‘Paghantop kon Ano Kita’—Sa Panahon sang Memoryal
“Kon nahantop naton kon ano gid kita, indi kita paghukman . . . agod nga indi kita makondenar.”—1 CORINTO 11:31, 32.
1. Ano gid ang luyag nga likawan sang matuod nga mga Cristiano, kag ngaa?
ANG katapusan nga butang nga luyag sang isa ka Cristiano amo ang hukman sing malaut ni Jehova. Ang indi pagpahamuot sa “Hukom sang bug-os nga duta” mahimo magdul-ong sa aton ‘pagkanakondenar upod sang kalibutan’ kag pagkawasi sing kaluwasan. Amo gid ina nagalaum man kita nga magkabuhi sa langit kaupod ni Jesus ukon nga magkabuhi sing dayon sa dutan-on nga paraiso.—Genesis 18:25; 1 Corinto 11:32.
2, 3. Sa anong paagi kita hukman sing malain, kag ano ang ginsiling ni Pablo nahanungod sini?
2 Sa 1 Corinto kapitulo 11, ginsambit ni apostol Pablo ang bahin nga mahimo kita hukman. Samtang ginadirekta niya ang iya komento sa hinaplas nga mga Cristiano, ang iya laygay importante sa tanan, labi na sa sining panag-on. Ang paghantop naton kon ano gid kita magabulig sa aton sa pagtigayon sang kahamuot sang Dios kag indi paghukman. Sang nagahinun-anon sang tuigan nga pagsaulog sang Panihapon sang Ginuo, si Pablo nagsulat:
3 “Si Ginuong Jesus sang gab-i nga gintugyan sia nagkuha sing tinapay kag, sang nakapasalamat sia, gintipiktipik niya ini kag nagsiling: ‘Ini amo ang akon lawas nga ginatipiktipik tungod sa inyo. Padayon nga himua ini sa handumanan nakon.’ Sa amo man nga bagay ang tagayan, sa tapos ang panihapon, nga nagasiling: ‘Ini nga tagayan amo ang bag-ong katipan sa akon dugo. Padayon nga himua ini, sa masunson nga pag-inum ninyo sini, sa handumanan nakon.’ Kay sa masunson nga nagakaon kamo sang tinapay kag nagainum sa tagayan, ginabantala ninyo ang kamatayon sang Ginuo, tubtob nga magkari sia.”—1 Corinto 11:23-26.a
4. Ano ang mahanabo sa gab-i sang Abril 10, 1990?
4 Pagkatapos makatunod ang adlaw sa Abril 10, 1990, ang mga Saksi ni Jehova magasaulog sang Memoryal sang kamatayon ni Cristo. Sing masami, ang grupo magatipon sa isa ka kongregasyon; busa may lugar para sa mga tawo nga indi pa mga Saksi. Mangin subong sang ano ang miting? May pamulongpulong sa Biblia. Nian, pagkatapos sang pangamuyo, ang tinapay ipasa. Isa pa ka pangamuyo ang nagapakilala sa pagpasa sa tagayan. Sa baylo nga ini tanan suno sa pormal nga rito ukon estrikto nga paagi, ang kadamuon sang mga tinapay ukon mga tagayan kag ang paagi nga ini ginapasa ginhimus suno sa lokal nga kahimtangan. Ang importante amo nga matigayon ini sa tanan nga nagatambong, bisan pa ang kalabanan magapasa lamang sini nga wala nagapakig-ambit. Apang, anong mga butang ang ginapasa, kag ano ang kahulugan sini? Dugang pa, ano anay ang dapat naton binagbinagon agod mahantop kon ano gid kita?
“Ini Amo ang Akon Lawas”
5, 6. (a) Ano ang ginhimo ni Jesus sa tinapay? (b) Anong sahi sang tinapay ang gingamit niya?
5 Nabasa naton ang “ginbaton [ni Pablo] sa Ginuo” nahanungod sa Memoryal. May kasaysayan man ang tatlo ka manunulat sang Ebanghelyo, ang isa sa ila yara sang ginsugdan ni Jesus ini nga selebrasyon. (1 Corinto 11:23; Mateo 26:26-29; Marcos 14:22-25; Lucas 22:19, 20) Ining mga kasaysayan nagasiling nga ginkuha anay ni Jesus ang tinapay, nangamuyo, kag nian gintipiktipik ini kag ginpanagtag ini. Ano yadtong tinapay? Sing katumbas, ano ang ginagamit karon? Ano ang kahulugan ukon ginalaragway sini?
6 Yara ang mga butang gikan sa Judiyong panihapon sa Paskwa, ang isa amo ang tinapay nga wala sing lebadura, nga gintawag ni Moises nga “tinapay nga walay tapay, ang tinapay sang kapipit-an.” (Deuteronomio 16:3; Exodo 12:8) Ginhimo ini nga tinapay gikan sa trigo nga harina nga wala sing gingamit nga tapay, asin, ukon rekado. Bangod wala sing lebadura, (Hebreo, mats·tsahʹ), ini matapan kag mahagpok; tipiktipikon ini sa kadakuon nga makaon.—Marcos 6:41; 8:6; Binuhatan 27:35.
7. Ano ang ginagamit sang mga mga Saksi para sa tinapay sa tion sang Memoryal?
7 Gingamit ni Jesus ang tinapay nga wala sing lebadura sa Panihapon sang Ginuo, gani amo man sina ang ginahimo sang mga Saksi ni Jehova karon. Ang regular nga Judiyong matzoth angay sa sini kon ginahimo ini nga wala sing gindugang nga ingrediente, subong sang malt, sibuyas, ukon itlog. (Ang matzoth nga nagaunod sinang mga butang indi gid angay sa paglaragway nga “tinapay sang kapipit-an.”) Ukon ang mga gulang sa kongregasyon mahimo magpahimo sa isa sing tinapay nga wala sing lebadura gikan sa ginmasa nga trigo nga harina kag tubig. Kon ang trigo nga harina indi matigayon, ang tinapay nga walay tapay sarang mahimo paagi sa harina gikan sa sebada, bugas, mais, ukon iban pa nga uyas. Ang masa ginatapan sing manipis kag ginahurno sa namantikaan diutay nga cooking sheet.
8. Ngaa ang tinapay nga wala sing tapay isa ka nagakaigo nga simbulo, kag ano ang kahulugan sang pagpakig-ambit sa sini? (Hebreo 10:5-7; 1 Pedro 4:1)
8 Ina nga tinapay nagakaigo bangod wala ini sing tapay (pangpaalsa), nga ginagamit sang Biblia sa pagrepresentar sa kaduluntan ukon sala. Si Pablo naglaygay nahanungod sa imoral nga tawo sa kongregasyon: ‘Ang diutay nga tapay nagalatum sang bug-os nga linamas. Panghugas kamo gikan sa daan nga tapay, agod nga mangin bag-o kamo nga linamas. Ang aton paskwa nga kordero nga si Cristo nahalad na. Hiwaton ta ang piesta, indi sa daan nga tapay sang kalainan kag kalautan, kundi sa tinapay nga walay tapay sang kabunayag kag kamatuoran.’ (1 Corinto 5:6-8; ipaanggid ang Mateo 13:33; 16:6, 12.) Ang tinapay nga walay tapay isa ka nagakaigo nga simbulo sang tawhanon nga lawas ni Jesus, kay sia “balaan, walay kasawayan, walay dagta, nagapahain sa mga makasasala.” (Hebreo 7:26) Yadto didto si Jesus sa iya himpit tawhanon nga lawas sang nagsiling sia sa mga apostoles: “Kuha kamo kag kaon kamo sini [nga tinapay], nagakahulugan ini sang akon lawas.” (Mateo 26:26, A New Translation of the Bible, ni James Moffatt) Ang pagpakig-ambit sa tinapay nagakahulugan nga ang isa ka tawo nagapati sa benepisyo sang halad ni Jesus tungod sa iya kag nagabaton sini. Apang, labi pa ang nadalahig.
Alak nga May Kahulugan
9. Anong iban pa nga emblema ang ginsiling ni Jesus nga dapat gamiton?
9 Si Jesus naggamit sang isa pa ka simbulo: “Nagkuha sia sang tagayan, kag sang nakapasalamat sa Dios ginhatag niya ini sa ila nga nagasiling, ‘Inum kamo tanan sini; nagakahulugan ini sang akon dugo, ang bag-ong katipan-sa-dugo, nga gin-ula tungod sa madamo, sa kapatawaran sang ila mga sala.’ ” (Mateo 26:27, 28, Moffatt) Ano ang yara sa sinang tagayan nga ginpasa niya, kag ano ang kahulugan sini para sa tanan samtang ginapanikasugan naton nga hantupon kon ano gid kita?
10. Paano ang alak gingamit sa Judiyong Paskwa?
10 Sang ginhimo primero ni Moises ang Paskwa nga piesta, wala sia sing ginsambit nga ilimnon. Madamong eskolar ang nagapati nga ang alak gingamit lamang sa ulihi nga Paskwa, ayhan sang ikaduhang siglo B.C.E.b Sa bisan ano nga hitabo, ang paggamit sing alak sa sining panihapon kinaandan sang unang-siglo, kag si Jesus wala namatok sa sini. Gingamit niya ang alak sa Paskwa sang ginsugdan ang Memoryal.
11. Ano nga sahi sang alak ang nagakaigo para gamiton sa tion sang Panihapon sang Ginuo?
11 Bangod ang Judiyong Paskwa ginhiwat madugay na nga nakaligad ang pag-ani sa ubas, si Jesus mahimo nga naggamit, indi sing wala mapaaslom nga ilimnon, kundi sing mapula nga alak nga madali nagrepresentar sang iya lawas. (Ipaanggid ang Bugna 14:20.) Ang dugo ni Cristo indi na kinahanglan dugangan, gani ang puro nga alak nagakaigo, sa baylo sang mga alak nga ginsimbugan sing brandy (subong sang port, sherry, ukon muscatel) ukon gindugangan sing mga rekado ukon mga dahondahon (vermouth, Dubonnet, ukon madamong alkoholikong ilimnon nga pangpagana). Apang, indi kita dapat mabalaka kon paano ginproseso ang alak, kon bala gindugang ang kalamay sa tion sang permentasyon agod mangin kinaandan lamang ang sabor ukon unod nga alkohol ukon kon bala gingamit ang diutay nga asupre agod indi mapierde.c Madamong kongregasyon ang nagagamit sing komersial mapula nga alak (subong sang Chianti, Burgundy, Beaujolais, ukon claret) ukon sing ginhimo lamang sa balay nga mapula nga alak. Ang alak kag ang tinapay mga emblema lamang, ukon mga simbulo; gani, ang bisan ano nga wala magamit sarang madala pauli kag magamit lamang sa ulihi subong pagkaon ukon ilimnon.
12. Ginpaathag ni Jesus nga ang alak may anong ginalaragway nga kahulugan?
12 Ang katunayan nga si Jesus nagpamulong nahanungod sa iya dugo sadtong gab-i sang Paskwa mahimo nga nagpahanumdom sa dugo sang kordero sadto anay sa Egipto. Apang talupangda kon paano si Jesus aktuwal nga naghimo sing tuhay nga pagpaanggid, nga nagasiling: “Ining tagayan amo ang bag-ong katipan sa akon dugo, nga ginaula tungod sa inyo.” (Lucas 22:20) Ang Dios nakigkatipan anay upod sa pungsod sang undanon nga Israel, kag gin-inagurahan ini paagi sa dugo sang mga halad nga sapat. May pagkaanggid sa ulot sang dugo sadtong mga ginhalad kag sang dugo ni Jesus. Lunsay ini nagdalahig sa pagpakigkatipan sang Dios upod sa isa ka pungsod sang iya katawhan. (Exodo 24:3-8; Hebreo 9:17-20) Ang isa ka bahin sang Kasugoan nga katipan amo nga ang undanon nga Israel may paglaum nga maghuman sing isa ka pungsod sang mga hari-saserdote. (Exodo 19:5, 6) Apang, sa tapos ang Israel napaslawan sa pagtuman sang katipan ni Jehova, nagsiling sia nga islan niya “ang nahaunang katipan” sing “bag-ong katipan.” (Hebreo 9:1, 15; Jeremias 31:31-34) Ang tagayan sang alak nga ginpasa karon ni Jesus sa tunga sang matutom nga mga apostoles nagarepresentar sa sining bag-ong katipan.
13, 14. (a) Ano ang kahulugan sang mangin yara sa bag-ong katipan? (b) Ano ang kahulugan sang pagpakig-ambit sang isa sa mga emblema?
13 Ang mga Cristiano nga gindala sa sining bag-ong katipan naghuman sang isa ka espirituwal nga pungsod sang mga hari-saserdote. (Galacia 6:16) Si apostol Pedro nagsulat: “Kamo ‘pinili nga kaliwatan, harianon nga pagkasaserdote, balaan nga pungsod, katawhan nga ginapanag-iyahan sing pinasahi, agod nga mapakita ninyo ang gamhanan nga mga buhat’ sang nagtawag sa inyo gikan sa kadudulman pakadto sa iya kalatingalahan nga kapawa.” (1 Pedro 2:9) Maathag kon ano nga kaluwasan ang nabaton nila—kabuhi sa langit subong kaupod nga mga manuggahom ni Jesus. Ang Bugna 20:6 nagapalig-on sini: “Malipayon kag balaan ang may bahin sa nahaunang pagkabanhaw; . . . mangin saserdote sila sang Dios kag ni Cristo, kag magahari sila kaupod niya sing isa ka libo ka tuig.”
14 Sa katunayan, sa tapos ginsugo ni Jesus ang mga apostoles nga makigbahin sa malaragwayon nga tinapay kag alak, ginsilingan niya sila nga sila ‘magakaon kag magainum sa iya latok sa iya ginharian, kag magalingkod sa mga trono nga nagahukom sang napulog duha ka kabikahan sang Israel.’ (Lucas 22:28-30) Gani, ang pagpakig-ambit sa mga emblema sa Memoryal nagakahulugan sing labi pa sa pagpati sa halad ni Jesus. Dapat batunon kag tuohan sang tagsa ka Cristiano ang gawad agod matigayon niya ang kabuhi nga walay katapusan bisan diin. (Mateo 20:28; Juan 6:51) Apang ang pagpakig-ambit sa emblema nagakahulugan nga yara sia sa bag-ong katipan, ginpili nga mangin kaupod ni Jesus sa iya Ginharian.
Kinahanglan ang Paghantop sa Tion sang Memoryal
15. Paano ginpakilala ni Jesus ang bag-ong paglaum para sa mga alagad sang Dios?
15 Subong sang ginpaathag sa nagligad nga artikulo, antes sang panahon ni Jesus ang matutom nga mga alagad sang Dios wala sing paglaum nga makakadto sa langit. Nagpaabot sila nga matigayon ang kabuhi nga walay katapusan sa duta, ang orihinal nga puluy-an sang katawhan. Si Jesucristo amo ang una nga ginbanhaw subong espriitu, kag sia ang nangin una gikan sa katawhan nga gindala pakadto sa langit. (Efeso 1:20-22; 1 Pedro 3:18, 22) Ginpalig-on ini ni Pablo, nga nagasiling: “May pagsalig kita sa pagsulod sa balaan nga duog paagi sa dugo ni Jesus, paagi sa dalanon nga bag-o kag buhi nga iya ginbuksan tungod sa aton.” (Hebreo 10:19, 20) Sin-o ang magasunod, sa tapos ginbuksan ni Jesus ina nga dalanon?
16. Ano nga palaabuton ang ginatigana para sa mga nagapakig-ambit sa tinapay kag sa alak?
16 Sang gab-i nga ginsugdan ni Jesus ang Panihapon sang Ginuo, ginsilingan niya ang iya matutom nga mga apostoles nga naghanda sia sing isa ka duog para sa ila sa langit. (Juan 14:2, 3) Apang, dumduma nga nagsiling man si Jesus nga ang mga nagapakig-ambit sa tinapay kag sa tagayan mangin sa iya Ginharian kag magalingkod sa mga trono sa paghukom. Mga apostoles lamang bala sila? Indi, kay nahibaluan sang ulihi ni apostol Juan nga ang iban nga mga Cristiano magadaug man kag ‘magalingkod kaupod ni Jesus sa iya trono,’ kag sing tingob sila mangin ‘ginharian kag mga saserdote nga magagahom sa bug-os nga duta.’ (Bugna 3:21; 5:10) Nahibaluan man ni Juan ang kabilugan nga kadamuon sang mga Cristiano nga “ginbakal sa duta”—144,000. (Bugna 14:1-3) Bangod diutay nga grupo lamang ini, isa ka “diutay nga panong” ipaanggid sa tanan nga nagsimba sa Dios sa bug-os nga mga dag-on, kinahanglan ang pinasahi nga paghantop sa tion sang Memoryal.—Lucas 12:32.
17, 18. (a) Ang iban nga mga Cristiano sa Corinto nahulog sa anong batasan? (b) Ngaa ang sobra nga pagpatuyang sa kalan-on kag ilimnon serioso katama? (Hebreo 10:28-31)
17 Ginsambit ini ni Pablo sa iya sulat sa mga taga-Corinto sa tion nga ang iban nga mga apostoles buhi pa kag sang ang Dios nagatawag sa mga Cristiano nga “mangin mga balaan.” Si Pablo nagsiling nga nagluntad ang malain nga batasan sa tunga sadtong obligado sa pagpakig-ambit sa mga emblema. Ang iban nagakaon ukon nagainum anay sing sobra, nagahimo sa ila nga natuyo, indi alisto ang ila igbalatyag. Subong resulta, indi nila ‘nahantop ang lawas,’ ang pisikal nga lawas ni Jesus nga ginasimbulohan sang tinapay. Serioso gid bala ina? Huo! Paagi sa pagpakig-ambit sing ditakus, sila nangin “malinapason sang lawas kag dugo sang Ginuo.” Kon alisto sila sa hunahuna kag espirituwal, ‘nahantop nila kon ano gid sila kag indi paghukman.’—1 Corinto 1:2; 11:20-22, 27-31.
18 Ano ang kinahanglan nga hantupon sang mga Cristiano kag paano? Una, dapat nila apresyahon sa tagipusuon kag hunahuna nga gintawag sila nga mangin sa tunga sang 144,000 ka manunubli sang langitnon nga kabuhi. Paano nila ini ginhantop, kag dapat bala magpati ang madamo sa karon nga sila bahin sining diutay nga grupo nga ginpili sang Dios kutob sang panahon sang mga apostoles?
19. Anong nagapahayag nga kahimtangan ang nagapangibabaw sang 1989 nga Memoryal?
19 Sa pagkamatuod, diutay katama lamang nga minoridad sang matuod nga mga Cristiano karon ang nakahantop sini nahanungod sa ila kaugalingon. Sa selebrasyon sang Panihapon sang Ginuo sang 1989, kapin sa 9,479,000 ang nagtipon sa mga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova sa palibot sang duta. Mga 8,700 ang nag-angkon nga may paglaum nga ‘maluwas para sa langitnon nga ginharian.’ (2 Timoteo 4:18) Ang daku nga kadam-an—huo, minilyon sang iban pa matutom kag ginpakamaayo nga mga Cristiano nga nagtipon—nakahantop nga ang ila nagakaigo nga paglaum amo ang magkabuhi sing dayon sa duta.
20. Paano nakahibalo ang 144,000 nga sila gintawag? (1 Juan 2:27)
20 Sang Pentecostes 33 C.E., ang Dios nagsugod sa pagpili sa 144,000 para sa langitnon nga kabuhi. Subong nga ining paglaum bag-o, nga wala gintuohan sang mga alagad sang Dios antes sang panahon ni Jesus, paano yadtong ginpili nakahibalo ukon ginpasalig sini nga paglaum? Nahantop nila ini paagi sa pagbaton sa panaksi sa sini nga ginhatag sang balaan nga espiritu sang Dios. Wala ina nagakahulugan nga nakita gid nila ang espiritu (indi ini isa ka persona) ukon may mental nga pagtan-aw sa espiritu nga nagapakigsugilanon sa ila, ukon nakabati sila sing mga tingog gikan sa espirituhanon nga duog. Si Pablo nagapaathag: “Ang espiritu gid nagasaksi upod sa aton espiritu nga mga anak kita sang Dios . . . Kita man mga manunubli: mga manunubli sang Dios, kag mga masigkamanunubli ni Cristo, kon matuod nga nagaantos kita kaupod niya agod nga paghimayaon man kita kaupod niya.”—Roma 8:16, 17.
21. (a) Paano nahibaluan sang hinaplas nga sila may langitnon nga paglaum? (1 Corinto 10:15-17) (b) Ano nga sahi sang mga indibiduwal ang ginhaplas, kag paano sila mapainubuson nga nagapamatuod sang ila paglaum?
21 Ining testimoniya, ukon realisasyon, nagabagay liwat sang ila panghunahuna kag paglaum. Mga tawo gihapon sila, nagaagom sing maayong mga butang sang dutan-on nga tinuga ni Jehova, apang ang daku nga direksiyon sang ila kabuhi kag kabalaka amo ang mangin mga masigkamanunubli kaupod ni Cristo. Wala nila natigayon ini nga pagtamod paagi sa emosyonalismo. Normal nga mga indibiduwal sila, balanse sa ila pagtamod kag paggawi. Apang, bangod ginpakabalaan sang espiritu sang Dios, kombinsido sila sa pagtawag sa ila, nga wala nagapangduhaduha sing dalayon sa sini. Narealisar nila nga ang ila kaluwasan amo ang pakadto sa langit kon mapamatud-an sila nga matutom. (2 Tesalonica 2:13; 2 Timoteo 2:10-12) Nagahangop kon ano ang kahulugan sang halad ni Jesus para sa ila kag nagahantop nga sila ginhaplas sang espiritu nga mga Cristiano, mapainubuson sila nga nagapakig-ambit sa mga emblema sa Memoryal.
22. Ano ang nahantop sang kalabanan nga nagatambong sa Panihapon sang Ginuo?
22 Ang kalabanan sang matinumanon nga magatipon sa Abril 10 wala sing amo sina nga paglaum, kay ang Dios wala maghaplas sa ila sing espiritu, nagatawag sa ila pakadto sa langitnon nga kabuhi. Subong sang nahibaluan na naton, ginsugdan sang Dios nga pilion ang 144,000 sadtong panahon sang apostoles. Apang sang matapos ina nga pagtawag, ginapaabot nga ang iban nga nagasimba sa iya may paglaum nga ginpatihan anay ni Moises, ni David, ni Juan Bautista, kag iban pa mga matutom nga napatay antes ginbuksan ni Jesus ang dalanon pakadto sa kabuhi sa langit. Busa, minilyon ka matutom kag makugi nga mga Cristiano karon ang wala nagapakig-ambit sa mga emblema sa Memoryal. Nahantop sinang mga Cristiano kon ano sila sa atubangan sang Dios sa kahulugan nga nahangpan nila ang ila nagakaigo nga paglaum. Nakabenepisyo sila gikan sa dugo kag lawas ni Jesus paagi sa pagpatawad sa ila mga sala kag nian sa pagtigayon sing kabuhi nga walay katapusan sa duta.—1 Pedro 1:19; 2:24; Bugna 7:9, 15.
23. Ngaa ang Memoryal isa ka malipayon nga selebrasyon? (Ipaanggid ang 2 Cronica 30:21.)
23 Paabuton naton, nian, ang malipayon nga selebrasyon sa Abril 10. Mangin tion ini para sa paggamit sing paghantop apang isa man ka tion para sa kalipay. Kalipay para sa diutay nga kadamuon nga may langitnon nga paglaum nga matarong kag matinumanon nga nagapakigbahin sa tinapay kag sa tagayan. (Bugna 19:7) Kalipay man para sa minilyon ka malipayon nga mga Cristiano nga sa sina nga gab-i magapanilag kag magatuon kag nagalaum nga dumdumon sing dayon sa duta inang makahulugan nga selebrasyon.—Juan 3:29.
[Mga footnote]
a “Sang gab-i nga gintugyan Sia si Ginuong Jesus nagkuha sang tinapay; nagpasalamat, gintipiktipik Niya ini kag nagsiling: ‘Ini amo ang akon lawas nga para sa inyo; himua ini subong handumanan nakon.’ Sing kaanggid nagkuha Sia sang tagayan pagkatapos sang panihapon, kag nagsiling: ‘Ining tagayan amo ang bag-ong katipan, ginpat-inan sang akon dugo; kada tion nga magainum kamo sini, himua ninyo ini sa handumanan nakon.’ ”—An Expanded Paraphrase of the Epistles of Paul, ni F. F. Bruce.
b Ang isa ka eskolar naghatag sini nga opinyon sa kon ngaa gingamit ang alak: “[Ang Paskwa] indi na mangin isa ka solemne tuigan nga pagtinipon sang hamtong nga mga lalaki; mangin isa ini ka okasyon para sa piesta sang pamilya, nga sa sini ang pag-inum sing alak kinaandan na.”—The Hebrew Passover—From the Earliest Times to A.D. 70, ni J. B. Segal.
c Kutob sang dumaan nga tion ang asin, klara sang itlog, kag iban pa nga butang gingamit sa pagpatin-aw ukon sa pagpaguwa sang duag kag sabor sang alak, ang mga Romano nagagamit pa gani sing asupre subong disinfectant sa paghimo sing alak.
Ano ang Imo Sabat?
◻ Ngaa ginapasa ang tinapay nga wala sing tapay sa tion sang Memoryal, kag ano ang ginasimbulo sini?
◻ Ano ang tagayan nga ginapasa sa tion sang Panihapon sang Ginuo, kag ano ang ginarepresentar sini?
◻ Ngaa ginakinahanglan ang paghantop may kaangtanan sa selebrasyon sa Memoryal?
◻ Ngaa ginakalangkagan mo ang palaabuton nga Memoryal?