Ang Musika sa Dumaan nga Israel — Watchtower ONLINE NGA LIBRARY

Ang Musika sa Dumaan nga Israel

IMPORTANTE gid ang musika para sa mga Israelinhon sang una. Ang mga trumpeta kag budyong ginagamit para tawgon ang mga tawo sa pagsimba kag ipahibalo ang importante nga mga hitabo. Ang mga arpa naman kag lira nagahatag sing kalingawan sa mga dungganon. (1 Samuel 16:14-23) Ang tambor, simbal, kag marakas ginagamit para sa makalilipay nga mga okasyon.—2 Samuel 6:5; 1 Cronica 13:8.

Suno sa Biblia ang kaliwat ni Cain nga si Jubal “amo ang ginhalinan sang tanan nga manugtukar sang arpa kag plawta.” (Genesis 4:21, APD) Mahimo sia ang nag-imbento sang de-kuerdas kag ginahuypan nga mga instrumento.

Suno sa Biblia ang musika may daku nga papel sa mga hitabo sang una. Pero diutay lang ang ginasambit sini parte sa mga instrumento. Paagi sa mga nakutkutan kag dumaan nga mga sinulatan, ginahaumhaum sang mga iskolar kon ano ang posible nga itsura ukon tunog sining dumaan nga mga instrumento. Tan-awon naton ang pila ka halimbawa.

Tamborin, Kastanitas kag Simbal

Sang gintuytuyan sang Dios si Moises kag ang mga Israelinhon pagua sa Dagat nga Pula, ang manghod ni Moises nga si Miriam upod ang tanan nga ‘babayi nagtukar sang tamborin kag nagsinaot.’ (Exodo 15:20, APD) Sa subong, wala pa sing may nakita nga tamborin sang panahon sang Biblia. Pero may nasapwan sa Israel, sa mga lugar sang Achzib, Megiddo, kag Beth-shean, nga mga figurine sang babayi nga may ginakaptan nga daw dram. Ini nga instrumento masami ginatawag nga tamborin sa iban nga translation sang Biblia. Mahimo nga human ini sa kahoy nga ginpatipulon kag may panit sang sapat sa tunga.

Antes maporma ang pungsod sang Israel, ginagamit na sang mga babayi ang tamborin samtang nagakanta kag nagasaot sa masadya nga mga okasyon. Ginasugid man sang Biblia nga sang magpauli ang lider sang Israel nga si Jefte halin sa pagdaug sa inaway, ginsugata sia sang iya bata nga babayi nga “nagasaot samtang nagatukar sang tamborin.” Sa isa ka okasyon, ginselebrar man sang mga babayi ang kadalag-an ni David nga “nagakinanta kag nagasinaot nga may mga tamborin.”—Hukom 11:34; 1 Samuel 18:6, 7, APD.

Sang gindala ni Hari David sa Jerusalem ang kaban sang katipan, nagselebrar “ang tanan nga katawhan sang Israel sa presensya sang GINOO sa bug-os nila nga kusog. Nagakanta sila kag nagatukar sang mga arpa, lira, tamborin, kastanitas, kag simbals.” (2 Samuel 6:5, APD) Sang ulihi, ang templo sa Jerusalem may ara na orkestra. May ginhanas sila nga mga musikero nga nagatokar sang simbal, trumpeta, arpa, kag iban pa nga instrumento nga may kuwerdas.

Mahimo may ideya kita kon ano ang tamborin, pero ano naman ang hitsura sang kastanitas? Posible isa ini ka sahi sang marakas nga may matagsing nga tunog. Makaisa lang ini ginsambit sa Biblia sang gindala ang kaban sang katipan sa Jerusalem. Pero ginapakita sang Judiyo nga mga tradisyon nga ginatokar man ini sa masubo nga mga okasyon.

Ano naman ang hitsura sang mga simbal sang una? Mahimo mamensar ka sang duha ka malapad kag tipulon nga metal nga ginapasantik. Pero ang iban nga mga simbal sa dumaan nga Israel mga pulo lamang ka sentimentro ang kadakuon nga daw pareho sa castanets nga nagalagatik.

Mga Arpa kag De-kuerdas nga mga Instrumento

Ang kinnor, nga masami ginatawag nga “arpa” ukon “lyre,” pirme ginagamit sa dumaan nga Israel. Ginatokar ini ni David para paumpawan si Hari Saul. (1 Samuel 16:16, 23) Ang mga iskolar may indi magnubo sa 30 ka ilustrasyon sang lyre halin sa mga larawan nga makita sa dumaan nga mga pader, sensilyo, mosaic, plake, kag pangtatak. Pagligad sang mga siglo, nagabulubag-o ang hitsura sini. Ginakutingkuting ini ukon ginagamitan sang pick.

Ang nebel daw pareho man sa arpa. Pero wala mabal-an kon pila ka bilog ang kuerdas sini, kon daw ano ini kadaku, kag kon paano ini ginatokar. Pero suno sa madamo nga iskolar, ang nebel kag ang arpa puede madaladala.

Trumpeta kag Budyong

Ginsugo sang Dios si Moises nga maghimo sang duha ka trumpeta nga human sa sinalsal nga pilak. (Numeros 10:2) Ang trumpeta ginagamit sang mga saserdote para ipahibalo ang mga kapiestahan kag selebrasyon may kaangtanan sa templo. Lainlain nga tunog ang mahimo sini, puede matunog, malawig, ukon malip-ot depende sa kahimtangan. Wala kita kabalo kon ano gid ang hitsura sini kay wala pa subong sing may nadiskobrehan nga trumpeta sang panahon sang Biblia. Ang ginabasihan lang naton amo ang mga drowing sang mga artist pareho sang makita sa Arch of Titus sa Roma.

Ang budyong ukon shofar ginsambit sing sobra sa 70 ka beses sa Hebreong Kasulatan. Human ini sa sungay sang kanding ukon toro nga karnero. Suno sa Judiyong mga reperensia, may duha ka korte ang budyong, ang isa matadlong kag bulawan ang huluypan. Ang isa naman nagakurba nga may dekorasyon nga pilak. Ginagamit pirme ang budyong sa pagpahibalo kay mabatian ini bisan sa malayo kag may duha ukon tatlo ka tono.

Sa dumaan nga Israel, ginagamit ang budyong sa pagpahibalo sang relihioso nga mga selebrasyon pareho sang pag-umpisa kag pagtapos sang Adlaw nga Inugpahuway. Pero ginagamit man ini sa iban nga paagi, pareho sa tion sang inaway. Sang gab-i antes magsalakay si Gideon kag ang iya mga tinawo batok sa mga Midianhon, mahanduraw mo bala kon daw ano kabaskog sang ginpatunog nila ang 300 ka budyong?—Hukom 7:15-22.

Iban Pa nga Instrumento

Ang mga instrumento pareho sang kampanilya, plawta, kag lute, ginagamit man sang panahon sang Biblia. Ang propeta sang Dios nga si Daniel, nga ginbihag sa Babilonia, nagsulat parte sa orkestra sang hari sang Babilonia nga si Nabocodonosor. Nalakip sa sini ang gamay nga arpa, plawta, kag daku nga plawta.—Daniel 3:5, 7.

Ining malip-ot nga pagbinagbinag sang pila ka mga instrumento nga ginsambit sa Kasulatan nagapamatuod nga ang musika bahin gid sang kabuhi sang dumaan nga Israel, kag mahimo nga bisan sa iban man nga dumaan nga mga sibilisasyon. Ang musika mabatian sa mga palasyo, simbahan, kag sa mga puluy-an.

[Retrato sa pahina 15]

Ang kastanitas ginapatunog pareho sang marakas

[Retrato sa pahina 15]

Maayo magtokar sing arpa si Hari David

[Retrato sa pahina 15]

Ginagamit na ang tamborin antes pa maporma ang Israel

[Retrato sa pahina 15]

Ang trumpeta ginagamit sa pagpahibalo sang mga hitabo

[Retrato sa pahina 16]

Figurine sang isa ka babayi nga nagauyat sang tamborin, ikawalo nga siglo B.C.E.

[Retrato sa pahina 16]

Sensilyo nga may arpa, ikaduha nga siglo C.E.

[Retrato sa pahina 16]

Nasulat sa sining bato halin sa templo sa Jerusalem ang mga tinaga, “para sa mga nagatrumpeta,” una nga siglo B.C.E.

[Picture Credit Lines sa pahina 16]