Mì to Azọ́n Whlẹngán Mìtọn Tọn Wà Jẹgbonu Zọnmii!
“Mẹyiwanna ṣie emi, . . . mì nọ wazọ́n whlẹngán mìtọn tọn jẹgbonu to osi po sisọsisọ po mẹ.”—FILIPPINU LẸ 2:12.
1, 2. Linlẹn he gbayipe tẹlẹ wẹ ko hẹn mẹsusu nado tindo numọtolanmẹ lọ dọ yé ma sọgan deanana nuhe na yin kọdetọn gbẹzan yetọn tọn?
“BE MỌWẸ hiẹ yin jiji do ya?” To agọe, kanbiọ enẹ sọawuhia họnwun to wepa linlinnamẹwe he diyin de tọn ji. To hosọ lọ glọ wẹ hodidọ lọ lẹ sọawuhia te dọmọ: “Gbẹtọ-yinyin, jijọ, yèdọ etlẹ yin nudide he hiẹ basi to gbẹ̀mẹ lẹ. Dodinnanu yọyọ lẹ dohia dọ e nọ saba yin nuhe yè dugu etọn.” Alọsọakọ́n mọnkọtọn lẹ sọgan hẹn mẹdelẹ nado tindo numọtolanmẹ dọ yé tindo anademẹ vude poun do gbẹzan yetọn titi ji.
2 Mẹdevo lẹ nọ dibu dọ apajlẹ ylankan mẹjitọ yetọn lẹ tọn kavi aliho ylankan he mẹ mẹplọntọ yetọn lẹ nọ plọnnumẹ te ko hẹn yé biọ gbẹzan ayajẹ matindo tọn de mẹ. Yé sọgan tindo numọtolanmẹ lọ dọ yé na vọ́ nuṣiwa mẹjitọ yetọn lẹ tọn basi, nado yinuwa do numọtolanmẹ he ylan hugan yetọn lẹ ji, nado yin nugbomadọtọ hlan Jehovah—to kleun mẹ, nado basi nudide ylankan lẹ. Be enẹ wẹ yin nuhe Biblu plọnmẹ ya? Nado yin nujikudonọ, sinsẹ̀nnọ delẹ tin he tẹkudeji dọ Biblu plọn nude mẹ taidi ehe, yèdọ sinsẹ̀n-nuplọnmẹ sẹ́gbè tọn. Sọgbe hẹ sinsẹ̀n-nuplọnmẹ ehe, Jiwheyẹwhe sọn ojlẹ dindẹn mẹ ko magbè nujijọ lẹpo tọn jẹnukọn.
3. Wẹndomẹ tulinamẹ tọn tẹwẹ Biblu tindo gando nugopipe mítọn nado kẹalọyi azọngban na sọgodo mítọn go?
3 Linlẹn voovo ehe lẹpo tindo wẹndomẹ dopo to kọndopọmẹ: Hiẹ tindo huhlọn nudide tọn vude, yèdọ anademẹ vude do nuhe kọdetọn gbẹzan towe tọn na yin ji. Enẹ yin wẹndomẹ mẹhẹngbọjọ tọn de, be e mayin mọwẹ ya, podọ mẹhẹngbọjọ nọ yidogọna nuhahun. Howhinwhẹn lẹ 24:10 dọmọ: “Eyin nuṣikọna we to azán nukunbibia tọn gbè, huhlọn towe ma sọtẹ́n gbá.” Nalete, mí yin tulina nado plọnnu, na sọgbe hẹ Biblu, mí sọgan ‘wazọ́n whlẹngán mítọn tọn jẹgbonu.’ (Filippinu lẹ 2:12) Nawẹ mí sọgan hẹn jidide mítọn to nuplọnmẹ pọndohlan dagbe Biblu tọn ehe mẹ lodo gbọn?
Azọ́n “Họdido” Tọn He Mí Nọ Basi to Mídelẹ Mẹ
4. Dile etlẹ yindọ 1 Kọlintinu lẹ 3:10-15 dọho dogbọn họdido po azọ́nwanu he miyọ́n ma sọgan dù lẹ po dali, etẹwẹ ehe ma zẹẹmẹdo?
4 Lẹnnupọndo oló apọsteli Paulu tọn heyin mimọ to 1 Kọlintinu lẹ 3:10-15 mẹ ji. To finẹ, e dọho dogbọn azọ́n họdido Klistiani de tọn dali, podọ nunọwhinnusẹ́n oló etọn tọn sọgan yọn-na-yizan na lizọnyizọn whégbè po gbonu tọn po. Be didọ wẹ ewọ te dọ vlavo eyin devi de dè to godo mẹ nado sẹ̀n Jehovah bosọ tẹdo nudide enẹ go yin azọngban mẹhe plọnnu bosọ plọn azọ́n ẹn lẹ tọn mlẹnmlẹn ya? Lala. Paulu to nùzindo nujọnu-yinyin lọ ji dọ mẹplọntọ lọ dona wazọ́n họdido lọ tọn ganji. Ṣigba dile mí plọn to hosọ he jẹnukọn mẹ do, ewọ ma to didọ dọ nuplọntọ lọ kavi devi lọ ma tindo nudide depope to whẹho lọ mẹ gba. Nugbo wẹ dọ, oló Paulu tọn zinnudo azọ́n he mí nọ wà to mẹdevo lẹ mẹ ji, e mayin jijlọdote mídelẹ tọn gba. Ehe họnwun na Paulu dọho dogbọn azọ́n họdido numakiyana tọn dali he yin vivasudo to whenuena didotọ lọ lọsu na edetiti luntọ́n. Etomọṣo, to ojlẹ delẹ mẹ Biblu nọ yí hodidọ dopolọ zan na azọ́n he mí nọ wà to mídelẹ mẹ.
5. Wefọ tẹlẹ wẹ dohia dọ Klistiani lẹ dona wazọ́n “họdido” tọn to yedelẹ mẹ?
5 Di apajlẹ, lẹnnupọndo Juda 20, 21 ji he dọmọ: “Mìwlẹ, mẹyiwanna emi, he hẹn mìde dote to yise wiwewiwe mìtọn ji, bo to dẹ̀ho to [gbigbọ wiwe] mẹ, mì yí mìde whla to owanyi Jiwheyẹwhe tọn mẹ.” Tofi Juda yí hogbe Glẹki tọn dopolọ na ‘dido’ he apọsteli Paulu yizan to 1 Kọlintinu lẹ weta 3 mẹ zan, ṣigba e taidi dọ nuagokun etọn wẹ yindọ mí nọ dó mídelẹ dote do dodonu yise mítọn tọn ji. Luku, to kandai bibasi na oló Jesu tọn heyin dawe de he dó ohọ̀ etọn do osó ji mẹ, yí hogbe Glẹki tọn dopolọ na “dodonu” he apọsteli Paulu yizan to oló etọn heyin họdido Klistiani tọn mẹ zan. (Luku 6:48, 49) Humọ, Paulu yí yẹdenanu yinyin didoai do “dodonu” de ji tọn zan to whenuena e to tudohomẹna Klistiani hagbẹ etọn lẹ nado basi nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn. Mọwẹ, Ohó Jiwheyẹwhe tọn plọnmẹ dọ mí ni wazọ́n ‘dido dote’ tọn to mídelẹ mẹ.—Efesunu lẹ 3:15-19; Kọlọsinu lẹ 1:23; 2:7.
6. (a) Basi dohia lehe devi Klistiani dopodopo yin kọdetọn azọ́n họgbigbá pọmẹ tọn de do. (b) Azọngban tẹwẹ devi dopodopo tindo?
6 Be dido Klistiani de dote yin azọ́n omẹ dopo poun tọn wẹ ya? Eyọn, mí ni dọ dọ hiẹ basi dide nado gbá ohọ̀ de. Hiẹ yì yẹdenanutọ họgbigbá tọn de dè na yẹdide lẹ. Dile etlẹ yindọ hiẹ lẹn nado wà suhugan azọ́n lọ tọn na dewe titi, hiẹ na yí họgbátọ de nado wazọ́n hẹ we podọ nado na avase we do aliho họgbigbá tọn he yọ́n hugan lẹ ji. Eyin ewọ do dodonu he lodo de ai, gọalọna we nado mọnukunnujẹ yẹdide lọ lẹ mẹ, na ayinamẹ azọ́nwanu he yọ́n hugan he dona yin hihọ̀ lẹ tọn, podọ tlẹ plọn we nususu dogbọn họgbigbá dali, e yọnbasi dọ hiẹ na yigbe dọ ewọ ko wà azọ́n dagbe de. Ṣigba etẹwẹ eyin hiẹ na gbẹ́ ayinamẹ etọn dai, họ̀ azọ́nwanu he pọta kavi ma yin dagbe lẹ, bo tlẹ gbẹ́ yẹdide yẹdenanutọ lọ tọn lẹ dai? Na jide tọn hiẹ ma sọgan gblewhẹdo họgbátọ lọ kavi yẹdenanutọ lọ eyin ohọ̀ lọ wá họ́! Mọdopolọ, devi Klistiani dopodopo yin kọdetọn azọ́n họgbigbá pọmẹ tọn de. Jehovah wẹ ogán yẹdenanutọ lọ. Ewọ nọ nọgodona Klistiani nugbonọ lọ mẹhe, taidi dopo to “azọ́nyiwahẹmẹtọ dopọ hẹ Jiwheyẹwhe” mẹ, nọ plọnmẹ kavi nọ jlọ nuplọntọ de dote. (1 Kọlintinu lẹ 3:9) Ṣogan e bẹ nuplọntọ lọ lọsu hẹn ga. To dogbapọnnanu godo tọn mẹ, ewọ yin azọngbannọ na dide gbẹzan edetiti tọn. (Lomunu lẹ 14:12) Eyin ewọ jlo nado tindo jẹhẹnu dagbe Klistiani tọn lẹ, e dona wazọ́n sinsinyẹn nado wleawuna yé, nado jlọ yé dote to ede mẹ.—2 Pita 1:5-8.
7. Avùnnukundiọsọmẹnu tẹlẹ wẹ Klistiani delẹ pannukọn, podọ etẹwẹ sọgan miọnhomẹna yé?
7 Enẹwutu, be ehe zẹẹmẹdo dọ nuvikun gududu tọn lẹ, lẹdo, po jẹhẹnu mẹplọntọ mítọn lẹ tọn po yin onú tata lẹ wẹ ya? Paali. Ohó Jiwheyẹwhe tọn yọ́n dopodopo ehelẹ tọn taidi nujọnu he sọ nọ yinuwadomẹji. Linlẹn ylankan susu, he sọ jẹagọ lẹ yin nuhe yè nọ dugu yetọn podọ nọ sinyẹnawu taun nado hoavun hẹ. (Psalm 51:5; Lomunu lẹ 5:12; 7:21-23) Azọ́nplọnmẹ mẹjitọ tọn po lẹdo whégbè tọn po sọgan tindo nuyiwadomẹji titengbe do jọja ji—na dagbe kavi na oylan. (Howhinwhẹn lẹ 22:6; Kọlọsinu lẹ 3:21) Jesu gblewhẹdo sinsẹ̀ngan Ju tọn lẹ na nuyiwadomẹji ylankan he nuplọnmẹ yetọn lẹ tindo do mẹdevo lẹ ji. (Matiu 23:13, 15) To egbehe, onú mọnkọtọn lẹ sọ nọ gando mímẹpo go ga. Di apajlẹ, omẹ Jiwheyẹwhe tọn delẹ nọ pannukọn avùnnukundiọsọmẹnu lẹ taidi kọdetọn awusinyẹnnamẹnu jọja whenu tọn lẹ. Ehelẹ tindo nuhudo homẹdagbe po awuvẹmẹ mítọn tọn po. Podọ yé sọgan mọ homẹmiọnnamẹ yí sọn owẹ̀n Biblu tọn mẹ dọ yé mayin whẹgbledo nado vọ́ nuṣiwa mẹjitọ yetọn lẹ tọn basi kavi sọawuhia nado yin nugbomadọtọ gba. Lẹnnupọndo lehe delẹ to ahọlu hohowhenu Juda tọn lẹ mẹ do nuagokun ehe hia do ji.
Ahọlu Juda Tọn lẹ—Basi Nudide Yedetiti Tọn Lẹ
8. Apajlẹ ylankan tẹwẹ Jotani tindo to otọ́ etọn mẹ, ṣogan nudide tẹwẹ ewọ basi?
8 Uzia lẹzun ahọlu Juda tọn to owhe jọja tọn 16 mẹ bosọ duahọlu na owhe 52. To suhugan ojlẹ ehe tọn mẹ, ewọ “wà enẹ he yin jijlọ to nukun OKLUNỌ tọn lẹ mẹ kẹdẹdi ehe Amazia otọ́ etọn ko wà lẹpo.” (2 Ahọlu lẹ 15:3) Jehovah dona ẹn po awhàngbigba mẹpaṣa tọn debọdo-dego lẹ po. Nalete, e blawu dọ, kọdetọn dagbe hẹn Uzia yigo. E lẹzun goyitọ bosọ ṣiatẹ sọta Jehovah gbọn nuwhẹ́nkun mimẹ to agbà he tin to tẹmpli mẹ ji dali, yèdọ azọngban de heyin kinklandovo na yẹwhenọ lẹ kẹdẹ. Uzia yin wiwọhẹ ṣigba yigbe po homẹgble po. To enẹgodo ewọ yin winyando—yèdọ yin hihò po pòzọ̀n po bo yin hinhẹn po huhlọn po nado zan pipotọ gbẹzan etọn lẹ tọn to ṣokẹdẹninọ mẹ. (2 Otannugbo lẹ 26:16-23) Nawẹ visunnu etọn Jotani yinuwa hlan ehe lẹpo gbọn? Dawe jọja lọ sọgan ko yin nuyiwadeji po awubibọ po gbọn otọ́ etọn dali podọ sọgan ko gblehomẹ do wọhẹ Jehovah tọn go. Gbẹtọ lẹ to paa mẹ sọgan ko yin nuyiwadomẹji ylankan de to whenuena e yindọ sinsẹ̀n nuyiwa agọ̀ lẹ wẹ yé to bibasi. Ṣigba Jotani basi nudide edetiti tọn. “E sọ wà enẹ he yin jijlọ to nukun OKLUNỌ tọn lẹ mẹ.”—2 Otannugbo lẹ 27:2.
9. Etẹwẹ yin nuyiwadomẹji dagbe delẹ do Ahazi ji, ṣigba etẹwẹ yin kọdetọn gbẹzan etọn tọn?
9 Jotani dugán na owhe 16, bo gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ hlan Jehovah to ojlẹ enẹ lẹpo mẹ. Enẹwutu, visunnu etọn Ahazi tindo apajlẹ dagbe hugan nugbonọ-yinyin otọ́ etọn tọn he e sọgan hodo. Podọ Ahazi tindo nuyiwadomẹji dagbe devo lẹ ga. E tindo lẹblanulọkẹyi nado nọgbẹ̀ to whenuena yẹwhegan nugbonọ lẹ taidi Isaia, Hosea, po Mika po to zohunhun yí do to dọdai dọ to aigba lọ ji. Ṣogan, ewọ basi nudide ylankan de. “E masọ wà enẹ heyin jijlọ to nukun OKLUNỌ tọn lẹ mẹ, di Davidi otọ́ etọn gba.” E basi boṣiọ Baali tọn lẹ bosọ basi sinsẹ̀n hlan yé bo tlẹ sọ mẹ̀n delẹ to visunnu ewọ lọsu titi tọn lẹ mẹ to miyọ́n avọnunina tọn lẹ mẹ hlan yẹwhe kosi tọn lẹ. Mahopọnna nuyiwadomẹji he yọ́n hugan lẹ, ewọ gboawupo tlala taidi ahọlu po devizọnwatọ Jehovah tọn de po.—2 Otannugbo 28:1-4.
10. Otọ́ wunmẹ tẹwẹ Ahazi yin, ṣigba nudide tẹwẹ visunnu etọn Hẹzekia basi?
10 Sọn pọndohlan sinsẹ̀n-bibasi wiwe ṣeke tọn mẹ, e vẹawu nado lẹnnupọn dọ otọ́ de na ylan hugan Ahazi. Etomọṣo, visunnu etọn Hẹzekia tin to dandannu glọ nado kẹalọyi ì taidi otọ́ etọn! E yọnbasi dọ visunnu jọja he Ahazi hù to avọ́sinsan mẹ hlan Baali lẹ yin nọvisunnu Hẹzekia tọn lẹ. Be dodonu ylankan ehe hẹn Hẹzekia biọ gbẹzan nugbomadọ tọn mẹ hlan Jehovah wẹ ya? To vogbingbọn mẹ, Hẹzekia lẹzun dopo to ahọlu daho vude Juda tọn lẹ mẹ na nugbo tọn—yèdọ dawe nugbonọ, nuyọnẹntọ, po dehe yè yiwanna de po. “OKLUNỌ sọ tin po e po.” (2 Ahọlu lẹ 18:3-7) Na nugbo tọn, whẹwhinwhẹ́n tin nado yise dọ Hẹzekia yin gbigbọdo nado kàn Psalm 119tọ lọ to whenuena e gbẹsọ yin ahọvi jọja de. Eyin mọwẹ, e ma sinyẹnawu nado mọ nuhewutu ewọ dona ko wlan hogbe ehelẹ dọmọ: “Ayiha ṣie jà kọnyingbe na homẹgble.” (Psalm 119:28) Mahopọnna nuhahun sinsinyẹn etọn lẹ, Hẹzekia dikena Ohó Jehovah tọn ni deanana gbẹzan etọn. Psalm 119:105 dọmọ: “Ohó towe wẹ zògbán de hlan afọ ṣie, hinhọ́n hlan omọ́liho ṣie.” Mọwẹ, Hẹzekia basi nudide edetiti tọn—yèdọ nudide dagbe lọ.
11. (a) Mahopọnna nuyiwadomẹji dagbe otọ́ etọn tọn, nawẹ atẹṣiṣi Manassẹ tọn sọta Jehovah zẹjlẹgo sọ? (b) Nudide tẹwẹ Manassẹ basi sẹpọ vivọnu gbẹzan etọn tọn, podọ etẹwẹ míwlẹ sọgan plọn sọn ehe mẹ?
11 Nalete, to vogbingbọn mlẹnmlẹn mẹ, sọn dopo to ahọlu he yọ́n hugan Juda tọn lẹ mẹ wẹ dehe ylan hugan dopo sọ wá sọn. Visunnu Hẹzekia tọn Manassẹ nọgodona boṣiọ sinsẹ̀n, afinyọnnọnuwiwa, po danuwiwa ylankan po jẹ obá he yiaga hugan tlala de mẹ. Kandai lọ dọ dọ “OKLUNỌ sọ dọho hlan Manassẹ podọ hlan omẹ etọn lẹ,” vlavo gbọn yẹwhegan lẹ gblamẹ. (2 Otannugbo lẹ 33:10) Sọgbe hẹ otangblo Ju lẹ tọn, Manassẹ yigbe gbọn didike Isaia ni yin sinsán do awe po ayinyọ̀n de po dali. (Yijlẹdo Heblu lẹ 11:37 go.) Vlavo enẹ yin nugbo kavi lalo, Manassẹ gboawupo nado dotoai hlan nugbẹnamẹ depope sọn olọn mẹ wá. Na nugbo tọn, e hẹn delẹ to visunnu edetiti tọn lẹ mẹ nado yin mimẹ gbẹ̀te taidi avọ́sinsan lẹ, kẹdẹ dile tọgbo etọn Ahazi ko wà do. Ṣogan, dawe ylankan ehe, to whlepọn sinsinyẹn lẹ nukọn to godo mẹ to gbẹzan etọn mẹ, lẹnvọjọ bosọ diọ aliho etọn lẹ. (2 Otannugbo lẹ 33:1-6, 11-20) Apajlẹ etọn plọn mí dọ mẹhe ko basi nudide ylankan lẹ ma ko zẹ̀ mẹhe yè sọgan gọkọna go na dandan tọn gba. E sọgan diọ.
12. Nudide he sọta yede tẹlẹ wẹ Amọni po visunnu etọn Josia po basi gando devizọnwiwa hlan Jehovah go?
12 Visunnu Manassẹ tọn Amọni sọgan ko plọn nususu sọn lẹnvọjọ otọ́ etọn tọn mẹ. Ṣigba e basi nudide he ma sọgbe lẹ. Na taun tọn Amọni “to ylando wà pludopludo” kaka ewọ do yin hùhù to godo mẹ. Visunnu etọn Josia yin vogbingbọn kọfanamẹ tọn de. Kunnudenu dohia dọ Josia de nado plọnnu sọn nuhe ko jọ do tọgbo etọn go mẹ. Ewọ jẹ ahọludu ji to whenuena e tindo owhe ṣinatọ̀n poun. To whenuena e yin owhe 16 mẹvi poun, e jẹ Jehovah dín ji podọ to enẹgodo do ede hia nado yin ahọlu apajlẹ dagbenọ, nugbonọ de. (2 Otannugbo lẹ 33:20–34:5) E basi nudide de—yèdọ nudide dagbe lọ.
13. (a) Etẹwẹ mí plọn sọn ahọlu Juda tọn he mí ko gbadopọnna lẹ dè? (b) Nawẹ azọ́nplọnmẹ mẹjitọ tọn yin nujọnu sọ?
13 Dogbapọnnanu kleun ehe heyin ahọlu ṣinawe Juda tọn lẹ tọn plọnmẹ nuplọnmẹ huhlọnnọ de. To nujijọ delẹ mẹ, ahọlu he ylan hugan lẹ nọ tindo ovi he yọ́n hugan lẹ podọ, to vogbingbọn mẹ, ahọlu he yọ́n hugan lẹ nọ tindo ovi he ylan hugan lẹ. (Yijlẹdo Yẹwhehodọtọ 2:18-21 go.) Ehe ma dè nujọnu-yinyin azọ́nplọnmẹ mẹjitọ tọn pò gba. Mẹjitọ lẹ he plọn ovi yetọn lẹ whẹ́n sọgbe hẹ aliho Jehovah tọn na nugbo tọn nọ na ovi yetọn lẹ dotẹnmẹ hundote yọ́n hugan nado lẹzun devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn lẹ. (Deutelonomi 6:6, 7) Etomọṣo, ovi delẹ, mahopọnna vivẹnudido sinsinyẹn mẹjitọ nugbonọ yetọn lẹ tọn, nọ dè nado hodo aliho he ma sọgbe. Ovi devo lẹ, mahopọnna nuyiwadomẹji he ylan hugan mẹjitọ tọn, nọ dè nado yiwanna bosọ sẹ̀n Jehovah. Po dona etọn po, yé nọ tindo kọdetọn dagbe to gbẹzan yetọn mẹ. To ojlẹ delẹ mẹ, be e nọ paṣa we dọ detẹ wẹ e na yin to whẹho towe mẹ wẹ ya? To whelọnu lo, lẹnnupọndo jidide ninamẹ Jehovah lọsu titi tọn lẹ ji dọ hiẹ sọgan basi nudide dagbe lọ!
Jehovah Tindo Jidide to Hiẹ Mẹ!
14. Nawẹ mí yọnẹn gbọn dọ Jehovah mọnukunnujẹ dogbo mítọn lẹ mẹ?
14 Jehovah nọ mọ onú lẹpo. Howhinwhẹn lẹ 15:3 dọmọ: “Nukun OKLUNỌ tọn tin to ofi popo, e to mẹylankan po mẹdagbe lẹ po pọ́n.” Ahọlu Davidi dọ dogbọn Jehovah dali dọmọ: “Nukun towe mọ didá mapemape ṣie: podọ to owe towe mẹ wẹ yè wlan awutugonu ṣie lẹpo do, ehe yè to anà etọn wà egbesọegbesọ, whenuena depope yetọn ma ko tin.” (Psalm 139:16) Enẹwutu Jehovah yọ́n ayilinlẹn ylankan he hiẹ to avunho sọta lẹ—vlavo hiẹ dugu yetọn kavi wleawuna yé taidi kọdetọn nuyiwadomẹji mẹdevo lẹ tọn he hiẹ ma sọgan dava wutu. E mọnukunnujẹ lehe ehelẹ ko yinuwa do hiẹ ji do mẹ na taun tọn. E mọnukunnujẹ dogbo towe lẹ mẹ yèdọ hugan lehe hiẹ lọsu yọnẹn do. Podọ e sọ yin lẹblanunọ. E ma nọ biọ susu to mí si hugan dehe mí sọgan basi po lẹnpọn dagbe po gba.—Psalm 103:13, 14.
15. (a) Etẹwẹ yin asisa dopo homẹmimiọn tọn na mẹhe ko yin awugblena sọn ojlo mẹ wá gbọn mẹdevo lẹ dali lẹ? (b) Jehovah nọ doyẹyigona dopodopo mítọn lẹ gbọn nina azọngban nankọ mí dali?
15 To alọ devo mẹ, Jehovah ma nọ pọ́n mí hlan taidi nuyanwẹnna ninọmẹ lẹ tọn he ma tindo alọgọ gba. Eyin mí ko tindo numimọ ylankan delẹ wayi, mí sọgan mọ homẹmimiọn to jidide lọ mẹ dọ Jehovah gbẹwanna walọyizan awugblenamẹ tọn he wá sọn ojlo mẹ mọnkọtọn lẹpo. (Psalm 11:5; Lomunu lẹ 12:19) Ṣigba to whelọnu lo be ewọ na basi hihọ́na mí sọn kọdetọn walọ ylankan mítọn lẹ tọn mẹ eyin mí lẹkọ bo basi nudide agọ̀ lẹ sọn ojlo mẹ wá wẹ ya? Na nugbo tọn paali wẹ. Ohó etọn dọmọ: “Na omẹ dopodopo wẹ na hẹn agbàn ede tọn.” (Galatianu lẹ 6:5) Jehovah nọ do yẹyigona nudida nuyọnẹntọ etọn lẹ dopodopo po azọngban nado wà dagbe bosọ sẹ̀n ẹn tọn po. E taidile Mose dọna akọta Islaeli tọn do dọmọ: “Yẹn ylọ olọn po aigba po nado dekunnu do mì ji to egbehe, dọ yẹn ko ze ogbẹ̀ po okú po, dona lọ po dẹ̀hodo lọ po do nukọn towe: enẹwutu dè ogbẹ̀, na hiẹ nido gán, hiẹ po okún towe po.” (Deutelonomi 30:19) Jehovah deji dọ mílọsu sọgan basi nudide he sọgbe ga. Nawẹ mí yọ́n enẹ gbọn?
16. Nawẹ mí sọgan tindo kọdetọn dagbe to ‘azọ́n whlẹngán míde titi tọn wiwà jẹgbonu mẹ’ gbọn?
16 Doayi nuhe apọsteli Paulu wlan go dọmọ: “Enẹwutu, mì mẹyiwanna ṣie emi, . . . mì nọ wazọ́n whlẹngán mìtọn tọn jẹgbonu to osi po sisọsisọ po mẹ. Na Jiwheyẹwhe wẹ wazọ́n to mì homẹ nado jlo podọ nado wà na homẹdagbe etọn.” (Filippinu lẹ 2:12, 13) Hogbe dowhenu Glẹki tọn heyin zẹẹmẹ basina dọ ‘wazọ́n jẹgbonu’ tofi nọtena hinhẹn nude jẹ tadona kọ̀n. Enẹwutu depope mítọn mayin didedovo nado gboawupo kavi jogbe gba. Jehovah Jiwheyẹwhe dona ko tindo jidide dọ míwlẹ sọgan dotana azọ́n he ewọ ko yí na mí nado wà—yèdọ azọ́n he nọ planmẹ jẹ whlẹngán mítọn kọ̀n—yin e mayin mọ ewọ ma na ko gbọdo hodidọ mọnkọtọn de gba. Ṣigba nawẹ mí na tindo kọdetọn dagbe gbọn? E mayin to huhlọn míde titi tọn mẹ gba. Eyin mí lodo taun to mídelẹ mẹ podọ to gbonu, nuhudo depope ma na tin na “osi po sisọsisọ po” gba. Kakatimọ, Jehovah ‘nọ yinuwa to mí homẹ,’ yèdọ gbigbọ wiwe etọn to azọ́nwa to ayiha po ahun mítọn po mẹ, bo to alọgọna mí “nado jlo podọ nado wà.” Po alọgọ owanyinọ mọnkọtọn po, be whẹwhinwhẹ́n depope tin he wutu mí ma na basi nudide he sọgbe lẹ to gbẹ̀mẹ bosọ nọgbẹ̀ sọgbe hẹ yé ya? Lala!—Luku 11:13.
17. Diọdo tẹlẹ wẹ mí sọgan basi to mídelẹ mẹ, podọ nawẹ Jehovah nọ gọalọna mí nado wàmọ gbọn?
17 Mí na tindo aliglọnnamẹnu lẹ nado dù deji—vlavo gbẹzan walọyizan ylankan tọn de po nuyiwadomẹji ylankan he sọgan slokọna linlẹn mítọn lẹ po. Etomọṣo, po alọgọ Jehovah tọn po, mí sọgan dù to ehelẹ ji! Dile Paulu wlan hlan Klistiani he tin to Kọlinti lẹ do, Ohó Jiwheyẹwhe tọn tindo huhlọn sọmọ nado họ́ etlẹ yin “ofi gángán lẹ” liai. (2 Kọlintinu lẹ 10:4) Na nugbo tọn, Jehovah sọgan gọalọna mí nado basi diọdo mlẹnmlẹn lẹ to mídelẹ mẹ. Ohó etọn dotuhomẹna mí nado ‘klọ́n gbẹtọ hoho lọ dai’ bosọ ze “gbẹtọ yọyọ lọ dogo, mẹhe yè dá to dodo mẹ di apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn, podọ to jijọ wiwe nugbo tọn mẹ.” (Efesunu lẹ 4:22-24) Be gbigbọ Jehovah tọn sọgan gọalọna mí nado basi diọdo mọnkọtọn lẹ na nugbo tọn ya? Mọwẹ na jide tọn! Gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn nọ wleawuna sinsẹ́n lẹ to mí mẹ—yèdọ jẹhẹnu he yọnwhanpẹ, bosọ họakuẹ he mímẹpo na jlo nado wleawuna lẹ. Tintan to ehelẹ mẹ wẹ owanyi.—Galatianu lẹ 5:22, 23.
18. Nudide tẹwẹ gbẹtọvi he nọ lẹnnupọn ganji lẹpo dona penugo nado basi to gigọ́ mẹ, podọ etẹwẹ ehe dona gọalọna mí nado magbe nado wà?
18 Ehe mẹ wẹ nugbo daho de tin te, yèdọ nugbo he nọ hẹnmẹ jẹ mẹdekannu lọ. Jehovah Jiwheyẹwhe tindo nugopipe he ma tindo dogbo de na owanyi, podọ mí yin didá to boṣiọ etọn mẹ. (Gẹnẹsisi 1:26; 1 Johanu 4:8) Enẹwutu mí sọgan dè nado yiwanna Jehovah. Podọ owanyi enẹ—e mayin gbẹzan he jẹnukọnna lilẹzun Klistiani tọn mítọn gba, e mayin nuṣiwa he mí wleawuna lẹ gba, kavi ayilinlẹn nado waylando he mí dugu etọn gba—wẹ yin họ̀nhungan lọ hlan sọgodo mítọn. Owanyi na Jehovah Jiwheyẹwhe wẹ yin nuhe Adam po Evi po tindo nuhudo etọn nado sọgan gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ to Edẹni mẹ. Owanyi mọnkọtọn wẹ nuhe dopodopo mítọn tindo nuhudo etọn nado sọgan lùn Amagẹdọni tọ́n podọ nado gbọn whlepọn godo tọn mẹ tọ́n to vivọnu Gandudu Owhe Fọtọ́n Klisti tọn. (Osọhia 7:14; 20:5, 7-10) Dopodopo mítọn, mahopọnna ninọmẹ mítọn lẹ, sọgan wleawuna owanyi mọnkọtọn. (Matiu 22:37; 1 Kọlintinu lẹ 13:13) Mì gbọ mí ni magbè nado yiwanna Jehovah bosọ jlọ owanyi enẹ dote kakadoi.
Etẹwẹ Hiẹ Lẹn?
● Linlẹn he gbayipe tẹlẹ wẹ sọta nuplọnmẹ lẹnpọn dagbe Biblu tọn gando azọngban mẹdetiti tọn mítọn go?
● Azọ́n họdido tọn tẹwẹ Klistiani dopodopo dona basi to edetiti mẹ?
● Nawẹ apajlẹ ahọlu Juda tọn lẹ dohia dọ omẹ dopodopo dona basi nudide edetiti tọn gbọn?
● Nawẹ Jehovah hẹn mí deji dọ mí sọgan basi nudide he sọgbe lẹ to gbẹ̀mẹ gbọn, mahopọnna nuyiwadomẹji agọ̀ he lẹdo mí lẹ?
[Yẹdide to weda 15]
Be sọgodo towe yin yinyọnẹn gbọn ogú nuvikun tọn sọn mẹjitọ lẹ dè dali wẹ ya?
[Yẹdide to weda 17]
Mahopọnna apajlẹ ylankan otọ́ etọn tọn, Ahọlu Josia basi dide nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe