Pagsakdag sa Kamatuoran sa Isa ka Didiosnon nga Kalibutan

“Ang imo pulong kamatuoran.”—JUAN 17:17.

 1. (a) San-o kag paano ang kamatuoran nangin hulusayon? (b) Anong daku kag bag-o nga kamatuoran ang ginsambit sa Eden?

ANG kamatuoran madugay na nga hulusayon! Ining hulusayon, nga subong kadugay sa maragtas sang tawo, nag-utwas sa Eden sang ginhangkat sang dumaan nga Man-ug ang pagkamaminatud-on sang Soberanong Ginuong Jehova. Sang ginsulay, ginpili sang aton unang mga ginikanan nga mangin independiente. Wala sila maghupot sing integridad sa kamatuoran. Apang, ginbuyagyag sang Dios ang isa sang daku nga mga kamatuoran, nga maabot ang “binhi” sang Ginharian nga magalaglag sang mga binuhatan sang Yawa.—Genesis 3:1-6, 14, 15.

 2. (a) Paano ginhangkat ang kamatuoran sa kalibutan sa wala pa ang Anaw? (b) Ngaa ginkahamut-an ni Jehova si Noe kag ang iya pamilya?

² Kutob sadto ginhangkat ang kamatuoran. Gingamit sang Daku nga Manuglimbong ang suporta sang iban pa rebelyuso nga espiritu nga mga anak sang Dios agod malaglag ang duta. Ang imoral nga kaliwatan sa wala pa ang Anaw nabuyo gid ‘sa paghimo sang luyag nila’ amo kon ngaa wala nila ginsapak ang paandam nga ginbantala ni Jehova paagi kay Noe. Nalaglag sila. Apang si Noe kag ang iya pamilya naluwas bangod sang ila himpit nga integridad. Sang magguwa ining mga sumalakdag sang kamatuoran gikan sa arka sang kaluwasan, ang ila una nga ginhunahuna amo ang paghalad sing mga halad sang pasalamat—“isa ka kaamyon” kay Jehova.—Genesis 6:4-12; 8:18-21; Lucas 17:26, 27; 2 Pedro 2:5.

Mga Halit sang Kabutigan

 3. Ano ang Babilonia nga Daku, kag paano ini nagsugod?

³ Walay sapayan, yadtong dumaan nga Man-ug, ang Yawa, nagpadayon sa pagpalubog sang mga tubig sang kamatuoran. Wala sing duhaduha, ang dumaan nga Babilonia napatindog sa idalom sang Sataniko nga pagtuytoy. Ang ‘mga tanhaga sang Babilonia’ nangin sadsaran sang isa ka bug-os kalibutan nga emperyo sang dimatuod nga relihion, nga ginlaragway sa Bugna 17:5 subong “Babilonia nga Daku, iloy sang mga makihilawason kag sang mga kangil-aran sang duta.” Ang madamo nga bahin sini, nga nagasumpakilay ang ila mga panudlo, nagaluntad pa tubtob karon subong isa ka daku nga talagoan sing relihioso nga sayop.—Genesis 10:8-10; Jeremias 51:6.

 4. Paano ginsakdag ni Jesus ang kamatuoran, kag ano ang resulta?

⁴ Sang si Jesucristo yari sa duta, masidla nga ginsakdag niya ang kamatuoran. Nagahambal sa relihioso nga mga salimpapaw sang iya adlaw, sia nagsiling: “Kamo iya sang inyo amay nga Yawa . . . Wala sia magtindog sa kamatuoran bangod nga wala sing kamatuoran sa iya.” Dugang pa, si Jesus, ang gintagna nga “binhi” sang saad, nagpadaku sang importansia sang kamatuoran sang ginsilingan niya si Poncio Pilato: “Ikaw gid nagsiling nga hari ako. Tungod sini natawo ako, kag tungod sini nagkari ako sa kalibutan, agod nga magpanaksi ako sa kamatuoran.” Ginhatag ni Jesus ang iya kabuhi bilang tawo agod sakdagon ang kamatuoran—ang kamatuoran sang Ginharian.—Juan 8:44; 18:37; Genesis 3:2-5.

5, 6. (a) Paano si Satanas nagpadayon sa pagpamatok sa kamatuoran? (b) Ano nga kalautan ang nagresulta, kag ano nga mga kabutigan ang resulta sini? (c) Ngaa dapat naton handumon nga mangin makugi nga mga sumalakdag sang kamatuoran?

⁵ Ang kabutigan kaupod sang pagkamalinapason. Busa, indi katingalahan nga sa pagpadayon sang pagpakig-away batok sa kamatuoran, ginbangon niya ang isa ka apostata nga klase sang mga klero, nga ginlaragway sa 2 Tesalonica 2:3 subong “tawo sang pagkamalinapason.” Sa tapos mapatay ang mga apostol ni Jesucristo, ginbayaw sining malinapason nga mga apostata ang ila kaugalingon sa lego kag ginsamoan nila ang putli nga Cristianong panudlo sing Babilonianhon nga “mga tanhaga” kag Griegong pilosopiya, nga ang talalupangdon amo ang teoriya ni Plato nga ang kalag sang tawo indi mamalatyon.

⁶ Ining butig nangin sadsaran sang iban pa nga kabutigan, subong sang ‘ang tanan nga mabuot mapalangit,’ ‘ang indi tanto kabuot makadto sa purgatoryo,’ kag ‘ang malauton sunugon tubtob san-o sa impierno.’ Sanglit kadamo gid sing sayop nga panudlo sa Babilonianhon nga relihion, daw ano ka malipayon kita nga si Jesus nagsaad: “Kon kamo magpadayon sa akon pulong, kamo matuod gid nga mga disipulo ko, kag kamo makakilala sang kamatuoran, kag ang kamatuoran magahilway sa inyo”! Dapat handumon naton nga mangin makugi nga mga sumalakdag sang nagahilway nga kamatuoran.—Juan 8:31, 32.

Pagpatubas sing Daku nga Butig

 7. (a) Ano ang tulumuron ni Satanas, kag paano sia nagatinguha agod malab-ot ini? (b) Anong butig nga panudlo ang nangin lutaw sang ika-19 ka siglo?

⁷ Apang, ginahimo sang Yawa ang tanan nga masarangan niya sa pagpamatok sa kamatuoran. Maakig sia kon ang isa nagatahod sa Pulong sang kamatuoran sang Dios, ang Balaan nga Biblia. Ang iya tulumuron amo nga ‘bulagon ang mga painoino sang mga dimatinuohon, agod nga indi nila makita ang mahimayaon nga maayong balita tuhoy kay Cristo.’ Tuyo sang Yawa nga pakahuy-an ang kamatuoran indi lamang paagi sa paggamit sa “tawo sang pagkamalinapason” sang Cristiandad nga magsal-ot sing dimatuod nga relihioso nga mga panudlo sa Biblia kundi paagi man sa pagpangangkon nga ang Biblia napasad sa mito kag leyenda. Gani, sang ika-19 ka siglo, ang dumaan nga Man-ug nagpatubas sing isa pa ka dimatuod kag malimbungon nga panudlo. Gintawag ini nga teoriya sang ebolusyon.—2 Corinto 4:4.

 8. Ano ang teoriya ni Darwin?

⁸ Sang 1859, samtang nagahilapit ang Biblikanhon nga “tion sang katapusan,” ginbalhag ni Charles Darwin ang iya libro nga natig-ulohan On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life. (Daniel 12:4) Ang teoriya ni Darwin amo nga, sa baylo nga gintuga ang tanan nga may kabuhi, nagtuhaw ang tanan nga porma sang kabuhi paagi sa “kinaugali nga pagpili nga ginpahanabo sang lakas nga pagpanikasog agod mabuhi.” Sang ulihi, ang tawo nagtuhaw gikan sa isa ka sahi sang amo. Si Darwin nagpangangkon nga ang prinsipio sadto amo: “Mabilin ang mabaskog.”

 9. (a) Anong mga kamatuoran sa Biblia nga gintudlo ni Jesus ang wala sing katuyoan kon matuod ang ebolusyon? (b) Paano ang teoriya nga “mabilin ang mabaskog” nagdala sing daku nga halit sa katawhan?

⁹ Ining teoriya isa ka daku nga pagpanghiwala sa rekord sang Biblia tuhoy sa pagpanuga kag pagkahulog sang tawo sa sala. Ginhimo sini nga wala sing katuyoan ang halad nga gawad ni Jesus, kag ang mga panudlo sang Biblia tuhoy sa Ginharian, ang pagkabanhaw, ang kabuhi nga walay katapusan, kag ang Paraiso nga duta. Dugang pa, kon matuod ang teoriya sang ebolusyon, ang katawhan wala sing moral nga salabton sa Manunuga.a Sa pagtudlo sing “mabilin ang mabaskog” naghatag ini sing dalan sa pag-uswag sang Marxismo, Pasismo, kag sang iban pa nga ideolohiya.b Ang mga sumalakdag sang ebolusyon may daku nga salabton sa daku nga kalautan kag pag-antos sa kalibutan karon.—Salmo 14:1-4.

Mga Sumalakdag sang Kabutigan

10. Tuhoy kay Darwin, sa anong mga paagi ang mga klero nangin mga sumalakdag sang butig?

¹⁰ Nagpamatok bala ang mga klero sang panahon ni Darwin sa iya nagapakahuya sa Dios nga teoriya? Sing makapakibot, ang propesor sa Cambridge University nagsulat: “Sang primero ang daku nga pagpamatok sa teoriya ni Darwin naghalin sa mga sientipiko pasad sa mga ebidensia, indi sa mga teologo pasad sa kasulatan.” Ang isa pa ka alamon nga doktor nagsiling: “Luwas sa pila lamang, ang nagapanguna nga Cristianong mga intelihente sang Gran Britanya kag Amerika nag-ugyon kay Darwin kag sa ebolusyon.” Sang 1882, si Darwin ginlubong pa gani sa ginlubungan sa mga hari sang Westminster Abbey, paagi sa pinasahi nga pagpakigsugot sa Anglikano nga dikano sadto nga abbey ukon monasteryo!—Ipaanggid ang Binuhatan 20:30; 2 Timoteo 4:3.

11. Ano ang ginsiling sang mga klero nahanungod sa atiestiko nga teoriya ni Darwin?

¹¹ Ang atiestiko nga teoriya ni Darwin ginabaton karon subong “kamatuoran” sang madamo nga klero sang Cristiandad. Ang Arsobispo sang York, ikaduha sa gahom sa Iglesia sang Inglaterra, nagakabig sa teoriya sang biolohiko nga ebolusyon subong malig-on gid sa bagay nga “amo lamang ini ang mahangpan nga sadsaran sang modernong biolohiya.” Kasan-o lang, sa isa ka sinapol sa Batikano, ang 12 ka eskolar nga nagatiglawas sa pinakamataas nga sientipiko nga hubon sang Iglesia Katolika nagsiling: “Nagapati kami nga ang natipon nga mga ebidensia nga ang tawo kag iban pa nga mga tinuga naghalin sa ebolusyon, indi mapamatokan.” Kag dugang sa sini ang New Catholic Encyclopedia nagdugang: “Ang pagtuhaw, bisan sang lawas sang tawo, daw amo gid ang sientipiko nga kasaysayan sang ginsuguran.” Apang matuod gid bala nga sientipiko ini? Ginasakdag bala ang ebolusyon sang masaligan nga pamatuod sang siensya? Ang imo gid kabuhi nasandig sa pagpat-od sang kamatuoran sa sini nga butang.—Juan 14:6; 16:13; 17:17.

12. Ngaa masiling naton nga ang creationism indi makasulatanhon kag indi mapatihan?

¹² Sang nagligad nga mga tuig, ang fundamentalist nga mga relihion nagsakdag sa creationism subong sabat batok sa ebolusyon. Apang sa paghimo sini, ang ila pangangkon indi makasulatanhon kag indi mapatihan. Nagakahulugan ini nga ang langit, ang duta, kag ang tanan nga butang sa duta gintuga sang Dios sa sulod sang 6 ka adlaw nga 24 ka oras ang tagsa—huo, sa sulod lamang sang 144 ka literal nga oras! Bangod sining panudlo, ginyaguta sang madamo ang Biblia. Apang ang “adlaw” bala sa Biblia pirme nga 24 ka oras sa kalawigon? Ang Genesis 2:4 nagahambal tuhoy sa “adlaw nga ginhimo ni Jehova nga Dios ang duta kag ang langit.” Ining isa ka adlaw nagalakip sing tanan nga anum ka “adlaw” sang pagpanuga sa Genesis kapitulo 1. Suno sa paggamit sng Biblia, ang “adlaw” isa lamang ka natakus nga hut-ong sang tion. Ang isa ka “adlaw” kay Jehova mahimo nga isa ka libo ukon pila ka libo ka tuig—subong sang ‘mga adlaw’ sang pagpanuga. Busa, sa sini nga punto, ang kasaysayan sang Biblia makatarunganon kag nagasibu sa matuod nga siensya.—2 Pedro 3:8.

Ang Ginsuguran sang Kabuhi

13. (a) Paano ginapaathag sang mga sumalakdag sang ebolusyon ang ginsuguran sang kabuhi? (b) Ngaa makahalam-ot hambalon nga ang buhi nga selula nagtuga sang iya kaugalingon sing aksidente?

¹³ Paano ginapaathag sang mga sumalakdag sang ebolusyon ang aktuwal nga ginsuguran sang kabuhi? Nagasiling sila nga sang nagligad nga pila ka bilyon ka tuig, ang dagat nga nagatabon sa duta nangin isa ka “organic soup,” apang wala sing kabuhi. Nian, suno sa paathag nila, ‘nagporma ang isa ka talalupangdon nga molekula paagi sa daw indi gid mapatihan nga aksidente.’ Sing makatalanhaga, nagbuad ini kag nagporma sing iban pa nga molekula nga nagtingob kag nagporma sing isa ka buhi nga selula. Mapatihan bala ini? Ang manunulat nga naghatag sini nga paglaragway nagsiling sa introduksion sang iya libro: “Ini nga libro dapat basahon subong nga daw isa ka science fiction.” Huo, fiction, apang indi siensya! Ang National Geographic nagsiling nga ang naprograma nga mga instruksion (DNA) sa isa ka gamay nga selula “kon isulat, magapuno sang isa ka libo ka libro nga 600 ang pahina sang kada isa.” Daw ano ka makahalam-ot hambalon nga ang buhi nga selula nagtuga sang iya kaugalingon sing aksidente sa ginatawag nga “organic soup!”

14. Subong mga sumalakdag sang kamatuoran, anong sadsaran nga panudlo sang Biblia ang dapat naton sakdagon?

¹⁴ Mas makatarunganon kag mahapos hangpon ang paathag sang manunulat sang Biblia nga si David, sa Salmo 36, bersikulo 5 kag 9: “O Jehova, . . . yara sa imo ang tuburan sang kabuhi.” Subong mga sumalakdag sang kamatuoran, dapat naton sakdagon inang sadsaran nga panudlo sang Biblia.—Tan-awa man ang Salmo 100:3; Isaias 42:5, 8.

Amat-amat nga Nagtuhaw—Ukon Direkta nga Gintuga?

15. (a) Kon matuod ang ebolusyon, paano ini sakdagon sang rekord sang fossil? (b) Ano ang ginapakita sang rekord, nga nagahatag sing puersa sa ano nga pagbaton ni Darwin?

¹⁵ Apang, indi ayhan posible nga sang ginhatagan sing kabuhi, ang nanuhaytuhay nga sahi sang tinuga amat-amat nga nagbag-o tubtob nga nangin lain nga tinuga? Dapat ina makita sa dumaan nga rekord sang fossil sa mga bato. May yara bala? Binagbinaga ang ginatawag nga Cambrian period. Sadto ang mga fossil sang dalagku nga grupo sang mga sapat dungan nga naglutaw sa isa ka talalupangdon nga pagluntad sang buhi nga mga butang. Kon ini tanan dungan nga nagluntad, paano sila nagtuhaw gikan sa isa kag isa? Si Darwin mismo nagbaton: “Kon ang nanuhaytuhay nga mga sahi . . . dungan nga nagluntad, ina nga kamatuoran makapatay sa teoriya sang ebolusyon.” Makapatay gid sa pagkamatuod!—1 Corinto 3:19, 20.

16. (a) Tuhoy sa paglutaw sang mga porma sang kabuhi, paano ang rekord sang fossil nagapamatuod sa ebolusyon subong butig? (b) Paano ginsambit ang kamatuoran sa Genesis 1:25?

¹⁶ Ginapakita sang rekord sang fossil nga ang nanuhaytuhay kag tuman kasibod nga mga porma sang kabuhi hinali nga naglutaw kag kompleto na. Ang isa ka propesor sang kinaugali nga siensya nagkomento: “Ang mga balyena, mga kabog, mga kabayo, mga amo, mga elepante, mga kuneho, mga squirrel kag iban pa, magkatuhay na sang una nila nga pagluntad. Indi isa ang ila ginhalinan, kag wala sila sing kaangtanan sa isa ka reptilya, nga ginhalinan kono sang tanan.” May yara bala fossil sang mga giraffe nga ang liog katunga sang kinaandan nga kalabaon sini? Wala gid. Ang kamatuoran amo ang ginsambit sa Genesis 1:25: “Ginhimo sang Dios ang kasapatan sang duta suno sa ila mga sari kag ang kahayopan suno sa ila mga sari kag ang tagsa ka butang nga nagasaug sa duta suno sa ila sari. Kag nakita sang Dios nga maayo ini.” Huo, tuman kaayo!

17. Anong matahom nga pagkananuhaytuhay kag desinyo ang makita sa tunga sang buhi nga mga butang, kag gikan lamang kay sin-o ini naghalin?

¹⁷ Binagbinaga man ang makakulunyag nga pagkatuhaytuhay nga makita sa buhi nga mga butang diri sa duta! Ang katahom sang rosas, sang alibangbang, sang pispis, sang peacock, kag sang linibo pa ka sapat isa lamang bala ka aksidente, bangod sang teoriya nga mabilin ang mabaskog? Ukon sila bala lantip nga desinyo sang isa ka mahigugmaon nga Dios nga nagahandum nga ang tawo malipay sa iya mga binuhatan? Kon tan-awon naton ang matahom nga mga tinuga sang Dios diri sa duta, magatuaw gid kita: “Daw ano kadamo sang imo mga binuhatan, O Jehova! Sa kaalam ginhimo mo sila tanan. Ang duta puno sang imo mga manggad.”—Salmo 104:24.

18. Ngaa masiling mo nga ang Dios lamang ang nagdesinyo sa platypus?

¹⁸ Ang desinyo, pirme nagakinahanglan sing intelihente nga desinyador. Kag may yara makatilingala nga desinyo sa buhi nga mga butang. Binagbinaga ang platypus, nga nagakabuhi sa Australia. Subong ini kadaku sang koneho; may balahibo subong sang otter, may tuktok subong sang pato, kag may tiil subong sang pato. Nagapangitlog ini subong sang reptilya, nagapasuso sang iya buto, kag may tahod subong sang manok nga sulog. Mabuhi ini sa duta ukon sa tubig. Kon sa ebolusyon, sa diin naghalin ang platypus? Sanglit nagaguwa lamang ini kon gab-i, ang platypus sarang matawag nga isa ka malain nga damgo sang mga ebolusyonista. Ginalaragway ini sang isa ka biologo sa Harvard University subong “isa ka superyor sing desinyo nga sapat para sa isa ka pinasahi, kag tumalagsahon nga pagkabuhi.” Sin-o ang superyor nga Desinyador? Amo lamang ang Dios nga nagsiling: “Akon ang tagsa ka sapat sa kagulangan.”—Salmo 50:10.

19. (a) Anong makatilingala nga buhat ang ginahimo sang gamay nga warbler? (b) Paano sini masarangan ini?

¹⁹ Dugang pa, kamusta naman ang duna nga mga ikasarang nga ginsangkap sa madamo buhi nga tinuga? Halimbawa, ang blackpoll warbler, isa ka diutay nga pispis nga nagabug-at sing isa ka onsa (21 ka gramo) lamang. Makahibalo ini kon san-o maglupad sa tigragas halin sa Alaska pakadto sa New England. Nagapatambok sia didto samtang nagahulat sang matugnaw nga tiempo. Pag-abot sini, nagalupad sia sa kataason nga tubtob sa 20,000 ka tapak (6,000 metros) kag kapin pa, agod malab-ot ang hangin nga magadala sa iya sa Aprika tubtob ang warbler daldalon sang hangin padulong sa iya destinasyon nga Bagatnan nga Amerika. Ang duna nga ikasarang sang warbler naprograma na sa utok nga subong kadiutay sang kadyos. Mapaathag bala sang ebolusyonista kon paano nagluntad ina nga duna? Indi. Apang ginapakita sang Biblia nga si Jehova amo ang labing maalam nga “Manunuga sang langit kag duta, sang sapat, kag sang tanan nga yara sa ila,” lakip ang mga tinuga nga sing “duna maalam.”—Salmo 146:5, 6; Hulubaton 30:24-28.

Nagapasalamat Ka Bala

20. (a) Ano ang paathag tuhoy sa mga kalatingalahan sa palibot naton? (b) Paano ang mahigugmaon nga kaluoy sang Manunuga ginpakita sa aton? (c) Subong mga sumalakdag sang kamatuoran, ano ang dapat himuon naton?

²⁰ Ang kamatuoran amo: Kadamo gid sing matahom, praktikal, kag makapulunaw nga butang sa langit kag sa duta sa palibot naton nga ang pagtuga sang isa ka mahigugmaon, gamhanan gid nga Desinyador amo lamang ang paathag! Sa idalom sang normal nga mga kahimtangan, daw ano ka dalayawon nga ang mga sentido nga ginhatag sa aton sang Dios nagasibu sa aton kinaugali nga palibot nga nagahimo sang kabuhi nga makalilipay! Ang maduagon nga kasisidmon nga aton makita, ang kaamyon sang mga bulak nga aton masinghot, ang manamit nga mga prutas nga aton madimdiman, ang makapasulhay nga dapya sang hangin nga aton mabatyagan, ang lanton sang kagulangan nga aton mabatian—ini tanan nagapabutyag sang mahigugmaon nga kaluoy sang aton Manunuga kag Dios! (Salmo 136:1-6, 25, 26) Daw ano ka hanuot nga luyag naton ipabutyag ang aton pagpasalamat paagi sa pagsakdag sang kamatuoran sa sining didiosnon nga kalibutan! Sa pagkamatuod, ang “pulong [sang Dios] kamatuoran”!

[Mga footnote]

Sa Pagsakdag sang Kamatuoran Paano Mo Sabton?

◻ Paano nangin hulusayon ang kamatuoran?

◻ Paano ginabuyagyag sang Biblia ang Babilonianhon nga sayop?

◻ Paano lamang mapaathag ang ginsuguran kag ang nanuhaytuhay nga mga sari sang kabuhi?

◻ Ano ang ginasugid sa aton sang desinyo sang buhi nga mga butang?

◻ Paano naton mapasalamatan ang aton Manunuga?

[Laragway sa pahina 10]

Tampad nga ginsilingan ni Jesus ang mga manugpamatok sang kamatuoran, “Kamo iya sang inyo amay nga Yawa”

[Laragway sa pahina 12]

Si Charles Darwin—sumalakdag sang tawo nga amo nga teoriya

[Laragway sa pahina 13]

Nagtugot ang Iglesia sang Inglaterra nga ilubong si Darwin sa Westminster Abbey

[Ginkuhaan sang Laragway sa pahina 15]

U.S. Fish & Wildlife Service