Matuod nga Paghidait​—⁠Gikan Diin?

“[Si Jehova] nagapatunong sang mga inaway tubtob sa ukbong sang duta.”​—⁠SALMO 46:⁠9.

1. Anong matahom nga saad tuhoy sa paghidait ang masapwan naton sa tagna ni Isaias?

“ANG binuhatan sang matuod nga pagkamatarong mangin paghidait; kag ang patubas sang matuod nga pagkamatarong, kalinong kag kalig-unan tubtob sa walay katubtuban. Kag ang akon katawhan magapuyo sa puluy-an nga malinong kag sa mga puluy-an nga malig-on kag sa mga palahuwayan nga malinong.” (Isaias 32:​17, 18) Daw ano katahom nga saad! Isa ini ka saad tuhoy sa matuod nga paghidait nga paluntaron sang Dios.

2, 3. Ilaragway ang matuod nga paghidait.

² Apang, ano ang matuod nga paghidait? Isa lamang bala ini ka tion nga wala na sing inaway? Ukon isa lamang bala ini ka tion nga ang mga pungsod nagahanda para sa masunod nga inaway? Ang matuod nga paghidait isa lamang bala ka damgo? Amo ini ang mga pamangkot nga nagakinahanglan kita sing mga sabat. Una, ang matuod nga paghidait indi lamang isa ka damgo. Ang paghidait nga ginasaad sang Dios labi pa sa bisan ano nga mahanduraw sining kalibutan. (Isaias 64:4) Indi ini paghidait sa sulod lamang sang pila ka tuig ukon pila ka dekada. Magaluntad ini sa walay katubtuban! Kag indi ini paghidait para lamang sa pila ka pinili nga indibiduwal​—⁠nagalakip ini sa langit kag sa duta, sa mga anghel kag sa mga tawo. Nagalakip ini sa mga tawo sang tanan nga pungsod, etniko nga grupo, hambal, kag duag. Wala ini sing mga dulunan, wala sing mga sablag, wala sing kapaslawan.​—⁠Salmo 72:⁠7, 8; Isaias 48:⁠18.

³ Ang matuod nga paghidait nagakahulugan sing paghidait adlaw-adlaw. Nagakahulugan ini sing pagbugtaw kada aga nga wala nagahunahuna sa inaway, nga wala nagapalibog tuhoy sa imo palaabuton, sa palaabuton sang imo kabataan, bisan sa palaabuton sang imo mga apo. Nagakahulugan ini sing bug-os nga kalinong sa hunahuna. (Colosas 3:15) Nagakahulugan ini nga wala na sing krimen, wala na sing kasingki, wala na sing mga pamilya nga nabahinbahin, wala na sing mga tawo nga wala sing balay, wala na sing mga tawo nga ginagutom ukon nagakusog sa katugnaw, wala na sing kabang-awan kag kapaslawan. Sing labi pa, ang paghidait sang Dios nagakahulugan sing isa ka kalibutan nga wala na sing balatian, kasakit, kasubo, kag kamatayon. (Bugna 21:4) Daw ano ka makahalawhaw ang paglaum nga aton maagom ang matuod nga paghidait sa walay katapusan! Indi bala nga amo sini nga sahi sang paghidait kag kalipay ang ginahandum naton tanan? Indi bala nga amo sini nga sahi sang paghidait ang dapat naton ipangamuyo kag tinguhaan?

Ang Napaslawan nga mga Panikasog sang Tawo

4. Anong mga panikasog para sa paghidait ang ginhimo sang mga pungsod, kag ano ang mga resulta?

⁴ Sa sulod sang mga siglo, ang mga tawo kag mga pungsod naghambalanay tuhoy sa paghidait, nagbinais tuhoy sa paghidait, nagpirma sing ginatos ka kasugtanan sa paghidait. Ano ang nangin resulta? Sa nagligad nga 80 ka tuig, halos wala sing tion nga ang pila ka pungsod ukon grupo wala nagainaway. Sing maathag, ang paghidait nangin maila sa katawhan. Gani ang pamangkot amo, Ngaa ang tanan nga panikasog sang tawo nga paluntaron ang internasyonal nga paghidait napaslawan, kag ngaa indi makasarang ang tawo sa pagpaluntad sing matuod nga paghidait nga magapadayon?

5. Ngaa ang mga panikasog sang tawo sa paghidait padayon nga napaslawan?

⁵ Ang simple nga sabat amo nga ang katawhan wala magdangop sa husto nga tuburan sang matuod nga paghidait. Sa idalom sang impluwensia ni Satanas nga Yawa, ang mga tawo nagtukod sing mga organisasyon nga nangin biktima sang ila kaugalingon nga mga kaluyahon kag mga bisyo​—⁠sang ila kakagod kag ambisyon, sang ila pagkaibog sa gahom kag kabantugan. Nagtuon sila sa mataas nga mga eskwelahan kag nagtukod sing mga institusyon kag mga organisasyon nga nagapanalawsaw tuhoy sa sosyal nga mga problema, nga ang ginahunahuna lamang amo ang dugang pa nga mga paagi sa pagpamigos kag paglaglag. Sa anong tuburan gintudlo ang mga tawo? Diin sila nangita?

6, 7. (a) Anong rekord ang ginhimo sang Liga de Nasyones para sa iya kaugalingon? (b) Ano ang rekord sang Nasyones Unidas?

⁶ Sadto anay sang 1919 ang mga pungsod nagsalig nga ang Liga de Nasyones amo ang makapaluntad sing permanente nga paghidait. Yadto nga paglaum narumpag sang ginsalakay sang tropa ni Mussolini ang Etiopia sang 1935 kag sang magsilabo ang inaway sibil sa Espanya sang 1936. Wala na magpanghikot ang Liga sang magdabdab ang Inaway Kalibutanon II sang 1939. Ang ginatawag nga paghidait wala gani maglawig sing 20 ka tuig.

⁷ Kamusta ang Nasyones Unidas? Naghatag bala ini sing matuod nga paglaum nga magaluntad ang dayon nga paghidait sa bug-os nga duta? Wala gid. Kapin sa 150 ka inaway kag armado nga mga binangig ang ginpakig-away kutob sang gintukod ini sang 1945! Indi katingalahan nga ginlaragway ni Gwynne Dyer, nga isa ka taga-Canada nga nagatuon tuhoy sa mga inaway kag sa mga ginhalinan sini, ang NU subong “isa ka asosasyon sang ilegal nga mga mangangayam nga nangin mga manug-amlig sang ilahas nga mga sapat, indi isa ka pagtilipon sang mga santo,” kag “isa ka wala sing gahom nga institusyon nga puro lamang wakal apang wala sing aksion.”​—⁠Ipaanggid ang Jeremias 6:​14; 8:⁠15.

8. Walay sapayan sang ila mga hambalanay tuhoy sa paghidait, ano ang ginahimo sang mga pungsod? (Isaias 59:8)

⁸ Walay sapayan sang ila mga hambalanay tuhoy sa paghidait, ang mga pungsod padayon nga nagaimbento kag nagahimo sing mga armas. Ang mga pungsod nga nagasakdag sang mga komperensia para sa paghidait masami nga amo man ang nagapanguna sa paghimo sing mga armas. Bangod sa dakung mga bentaha sa negosyo sa sining mga pungsod, ang paghimo sing makamamatay nga mga armas, lakip na ang makasiligni nga mga land mine (mga bomba nga ginalubong sa idalom-duta) nga nagapatay ukon nagasamad sa mga 26,000 ka sibilyan nga mga hamtong kag kabataan kada tuig ginapasanyog. Ang kakagod kag kagarukan amo ang nagapahulag nga mga puwersa. Ang mga hamham kag mga palapaw kinahanglanon ukon importante nga bahin sang internasyonal nga baligyaanay sing armas. Ang iban nga mga politiko nagmanggaranon sa sining paagi.

9, 10. Ano ang napanilagan sang mga eksperto sang kalibutan nahanungod sa mga inaway kag sa mga panikasog sang tawo?

⁹ Sang Disiembre 1995, ang Polacong pisista kag dumalaug sing Nobel Prize for Peace nga si Joseph Rotblat nag-apelar sa mga pungsod nga tapuson na ang paindis-indis sa armas. Sia nagsiling: “Ang lamang nga paagi agod matapna [ang bag-ong paindis-indis sa armas] amo ang pagdula sing bug-os sa inaway.” Matabo gid bala ini sa banta ninyo? Kutob sang 1928 padayon, ginratipikahan sang 62 ka pungsod ang Kasugtanan nanday Kellogg kag Briand, nga nagasikway sa inaway subong isa ka paagi sa paglubad sa mga di-paghangpanay. Ang Inaway Kalibutanon II maathag nga nagpakita nga ang kasugtanan wala sing pulos.

¹⁰ Sing di-mapanghiwala, ang mga inaway nangin dalayon nga kasandaran sa banas sang maragtas sang katawhan. Subong sang ginsulat ni Gwynne Dyer, “ang inaway amo ang sentro nga institusyon sa sibilisasyon sang tawo, kag may maragtas nga subong na kadugay sa tawo.” Huo, halos tanan nga sibilisasyon kag emperyo may ginahangad nga militar nga mga baganihan, ginagamit nga mga hangaway, bantog nga mga inaway, di-masalakay nga mga akademya militar, kag panigana nga mga armas. Apang, ang inaway nga natabo sa aton siglo talalupangdon gid sangsa bisan anong iban pa nga siglo, lunsay sa pagkamalaglagon kag sa kadamuon sang kabuhi nga nadula.

11. Anong sadsaran nga butang ang napasapayanan sang mga lider sang kalibutan sa pagtinguha nila nga makita ang paghidait?

¹¹ Maathag gid nga ginsikway sang mga lider sang kalibutan ang sadsaran nga kaalam sang Jeremias 10:​23: “Nahibaluan ko, O Jehova, nga ang dalanon sang tawo wala sa iya kaugalingon. Wala sa tawo nga nagalakat ang pagmando sa iya mga tikang.” Kon wala ang Dios, wala man sing matuod nga paghidait. Kon amo, tanan bala ini nagakahulugan nga ang inaway di-malikawan sa isa ka sibilisado nga katilingban? Nagakahulugan bala ini nga ang paghidait​—⁠ang matuod nga paghidait​—⁠isa ka imposible nga damgo?

Paghibalo sa Gamot nga Kabangdanan

12, 13. (a) Ano ang ginapahayag sang Biblia tuhoy sa sadsaran, di-kitaon nga kabangdanan sang inaway? (b) Paano ginpahilayo ni Satanas ang igtalupangod sang katawhan gikan sa matuod nga solusyon sa mga problema sang kalibutan?

¹² Agod masabat ina nga mga pamangkot, dapat naton mahangpan ang mga kabangdanan sang inaway. Ang Biblia maathag nga nagasiling nga ang rebelyusong anghel nga si Satanas amo ang orihinal nga “manugpatay-tawo” kag “butigon” kag nga “ang bug-os nga kalibutan yara sa gahom sang isa nga malauton.” (Juan 8:​44; 1 Juan 5:19) Ano ang ginhimo niya agod mapasanyog ang iya mga desinyo? Aton mabasa sa 2 Corinto 4:​3, 4: “Karon, kon ang maayong balita nga ginabantala namon natabunan, natabunan ini sa mga nagakawala, nga sa tunga nila ang dios sining sistema sang mga butang nagbulag sang mga painuino sang mga dimatinuuhon, agod nga indi sila makakita sang kapawa sang maayong balita sang himaya ni Cristo, nga amo ang larawan sang Dios.” Ginahimo ni Satanas ang tanan agod ipahilayo ang igtalupangod sang katawhan gikan sa Ginharian sang Dios subong ang solusyon sa mga problema sang tawo. Ginabulag kag ginapatalang niya ang mga tawo paagi sa nagapabahinbahin nga sosyal, politikal, kag relihiosong mga isyu, agod mangin daw mas importante ini sangsa pagginahom sang Dios. Ang isa ka halimbawa amo ang bug-os kalibutan nga pagsingkal sang nasyonalismo.

¹³ Ginapalambo ni Satanas ang nasyonalismo kag tribalismo, ang pagpati nga ang isa ka pungsod, rasa, ukon tribo mas labaw sangsa iban. Ang madugay na nga mga dumot nga ginpunggan sa sulod sang mga siglo nag-ibwal liwat sa pagpadabdab sang madamo pa nga inaway kag binangig. Si Federico Mayor, direktor-heneral sang UNESCO, nagpaandam tuhoy sa sini nga huyog: “Bisan sa mga duog nga matawhay anay, ang pagbalhin padulong sa xenophobia [kahadlok sa mga dumuluong] amat-amat nga nagaluntad, kag ang mga pululungon nga nagatib-ong sang kaugalingon nga pungsod ukon rasa dugang kag dugang nga mabatian na karon.” Ano ang nangin resulta? Ang makasiligni nga mga masaker sa anay Yugoslavia kag ang grabe nga pagpamatay sa ulot sang mga tribo sa Rwanda duha lamang sa sining mga hitabo nga nangin ulong-dinalan nga mga balita sa bug-os nga kalibutan.

14. Paano ginalaragway sang Bugna 6:4 ang inaway kag ang epekto sini sa tion naton?

¹⁴ Ang Biblia nagatagna nga sa tion sang katapusan sining sistema, ang kabayo nga pula nga luto, nga nagasimbulo sa inaway, magadalagan sa bug-os nga duta. Aton mabasa sa Bugna 6:​4: “Nagguwa ang isa na man ka kabayo nga pula nga luto; kag ang nagasakay sa iya gintugutan sa pagkuha sing paghidait sa duta, agod nga ang mga tawo magpatyanay; kag ginhatagan sia sing dakung espada.” Kutob sang 1914, nakita naton ining simbuliko nga manugkabayo nga ‘nagakuha sing paghidait,’ kag ang mga pungsod padayon nga nagainaway kag nagapakig-away.

15, 16. (a) Ano ang nangin papel sang relihion sa mga inaway kag sa mga pagpamatay? (b) Ano ang pagtamod ni Jehova sa ginhimo sang mga relihion?

¹⁵ Indi gid dapat pasapayanan amo ang papel sang relihion sa sining inaway kag mga pinatyanay. Ang maduguon nga maragtas sang katawhan sarang gid mabasol sa sayop nga impluwensia sang butig nga relihion. Ang Katolikong teologo nga si Hans Küng nagsulat: “Indi gid masuay nga sa negatibo kag malaglagon nga mga paagi, ang [mga relihion] naghimo kag nagahimo gihapon sing daku nga amot. Sila ang may salabton sa madamo nga sumpunganay, maduguon nga binangig, sa pagkamatuod sa ‘relihiosong mga inaway’; . . . kag matuod man ini sa duha ka inaway kalibutanon.”

¹⁶ Ano ang pagtamod ni Jehova nga Dios nahanungod sa papel sang butig nga relihion sa mga pinatyanay kag mga inaway? Ang rekord sang maragtas nagasakdag sa pagpakamalaut sang Dios sa butig nga relihion sa Bugna 18:​5, nga nagasiling: “Ang iya mga sala natumpi tubtob sa langit, kag ang Dios nakadumdom sang iya mga kalautan.” Ang pagpakig-upod sang butig nga relihion sa politiko nga mga gumalahom sa kalibutan nagresulta sa sining kasal-anan sa dugo, subong sa mga sala nga natumpi, nga indi mahimo mapaiway sang Dios. Sa dili madugay dulaon niya sing bug-os ining balagbag sa proseso sang pagpaluntad sing matuod nga paghidait.​—⁠Bugna 18:⁠21.

Ang Dalan Padulong sa Paghidait

17, 18. (a) Ngaa indi lamang di-realistiko nga damgo ang magpati nga ang walay katapusan nga paghidait posible? (b) Ano na ang ginhimo ni Jehova agod pat-uron nga ang matuod nga paghidait magaabot?

¹⁷ Kon ang mga tawo, paagi sa mga ahensia subong sa Nasyones Unidas, indi makapaluntad sing matuod kag mapinadayunon nga paghidait, diin magagikan ang matuod nga paghidait, kag paano? Isa lamang bala ka indi realistiko nga damgo ang magpati nga ang paghidait nga walay katapusan posible? Indi, kon magliso kita sa husto nga tuburan sang paghidait. Kag sin-o ina? Ang Salmo 46:9 nagasabat paagi sa pagsugid sa aton nga si Jehova “nagapatunong sang mga inaway tubtob sa ukbong sang duta. Ginabali niya ang pana kag ginautod niya ang bangkaw; ginasunog niya sa kalayo ang mga kangga.” Kag ginsugdan na ni Jehova ang proseso nga magatapos sa mga inaway kag magapaluntad sing matuod nga paghidait. Paano? Paagi sa pagpalingkod kay Cristo Jesus sa iya makatarunganon nga trono sa Ginharian sang 1914 kag paagi man sa pagpasanyog sa pinakadakung edukasyunal nga kampanya para sa paghidait sa maragtas sang katawhan. Ang matagnaon nga mga pulong sang Isaias 54:​13 nagapasalig sa aton: “Ang tanan mo nga anak tudluan ni Jehova, kag mangin bugana ang paghidait sang imo mga anak.”

¹⁸ Ginailustrar sining tagna ang prinsipio sang kabangdanan kag epekto​—⁠kon sayuron, ang tanan nga epekto may kabangdanan. Kon amo, ang panudlo ni Jehova​—⁠ang kabangdanan​—⁠nagahimo sa mahuyugon sa inaway nga katawhan nga mangin mahigugmaon sa paghidait nga katawhan nga may paghidait upod sa Dios. Ang epekto amo ang pagbag-o sa tagipusuon nga nagapahulag sa mga tawo nga mangin mga mahigugmaon sang paghidait. Ining panudlo nga nagapabag-o sa tagipusuon kag painuino sang katawhan nagalapnag bisan karon sa bug-os nga kalibutan samtang ginasunod sang minilyon ang huwaran sang “Prinsipe sang Paghidait,” nga si Jesucristo.​—⁠Isaias 9:⁠6.

19. Ano ang gintudlo ni Jesus tuhoy sa matuod nga paghidait?

¹⁹ Kag ano ang gintudlo ni Jesus nahanungod sa matuod nga paghidait? Nagpamulong sia indi lamang tuhoy sa paghidait sa ulot sang mga pungsod kundi tuhoy sa paghidait sa ulot man sang mga tawo sa ila mga kaangtanan kag tuhoy sa nasulod nga paghidait nga resulta sang maayo nga konsiensia. Sa Juan 14:​27, aton mabasa ang ginsiling ni Jesus sa iya mga sumulunod: “Ang paghidait ginabilin ko sa inyo, ang akon paghidait ginahatag ko sa inyo. Indi subong sang paghatag sang kalibutan ang paghatag ko sa inyo. Dili malisang ang inyo mga tagipusuon ukon mahadlok.” Paano ang paghidait ni Jesus tuhay gikan sa iya sang kalibutan?

20. Sa anong paagi paluntaron ni Jesus ang matuod nga paghidait?

²⁰ Una, ang paghidait ni Jesus suod nga may kaangtanan sa mensahe sang iya Ginharian. Nakahibalo sia nga pagatapuson sang matarong nga langitnon nga panguluhan, nga ginatapuan ni Jesus kag sang 144,000 ka kaupod nga mga gumalahom, ang inaway kag ang mga tawo nga mahuyugon sa inaway. (Bugna 14:​1, 3) Nakahibalo sia nga paluntaron sini ang malinong nga mga kahimtangan sa Paraiso nga gintanyag niya anay sa isa ka malauton nga napatay sa tupad niya. Wala sia gintanyagan ni Jesus sing duog sa langitnon nga Ginharian, kundi nagsiling sia: “Sa pagkamatuod nagasiling ako sa imo karon nga adlaw, Mangin kaupod ka nakon sa Paraiso.”​—⁠Lucas 23:⁠43.

21, 22. (a)Anong nagasakdag sing makatilingala nga paglaum ang ginalakip sang matuod nga paghidait? (b) Ano ang dapat naton himuon agod masaksihan ina nga pagpakamaayo?

²¹ Nakahibalo man si Jesus nga ang iya Ginharian magahatag sing lugpay sa tanan nga nagalalaw nga nagatuo sa iya. Ang iya paghidait nagalakip sa makapalig-on gid nga paglaum sa pagkabanhaw. Dumduma ang iya makapalig-on nga ginsiling sa Juan 5:​28, 29: “Dili kamo matingala sini, kay ang oras magaabot nga ang tanan nga yara sa handumanan nga mga lulubngan magapamati sang iya tingog kag magaguwa, ang mga nakahimo sing maayo sa pagkabanhaw nga sa kabuhi, kag ang mga nakahimo sing malaut sa pagkabanhaw nga sa paghukom.”

²² Ginahulat mo bala ina nga tion? Namatyan ka na bala sing mga hinigugma? Nalangkag ka bala nga makita sila liwat? Nian batuna ang paghidait nga ginatanyag ni Jesus. Magtigayon sing pagtuo nga kaangay sa kay Marta, ang utod ni Lasaro, nga nagsiling kay Jesus: “Nakahibalo ako nga mabanhaw sia sa pagkabanhaw sa katapusan nga adlaw.” Apang talupangda ang makapapagsik nga sabat ni Jesus kay Marta: “Ako ang pagkabanhaw kag ang kabuhi. Ang nagatuo sa akon, bisan mapatay sia, magakabuhi; kag ang bisan sin-o nga nagakabuhi kag nagatuo sa akon indi na gid mapatay. Nagatuo ka bala sini?”​—⁠Juan 11:​24-26.

23. Ngaa ang sibu nga ihibalo tuhoy sa Pulong sang Dios kinahanglanon sa pagtigayon sing matuod nga paghidait?

²³ Makapati kag makabenepisyo ka man gikan sa sina nga saad. Paano? Paagi sa pagkuha sing sibu nga ihibalo tuhoy sa Pulong sang Dios. Talupangda kon paano ginpadaku ni apostol Pablo ang pagkaimportante sang sibu nga ihibalo: “Kami . . . wala mag-untat sa pagpangamuyo tungod sa inyo kag sa pagpangayo nga mapun-an kamo sing sibu nga ihibalo sang iya kabubut-on sa bug-os nga kaalam kag espirituwal nga paghangop, agod maglakat kamo sing takus kay Jehova sa tuyo nga mapahamut-an sia sing bug-os samtang padayon kamo nga nagapamunga sa tagsa ka maayong buhat kag nagatubo sa sibu nga ihibalo sa Dios.” (Colosas 1:​9, 10) Ining sibu nga ihibalo magakumbinsi sa imo nga si Jehova nga Dios amo ang tuburan sang matuod nga paghidait. Magasugid man ini sa imo kon ano ang dapat mo himuon karon agod makabuylog ka sa salmista sa pagsiling: “Sa paghidait magahigda ako kag magatulog, kay ikaw lamang, O Jehova, ang nagapapuyo sa akon sa kalig-unan.”​—⁠Salmo 4:⁠8.

Mapaathag Mo Bala?

◻ Ngaa ang mga panikasog sang tawo para sa paghidait padayon nga napaslawan?

◻ Ano ang gamot nga kabangdanan sang inaway?

◻ Ngaa ang dayon nga paghidait indi isa ka di-realistiko nga damgo?

◻ Ano ang tuburan sang matuod nga paghidait?

[Kapsion sa pahina 8]

Ang matuod nga paghidait indi isa ka damgo. Saad ini sang Dios

[Kapsion sa pahina 10]

Kutob sang 1914 ginkuha sang simbuliko nga nagasakay sa kabayo nga pula nga luto ang paghidait gikan sa kalibutan

[Kapsion sa pahina 11]

Mahatag bala sang relihion kag sang NU ang paghidait?

[Credit Line]

Retrato kuha sang NU