Be Hiẹ Sọgan ‘Yọ́n Dagbe Gbọnvona Oylan’ Ya?
“Mì nọ dindona nuhe yin alọkẹyi hlan Oklunọ.”—EFESUNU LẸ 5:10.
1. Aliho tẹmẹ wẹ ogbẹ̀ sọgan taidi nuhe doglẹ to egbehe te, podọ etẹwutu?
“OKLUNỌ E, yẹn yọnẹn dọ aliho gbẹtọ tọn matin to ewlọsu mẹ gba: e ma tin to mẹhe to zọnlinzin mẹ nado do afọdide etọn lẹ gba.” (Jẹlemia 10:23) Ayidonugo Jẹlemia tọn he gọna wuntuntun ehe tlẹ tindo zẹẹmẹ susu na mí to egbehe. Etẹwutu? Na mí to gbẹ̀nọ to “ojlẹ awusinyẹn tọn lẹ” mẹ, dile Biblu dọ dọdai etọn do. (2 Timoti 3:1) Mí nọ pannukọn ninọmẹ doglẹ he nọ biọ dọ mí ni basi nudide lẹ to egbesọegbesọ. Nudide ehelẹ, vlavo yé yin pẹvi kavi daho, sọgan yinuwado dagbemẹ-ninọ mítọn ji tlala—yèdọ to agbasa liho, to numọtolanmẹ liho, podọ to gbigbọ liho.
2. Nudide tẹlẹ wẹ sọgan taidi onú vlẹkẹsẹ, ṣigba nukun tẹwẹ Klistiani lẹ nọ yí do pọ́n nudide mọnkọtọn lẹ?
2 Suhugan nudide he mí nọ basi egbesọegbesọ lẹ sọgan taidi nuyiwa mọmọ tọn kavi onú vlẹkẹsẹ poun. Di apajlẹ, to azán dopodopo gbè, mí dona dè avọ̀ he mí na dó, nuhe mí na dù, mẹhe mí jlo na mọ lẹ, po mọmọ po sọyi. Dibla yindọ nudide ehelẹ nọ yin bibasi to tejiteji, matin nulẹnpọn susu. Ṣigba be onú vlẹkẹsẹ wẹ whẹho mọnkọtọn lẹ yin nugbonugbo ya? Taidi Klistiani he ko basi klandowiwe lẹ, mí nọ yin ahunmẹduna tlala dọ nudide he mí basi lẹ to aṣọdido po awusọhia mítọn po mẹ, to núdùdù po núnùnù mítọn po mẹ, to hodidọ po walọyizan mítọn po mẹ ni nọ dohia to whepoponu dọ devizọnwatọ Jehovah Jiwheyẹwhe Gigogán tọn lẹ wẹ mí yin. Mí yin finflin hogbe apọsteli Paulu tọn lẹ dọmọ: “Eyin mì to dùdù, kavi eyin mì to nùnù, kavi nudepope mì to wiwà, mì nọ wà popo hlan gigo Jiwheyẹwhe tọn.”—1 Kọlintinu lẹ 10:31; Kọlọsinu lẹ 4:6; 1 Timoti 2:9, 10.
3. Nudide tẹlẹ wẹ nọ duahunmẹnamẹ hugan?
3 Enẹgodo nudide delẹ tin he tlẹ nọ duahunmẹna mí tlala hugan. Di apajlẹ, nudide nado wlealọ kavi nado gbọṣi tlẹnmẹ nọ tindo nuyiwadomẹji tẹgbẹ̀ tọn he siso do gbẹzan mẹde tọn ji. Nado hẹn ẹn diun dọ mẹhe sọgbe nado wlealọ hẹ lọ wẹ yin dide ma yin whẹho vlẹkẹsẹ de gba.a (Howhinwhẹn lẹ 18:22) Humọ, nudide mítọn lẹ gando họntọn po gbẹdohẹmẹtọ lẹ po, wepinplọn, agbasazọ́n, podọ ayidedai go nọ yinuwado gbigbọnọ-yinyin mítọn ji tlala. Enẹwutu, e gando dagbemẹ-ninọ mavọmavọ mítọn go ga.—Lomunu lẹ 13:13, 14; Efesunu lẹ 5:3, 4.
4. (a) Nugopipe tẹwẹ mí na jlo nado tindo? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ dona yin nulẹnpọndeji?
4 Po nudide ehe lẹpo po, mí na jlo nado tindo nugopipe lọ nado yọ́n dagbe gbọnvona oylan kavi yọ́n vogbingbọn to nuhe taidi onú dagbe po nuhe yin dagbe nugbonugbo po ṣẹnṣẹn. Biblu namẹ avase dọ “aliho de tin taidi [nuhe] jlọ to gbẹtọ nukunmẹ, ṣigba pòdo etọn aliho okú tọn wẹ.” (Howhinwhẹn lẹ 14:12) Enẹwutu, mí sọgan kanse míde dọ: ‘Nawẹ mí na penugo bo yọ́n dagbe gbọnvona oylan gbọn? Fie wẹ mí sọgan mọ anademẹ he mí tindo nuhudo etọn nado basi nudide lẹ te? Etẹwẹ gbẹtọ lẹ ko wà wayi podọ todin to whẹho ehe mẹ? Etẹwẹ ko yin kọdetọn lọ?’
‘Nuyọnẹn po Oklọ Tata’ Aihọn Tọn Po
5. Etẹwẹ yin ninọmẹ aihọn tọn to ojlẹ Klistiani fliflimẹ tọn lẹ whenu?
5 Klistiani owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ nọgbẹ̀ to aihọn de mẹ heyin nuyiwadeji gbọn linlẹn po nujinọtedo Glẹki po Lomu po tọn lẹ dali. To aliho de mẹ, mẹsusu nọ tindo ojlo sinsinyẹn na gbẹzan fẹẹmẹ-ninọ Lomunu lẹ tọn. To aliho devo mẹ, pipli wesetọ azán lọ gbè tọn lẹ yin ojlofọndotena gbọn linlẹn nuyọnẹn Platon po Aristote po tọn dali, bosọ nọ tindo ojlo to nuyọnẹn yọyọ lẹ mẹ taidi Épicurien (Nuvividutọ lẹ) po Stoiki lẹ tọn po mẹ. To whenuena apọsteli Paulu wá Atẹni to gbejizọnlin mẹdehlan tọn etọn awetọ whenu, Nuvividutọ po Stoiki nuyọnẹntọ lẹ po dohiagona ẹn taidi “hówladọtọ” bo diọavunnukunsọ ẹ, na yé lẹndọ yé tọ́nta hú i wutu.—Owalọ lẹ 17:18.
6. (a) Etẹwẹ Klistiani fliflimẹ tọn delẹ yin whiwhlepọn nado wà? (b) Avase tẹwẹ Paulu na?
6 Enẹwutu, e bọawu nado mọnukunnujẹ nuhe zọ́n bọ delẹ to Klistiani fliflimẹ tọn lẹ mẹ joawuna walọyizan glolo-jijlá tọn po aliho gbẹninọ mẹhe lẹdo yé pé lẹ tọn po. (2 Timoti 4:10) E taidi dọ mẹhe yin tọ́ntlọ́ngbọ́n to gbẹtọ lọ lẹ mẹ to alè susu mọyi, podọ nudide yetọn lẹ taidi dehe whèwhín. E nọ taidi dọ aihọn lọ tindo nuhọakuẹ de nado zedonukọnnamẹ, ehe aliho gbẹninọ Klistiani tọn ma tindo. Ṣigba, apọsteli Paulu namẹ avase dọmọ: “Mì nọ payi do mìde na mẹde ma nado yí [nuyọnẹn] po oklọ tata po do bẹ mì, gbọn otanhoho gbẹtọ tọn dali, gbọn ojọgbe aihọn tọn mẹ, ehe ma dile Klisti tọn te.” (Kọlọsinu lẹ 2:8) Naegbọn Paulu do dọ ehe?
7. Be nuyọnẹn oklọ aihọn tọn yọn-na-yizan na nudepope ya?
7 Nuhe zọ́n bọ Paulu do na avase enẹ wẹ yindọ e mọ owù nujọnu tọn de hlan to nulẹnpọn mẹhe yiwanna aihọn lọ lẹ tọn mẹ. Hogbe he e yizan dọ ‘nuyọnẹn po oklọ tata po’ jẹ na ayidego na taun tọn. Hogbe dowhenu tọn heyin lilẹdogbedevomẹ do ‘nuyọnẹn’ to paa mẹ zẹẹmẹdo “nado yiwanna kavi doafọna nuyọnẹn.” Ehe na ede sọgan yin alemọyinu. Na nugbo tọn, Biblu na mí tuli nado dín oyọnẹn po nuyọnẹn he sọgbe po, titengbe to owe Howhinwhẹn lẹ tọn mẹ. (Howhinwhẹn lẹ 1:1-7; 3:13-18) Ṣigba, Paulu blá ‘nuyọnẹn’ enẹ dopọ hẹ “oklọ tata.” To hogbe devo mẹ, Paulu pọ́n nuyọnẹn aihọn tọn hlan taidi nuvọ́ po oklọ tata po. E tin taidi adọ̀ví tata he mẹ yè dó jẹhọn, he taidi nuhe ló, ṣigba bo ma yọn-na-yizan sọmọ. Na nugbo tọn, nuvọ́ po nugbajẹmẹji po wẹ e na yin nado ze nudide mítọn na nuhe dù dagbe po oylan po sinai do ‘nuyọnẹn po oklọ tata’ aihọn tọn po ji.
Mẹhe to “Oylan Ylọ Dọ Dagbe lẹ, bo to Dagbe Ylọ Dọ Oylan”
8. (a) Mẹnu lẹ wẹ gbẹtọ lẹ nọ lẹhlan na ayinamẹ? (b) Ayinamẹ nankọtọn wẹ yé nọ na?
8 Ninọmẹ lẹ dibla yin nudopolọ to egbehe. Ayinamẹtọ susugege wẹ tin, dibla yin do whẹho gbẹtọvi tọn lẹpo ji. Ayinamẹtọ lẹ do alọwle po whẹndo po ji, linlinwekantọ lẹ, mẹhe ylọ yede dọ amasinzọ́nwatọ lẹ, sunwhlẹvuplọntọ lẹ, afinyọnnuwatọ lẹ, po mẹdevo lẹ po nọ yí akuẹ nado na ayinamẹ. Ṣigba ayinamẹ nankọ wẹ yé nọ na? To paa mẹ, nujinọtedo Biblu tọn lẹ do walọ dagbe ji nọ yin zizedo apadopo nado hùn dotẹnmẹ dote na nuhe yé ylọ dọ walọ yọyọ lẹ. Di apajlẹ, to hodọdo lehe gandudu gbẹ́ nado kẹalọyi “alọwle vijinu dopolọ tọn lẹ” do ji, wekantọ de to linlinwe Canada tọn de mẹ dọmọ: “To owhe 2000 mẹ, nupaṣamẹ daho wẹ e yin dọ omẹ awe he yiwanna yede bo magbe nado nọpọ́ ni yin aliglọnna nado wàmọ na yé yin vijinu dopolọ lẹ wutu.” To egbehe kakati nado gblewhẹdo nuhe ma sọgbe lẹ, gbẹtọ lẹ nọ joawuna yé. Onú lẹpo wẹ nọ yin pinpọnhlan nado sinai do linlẹn mẹdopodopo tọn ji; nujinọtedo tangan depope matin na dagbe po oylan po ba.—Psalm 10:3, 4.
9. Etẹwẹ mẹhe nọ yin pinpọnhlan taidi mẹjọmẹ to egbehe lẹ nọ saba wà?
9 Mẹdevo lẹ nọ ganjẹ mẹhe diyin bo tindo adọkun lẹ go, bo nọ pọ́n apajlẹ yetọn to nudide bibasi mẹ. Dile etlẹ yindọ adọkunnọ po omẹ nukundeji lẹ po nọ yin pinpọnhlan taidi mẹjọmẹ lẹ to egbehe, onù kẹdẹ wẹ yé do nọ yigbena jijọ dagbe lẹ taidi nugbodidọ po jidedomẹgo po—e ma nọ sọawuhia to walọyizan yetọn mẹ gba. To huhlọn po ale akuẹ tọn po dindin mẹ, mẹsusu ma nọ hanú ba nado gbẹkọ osẹ́n lẹ go bo dasá nunọwhinnusẹ́n walọ dagbe tọn lẹ. Mọdopolọ, mẹdelẹ ko miyọnnukundo nujinọtedo dagbe lẹ bo yiwanna walọ gblezọn he nọ hẹnmẹjọsi lẹ, na yé nido sọgan lẹzun omẹ nukundeji he diyin lẹ. Ehe ko dekọtọn do ogbẹ́ gbẹtọvi ṣejannabinọ he nọ kẹalọyi onú popo, bo nọ yin anadena gbọn hogbe lọ dali dọ, “Wà nuhe jlo we” mẹ. To whelọnu lo, be bẹwlu he mẹ gbẹtọ lẹ tin te na nuhe dù yinyọ́n dagbe gbọnvona oylan dona paṣa mí wẹ ya?—Luku 6:39.
10. Nawẹ hogbe Isaia tọn lẹ gando dagbe po oylan po go ko mọ hẹndi yí gbọn?
10 Kọdetọn blawu nudide ylankan heyin bibasi sinai do nuyọnẹn gbẹtọ lẹ tọn ji gbayipe to egbehe—yèdọ gbakija alọwle po whẹndo lẹ po tọn, amasin adínọ po ahàn sinsinyẹn po ṣiṣizan, jọja danuwatọ lẹ, zanhẹmẹ matin dogbó, asamẹzọ̀n lẹ, po mọmọ po sọyi. Na nugbo tọn, etẹwẹ mí sọgan sọ donukun gbọnvona ehe to whenuena e yindọ gbẹtọ lẹ ko gbẹkọ nujinọtedo walọ dagbe tọn lẹpo go na nuhe dù dagbe po oylan po? (Lomunu lẹ 1:28-32) Po gbesisọ po, yẹwhegán Isaia lá dọmọ: “Dindọ̀n wẹ na yé he to oylan ylọ dọ dagbe lẹ, bo to dagbe ylọ dọ oylan, he yí zinvlu do hinhọ́n tẹnmẹ, bo yí hinhọ́n do zinvlu tẹnmẹ; he yí vivẹ́ do vivi tẹnmẹ, bosọ yí vivi do vivẹ́ tẹnmẹ. Dindọ̀n wẹ na yé he yin nuyọnẹntọ to nukun yede tọn mẹ, bosọ yin mẹzìnzìn to nukun yede tọn mẹ.”—Isaia 5:20, 21.
11. Naegbọn e ma do sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe nado ganjẹ linlẹn mẹdetiti tọn go to dagbe po oylan po yinyọnẹn mẹ?
11 Nugbo lọ dọ Jiwheyẹwhe ylọwhẹ Juvi hohowhenu tọn he lẹzun “nuyọnẹntọ to nukun yede tọn mẹ” lẹ dona hẹn mí tin to aṣeji tlala ma nado ganjẹ linlẹn mítọn lẹ go to dagbe po oylan po yinyọnẹn mẹ. To egbehe, mẹsusu wẹ kọngbedopọ hẹ linlẹn lọ dọ “saa dike ayiha towe ni deanana we,” kavi “wà nuhe a lẹn dọ e sọgbe.” Be nulẹnpọn ehe do wuntuntun hia ya? Paali. Biblu dọ to aliho he họnwun mẹ dọmọ: “Ayiha yin oklenọ hugan onú lẹpo, podọ e sọ yin awutunọ tupinpẹnnọ: mẹnu wẹ sọgan yọnẹn?” (Jẹlemia 17:9) Be hiẹ na ganjẹ oklenọ po tupinpẹnnọ de po go nado deanana we to nudide bibasi towe mẹ ya? Na nugbo tọn hiẹ ma na wàmọ. Kakatimọ, hiẹ na dibla wà adà awetọ nuhe omẹ mọnkọtọn dọna we tọn. Enẹ wẹ zọ́n bọ Biblu flinnu mí dọmọ: “Ewọ he dotudo ayiha ede tọn go nulunọ wẹ; ṣigba mẹdepope he yí nuyọnẹn do to zọnlinzin wẹ yè na whlẹngán.”—Howhinwhẹn lẹ 3:5-7; 28:26.
Plọn Nuhe Jiwheyẹwhe Kẹalọyi
12. Naegbọn mí dona mọdona nuhe “ojlo Jiwheyẹwhe tọn” yin?
12 To whenuena e yindọ mí ma dona ganjẹ nuyọnẹn aihọn tọn kavi linlẹn mítọn go na nuhe dù dagbe po oylan po, etẹwẹ mí dona wà? Doayi ayinamẹ tlọlọ he họnwun apọsteli Paulu tọn ehe go he dọmọ: “Mì yin mẹkọndopọ hlan aihọn he blo; ṣigba mì ni yin mẹdiọadana gbọn hinhẹn jẹ yọyọ ayiha mìtọn tọn dali, na mì nido mọdona nuhe ojlo Jiwheyẹwhe tọn he yọ́n, alọkẹyi, bosọ sọgbe nẹ yin.” (Lomunu lẹ 12:2) Naegbọn mí dona mọdona nuhe ojlo Jiwheyẹwhe tọn yin? To Biblu mẹ, Jehovah dọ nuhe zọ́n lọ tlọlọ madoadúdẹji dọmọ: “Na le olọn yì oji hú aigba do, mọkẹdẹ wẹ aliho ṣie yì oji hú aliho mìtọn, linlẹn ṣie hú linlẹn mìtọn.” (Isaia 55:9) Enẹwutu, kakati nado ganjẹ lẹnpọn mítọn kavi numọtolanmẹ mítọn go, mí yin tudohomẹna dọmọ: “Mì nọ dindona nuhe yin alọkẹyi hlan Oklunọ.”—Efesunu lẹ 5:10.
13. Nawẹ hogbe Jesu tọn lẹ to Johanu 17:3 mẹ dohia dọ mí dona yọ́n nuhe Jiwheyẹwhe kẹalọyi gbọn?
13 Jesu Klisti zinnudo nuhudo ehe ji to whenuena e dọmọ: “Ehe wẹ ogbẹ̀ madopodo, dọ yé ni yọ́n hiẹ ṣokẹdẹ Jiwheyẹwhe nugbo, podọ ewọ mẹhe hiẹ dohlan, yèdọ Jesu Klisti.” (Johanu 17:3) Hogbe dowhenu Glẹki tọn heyin lilẹdogbedevomẹ do “yé ni yọ́n” tindo zẹẹmẹ he siso taun. Sọgbe hẹ wezẹhomẹ de, hogbe Glẹki tọn ehe “nọ do kanṣiṣa de hia to mẹhe yọ́n nude po nuhe e yọnẹn lọ po ṣẹnṣẹn; enẹwutu, nuhe yin yinyọnẹn lọ nọ họakuẹ kavi yin nujọnu na mẹhe yọ́n onú lọ, bo nọ gbọnmọ dali hẹn haṣinṣan yetọn yin nuhọakuẹ ga.” Haṣinṣan tintindo hẹ mẹde gbloada hugan yinyọ́n mẹlọ kavi yinkọ etọn poun. E sọ bẹ yinyọ́n nuhe mẹlọ yiwanna po nuhe e gbẹwanna po hẹn, yèdọ yinyọ́n nunọwhinnusẹ́n etọn lẹ, nujinọtedo etọn lẹ, bosọ nọ payi yé go.—1 Johanu 2:3; 4:8.
Plọn Huhlọn Nulẹnpọn Tọn
14. Etẹwẹ Paulu dọ dọ yè do nọ yọ́n ovivu gbigbọmẹ tọn lẹ gbọnvo na mẹhe whẹ́n lẹ?
14 To whelọnu lo, nawẹ mí sọgan penugo bo yọ́n dagbe gbọnvona oylan gbọn? Mí na mọ gblọndo lọ to nuhe Paulu dọna Klistiani Heblu tọn lẹ mẹ to owhe kanweko tintan whenu. E wlan dọmọ: ‘Yé he to oyìnnọ zan lẹpo yin mawhẹ́n to ohó dodo tọn mẹ; na ovi to akọ̀n wẹ ewọ. Ṣigba núdùdù sinsinyẹn yin yé he tindo azán susu to ota lẹ tọn, yé he gbọn linlẹn zinzan tọn dali plọn huhlọn nulẹnpọn tọn yetọn nado yọ́n dagbe gbọnvona oylan.’ Tofi, Paulu do vogbingbọn hia to “oyìnnọ” he e basi zẹẹmẹ etọn to wefọ he jẹnukọn lẹ mẹ taidi “onú he yin ojọgbe ohó Jiwheyẹwhe tọn he dabla,” po “núdùdù sinsinyẹn” po, ehe tin na “yé he tindo azán susu to ota” he ‘plọn huhlọn nulẹnpọn tọn yetọn nado yọ́n dagbe gbọnvona oylan’ lẹ ṣẹnṣẹn.—Heblu lẹ 5:12-14.
15. Naegbọn e na biọ dọ mí ni vánkan nado tindo oyọnẹn he pegan Jiwheyẹwhe tọn?
15 Tintan whẹ́, ehe zẹẹmẹdo dọ mí dona vánkan nado mọnukunnujẹ nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn he tin to Biblu mẹ lẹ mẹ ganji. Biblu mayin owe osẹ́n tọn he nọ dọ nuhe mí dona wà kavi he mí ma dona wà lẹ tọn na mí gba. Kakatimọ, Paulu basi zẹẹmẹ dọmọ: “Owe-wiwe lẹpo gbingbọ́n sọn Jiwheyẹwhe mẹ yin alenọ ga na mẹpinplọn, na wọhẹmẹ, na anademẹ, na nuplọnmẹ he tin to dodo mẹ: na Jiwheyẹwhe gbẹtọ nido pegan, he yè hẹn sọgbe mlẹnmlẹn hlan azọ́n dagbe lẹpo.” (2 Timoti 3:16, 17) Nado mọaleyi sọn mẹpinplọn, wọhẹmẹ, po nuplọnmẹ enẹ po mẹ, mí dona nọ yí nugopipe nulẹnpọn tọn mítọn zan. Ehe nọ biọ vivẹnudido, ṣigba kọdetọn lọ jẹ na ẹn, na mí na yin hinhẹn “sọgbe mlẹnmlẹn hlan azọ́n dagbe lẹpo.”—Howhinwhẹn lẹ 2:3-6.
16. Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado plọn huhlọn nulẹnpọn tọn?
16 Enẹgodo dile Paulu dohia do, yé he tindo azán susu to ota lẹ nọ ‘plọn huhlọn nulẹnpọn tọn yetọn nado yọ́n dagbe gbọnvona oylan.’ Whẹho he jẹ na ayidonugo mítọn hugan lọ die. Hogbe lọ ‘plọn huhlọn nulẹnpọn tọn yetọn’ to paa mẹ zẹẹmẹdo “nugonu nulẹnpọn tọn lẹ he ko yin pinplọn (taidi mẹhe nọ lilẹ́ ede gbọn jẹhọn mẹ de).” (Kingdom Interlinear Translation) Mẹhe tindo numimọ to ehe mẹ de sọgan lilẹ́ pludopludo to aliho de mẹ he na taidi dọ huhlọn jọwamọ tọn lẹ ma glọnalina ẹn nkọtọn. E nọ deanana awutugonu etọn lẹ ganji to whelẹponu, podọ dibla yin to afọdopolọji, e ko nọ yọ́n lehe e na yìn ede do jẹhọn mẹ do na e nido sọgan wà ẹ po kọdetọn dagbe po. Ehe lẹpo nọ yọnbasi na azọ́npinplọn vẹkuvẹku po nupinplọn gbọzangbọzan etọn po wutu.
17. To linlẹn tẹmẹ wẹ mí dona tin taidi mẹhe nọ lilẹ́ ede gbọn jẹhọn mẹ te?
17 Míwlẹ lọsu dona yin azọ́nplọn to gbigbọ liho taidi mẹhe nọ lilẹ́ ede gbọn jẹhọn mẹ de, eyin mí jlo dọ nudide mítọn lẹ ni nọ do wuntuntun hia to whepoponu. Mí dona nọ deanana lẹnpọn mítọn po awutugonu mítọn lẹ po to whepoponu. (Matiu 5:29, 30; Kọlọsinu lẹ 3:5-10) Di apajlẹ, be hiẹ nọ do mẹplọnlọ nukun towe lẹ go ma nado pọ́n owe fẹnnuwiwa tọn lẹ kavi otó towe lẹ ma nado dotoaina húnhiho po hodidọ he gblezọn lẹ po ya? Nugbo wẹ dọ owe fẹnnuwiwa tọn mọnkọtọn lẹ gbayipe taun to egbehe. Etomọṣo, azọngban mítọn wẹ e yin ma nado dike yé ni doadọ̀do to ahun po ayiha mítọn po mẹ. Mí sọgan hodo apajlẹ psalm-kàntọ tọn he dọmọ: “Yẹn ma na yí onú ylanylan de do nukọn nukun ṣie tọn: yẹn gbẹwanna azọ́n omẹ he klan lẹ tọn; e ma na tẹdo ogo e gba. . . . Ewọ he nọ dolalo ma na yin hẹn lodo to nukọn ṣie gba.”—Psalm 101:3, 7.
Plọn Huhlọn Nulẹnpọn Tọn Towe Gbọn Zinzan Ẹn Dali
18. Etẹwẹ hogbe lọ ‘gbọn yizan dali’ zẹẹmẹdo to hodidọ Paulu tọn mẹ gando huhlọn nulẹnpọn tọn mítọn pinplọn go?
18 Mí dona hẹn ẹn do ayiha mẹ dọ ‘gbọn yizan dali’ wẹ mí na penugo bo plọn huhlọn nulẹnpọn tọn mítọn nado yọ́n dagbe gbọnvona oylan. To hogbe devo mẹ, to ojlẹ lẹpo he mí dona basi nudide de, mí dona plọn nado yí huhlọn nulẹnpọn tọn mítọn zan nado yọ́n nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn he gando nudide lọ go lẹ podọ lehe mí sọgan yí yé zan do. Hẹn ẹn zun aṣa nado nọ basi dodinnanu to owe sinai do Biblu ji heyin awuwlena gbọn “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” lọ dali lẹ mẹ. (Matiu 24:45) Humọ, mí sọgan dín alọgọ Klistiani he whèwhín lẹ tọn. Nalete, vivẹnudido mítọn lẹ nado plọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn, to pọmẹ hẹ odẹ̀ mítọn to anademẹ po gbigbọ Jehovah tọn po bibiọ mẹ na dè sinsẹ́n dagbe lẹ tọ́n to godo mẹ.—Efesunu lẹ 3:14-19.
19. Dona tẹlẹ wẹ tin to sẹdotẹnmẹ na mí eyin mí zindonukọn nado plọn huhlọn nulẹnpọn tọn mítọn?
19 Dile mí zindonukọn nado plọn huhlọn nulẹnpọn tọn mítọn, yanwle mítọn wẹ yindọ ‘mí ni ma yin yọpọ ba, he yè na nọ do yìgọyìgọna, bọ yè na yí jẹhọn oplọn tọn lẹpo do nọ hẹn dánpe, gbọn oklọ gbẹtọ tọn dali, po nuyọnẹn bublu tọn po, gbọn ehe mẹ yé nọ tọwu do nuglọ na oklọ.’ (Efesunu lẹ 4:14) Kakatimọ, sinai do oyọnẹn po nukunnumọjẹnumẹ mítọn po ji gando nuhe Jiwheyẹwhe kẹalọyi go, mí ni penugo bo basi nudide he whèwhín lẹ, he na hẹn ale wá na mí bo jlọ yisenọ hatọ mítọn lẹ dote, podọ hú popolẹpo, he na hẹn homẹ Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn hùn. (Howhinwhẹn lẹ 27:11) Lehe enẹ yin dona po hihọ́ po to ojlẹ awusinyẹn tọn ehelẹ whenu do sọ!
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a To numimọ vẹadi hugan 40 to gbẹzan gbẹtọ lẹ tọn mẹ heyin sislẹ gbọn Doto Thomas Holmes po Richard Rahe po dali, okú alọwlemẹ de tọn, gbẹdai, po kinklan po wẹ yin atọ̀n tintan heyin sislẹ jẹnukọn lẹ. Alọwle wẹ yin ṣinawetọ.
Be Hiẹ Sọgan Na Gblọndo Ya?
• Nugopipe tẹwẹ e biọ nado basi nudide dagbe lẹ?
• Naegbọn e ma do yin nuyọnẹnnu nado ganjẹ omẹ nukundeji lẹ kavi linlẹn mítọn titi lẹ go to nudide bibasi gando dagbe po oylan po go?
• Naegbọn mí dona mọdona nuhe Jiwheyẹwhe kẹalọyi to nudide lẹ bibasi whenu, podọ nawẹ mí sọgan wàmọ gbọn?
• Etẹwẹ e zẹẹmẹdo ‘nado plọn huhlọn nulẹnpọn tọn mítọn’?
[Yẹdide to weda 9]
Nuvọ́ wẹ e yin nado ganjẹ adọkunnọ po mẹhe diyin lẹ po go na anademẹ
[Yẹdide to weda 10]
Taidi mẹhe nọ lilẹ́ ede gbọn jẹhọn mẹ de, mí dona nọ deanana lẹnpọn mítọn po awutugonu mítọn lẹ po