Hodo Apajlẹ Yise Yetọn Tọn

E Họ́ali bo Nọtepọn Jiwheyẹwhe

ELIJA jlo vẹkuvẹku nado hodẹ̀ hlan Otọ́ etọn olọn mẹ tọn to fie mẹde ma te. Ṣigba gbẹtọgun he lẹdo e lẹ ṣẹṣẹ mọ bọ yẹwhegán nugbo ehe ylọ miyọ́n wá sọn olọn mẹ, podọ matin ayihaawe susu to yé mẹ jlo na mọ nukundagbe etọn yí. Whẹpo Elija na do hẹ́ Osó Kalmẹli ji bo dọnsẹpọ Jehovah Jiwheyẹwhe to odẹ̀ mẹdetiti tọn de mẹ, e dona hẹn azọngban he ma bọawu de di. E dona dọhona Ahọlu Ahabi.

Yé omẹ awe lẹ gbọnvo na yede taun. Ahabi, he tin to aṣọ́vọ̀ ahọlu tọn mẹ, yin dawe nukunkẹnnọ podọ butọnọ de. Elija do awugbó yẹwhegán tọn—yèdọ tewu wamọnọ tọn tata de he yè yí ayú kanlin tọn kavi ofún kanklosọ kavi gbọgbọẹ tọn do basi. Dawe adọgbotọ, tenọglinọ po yisenọ de po wẹ ewọ. Azán he to vivọ jei to gbenẹgbe ko de nususu hia gando jijọ yé omẹ awe lẹ tọn go.a

Azán ylankan de wẹ azán enẹ na Ahabi po Baali sẹ̀ntọ devo lẹ po. Sinsẹ̀n kosi tọn he Ahabi po asi etọn, Ahọsi Jẹzebẹli po zedaga to ahọluduta whẹndo ao Islaeli tọn mẹ duwinyan daho de. Baali yin didegbà taidi yẹwhe lalo. Yẹwhe ovọ́ enẹ ko gboawupo nado hẹn miyọ́n tata wá sọn olọn mẹ to whenuena yẹwhegán etọn lẹ vẹ̀ ẹ vẹkuvẹku bo dúwe na ẹn bosọ gbleawuna yedelẹ sọgbe hẹ aṣa yetọn. Baali ko gboawupo nado whlẹn sinsẹ̀n-basitọ etọn 450 lẹ sọn whẹdida okú tọn he yé jẹna lọ mẹ. Ṣigba yẹwhe lalo lọ ko sọ gboawupo to nudevo mẹ, podọ awugbopo enẹ nasọ ylan dogọ to madẹnmẹ. Na nuhe lán to owhe atọ̀n ji, yẹwhegán Baali tọn lẹ ko vẹ̀ yẹwhe yetọn nado doalọtena akú he do to otò lọ mẹ, ṣigba Baali ma penugo nado wàmọ. To madẹnmẹ, Jehovah na do kiklo-yinyin etọn hia gbọn alọdidotena akúdido lọ dali.—1 Ahọlu lẹ 16:30–17:1; 18:1-40.

Ṣigba, whetẹnu wẹ Jehovah na yinuwa? Nawẹ Elija na yinuwa gbọn kakajẹ whenẹnu? Podọ etẹwẹ mí sọgan plọn sọn dawe nugbonọ ehe dè? Mì gbọ mí ni dín gblọndo lọ lẹ dile mí to dogbapọnna kandai he sọawuhia to 1 Ahọlu lẹ 18:41-46 mẹ.

Pọndohlan Etọn Gando Odẹ̀ Go

Elija dọnsẹpọ Ahabi bo dọna ẹn dọmọ: “Hẹji yì, dù bosọ nù; na gbèlili ogege jikun tọn tin to finẹ.” (Wefọ 41) Be ahọlu ylankan ehe plọn nude sọn nujijọ gbenẹgbe tọn lẹ mẹ ya? Kandai lọ ma na gblọndo de tlọlọ gba, ṣigba mí ma mọ to fidepope dọ ahọlu lọ dọ hogbe lẹnvọjọ tọn lẹ kavi biọ to yẹwhegán lọ si nado gọalọna ẹn na e nido dọnsẹpọ Jehovah bo biọ jona. Kakatimọ, Ahabi “yiaga nado dù podọ nado nù” poun wẹ. (Wefọ 42) Etẹwẹ dogbọn Elija dali?

“Elija sọ hẹaga yì adadanù Kalmẹli tọn; e sọ dẹ́ ede do odò to aigba ji, bo yí nukunmẹ etọn do kligo etọn lẹ ṣẹnṣẹn.” To whenuena Ahabi yì núdù gbè, dotẹnmẹ hundote na Elija nado hodẹ̀ hlan Otọ́ etọn. Doayi ninọmẹ whiwhẹ tọn he yin zẹẹmẹ basina tofi go—Elija jẹklo do kọmẹ bo dẹ́ ota etọn do odò sọmọ bọ nukunmẹ etọn dibla jẹ kligonu. Etẹ wà wẹ Elija te? E ma biọ dọ mí ni pàhodọ do ehe ji gba. Biblu dọna mí to Jakobu 5:18 mẹ dọ Elija hodẹ̀ na akúdido lọ nido doalọte. Matin ayihaawe, odẹ̀ enẹ hò wẹ e te to adadanù Kalmẹli tọn.

Jehovah ko dọ jẹnukọn dọmọ: “Yẹn nasọ do jikun hlan aigba lọ ji.” (1 Ahọlu lẹ 18:1) Enẹwutu Elija hodẹ̀ dọ ojlo Otọ́ etọn tọn ni yin hinhẹndi, kẹdẹdile Jesu plọn hodotọ etọn lẹ nado hodẹ̀ do to nudi owhe fọtọ́n to nujijọ enẹ godo.—Matiu 6:9, 10.

Apajlẹ Elija tọn plọn nususu mí gando odẹ̀ go. Nuhe duahunmẹna Elija hugan wẹ hẹndi ojlo Otọ́ etọn tọn. To whenuena mí to dẹ̀ho, nujọnu wẹ e yin nado flindọ: “Eyin mí biọ nudepope kẹdẹdi ojlo [Jiwheyẹwhe tọn], e sè mítọn.” (1 Johanu 5:14) To whelọnu lo, e họnwun dọ mí dona yọ́n nuhe ojlo Jiwheyẹwhe tọn yin na odẹ̀ mítọn lẹ nido yin alọkẹyi, podọ whẹwhinwhẹ́n dagbe de wẹ ehe yin nado hẹn Biblu pinplọn zun apadewhe gbẹzan mítọn egbesọegbesọ tọn. Ayihaawe ma tin dọ Elija sọ jlo dọ akúdido lọ ni doalọte na oyà he tòmẹnu hatọ etọn lẹ to jiji wutu. Ahun etọn na ko gọ́ na pẹdido, na azọ́njiawu he e mọ bọ Jehovah wà to gbenẹgbe. Odẹ̀ mílọsu tọn lẹ dona nọ dohia dọ dagbemẹninọ mẹdevo lẹ tọn nọ duahunmẹna mí, bosọ bẹ hogbe pẹdido ahundopo tọn lẹ hẹn.—2 Kọlintinu lẹ 1:11; Filippinu lẹ 4:6.

E Deji Bosọ Họ́ali

Elija deji dọ Jehovah na yinuwa nado doalọtena akúdido lọ, ṣigba e ma yọ́n whenue Jehovah na yinuwa taun gba. Enẹwutu, etẹwẹ yẹwhegán lọ wà to ojlẹ enẹ mẹ? Doayi nuhe wefọ 43 dọ go: “E sọ dọhlan mẹmẹsi etọn dọmọ, Hẹaga yì dinvie, pọnhlan ohù dali. Ewọ sọ hẹaga yì, bo pọ́n, bo dọmọ, Nude ma tin to finẹ gba. Ewọ sọ dọmọ, Sọ vọ́ yì whla ṣinawe.” E whè gbau, mí plọn onú awe sọn apajlẹ Elija tọn mẹ. Tintan, doayi jidide yẹwhegán lọ tọn go. Enẹgodo, lẹnnupọndo lehe e họ́ali do ji.

Elija to jejeji nado mọ kunnudenu dọ Jehovah ko pọ nuyiwa sọmọ bọ e do mẹmẹsi etọn hlan aga pete osó lọ tọn nado pọ́n agahomẹ eyin ohia depope tin dọ jikun na ja. To whenuena mẹmẹsi lọ lẹkọ, e na linlin he ma fọnjlodotenamẹ de dọmọ: “Nude ma tin to finẹ gba.” Agahomẹ họ́n bọ aslọ depope ma sọawuhia. Be hiẹ doayi nupaṣamẹ de go todin ya? Flindọ, Elija ṣẹṣẹ dọna Ahọlu Ahabi dọ: “Gbèlili ogege jikun tọn tin to finẹ.” Naegbọn yẹwhegán lọ sọgan dọ onú mọnkọtọn to whenuena aslọ jikun tọn depope ma sọawuhia to agahomẹ?

Elija yọ́n opagbe Jehovah tọn. Taidi yẹwhegán po afọzedaitọ Jehovah tọn po, e deji dọ Jiwheyẹwhe etọn na hẹn ohó he E dọ lọ di. Elija deji sọmọ bọ e taidi dọ e ko to ogbè jikun tọn sè wẹ nkọtọn. Ehe sọgan hẹn mí flin nuhe Biblu dọ gando Mose go dọmọ: “E doakọnna ẹn taidi e mọ ewọ he yin mamọ lọ.” Be hiẹ lọsu nọ mọ Jiwheyẹwhe domọ ya? Jehovah na mí whẹwhinwhẹ́n susu nado tindo yise mọnkọtọn to ewọ po opagbe etọn lẹ po mẹ.—Heblu lẹ 11:1, 27.

Enẹgodo, pọ́n obá he mẹ Elija họ́ali jẹ. E do mẹmẹsi etọn hlan, e ma yin whladopo kavi awe gba, ṣigba whla ṣinawe! Mí sọgan yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe yigọyigọ enẹ na ko hẹn nuṣikọna mẹmẹsi lọ do, ṣigba Elija gbẹ́ to jejeji nado mọ ohia de, podọ agbọ́ ma pé e. To godo mẹ, to whla ṣinawetọ godo, mẹmẹsi lọ na linlin dọ: “Doayi e go, aslọ de tite sọn ohù mẹ to finẹ, bo whè sọ alọ gbẹtọ de tọn.” (Wefọ 44) Be hiẹ sọgan yí nukun homẹ tọn do mọ mẹmẹsi lọ, dile e to awá etọn dlẹn bo yí alọ etọn do to tedidi aslọ pẹvi he tite sọn aga Ohù Dahob lọ tọn jlẹ ya? Enẹ sọgan ko taidi nutata de na mẹmẹsi lọ. Ṣigba, na Elija, aslọ enẹ yin nujọnu taun. Todin, e na anademẹ niyaniya tọn lẹ mẹmẹsi etọn dọmọ: “Hẹaga yì, dọhlan Ahabi dọmọ, Wleawu kẹkẹ towe tọn dote, bo hẹn we jẹte, na jikun ma nado glọn we gba.”

Whladopo dogọ, Elija ze apajlẹ dagbe de dai na mí. Mílọsu to gbẹnọ to ojlẹ de mẹ whenuena e masọ pò susu na Jiwheyẹwhe nido yinuwa nado hẹn lẹndai etọn di. Elija nọtepọn vivọnu akúdido lọ tọn; to egbehe devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to tepọn vivọnu aihọn gblezọn ehe tọn. (1 Johanu 2:17) Kakajẹ whenue Jehovah Jiwheyẹwhe na yinuwa, mí dona to alihọ́ dile Elija wà do. Ovi Jiwheyẹwhe tọn, Jesu na ayinamẹ hodotọ etọn lẹ dọmọ: “Enẹwutu mì nọ họ́ mìde: na mì ma yọ́n azán he gbè Oklunọ mìtọn ja.” (Matiu 24:42) Be nuhe dọ Jesu te wẹ yindọ hodotọ etọn lẹ na tin to wunvi mẹ pete gando ojlẹ he mẹ opodo lọ na wá go ya? Lala, na e dọ nususu na yé gando ninọmẹ he mẹ aihọn na tin te to azán he na jẹnukọnna opodo lọ lẹ mẹ go. Dopodopo mítọn sọgan plọnnu dogbọn ohia “opodo aihọn tọn” he bẹ nususu hẹn ehe dali.—Matiu 24:3-7.c

Adà dopodopo ohia enẹ tọn wleawuna kunnudenu dolido he dutomẹji de. Be kunnudenu mọnkọtọn ko pé nado hẹn mí yinuwa to niyaniya mẹ ya? Aslọ pẹvi de poun he tite sọn aganu ko pé nado hẹn Elija kudeji dọ Jehovah na yinuwa to madẹnmẹ. Be yẹwhegán nugbonọ lọ duwinyan wẹ ya?

Jehovah Nọ Hẹn Kọgbọ po Dona po Wá

Kandai lọ zindonukọn dọmọ: “E sọ wá jọ to osaa vude mẹ, wẹ olọn yí aslọ lẹ po jẹhọn po do súyu, jikun daho de sọ tin finẹ. Ahabi sọ dokẹkẹ, bo yì Jẹzleẹli.” (Wefọ 45) Nujijọ lẹ jẹ awusọhia ji debọdo-dego po awuyiya po. Dile mẹmẹsi Elija tọn to owẹ̀n yẹwhegán lọ tọn do Ahabi, aslọ pẹvi lọ lẹzun daho bo gọ́ agahomẹ bosọ hẹn ẹn súyu. Jẹhọn daho de jẹ yìnyìn ji. To godo mẹ, to owhe atọ̀n daa godo, jikun ja do aigba Islaeli tọn ji.d Aigba húhú lọ nù jikun-sin lọ lẹpo. Dile jikun lọ sinyẹn dogọ, tọ̀sisa Kiṣọni gọfla, podọ matin ayihaawe e klọ́ ohùn yẹwhegán Baali tọn he yin hùhù lọ lẹ tọn sẹ̀. Dotẹnmẹ yin nina Islaelivi atẹṣitọ lẹ nado klọ́ oblọ ylankan sinsẹ̀n-bibasi Baali tọn sọn aigba lọ ji.

Matin ayihaawe, Elija tindo todido lọ dọ e na yinmọ! Be Ahabi na lẹnvọjọ bo lẹkọ sọn hẹnflu sinsẹ̀n-bibasi Baali tọn mẹ ya? Nuhe jọ to azán enẹ gbè lẹ ko na ẹn whẹwhinwhẹ́n susu nado basi diọdo mọnkọtọn lẹ. Nugbo wẹ dọ mí ma sọgan yọ́n nuhe Ahabi to linlẹn to ayiha etọn mẹ to ojlẹ enẹ mẹ. Nuhe kandai lọ dọna mí poun wẹ yindọ ahọlu lọ “dokẹkẹ, bo yì Jẹzleẹli.” Be e plọn nudepope ya? Be e magbe nado diọ jijọ ya? Nujijọ he bọdego lẹ dohia dọ lala wẹ gblọndo lọ. Ṣigba, nujijọ azán lọ gbè tọn lẹ ma ko nọte do finẹ na Ahabi—podọ na Elija.

Yẹwhegán Jehovah tọn dedo gbọn aliho dopolọ he Ahabi wle. E gbẹsọ dona zingbejizọnlin gaa de gbọn zinvlu mẹ podọ to jikun nù. Ṣigba, nupaṣamẹ de jọ to aliji.

“Alọ OKLUNỌ tọn sọ tin to Elija go; e sọ gbàn adaja mẹ etọn lẹ, bosọ to wezundo to Ahabi nukọn jẹ bibiọ Jẹzleẹli tọn mẹ.” (Wefọ 46) E họnwun dọ, “alọ OKLUNỌ tọn” to nuyiwa do Elija ji to aliho jiawu mẹ. Jẹzleẹli dẹn na nudi kilomẹtlu 30, podọ owhe Elija tọn ko sẹyì.e Saa yí nukun homẹ tọn do pọ́n yẹwhegán enẹ dile e dọ̀n awugbó etọn lẹ daga bo sìn yé do alinmẹ na afọ etọn lẹ nido vò, bo jẹ wezundo ji to ali he ko yọ̀n pẹ̀nṣẹ̀n enẹ ji—podọ e họ̀nwezun po awuyiya po sọmọ bọ e plá awhànkẹkẹ ahọlu lọ tọn bo zẹ̀ e go!

Dona nankọ die enẹ na ko yin na Elija! Numimọ ojlofọndotenamẹ tọn de wẹ e na ko yin na ẹn nado mọ huhlọn, zohunhun po linsinsinyẹn mọnkọtọn po—vlavo hugan dehe e tlẹ tindo to jọja whenu. Enẹ sọgan hẹn mí flin dọdai Biblu tọn lẹ he na mí nujikudo dọ nugbonọ lẹ na tindo agbasalilo po huhlọn po to pipé mẹ to Paladisi aigba ji tọn he to nukọn ja lọ mẹ. (Isaia 35:6; Luku 23:43) Matin ayihaawe, dile Elija to wezundo to ali he ko yọ̀n pẹ̀nsẹ̀n enẹ ji, e yọnẹn dọ emi tindo alọkẹyi Otọ́ emitọn Jehovah, Jiwheyẹwhe nugbo dopokẹdẹ lọ tọn!

Jehovah tindo ojlo vẹkuvẹku nado kọ̀n dona lẹ do mí ji. Vivẹnu depope he mí sọgan do nado mọ dona ehelẹ yí ma na yin to ovọ́ mẹ gba. Taidi Elija, mí dona nọ họ́ali, bo nọ yí sọwhiwhe do gbeje kunnudenu dolido lọ lẹ pọ́n he dohia dọ Jehovah na yinuwa to madẹnmẹ to ojlẹ owù tọn po niyaniya tọn ehelẹ po mẹ. Taidi Elija, mí tindo whẹwhinwhẹ́n lẹpo nado deji mlẹnmlẹn do opagbe Jehovah tọn lẹ go, yèdọ “Jiwheyẹwhe nugbo tọn” lọ.—Psalm 31:5.

[Nudọnamẹ odò tọn lẹ]

[Apotin/Yẹdide to weda 13]

Nawẹ Akú He Do to Azán Elija Tọn Gbè lọ Dẹnsọ?

Yẹwhegán Jehovah tọn Elija dọna Ahọlu Ahabi dọ akúdido he ko nọ̀ aimẹ na ojlẹ dindẹn lọ na doalọte to madẹnmẹ. Enẹ jọ to “owhe atọ̀ntọ mẹ”—vlavo bẹsọn azán he gbè Elija lá akúdido lọ whla tintan. (1 Ahọlu lẹ 18:1) Jehovah hẹn jikun ja tlolo to whenuena Elija dọ dọ E na wàmọ godo. Enẹwutu, mẹdelẹ sọgan wá tadona lọ kọ̀n dọ akúdido lọ doalọte to owhe atọ̀ntọ lọ gblamẹ bo ma tlẹ nọ̀ aimẹ pé owhe atọ̀n. Ṣigba, Jesu po Jakobu po dọna mí dọ akúdido lọ dẹn na “owhe atọ̀n po osun ṣidopo po.” (Luku 4:25; Jakobu 5:17) Be Biblu sọta ede wẹ ya?

Paali. Nulọ wẹ yindọ, to Islaeli hohowhenu tọn mẹ, alunlun whenu nọ dẹn taun, diblayi osun ṣidopo. Matin ayihaawe, whenuena Elija wá Ahabi dè nado lá akúdido lọ, alunlun owhe enẹ tọn ko dẹn bo sinyẹn hugan lehe e jẹ dọ e ni yin do. Na nugbo tọn, diblayi osun ṣidopo jẹnukọn gbọ́n wẹ akúdido lọ ko bẹ. Enẹwutu, to whenuena Elija lá dọ akúdido lọ na wá vivọnu to “owhe atọ̀ntọ mẹ” bẹsọn nulila etọn he jẹnukọn lọ godo, akúdido lọ ko dibla nọ̀ aimẹ na owhe atọ̀n daa. “Owhe atọ̀n po osun ṣidopo po” lọ ko juwayi to whenuena tòmẹnu lọ lẹpo pli nado mọ mẹtẹnpọn daho lọ to Osó Kalmẹli ji.

Sọ lẹnnupọndo ojlẹ he mẹ Elija dla Ahabi pọ́n whla tintan ji. Gbẹtọ lẹ lẹndọ Baali wẹ “paṣẹ do aslọ lẹ ji,” yèdọ yẹwhe he na hẹn jikun ja nado doalọtena alunlun lọ. Eyin ojlẹ alunlun tọn lọ to dindẹn hú lehe e dona yin do, vlavo gbẹtọ lẹ na ko to kinkanse yede dọ: ‘Fie wẹ Baali te? Whetẹnu wẹ e na hẹn jikun wá?’ Nulila Elija tọn dọ jikun kavi ahún ma na ja kakajẹ whenuena e degbè dọ jikun ni ja dona ko hẹn Baali sẹ̀ntọ enẹlẹ jẹflumẹ.—1 Ahọlu lẹ 17:1.

[Asisa Yẹdide tọn]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Yẹdide to weda 12]

Odẹ̀ Elija tọn lẹ do ojlo vẹkuvẹku etọn hia nado mọdọ ojlo Jiwheyẹwhe tọn yin wiwà