Do Owanyi po Gbégbò po Hia Gbọn Anadidena Odẹ́ Towe Dali
“Na dopodopo mìtọn ni yiwanna asi etọn domọ yèdọ di ede; na yọnnu ni yí yẹyi do gbògbéna asu etọn.”—EFESUNU LẸ 5:33.
1, 2. Kanbiọ titengbe tẹwẹ alọwlemẹ lẹpo dona kanse yedelẹ, podọ etẹwutu?
MÍ NI dọ dọ hiẹ mọ nunina biblá de yí he ji yè wlannu do dọ: “Hẹn Ẹn Kẹdẹ-Kẹdẹ.” Nawẹ hiẹ na hẹn nunina enẹ gbọn? Ayihaawe ma tin dọ hiẹ na wà nuhe go a pé lẹpo ma nado hẹn ẹn gble. Etẹwẹ dogbọn alọwle he yin nunina de dali?
2 Asuṣiọsi Islaelinu lọ, Naomi, dọna yọnnu jọja lọ lẹ, Olpa po Luti po dọmọ: “OKLUNỌ nisọ na mì dọ mì nido mọ gbọjẹ, dopodopo mìtọn to owhé asu etọn tọn gbè.” (Luti 1:3-9) Biblu dọ gando asi dagbe go dọmọ: “Owhé po adọkun po wẹ ogú sọn otọ́ lẹ dè: ṣigba asi zinzin, sọn OKLUNỌ dè wẹ.” (Howhinwhẹn lẹ 19:14) Eyin hiẹ ko wlealọ, hiẹ dona pọ́n alọwlemẹ towe taidi nunina de sọn Jiwheyẹwhe dè. Nawẹ hiẹ to nunina he Jiwheyẹwhe na we enẹ hẹn gbọn?
3. Tudohomẹnamẹ Paulu tọn tẹwẹ asu po asi po lẹ dona hodo?
3 Apọsteli Paulu kanwe hlan Klistiani owhe kanweko tintan tọn lẹ dọmọ: “Na dopodopo mìtọn ni yiwanna asi etọn domọ yèdọ di ede; na yọnnu ni yí yẹyi do gbògbéna asu etọn.” (Efesunu lẹ 5:33) Mì gbọ mí ni gbadopọnna lehe asu po asi po lẹ sọgan hodo tudohomẹnamẹ ehe to hodidọ yetọn mẹ do.
Họ́ Dewe Sọta “Onú Ylankan Tolivẹtọ”
4. Nawẹ odẹ́ sọgan tindo nuyiwadomẹji dagbe kavi ylankan gbọn?
4 Biblu-kàntọ Jakobu dọ dọ odẹ́ yin “onú ylankan tolivẹtọ” he “gọ́ na adí okú tọn.” (Jakobu 3:8) Jakobu mọnukunnujẹ nugbo titengbe ehe mẹ: Odẹ́ he ma yin anadena nọ hẹnnugble. Matin ayihaawe, e ko jẹakọ hẹ howhinwhẹn Biblu tọn he yí ohó lẹnpọn matindo tọn lẹ jlẹdo “sisọ́ ohí de tọn” go. To vogbingbọn mẹ, howhinwhẹn dopolọ dọ dọ “odẹ́ nuyọnẹntọ lẹ tọn, wẹ núgángán.” (Howhinwhẹn lẹ 12:18) Na nugbo tọn, hodidọ mítọn lẹ sọgan tindo nuyiwadomẹji huhlọnnọ de. Yé sọgan gbleawunamẹ kavi hẹnmẹ jẹ gángán. Nuyiwadomẹji tẹwẹ hodidọ towe nọ tindo do alọwlemẹ towe ji? Eyin hiẹ kàn ehe sè alọwlemẹ towe, etẹwẹ ewọ na dọ?
5, 6. Etẹlẹ wẹ nọ hẹn ẹn sinyẹnawuna mẹdelẹ nado deanana odẹ́ yetọn?
5 Eyin hogbe whánsọmẹ tọn lẹ ko biọ alọwle towe mẹ, hiẹ sọgan diọ ninọmẹ lọ. Ṣigba, e na biọ vivẹnudido. Etẹwutu? Tintan whẹ́, agbasa mapenọ mítọn dona yin ahidihẹ. Ylando he mí dugu etọn nọ tindo nuyiwadomẹji agọ̀ do aliho he mẹ mí nọ lẹnnupọn bo nọ dọho hẹ mínọzo lẹ te ji. Jakobu wlan dọmọ: “Eyin mẹde ma waylan to ohó mẹ, ewọ lọ wẹ sọgbe, ewọ wẹ sọgan dogànnuna agbasa lẹpo ga.”—Jakobu 3:2.
6 To yidogọ mẹ na mapenọ-yinyin mítọn, lẹdo whẹndo tọn nọ yí adà de wà to odẹ́ ṣiṣizan mẹ. Mẹdelẹ yin pinplọn whẹ́n gbọn mẹjitọ ‘he ma nọ kọngbedopọ paali, awumajainanọ, kanylantọ’ lẹ dali. (2 Timoti 3:1-3) Ovi he yin pinplọn whẹ́n to lẹdo mọnkọtọn lẹ mẹ nọ saba do jijọ dopolọ hia to whenuena yé whẹ́n mẹho. Na nugbo tọn, mapenọ-yinyin kavi yinyin pinplọn whẹ́n to aliho he ma sọgbe mẹ ma suwhẹna hogbe whánsọmẹ tọn lẹ yiyizan gba. Etomọṣo, ehelẹ yinyọnẹn nọ gọalọna mí nado mọnukunnujẹ nuhewutu e nọ sinyẹnawuna mẹdelẹ taun nado deanana odẹ́ yetọn ma nado dọho whánsọmẹ tọn lẹ mẹ.
‘Mì Yí Ohó Ylankan Didọ do Apadopo’
7. Etẹ dọ wẹ Pita te to whenuena e dotuhomẹna Klistiani lẹ nado ‘yí ohó ylankan didọ lẹpo do apadopo’?
7 Mahopọnna whẹwhinwhẹ́n depope, hogbe whánsọmẹ tọn lẹ yiyizan to alọwle mẹ sọgan do owanyi po gbégbò po matindo na alọwlemẹ mẹtọn hia. Abajọ Pita dotuhomẹna Klistiani lẹ nado ‘yí ohó ylankan didọ lẹpo do apadopo.’ (1 Pita 2:1) Hogbe Glẹki tọn he yin lilẹdo “ohó ylankan” didọ zẹẹmẹdo “hogbe mẹdèpo tọn lẹ” yiyizan. E bẹ linlẹn lọ nado ‘nọ yí ohó do sọwhán gbẹtọ lẹ’ hẹn. Lehe enẹ basi zẹẹmẹ nuyiwadomẹji odẹ́ he ma yin anadena tọn po gbesisọ po do sọ!
8, 9. Etẹwẹ sọgan dekọtọn sọn hogbe mẹdèpo tọn lẹ yiyizan mẹ, podọ naegbọn alọwlemẹ lẹ dona dapana ehe wiwà?
8 Hogbe mẹdèpo tọn lẹ yiyizan sọgan nọma taidi nuhe ylan sọmọ, ṣigba lẹnnupọndo nuhe nọ jọ ji eyin asu kavi asi de nọ yí hogbe mọnkọtọn lẹ zan. Alọwlemẹ mẹtọn yiylọdọ nuvọ́nọ, adidọnọ, kavi ṣejannabinọ nọ dohia dọ hogbe mẹdèpo tọn dopo ko pé nado basi zẹẹmẹ nuhe ewọ yin lẹpo tọn. Na jide tọn, nuyiwa kanyinylan tọn wẹ ehe yin. Etẹwẹ dogbọn hójijlẹ zẹjlẹgo gando awugbopo alọwlemẹ mẹtọn tọn lẹ go dali? Be hodidọ lẹ taidi “Whenu ján a nọ gbọ̀” kavi “A ma nọ dotoaina mi gbede” ma yin hójijlẹ zẹjlẹgo ya? Ayihaawe ma tin dọ hodidọ mọnkọtọn lẹ na sisẹ́ omẹ awetọ nado yiavunlọna ede. Podọ enẹ sọgan dekọtọn do wiwọ́ sinsinyẹn mẹ.—Jakobu 3:5.
9 Hodọdopọ he gọ́ na hogbe mẹdèpo tọn lẹ nọ hẹn nuhahun wá alọwle mẹ, podọ ehe lọsu sọgan hẹn kọdetọn ylankan lẹ wá. Howhinwhẹn lẹ 25:24 dọmọ: “E pọnte na nọ nọ̀ lọnglọnẹn ozà tọn ji to aga, hú hẹ yọnnu avùnhotọ to họngbo dopo mẹ.” Na nugbo tọn, onú dopolọ sọgan yin didọ gando asu he tindo jijọ mọnkọtọn go. Vudevude, hogbe whánsọmẹ tọn lẹ yiyizan na hẹn haṣinṣan alọwlemẹ lọ lẹ tọn gble, bo sọgan hẹn asu kavi asi tindo numọtolanmẹ lọ dọ alọwlemẹ emitọn ma yiwanna emi, kavi dọ emi ma tlẹ jẹ nado yin wanyina. E họnwun dọ nujọnu wẹ e yin nado nọ deanana odẹ́. Ṣigba nawẹ ehe sọgan yin wiwà gbọn?
‘Dogàn Odẹ́’
10. Naegbọn e do yin nujọnu nado deanana odẹ́?
10 Jakobu 3:8 dọmọ: “Odẹ́ wẹ gbẹtọ depope ma sọgan whiwhẹ nukun na.” Etomọṣo, kẹdẹdile osọ́-kùntọ de nọ yí ogàn he yin didó do onù kanlin lọ tọn zan nado deanana ẹn do, mí dona wà nuhe go mí pé lẹpo nado dogànnuna odẹ́ mítọn. “Eyin mẹde to mì mẹ sọawuhia nado yin sinsẹ̀ntọ, bo ma dogàn odẹ́ etọn, ṣigba bo to ayiha ede tọn klọ, sinsẹ̀n omẹ he tọn ovọ́ wẹ.” (Jakobu 1:26; 3:2, 3) Ohó ehelẹ dohia dọ lehe hiẹ nọ yí odẹ́ towe zan gbọn yin whẹho sinsinyẹn de. Gbọnvona dọ e nọ yinuwado haṣinṣan he a tindo hẹ alọwlemẹ towe ji, e sọ nọ yinuwado haṣinṣan towe hẹ Jehovah Jiwheyẹwhe ji.—1 Pita 3:7.
11. Nawẹ gbemanọpọ sọgan yin aliglọnna ma nado lẹzun wiwọ́ sinsinyẹn gbọn?
11 Nuyọnẹnnu wẹ e yin nado payi lehe a nọ dọho hẹ alọwlemẹ towe do go. Eyin ninọmẹ sinsinyẹn de fọ́n, tẹnpọn nado whiwhẹ ninọmẹ lọ. Lẹnnupọndo ninọmẹ de he fọ́n to whẹndo Isaki po asi etọn, Lebeka po tọn mẹ ji, dile e yin kinkàndai to Gẹnẹsisi 27:46–28:4 mẹ do. “Lebeka sọ dọ hlan Isaki, dọmọ, Onú ogbẹ̀ ṣie tọn dikọna mi, na viyọnnu Heti tọn lẹ wutu: eyin Jakobu yí asi to viyọnnu Heti tọn lẹ mẹ, di ehelẹ nkọ sọn viyọnnu aigba lọ tọn lẹ mẹ, dagbe tẹwẹ ogbẹ̀ ṣie na wà na mi?” Nudepope ma dohia dọ Isaki yigbe po fifiẹ po gba. Kakatimọ, e do visunnu yetọn Jakobu hlan nado dín asi budisi Jiwheyẹwhe tọ́ de he ma na hẹn ayimajai wá na Lebeka. Mí ni dọ dọ gbemanọpọ de fọ́n to asu po asi po ṣẹnṣẹn. Zinzin yíyí do dọ nuhahun tangan lọ kakati nado gblewhẹdo alọwlemẹ towe sọgan glọnalina gbemanọpọ lọ ma nado lẹzun wiwọ́ sinsinyẹn. Di apajlẹ, kakati nado dọ, “A ma nọ yí whenu zan hẹ mi gbede!” naegbọn a ma na dọ, “Be e ma na yọ́n eyin mí sọgan nọ zan whenu susu dopọ”? Ze ayidonugo do nuhahun lọ ji kakati nido yin mẹlọ. Dapana ayilinlẹn lọ nado nọ dín mẹhe tindo whẹjijọ kavi mẹhe hùwhẹ. “Mí ni nọ hodo onú he nọ wazọ́n na jijọho lẹ, podọ onú he dali omẹ de sọgan gbọn hẹn mẹdevo dote,” wẹ Lomunu lẹ 14:19 dọ.
Dapana ‘Adi Ylankan, Homẹfiọ, po Homẹgble Po’
12. Nado sọgan deanana odẹ́, etẹwẹ mí dona biọ to odẹ̀ mẹ, podọ etẹwutu?
12 Anadidena odẹ́ bẹ nususu hẹn hugan ayipipa hodidọ mítọn lẹ go. To popolẹpo mẹ, hodidọ mítọn lẹ nọ do nuhe tin to ayiha mítọn mẹ hia. Jesu dọmọ: “Gbẹtọ dagbe sọn adọkunnu dagbe ayiha etọn mẹ tọn wẹ e nọ hẹn enẹ he yin dagbe tọnjẹgbonu sọn wá; gbẹtọ ylankan sọn adọkunnu ylankan etọn mẹ tọn wẹ e nọ hẹn enẹ he yin ylankan tọnjẹgbonu sọn wá: na sọn onú ayiha gege tọn mẹ wẹ onù nọ dọ.” (Luku 6:45) Enẹwutu, nado sọgan deanana odẹ́ towe, hiẹ dona hodẹ̀ dile Davidi wà do dọmọ: “Dá ayiha yọyọ de na mi, Jiwheyẹwhe E; bosọ hẹn ayiha nugbo tọn jẹ yọyọ to ohò ṣie mẹ.”—Psalm 51:10.
13. Nawẹ adi ylankan, homẹfiọ, po homẹgble po sọgan dekọtọn do ohó ylankan didọ mẹ gbọn?
13 Paulu dotuhomẹna Efesunu lẹ nado dapana hogbe whánsọmẹ tọn lẹ yiyizan bo duto numọtolanmẹ he nọ whàn yé nado dọ ohó mọnkọtọn lẹ ji. E wlan dọmọ: “Mì gbọ adi [ylankan] lẹpo, homẹfiọ, homẹgble, nutlọ, po ohó ylankan po, yè ni de e sọn mì dè po homẹkẹn lẹpo po ga.” (Efesunu lẹ 4:31) Doayi e go dọ whẹpo do slẹ “nutlọ, po ohó ylankan po,” Paulu donù ‘adi ylankan, homẹfiọ, po homẹgble po’ go. Adi he to zoji to ohò mẹde tọn mẹ wẹ nọ hẹn ẹn nado zan hogbe whánsọmẹ tọn lẹ. Enẹwutu kanse dewe dọmọ: ‘Be yẹn nọ hẹn adi po homẹgble po do homẹ ya? Be yẹn yin gbẹtọ “adinọ” wẹ ya?’ (Howhinwhẹn lẹ 29:22) Eyin gblọndo lọ yin mọwẹ to whẹho towe mẹ, hodẹ̀ na alọgọ Jiwheyẹwhe tọn nado duto ayilinlẹn ehelẹ ji bo yí mawazẹjlẹgo zan nado sọgan dava homẹgble towe. Psalm 4:4 dọmọ: “Avò ni vò mì, mì sọ waylando blo: mì dọho hẹ ayiha mìtọn to ozàn mìtọn ji, bosọ nabọẹ.” Eyin e taidi dọ homẹgble lọ to sinsinyẹn deji bọ hiẹ mọdọ hiẹ ma sọgan duto dewe ji ba, hodo ayinamẹ Howhinwhẹn lẹ 17:14 tọn he dọmọ: “Jo avùn dai, whẹpo e nido zun daho.” Joagọ sọn ninọmẹ lọ kọ̀n na ojlẹ de kakajẹ whenue owù lọ na juwayi.
14. Nawẹ mẹhẹndohomẹ sọgan yinuwado alọwle ji gbọn?
14 E ma nọ bọawu nado duto homẹfiọ kavi homẹgble ji, titengbe to whenuena e yin finfọndote gbọn nuhe Paulu ylọdọ ‘adi ylankan’ dali. Hogbe Glẹki tọn he Paulu yizan ko yin zẹẹmẹ basina taidi dohia “gbigbọ mẹhẹndohomẹ tọn matin ojlo lọ nado gbọwhẹ” podọ ‘nuyiwa kanyinylan tọn nado nọ yí sọha na oylan.’ To whedelẹnu, wiwọ́ sọgan taidi aliglọnnamẹnu daho de to asu po asi po ṣẹnṣẹn, podọ ninọmẹ lọ sọgan gbọṣi aimẹ na ojlẹ dindẹn. Wangbẹnamẹ sọgan dekọtọn to whenuena wiwọ́ de ma ko yin didọgbò petepete. Ṣigba mẹdevo hinhẹn do homẹ na nuṣiwa he wayi lẹ ma nọ hẹn ale depope wá gba. Nuhe jọ lọ ko wayi. Eyin mí jo nuṣiwa mẹde tọn na ẹn, onú dagbe hugan wẹ nado wọnji e go. Owanyi “ma nọ lẹn ylankan.”—1 Kọlintinu lẹ 13:4, 5.
15. Etẹwẹ na gọalọna mẹhe tindo aṣa nado nọ yí hogbe sinsinyẹn zan lẹ nado diọ aliho he mẹ yé nọ dọho te?
15 Etẹwẹ eyin hogbe sinsinyẹn nọ yawu yin yiyizan to whẹndo he mẹ a whẹ́n te bọ e ko lẹzun aṣa towe nado nọ yí i zan? Hiẹ sọgan basi diọdo lẹ to adà ehe mẹ. Hiẹ ko ze dogbó dai to adà gbẹzan towe tọn susu mẹ ma nado nọ yinuwa to aliho tangan de mẹ. Fie wẹ hiẹ na ze dogbó hodidọ towe tọn dai do? Be hiẹ sọgan nabọẹ whẹpo ohó ylankan nado jẹ tintọ́n sọn onù towe mẹ ji ya? Nuyọnẹnnu wẹ e na yin nado kẹalọyi dogbó he yin zẹẹmẹ basina to Efesunu lẹ 4:29 mẹ dọmọ: “Mì dike hogbe gbigble de tọ́nsọn onù mìtọn mẹ blo.” Ehe biọ dọ hiẹ ni “klọ́n gbẹtọ hoho nẹ dai po azọ́n etọn po; bo . . . ze dawe yọyọ nẹ dogo, ehe yè diọ zun yọyọ jẹ oyọnẹn mẹ kẹdẹdi apajlẹ mẹhe dá ẹ tọn.”—Kọlọsinu lẹ 3:9, 10.
“Wedido” Dopọ Yin Dandannu
16. Naegbọn nudide alọwlemẹ de tọn nado sánkan hodọdopọ tọn sọgan hẹnnugble?
16 Nudide asu kavi asi tọn nado sánkan hodọdopọ tọn hẹ alọwlemẹ etọn ma nọ hẹn kọdetọn dagbe de wá bo tlẹ sọgan hẹnnugble. Ehe ma nọ saba yin wiwà nado sayana omẹ awetọ gba, na flumẹjijẹ po ninọmẹ mẹhẹngbọjọ tọn de po sọgan dekọtọn do abọẹninọ mẹ. Ṣogan, gbigbẹ́ nado dọho hẹ ode awetọ nọ hẹn ninọmẹ lọ sinyẹn dogọ poun wẹ bo masọ nọ didẹ̀ nuhahun lọ gba. Dile asi de dọ do, “eyin mí tlẹ wá jẹ hodọ ji, nuhahun lọ ma nọ mọ pọngbọ na mí ma nọ dọhodeji ba.”
17. Etẹwẹ Klistiani he to pipehẹ nuhahun alọwle tọn dona wà?
17 Aliho he bọawu de ma tin nado didẹ̀ nuhahun he gbọṣi aimẹ to alọwlemẹ lẹ ṣẹnṣẹn. Howhinwhẹn lẹ 15:22 dọmọ: “Matin wedido [dopọ], linlẹn lẹzun ovọ́: ṣigba susugege tòhódọtọ lẹ tọn mẹ, yé nọ yí yé hẹnai.” Hiẹ dona sinai hẹ alọwlemẹ towe bo dọhodo whẹho lọ ji. Tẹnpọn nado dotoaina alọwlemẹ towe po ahun lẹpo po. Eyin e taidi nuhe sinyẹnawu nado wàmọ, naegbọn hiẹ ma na biọ alọgọ mẹho agun Klistiani tọn lẹ tọn? Yé tindo oyọnẹn Owe-wiwe tọn bosọ tindo numimọ to nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ yiyizan mẹ. Sunnu mọnkọtọn lẹ “taidi otẹn whiwhla tọn sọn jẹhọn nù, bẹtẹn sọn yujẹhọn nù.”—Isaia 32:2.
Hiẹ Sọgan Duto Nuhahun lọ Ji
18. Ahididi tẹwẹ yin zẹẹmẹ basina to Lomunu lẹ 7:18-23 mẹ?
18 E nọ biọ vivẹnudido nado dogàn odẹ́ mítọn. Mọjanwẹ e ma nọ bọawu nado deanana nuyiwa mítọn lẹ do niyẹn. Apọsteli Paulu basi zẹẹmẹ avùnnukundiọsọmẹ he e pehẹ lẹ tọn bo wlan dọmọ: “Yẹn yọnẹn dọ to ohò ṣie mẹ enẹ wẹ, to agbasalan ṣie mẹ, onú dagbe de ma nọ nọ̀ e mẹ: na nado jlo tin to dè e; ṣigba nado wà enẹ he yọ́n ma tin. Na dagbe he yẹn jlo yẹn ma wà, ṣigba ylankan he yẹn ma jlo, enẹ wẹ yẹn to wiwà. Eyin yẹn to ehe yẹn ma jlo wà, e masọ yin yẹn wẹ to wiwà ẹ ba gba, adavo ylando he nọ nọ̀ ohò ṣie mẹ.” Na “osẹ́n ylando tọn he tin to awutugonu [mítọn] lẹ mẹ” wutu, mí nọ yin whiwhlepọn nado ṣì odẹ́ mítọn po awutugonu mítọn devo lẹ po zan. (Lomunu lẹ 7:18-23) Ṣigba, mí dona duto nuhahun lọ ji—podọ ehe sọgan yin wiwà po alọgọ Jiwheyẹwhe tọn po.
19, 20. Nawẹ apajlẹ Jesu tọn sọgan gọalọna asu po asi po lẹ nado dogàn odẹ́ yetọn gbọn?
19 Hogbe fifiẹ po lẹnpọn matindo tọn lẹ po ma dona yin yiyizan to haṣinṣan he mẹ owanyi po gbégbò po tin te. Lẹnnupọndo apajlẹ he Jesu Klisti zedai to whẹho ehe mẹ ji. Jesu ma yí hogbe mẹdèpo tọn lẹ zan na devi etọn lẹ gba. To ozán he e tlẹ yizan gbọngodo to aigba ji mẹ, whenuena apọsteli etọn lẹ to núdọ̀n do mẹhe klo hugan to yé mẹ ji, Ovi Jiwheyẹwhe tọn ma wadán do yé ji gba. (Luku 22:24-27) Biblu dotuhomẹna “asu lẹ” dọmọ: “Mì yiwanna asi mìtọn lẹ, yèdọ dile Klisti ga yiwanna agun lọ do, bosọ yí ede na ẹn.”—Efesunu lẹ 5:25.
20 Ṣigba, etẹwẹ dogbọn asi de dali? E dona “yí yẹyi do gbògbéna asu etọn.” (Efesunu lẹ 5:33) Be asi he nọ gbògbéna asu etọn na wadán do e ji, po hogbe mẹzunzun tọn lẹ po ya? Paulu wlan dọmọ: “Yẹn jlo mì ni yọnẹn dọ, Klisti wẹ ota omẹ dopodopo tọn; podọ sunnu wẹ ota yọnnu tọn; Jiwheyẹwhe sọ wẹ ota Klisti tọn.” (1 Kọlintinu lẹ 11:3) Asi lẹ dona yin mẹmẹglọ hlan asu yetọn lẹ dile Klisti yin hlan Ota etọn do. (Kọlọsinu lẹ 3:18) Dile etlẹ yindọ gbẹtọ mapenọ depope ma sọgan hodo apajlẹ Jesu tọn to gigọ́ mẹ, vivẹnudido nado zinzọnlin “gbọn afọ etọn ji” pẹkipẹki na gọalọna asu po asi po lẹ nado duto nuhahun odẹ́ ṣiṣizan tọn ji.—1 Pita 2:21.
Etẹwẹ Hiẹ Plọn?
• Nawẹ odẹ́ he ma yin anadena sọgan ze alọwle do owù mẹ gbọn?
• Naegbọn e nọ sinyẹnawu nado dogàn odẹ́?
• Etẹwẹ nọ gọalọna mí nado deanana hodidọ mítọn lẹ?
• Etẹwẹ hiẹ dona wà eyin a to pipehẹ nuhahun alọwle tọn?
[Yẹdide to weda 24]
Mẹho agun tọn lẹ nọ na alọgọ sinai do Biblu ji