọn gbẹtọvi lẹ mẹ?
15 Gbẹtọ “fọtọ́n [donu] kantọ̀n-konukunẹnẹ” he yin mimọ to ote hẹ “Lẹngbọvu” lọ to Osó Ziọni olọn tọn ji lẹ yin alọdlẹndo taidi mẹhe “yè fligọ sọn aigba ji,” yèdọ mẹhe “yè fligọ sọn gbẹtọ lẹ mẹ, nado yin sinsẹ́n tintan hlan Jiwheyẹwhe podọ hlan Lẹngbọvu lọ,” Klisti Jesu. (Osọhia 14:1-4) Jehovah de mẹhe yin plọnji to ovi olọn mẹ tọn etọn lẹ mẹ nado lẹzun adà tangan okún he opagbe etọn yin dido to Edẹni mẹ lọ tọn, ṣigba naegbọn e do de gbẹdohẹmẹtọ Klisti tọn lẹ sọn gbẹtọvi lẹ mẹ? Apọsteli Paulu basi zẹẹmẹ dọ gbẹtọ sọha kleun ehe yin “mẹyiylọ lẹ kẹdẹdi lẹndote [Jehovah tọn],” “kẹdẹdi homẹdagbe ojlo etọn tọn.”—Lomunu lẹ 8:17, 28-30; Efesunu lẹ 1:5, 11; 2 Timoti 1:9.
16 Lẹndai Jehovah tọn wẹ nado klan yinkọ daho gigonọ etọn do wiwe bo suwhẹna nupojipetọ-yinyin wẹkẹ mẹ tọn etọn. Gbọn “tito anadenanu tọn” kavi aliho nukunpedonugo etọn he gọ́ na nuyọnẹn tlala lọ gblamẹ, Jehovah do Ovi plọnji etọn hlan aigba ji, fihe e yin whiwhlepọn te jẹ otẹn godo tọn mẹ. Humọ, Jehovah magbe dọ gandudu Ahọluduta Mẹssia tọn heyin Ovi etọn tọn na bẹ gbẹtọvi he ko nọgodona nupojipetọ-yinyin Etọn kakajẹ okú lẹ hẹn ga.—Efesunu lẹ 1:8-12; Osọhia 2:10, 11.
17. Naegbọn mí sọgan jaya dọ Klisti po gandutọgbẹ́ etọn lẹ po ko nọgbẹ̀ pọ́n taidi gbẹtọvi lẹ?
17 Jehovah do owanyi sisosiso etọn hia kúnkan Adam tọn lẹ gbọn Ovi etọn didohlan aigba ji dali podọ gbọn mẹhe na yin whédutọgbẹ́ Ovi lọ tọn to gandudu Ahọluduta tọn mẹ lẹ dide sọn gbẹtọvi lẹ mẹ dali. Nawẹ mẹdevo he ko yin nugbonọ na Jehovah, bẹsọn Abẹli ji sọyi lẹ sọgan mọaleyi sọn enẹ mẹ gbọn? Na gbẹtọvi mapenọ lẹ yin jiji taidi afanumẹ ylando po okú po tọn wutu, yé dona yin azọ̀nhẹngbọna to gbigbọ-liho podọ to agbasa-liho bo yin hinhẹnwa pipé kọ̀n, to kọndopọ mẹ hẹ lẹndai dowhenu Jehovah tọn na gbẹtọvi lẹ. (Lomunu lẹ 5:12) Lehe e yin homẹmiọnnamẹnu na mẹhe to nukundo nado nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji lẹpo nado yọnẹn dọ Ahọlu yetọn na do owanyi po awuvẹmẹ po hia yé kẹdẹdile e dohia devi etọn lẹ to lizọnyizọn etọn whenu to aigba ji do sọ! (Matiu 11:28, 29; Heblu lẹ 2:17, 18; 4:15; 7:25, 26) Podọ lehe e yin jidenamẹnu na yé nado yọnẹn dọ ahọlu-yẹwhenọ he yin gbẹdohẹmẹtọ Klisti tọn to olọn mẹ lẹ yin sunnu po yọnnu yisenọ lẹ po he ko diahi hẹ madogán yetọn titi lẹ bosọ pehẹ nuhahun gbẹ̀mẹ tọn lẹ taidi míwlẹ do sọ!—Lomunu lẹ 7:21-25.
Lẹndai Jehovah Tọn He Ma Nọ Gboawupo
18, 19. Naegbọn nuhe Paulu dọ to Efesunu lẹ 1:8-11 mẹ lẹ do họnwun na mí dogọ, podọ etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ he bọdego mẹ?
18 Todin mí sọgan mọnukunnujẹ nuhe Paulu dọ na Klistiani yiamisisadode lẹ to Efesunu lẹ 1:8-11 mẹ ganji. E dọ dọ Jehovah ko hẹn “aṣli wiwe ojlo etọn tọn” zun yinyọnẹn na yé, dọ yé “mọ ogú de yí,” kavi yin dide taidi whédutọgbẹ́ hẹ Klisti, podọ dọ “yè ko de [yé] di wedido [kavi lẹndai] mẹhe to azọ́n onú lẹpo tọn wà tọn, kẹdẹdi linlẹn ojlo ewlọsu tọn tọn.” Mí mọ dọ ehe sọgbe hẹ “tito anadenanu” jiawu Jehovah tọn nado hẹn lẹndai etọn di. Ehe sọ gọalọna mí nado yọ́n nuhewutu vude poun to Klistiani he wá hùnwhẹ Tenu Núdùdù Oklunọ tọn tẹnmẹ lẹ wẹ nọ tindo mahẹ to yẹhiadonu lọ lẹ mẹ.
19 To hosọ he bọdego mẹ, mí na mọ nuhe Oflin okú Klisti tọn zẹẹmẹdo na Klistiani he tindo todido olọn mẹ tọn lẹ. Mí nasọ mọ nuhewutu omẹ livi susu he todido yetọn yin nado nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji lẹ dona tindo ojlo vẹkuvẹku to nuhe Oflin lọ nọtena mẹ.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a To paa mẹ yinkọ Jiwheyẹwhe tọn zẹẹmẹdo “E Nọ Hẹn Nado Lẹzun.” Jehovah sọgan lẹzun nudepope he yin dandannu nado hẹn lẹndai etọn di.—Pọ́n weda 6 alọnuwe Oyín sọn Olọn mẹ Wá lọ He Na Nọte Kakadoi tọn, he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ zinjẹgbonu.
b Hodidọ Paulu tọn dohia dọ “tito anadenanu tọn” lọ ko to nuyiwa to azán etọn gbè, to whenuena Owe-wiwe dohia dọ Ahọluduta Mẹssia tọn ma yin didoai kakajẹ 1914.
c Na dogbapọn kitokito alẹnu he gando hẹndi lẹndai Jiwheyẹwhe tọn go ehelẹ tọn, pọ́n Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn 1er février 1990, weda 8-13.
Dogbapọn
• Naegbọn Jehovah dá aigba bo ze gbẹtọ do e ji?
• Naegbọn e do yin dandannu dọ Ovi dopo akàn Jehovah tọn ni yin whiwhlepọn to aigba ji?
• Naegbọn Jehovah do de gandutọgbẹ́ Klisti tọn lẹ sọn gbẹtọvi lẹ mẹ?