Yin Nugbonọ to Onú Lẹpo Mẹ

 1, 2. Naegbọn Jehovah nọ hùnhomẹ eyin e mọ vivẹnu he mí to dido nado yin nugbonọ? Na apajlẹ.

ONỌ̀ de po visunnu pẹvi etọn po tọ́n sọn nusatẹn de. To ajiji mẹ, ovi lọ nọte, podọ nukunmẹ etọn dohia dọ nude vẹna ẹn taun. Aihundanu pẹvi de he e ko ze to nusatẹn lọ tin to alọmẹ na ẹn. E wọn nado gọ̀ ẹ do otẹn etọn mẹ kavi nado kanse onọ̀ etọn eyin e na họ̀ ẹ. Visunnu lọ jẹflumẹ bo biọ to onọ̀ etọn si nado gọalọna ẹn. Onọ̀ lọ vọ́ jide na ẹn bo plan ẹn lẹkọyi nusatẹn lọ na e nido sọgan gọ̀ aihundanu lọ jo bo vẹvẹ. Dile visunnu lọ to mọwà, onọ̀ etọn tindo numọtolanmẹ ayajẹ po awagundido po tọn. Etẹwutu?

² Homẹ mẹjitọ lẹ tọn nọ hùn to whepoponu nado mọdọ ovi yetọn lẹ to nujọnu-yinyin nugbodidọ tọn plọn. Numọtolanmẹ dopolọ wẹ Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn, yèdọ “Jiwheyẹwhe nugbo tọn” nọ tindo. (Psalm 31:5) Dile e mọ bọ mí to whinwhẹ́n zun mẹhe whèwhín to gbigbọ-liho, homẹ etọn nọ hùn nado mọdọ mí to vivẹnudo nado yin nugbonọ. Na mí jlo na hẹn homẹ etọn hùn bo gbọṣi owanyi etọn mẹ wutu, mí nọ tindo numọtolanmẹ dopolọ hẹ apọsteli Paulu, mẹhe dọmọ: ‘Mí jlo nado nọ yinuwa po nugbonọ-yinyin po to onú lẹpo mẹ.’ (Heblu lẹ 13:18) Mì gbọ mí ni ze ayidonugo do adà tangan ẹnẹ gbẹzan tọn he mẹ e sọgan vẹawuna mí taun te to whedelẹnu nado yin nugbonọ ji. To enẹgodo, mí na gbadopọnna delẹ to dona he nugbodidọ nọ hẹnwa lẹ mẹ.

 3-5. (a) Nawẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn na mí avase sọta mẹdetiti kiklọ gbọn? (b) Etẹwẹ na gọalọna mí nado nọ gbeje míde pọ́n po nugbonọ-yinyin po?

³ Onú tintan he nọ vẹawuna mí wẹ pinplọn nado gbeje míde pọ́n po nugbonọ-yinyin po. Taidi gbẹtọvi mapenọ lẹ, e bọawu nado klọ míde. Di dohia, Jesu dọna Klistiani he tin to Laodikea lẹ dọ yé klọ yede bo lẹndọ emi yin adọkunnọ to whenuena e yindọ “agbátọnọ, nukuntọ́nnọ, omẹ́nọ” wẹ yé yin to gbigbọ-liho—yèdọ ninọmẹ awubla tọn de. (Osọhia 3:17) Yede kiklọ hẹn ninọmẹ yetọn sinyẹn dogọ poun wẹ.

⁴ Hiẹ sọ sọgan flindọ devi Jakobu na avase dọmọ: “Eyin omẹ depope lẹn to ede mẹ dọ emi nọ basi sinsẹ̀n to aliho he sọgbe mẹ ṣogan bo ma nọ dogànnuna odẹ́ etọn, ṣigba nọ to ahun edetiti tọn klọ zọnmii, ovọ́ wẹ wunmẹ sinsẹ̀n-bibasi omẹ ehe tọn.” (Jakobu 1:26, NW ) Eyin mí lẹndọ mí sọgan nọ ṣì odẹ́ mítọn zan ṣogan bọ Jehovah nasọ kẹalọyi sinsẹ̀n-bibasi mítọn, míde klọ mí te poun. Sinsẹ̀n-bibasi mítọn hlan Jehovah na yin ovọ́, yèdọ ovọ́ mlẹnmlẹn. Etẹwẹ na gọalọna mí ma nado jẹ omọ̀ mọnkọtọn mẹ?

⁵ To weta dopolọ mẹ, Jakobu yí nugbo ohó Jiwheyẹwhe tọn jlẹdo mẹpọnnu de go. E na mí ayinamẹ nado zín nukun do osẹ́n pipé Jiwheyẹwhe tọn mẹ bo basi diọdo he sọgbe lẹ. (Jakobu 1:23-25) Biblu sọgan gọalọna mí nado gbeje míde pọ́n po nugbonọ-yinyin po bo mọ diọdo he e jẹ dọ mí ni basi lẹ. (Avigbè Jẹlemia Tọn 3:40; Hagai 1:5) Mí sọ sọgan hodẹ̀ hlan Jehovah nado gbeje mí pọ́n bo gọalọna mí nado yọ́n awugbopo sinsinyẹn he mí tindo lẹ bo duto yé ji. (Psalm 139:23, 24) Nugbomadọ yin madogán he whla de podọ mí dona nọ pọ́n ẹn hlan dile Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn nọ wà do. Howhinwhẹn lẹ 3:32 dọmọ: “Osùnú de wẹ tasinyẹntọ yin hlan OKLUNỌ: ṣigba aṣli etọn tin dodonọ lẹ dè.”a Jehovah sọgan gọalọna mí nado tindo numọtolanmẹ dopolọ hẹ ẹ podọ nado tindo pọndohlan dopolọ hẹ ẹ gando míde go. Flindọ Paulu dọmọ: ‘Mí jlo nado nọ yinuwa po nugbonọ-yinyin po.’ Mí ma sọgan lẹzun mẹpipe todin gba, ṣigba mí tindo ojlo ahundopo tọn bosọ jlo na wà nuhe go mí pé lẹpo nado yin nugbonọ.

 6. Naegbọn alọwlemẹ lẹ dona nọ dọ nugbo na yede, podọ owù tẹlẹ wẹ yé na dapana taidi kọdetọn de?

⁶ Nugbodidọ dona dohiagona whẹndo Klistiani tọn. Enẹwutu, asu po asi po dona nọ dọ nugbo na yede sọn ahun mẹ wá. Walọ ylankan mawé lẹ taidi aihun gblewa tọn didà hẹ mẹdevo gbọnvona alọwlemẹ mẹtọn, awuwiwlena haṣinṣan nuglọ tọn lẹ to Internet ji, kavi yẹdide fẹnnuwiwa tọn wunmẹ depope pinpọn ma dona yin mimọ to alọwle Klistiani de tọn mẹ. Klistiani alọwlemẹ delẹ ko doalọ to walọ ylankan mọnkọtọn mẹ bo ma nọ dike alọwlemẹ homẹvọnọ yetọn lẹ ni yọnẹn. Nuyiwa nugbomadọ tọn de wẹ enẹ yin. Doayi nuhe Ahọlu Davidi nugbonọ dọ go dọmọ: “Yẹn ma sinai hẹ mẹvọ́nu lẹ, mọ yẹn ma na biọ họmẹ hodo alẹdatọ [kavi mẹhe nọ whla nuhe yé yin] lẹ gba.” (Psalm 26:4) Eyin hiẹ ko wlealọ, ma doalọ to walọ depope mẹ he sọgan sisẹ́ we nado whlá nuhe a yin do alọwlemẹ towe gbede blo!

 7, 8. Apajlẹ Biblu tọn tẹlẹ wẹ sọgan gọalọna ovi lẹ nado plọn nuhọakuẹ-yinyin nugbodidọ tọn?

⁷ Eyin mẹjitọ lẹ to nuhọakuẹ-yinyin nugbodidọ tọn plọn ovi yetọn lẹ, nuyọnẹnnu wẹ e na yin dọ yé ni nọ yí apajlẹ Biblu tọn lẹ zan. Nado zinnudo apajlẹ ylankan lẹ ji, yé sọgan gbadopọnna kandai Biblu tọn lẹ tọn taidi Akani, he jajo bosọ tẹnpọn nado ṣinyọnnudo ylando etọn; Gehazi, he dolalo na ale akuẹ tọn wutu; podọ Juda Iskaliọti, he yin ajotọ bosọ dolalo ylankan nado gbleawuna Jesu.—Jọṣua 6:17-19; 7:11-25; 2 Ahọlu lẹ 5:14-16, 20-27; Matiu 26:14, 15; Johanu 12:6.

⁸ Nado zinnudo apajlẹ dagbe lẹ ji, yé sọgan gbadopọnna kandai Biblu tọn lẹ tọn taidi Jakobu, he dotuhomẹna visunnu etọn lẹ nado gọ̀ akuẹ he yé mọ to apò yetọn lẹ mẹ jo na e mọdọ akuẹ lọ sọgan ko yin zizedo finẹ gbọn nuṣiwa dali; Jẹfta po viyọnnu etọn he kọngbedopọ hẹ opà otọ́ etọn tọn po mahopọnna avọ́sinsan daho he e biọ; Jesu, he yí adọgbigbo do do ede hia to gbẹtọgun ylankan de nukọn nado sọgan hẹn dọdai di bosọ basi hihọ́na họntọn etọn lẹ. (Gẹnẹsisi 43:12; Whẹdatọ 11:30-40; Johanu 18:3-11) Apajlẹ vude he yin nùdego ehelẹ sọgan gọalọna mẹjitọ lẹ nado mọ nudọnamẹ họakuẹ he tin to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ, ehe sọgan gọalọna yé nado plọn ovi yetọn lẹ nado yiwanna nugbodidọ bo yọ́n nuhọakuẹ-yinyin etọn.

 9. Etẹwẹ mẹjitọ lẹ dona dapana eyin yé jlo na ze apajlẹ nugbonọ-yinyin tọn dai na ovi yetọn lẹ, podọ naegbọn apajlẹ mọnkọtọn do yin nujọnu?

⁹ Nuplọnmẹ mọnkọtọn nọ ze azọngban titengbe de do mẹjitọ lẹ ji. Apọsteli Paulu kanse dọmọ: “Enẹwutu hiẹ he to mẹdevo plọn, hiẹ ma plọn dewe? Hiẹ mẹhe dọyẹwheho gbẹtọ ma do fìnnú, hiẹ to núfìn?” (Lomunu lẹ 2:21) Mẹjitọ delẹ nọ dọ̀n ovi yetọn lẹ biọ bẹwlu mẹ gbọn pinplọn yé nado yin nugbonọ to whenuena yelọsu ma nọ do nugbonọ-yinyin hia. Yé sọgan suwhẹna ajò flinflin lẹ po lalo po gbọn didọ dali dọmọ, “Ọọ gbẹtọ lẹ gán yí onú ehelẹ be” kavi “Enẹ ma ko yin lalo nẹ.” Na nugbo tọn, ajò wẹ ajò nọ yin mahopọnna nuhọakuẹ-yinyin nuhe yin finfin lọ tọn, podọ lalo wẹ lalo nọ yin mahopọnna whẹho lọ kavi obá he mẹ nudọnamẹ lọ yin kọslona jẹ.b (Luku 16:10) Ovi lẹ nọ yawu doayi yẹnuwiwa go podọ yẹnuwiwa sọgan yinuwado yé ji taun. (Efesunu lẹ 6:4) Ṣigba, eyin yé plọn nado yin nugbonọ gbọn apajlẹ mẹjitọ yetọn lẹ tọn hihodo dali, e yọnbasi taun dọ yé na pagigona Jehovah eyin yé whẹ́n zun mẹho to aihọn nugbomadọ tọn ehe mẹ.—Howhinwhẹn lẹ 22:6.

10. Gando hójọhó didọ to yisenọ hatọ lẹ ṣẹnṣẹn go, avase tẹlẹ wẹ mí dona hẹn do ayiha mẹ?

¹⁰ Gbẹdido hẹ Klistiani hatọ lẹ nọ hùn dotẹnmẹ susu dotena mí nado plọn nugbodidọ. Dile mí mọ to Weta 12 mẹ do, mí dona tin to aṣeji gando lehe mí nọ yí nunina hodidọ tọn mítọn zan do go, titengbe to mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po ṣẹnṣẹn. Hodidọ paa egbesọegbesọ tọn sọgan lẹzun mẹnudidọ ylankan etlẹ yin mẹhẹngble po awubibọ po! Eyin mí nọ jlá nudọnamẹ he ma tindo dodonu dagbe de pé, mí sọgan to lalo fúnfún pé, enẹwutu e na pọnte hugan nado nọ dava odẹ́ mítọn. (Howhinwhẹn lẹ 10:19) To alọ devo mẹ, mí sọgan yọnẹn ganji dọ nudọnamẹ de yin nugbo, ṣigba enẹ ma zẹẹmẹdo dọ nudọnamẹ lọ jẹna didọ. Di apajlẹ, whẹho lọ sọgan nọma dù mí paali, kavi sọgan nọma yin onú dagbe nado dọho gandego. (1 Pita 4:15) Mẹdelẹ nọ suwhẹna mẹmasi bo nọ dọ dọ nugbo dọ emi te, ṣigba hogbe mítọn lẹ dona yin ehe ojẹ̀ pé bo dọnmẹdogo to whepoponu.—Kọlọsinu lẹ 4:6.

11, 12. (a) Aliho tẹlẹ mẹ wẹ mẹhe jẹ ylando sinsinyẹn mẹ delẹ nọ hẹn nuhahun lọ doglẹ dogọ te? (b) Etẹwẹ yin delẹ to lalo he Satani jlo dọ mí ni yise gando ylando sinsinyẹn lẹ go mẹ, podọ nawẹ mí sọgan nọavunte sọta yé gbọn? (c) Nawẹ mí sọgan dohia dọ mí yin nugbonọ na titobasinanu Jehovah tọn gbọn?

¹¹ Onú titengbe wẹ e yin dọ mí ni nọ dọ nugbo na mẹhe to nukọntọ yin to agun lọ mẹ lẹ. Mẹhe jẹ ylando sinsinyẹn mẹ delẹ nọ hẹn nuhahun lọ doglẹ dogọ gbọn tintẹnpọn nado ṣinyọnnudo ylando yetọn dali bo nọ dolalo na mẹho agun tọn lẹ to whenuena ohó yin kinkanse yé gandego. Omẹ mọnkọtọn lẹ tlẹ nọ jẹ gbẹzan awe zan ji bo nọ to nuyiwa taidi mẹhe to Jehovah sẹ̀n dile yé zindonukọn to ylando sinsinyẹn yetọn mẹ. Na nugbo tọn, nuyiwa mọnkọtọn nọ hẹn nuhe mẹlọ to wiwà to gbẹzan etọn mẹ lẹpo zun lalo. (Psalm 12:2) Mẹdevo lẹ nọ dọ apadewhe whẹho lọ tọn na mẹho lẹ bo nọ ze dehe yin nujọnu hugan lọ whla. (Owalọ lẹ 5:1-11) Adọ̀ nuyiwa nugbomadọ tọn ehe wẹ nọ saba yin yise tintindo to lalo he Satani nọ nọgodona lẹ mẹ.—Pọ́n apotin lọ “Lalo He Satani Jlo Dọ Mí Ni Yise Gando Ylando Sinsinyẹn lẹ Go.”

¹² Onú titengbe wẹ e sọ yin nado yin nugbonọ na titobasinanu Jehovah tọn to whenuena mí jlo na kanwe gọ́ alọdowemẹwe de mẹ. Di apajlẹ, mí dona tin to aṣeji ma nado dolalo to whenuena mí to linlin sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn na. Mọdopolọ, to whenuena mí to wekan gọ́ alọdowemẹwe lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀nzọn tọn de mẹ, mí dona nọ dọ ninọmẹ agbasalilo mítọn tọn kavi kandai gbẹzan tọn mítọn devo lẹ dile e yin do pẹpẹ to whepoponu.—Howhinwhẹn lẹ 6:16-19.

13. Nawẹ mí sọgan yinuwa po nugbonọ-yinyin po gbọn eyin ajọ́ kọ̀n míwlẹ po yisenọ hatọ de po dopọ?

¹³ Nuyiwa hẹ yisenọ hatọ lẹ po nugbonọ-yinyin po sọ gando whẹho ajọwiwa tọn lẹ go. To whedelẹnu, ajọ́ sọgan kọ̀n mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po dopọ. Yé dona hẹn ẹn diun dọ whẹho mọnkọtọn lẹ ma tindo kanṣiṣa depope hẹ sinsẹ̀n-bibasi yetọn to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ kavi to lizọnyizọn lọ mẹ. Kanṣiṣa ajọwiwa lọ tọn sọgan yin ogán po mẹhe yè yí do azọ́nmẹ po tọn. Eyin mí yí mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu lẹ do azọ́nmẹ, mí dona hẹn ẹn diun dọ mí nọ yinuwa hẹ yé po nugbonọ-yinyin po bo nọ suahọ yé do ganmẹ, bosọ nọ sú akuẹ he ji mí kọngbedopọ do lọ gọna ale akuẹ he osẹ́n otò tọn basi tito etọn lẹ tọn. (1 Timoti 5:18; Jakobu 5:1-4) To alọ devo mẹ, eyin mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu de wẹ yí mí do azọ́nmẹ, mí dona wà azọ́n akuẹ he mí nọ yí tọn to gigọ́ mẹ. (2 Tẹsalonikanu lẹ 3:10) Mí ma nọ donukun nado yin nuyiwa hẹ to aliho vonọtaun mẹ na ogán lọ yin mẹmẹsunnu mítọn wutu, taidi dọ e tin to dandannu glọ nado na mí whenu kavi ale devo lẹ he ma nọ yin nina azọ́nwatọ he pò lẹ wẹ nkọ.—Efesunu lẹ 6:5-8.

14. Eyin owù-jọ pọmẹ tọn de kọ̀n Klistiani lẹ dopọ, afọdide tẹwẹ yé dona gbọn nuyọnẹn dali ze, podọ etẹwutu?

¹⁴ Etẹwẹ eyin ajọ́ lọ yin owù-jọ pọmẹ tọn wunmẹ de, vlavo nado và akuẹ do nude mẹ kavi nado yàn akuẹ? Biblu na anademẹ titengbe he yọ́n-na-yizan de to whẹho ehe mẹ: Mì nọ kàn onú lẹpo dai! Di apajlẹ, to whenuena Jẹlemia họ̀ aigba de, e basi wema etọn do awe ji bo tindo kunnudetọ lẹ bosọ sẹ̀ ẹ do ganji na alọdlẹndonu sọgodo tọn wutu. (Jẹlemia 32:9-12; sọ pọ́n Gẹnẹsisi 23:16-20 ga.) To whenuena ajọ́ kọ̀n Klistiani lẹ dopọ, onú lẹpo kinkàndai po sọwhiwhe po, alọdido kandai lọ lẹ mẹ, podọ kunnudetọ lẹ tintindo ma zẹẹmẹdo dọ yisenọ hatọ lẹ ma dejido yede go gba. Kakatimọ, mọwiwà nọ glọnalina nukunnumamọjẹnumẹ, flumẹjijẹ podọ etlẹ yin gbemanọpọ he nọ hẹn kinklan wá lẹ. Klistiani depope he to ajọwa hẹ Klistiani devo dona hẹn ẹn do ayiha mẹ dọ whẹho ajọwiwa tọn depope ma dona ze pọninọ po jijọho agun lọ tọn po do owù mẹ gba.c—1 Kọlintinu lẹ 6:1-8.

15. Nukun tẹwẹ Jehovah nọ yí do pọ́n nuyiwa nugbomadọ tọn lẹ to whẹho ajọwiwa tọn lẹ mẹ, podọ etẹwẹ nọ yin nuyiwa Klistiani lẹ tọn gando pọndohlan he gbayipe mọnkọtọn lẹ go?

¹⁵ E ma yin agun mẹ kẹdẹ wẹ Klistiani de dona nọ yinuwa te po nugbonọ-yinyin po gba. Paulu dọmọ: ‘Mí jlo nado nọ yinuwa po nugbonọ-yinyin po to onú lẹpo mẹ.’ (Heblu lẹ 13:18) Na nuhe dù whẹho ajọwiwa tọn lẹ, Mẹdatọ mítọn nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n nugbodidọ. To owe Howhinwhẹn lẹ tọn kẹdẹ mẹ, wefọ ẹnẹ wẹ zinnudo nuhudo lọ ji nado nọ yí ojlẹnu he sọgbe lẹ zan. (Howhinwhẹn lẹ 11:1; 16:11; 20:10, 23) To hohowhenu, ojlẹnu po ojlẹgàn lẹ po nọ yin yiyizan to paa mẹ to whẹho ajọwiwa tọn lẹ mẹ nado dà nuhe yin hihọ̀ lẹ po akuẹ he yè yí do họ̀ yé po pọ́n. Ajọwatọ nugbomadọtọ lẹ nọ yí ojlẹnu voovo awe po ojlẹgàn he ma sọgbe po zan nado klọ kavi tafu ahisinọ yetọn lẹ.d Jehovah gbẹwanna walọ mọnkọtọn lẹ! Nado gbọṣi owanyi etọn mẹ, mí dona magbe nado dapana nuyiwa nugbomadọ tọn lẹpo to whẹho ajọwiwa tọn lẹ mẹ.

16, 17. Nuyiwa nugbomadọ tọn tẹlẹ wẹ gbayipe to aihọn mẹ to egbehe, podọ etẹwẹ Klistiani nugbo lẹ magbe nado wà?

¹⁶ To whenuena e yindọ Satani wẹ to aṣẹpa do aihọn ehe ji, nuhe sọgbe wẹ e yin dọ nugbomadọ ni gbayipe. Mí nọ yin whiwhlepọn egbesọegbesọ ma nado yin nugbonọ. Eyin gbẹtọ lẹ to azọ́n dín bo to bladopọ nuhe yé sọgan wà lẹ tọn basi, nuhe gbayipe wẹ e yin nado dolalo bo jlẹhó zẹjlẹgo kavi kàn gbedewema po numimọ he yé ma tindo lẹ po dai. Podọ eyin gbẹtọ lẹ to wekan gọ́ alọdowemẹwe tomẹyiyi, takuẹ, alọgọ owùnu-jijọ tọn, po mọmọ po sọyi mẹ, yé nọ saba dolalo nado sọgan mọ nuhe yé jlo yí. Wehọmẹvi susu nọ fìn owe pọ́n to mẹtẹnpọn lẹ whenu, kavi to whenuena yé to linlin wehọmẹ tọn de kàn, yé sọgan yì Internet ji bo fìn nuhe yé mọ to finẹ kàn bosọ ze e jo taidi yetọn. Podọ to whenuena gbẹtọ lẹ to nuyiwa hẹ aṣẹpatọ he gblezọn lẹ, yé nọ saba na alọgodokuẹ nado sọgan mọ nuhe yé jlo yí. Mí yọnẹn dọ walọ mọnkọtọn lẹ na gbayipe to aihọn he mẹ mẹsusu yin “owanyi na yede tọ́, nukunkẹnnọ, . . . vivlẹtọ mẹdagbe lẹ tọn” te.—2 Timoti 3:1-5.

¹⁷ Klistiani nugbo lẹ magbe nado nọla pete na walọ enẹ lẹpo. Nuhe nọ hẹn nugbodidọ vẹawu to whedelẹnu wẹ yindọ mẹhe nọ yí aliho nugbomadọ tọn mọnkọtọn lẹ zan nọ taidi mẹhe to kọdetọn dagbe tindo bosọ to nukọnyi to aihọn egbehe tọn mẹ. (Psalm 73:1-8) Todin whẹ́, Klistiani lẹ sọgan jiya to akuẹzinzan-liho na yé jlo na nọ yinuwa po nugbonọ-yinyin po ‘to onú lẹpo mẹ’ wutu. Be e jẹ nado sanvọ́ he yajiji lọ nọ biọ lẹ ya? Gbau! Ṣigba etẹwutu? Ale tẹlẹ wẹ nọ wá sọn nuyiwa nugbonọ-yinyin tọn mẹ?

18. Naegbọn e do yin nuhọakuẹ tlala nado yin yinyọnẹn taidi nugbonọ?

¹⁸ Dopo to nuhe họakuẹ hugan to gbẹ̀mẹ lẹ mẹ wẹ nado yin yinyọnẹn taidi nugbonọ he go yè sọgan dejido. (Pọ́n apotin lọ “Be N’Nọ Dọ Nugbo to Whepoponu Ya?”) Na nugbo tọn, mẹlẹpo wẹ sọgan wleawuna oyín dagbe mọnkọtọn. Ṣigba, mọwiwà ma sinai do nugopipe, adọkun, awusọhia, akọ̀, kavi nudevo he zẹ̀ nugopipe towe go ji. Etomọṣo, mẹsusu ma nọ penugo nado tindo oyín dagbe. E vẹawu mimọ to aihọn egbehe tọn mẹ. (Mika 7:2) Mẹdelẹ sọgan ṣàn we kò na a yin nugbonọ wutu, ṣigba mẹdevo lẹ na yọ́n pinpẹn nugbonọ-yinyin towe tọn podọ taidi kọdetọn de yé na dejido gowe bo na we sisi. Kunnudetọ Jehovah tọn susu wẹ ko mọdọ nugbonọ-yinyin yetọn hẹn ale wá na yé to akuẹzinzan-liho. Yé ko hẹn azọ́n yetọn go to whenuena azọ́nwatọ nugbomadọtọ lẹ yin yinyan sọn azọ́nmẹ kavi mọ azọ́n to whenuena yè to azọ́nwatọ nugbonọ lẹ dín nukun awe.

19. Nawẹ nugbonọ-yinyin didohia to whelẹponu sọgan yinuwado ayihadawhẹnamẹnu mítọn po haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah po ji gbọn?

¹⁹ Vlavo hiẹ tindo numimọ enẹ tọn kavi lala, a na mọdọ nugbonọ-yinyin nọ hẹn ale daho hugan lẹ wá. A na tindo ayihadawhẹnamẹnu wiwe de. Paulu wlan dọmọ: ‘Mí dotu dọ mí tindo ayihadawhẹnamẹnu dagbe.’ (Heblu lẹ 13:18) Humọ, Otọ́ owanyinọ mítọn olọn mẹ tọn ma na nọma doayi nugbonọ-yinyin towe go, podọ e yiwanna nugbonọ lẹ. (Psalm 15:1, 2; Howhinwhẹn lẹ 22:1) Mọwẹ, nugbonọ-yinyin nọ gọalọna we nado gbọṣi owanyi Jiwheyẹwhe tọn mẹ podọ ale daho hugan lọ niyẹn. Mì gbọ mí nisọ gbadopọnna whẹho devo he gando nugbonọ-yinyin go: enẹ wẹ pọndohlan Jehovah tọn gando azọ́n go.