Mag-andam sa Butig nga mga Manunudlo!

“Magalutaw man ang butig nga mga manunudlo sa tunga ninyo.”​—⁠2 PEDRO 2:⁠1.

1. Ano ang luyag isulat ni Judas, kag ngaa gin-islan niya ang iya topiko?

DAW ano ka makapakibot nga butang! Butig nga mga manunudlo sa unang siglo nga Cristianong kongregasyon! (Mateo 7:​15; Binuhatan 20:​29, 30) Nahibaluan sang utod sa iloy ni Jesus nga si Judas ini nga hitabo. Nagsiling sia nga luyag kuntani niya sulatan ang mga masigkatumuluo “tuhoy sa aton pangkabilugan nga kaluwasan,” apang nagpaathag sia: “nakit-an ko nga kinahanglan nga sulatan ko kamo agod palig-unon kamo nga makig-away sing lakas para sa pagtuo.” Ngaa gin-islan ni Judas ang iya topiko? Bangod, nagsiling sia, “may pila ka tawo nga nagsulod sing tago [sa mga kongregasyon] . . . nga nagabaylo sang dibagay nga kaluoy sang aton Dios subong balibad sa lugak nga pagginawi.”​—⁠Judas 3, 4.

2. Ngaa ang 2 Pedro kapitulo 2 kag ang Judas magkaanggid gid?

² Sing maathag, si Judas nagsulat sing malip-ot pagkatapos nga nasulat ni Pedro ang iya ikaduha nga sulat. Walay duhaduha nga pamilyar si Judas sa sini nga sulat. Pat-od gid nga nagpabutyag sia sing madamo kaanggid nga mga panghunahuna sa iya mabaskog nga sulat sing pagpalig-on. Busa, kon ginausisa naton ang 2 Pedro kapitulo 2, matalupangdan naton nga kaanggid gid ini sa sulat ni Judas.

Mga Resulta Sang Butig nga mga Panudlo

3. Ano ang natabo sang nagligad nga ginasiling ni Pedro nga mahanabo liwat?

³ Pagkatapos malaygayan ni Pedro ang iya mga kauturan nga magpamati sa tagna, nagsiling sia: “Apang, may butig man nga mga manalagna nga naglutaw [sa dumaan nga Israel], subong nga sa inyo man naglutaw ang butig nga mga manunudlo.” (2 Pedro 1:​14–2:1) Ang katawhan sang Dios sang dumaan nga mga tion nakabaton sing matuod nga tagna, apang dapat man nila atubangon ang tiko nga mga panudlo sang butig nga mga manalagna. (Jeremias 6:​13, 14, 28:​1-3, 15) “Sa mga manalagna sang Jerusalem,” si Jeremias nagsulat, “nakita ko ang makasiligni nga mga butang, nga nagapanglahi kag nagalakat sa kabutigan.”​—⁠Jeremias 23:⁠14.

4. Ngaa ang butig nga mga manunudlo takus sing kalaglagan?

⁴ Ginalaragway ang pagahimuon sang butig nga mga manunudlo sa Cristianong kongregasyon, si Pedro nagasiling: “Sing tago ini sila magapasulod sing malaglagon nga mga sekta kag magapanghiwala bisan sa tag-iya [si Jesucristo] nga nagbakal sa ila, nga nagadala sa ila kaugalingon sing madagmit nga kalaglagan.” (2 Pedro 2:​1; Judas 4) Ang katapusan nga resulta sinang unang siglo nga sektaryanismo amo ang ginatawag naton karon nga Cristiandad. Ginapakita ni Pedro kon ngaa takus gid sa kalaglagan ang butig nga mga manunudlo: “Madamo ang magasunod sa ila maulag nga pagginawi, kag bangod sa ila ang dalanon sang kamatuoran pakamalauton.”​—⁠2 Pedro 2:⁠2.

5. Sa ano may salabton ang butig nga mga manunudlo?

⁵ Hunahunaa ini! Bangod sang impluwensia sang butig nga mga manunudlo, madamo sa mga kongregasyon ang nadalahig sa lugak nga pagginawi. Ang Griegong tinaga nga ginbadbad “lugak nga pagginawi” nagapahangop sing kaulag, walay pagpugong sa kaugalingon, indi disente, pagkamahigal, makahuluya nga pagginawi. Ginsiling ni Pedro nga ang mga Cristiano ‘nakalikaw gikan sa kaduluntan nga yara sa kalibutan bangod sa kailigbon.’ (2 Pedro 1:4) Apang ang iban nagbalik sa sinang kaduluntan, kag ang butig nga mga manunudlo sa mga kongregasyon amo gid ang balasulon! Sa amo ang dalanon sang kamatuoran pakamalauton. Makapasubo gid! Sa pagkamatuod, isa ini ka butang nga dapat gid talupangdon sang tanan nga Saksi ni Jehova karon. Indi naton dapat kalimtan nga, suno sa aton pagginawi, makadala kita sing kadayawan ukon kahuy-anan kay Jehova nga Dios kag sa iya katawhan.​—⁠Hulubaton 27:​11; Roma 2:⁠24.

Ang Pagpasulod sa Butig nga mga Panudlo

6. Ano ang nagapahulag sa butig nga mga manunudlo, kag paano sila nagatinguha nga makuha ang ila luyag?

⁶ Sing maalamon, tan-awon naton kon paano ginpasulod sang butig nga mga manunudlo ang ila garok nga panghunahuna. Una si Pedro nagsiling nga ginhimo nila ini sing tago, ukon sa indi mahibaluan, malalangon nga paagi. Sia nagdugang: “Paagi sa ila pagkamahamkunon kag pahituhito nga mga pulong himuslan kamo nila.” Ang makagod nga mga handum amo ang nagapahulag sa butig nga mga manunudlo, subong sang ginapadaku sang pagbadbad sa The Jerusalem Bible: “Tinguhaan gid nila nga baklon kamo paagi sa ila malimbungon nga mga panghambal.” Sing kaanggid ang pagbadbad sa sini ni James Moffat nagasiling: “Sa ila kakagod himuslan nila kamo paagi sa malalangon nga mga pangatarungan.” (2 Pedro 2:​1, 3) Ang mga panghambal sang butig nga mga manunudlo mahimo nga daw makatarunganon sa isa nga indi mabinantayon sa espirituwal, apang ang ila mga pulong mahalungon nga gindesinyo “sa pagbakal” sa mga tawo, nagasulay sa ila nga himuon ang makagod nga mga katuyuan sang mga malimbungon.

7. Ano nga pilosopiya ang nangin popular sang unang siglo?

⁷ Sing walay duhaduha, ang butig nga mga manunudlo sang una nga siglo naimpluwensiahan sang kalibutanon nga panghunahuna sadto. Sadtong tion sang pagsulat ni Pedro, ang pilosopiya nga gintawag Gnostisismo nangin popular. Ang mga gnostiko nagapati nga ang tanan nga butang malaut kag ang mga butang lamang nga espirituhanon amo ang maayo. Sa amo, ang iban sa ila nagasiling nga indi importante kon ano ang himuon sang tawo sa iya pisikal nga lawas. Sa ulihi, siling nila, madula sang tawo ini nga lawas. Busa, hinakop nila, ang lawasnon​—⁠lakip ang seksuwal​—⁠nga mga kasal-anan indi salapakon. Sang ulihi, ini nga mga pagtamod nag-apektar sa iban nga nagapangangkon nga Cristiano.

8, 9. (a) Anong tiko nga pangatarungan ang nakaapektar sa pila sang unang mga Cristiano? (b) Suno kay Judas, ano ang ginhimo sang pila sa mga kongregasyon?

⁸ Ang isa ka iskolar sa Biblia nagsiling nga “may mga tawo sa Simbahan nga nagpatiko sa doktrina sang bugay,” ukon sang “dibagay nga kaluoy.” (Efeso 1:​5-7) Suno sa iya, ang pangatarungan sang iban daw kaangay sini: “Ginasiling mo bala nga ang [dibagay nga kaluoy] sang Dios bugana gid kaayo nga sarang ini makatabon sa tanan nga sala? . . . Nian magpakasala kita, kay ang [dibagay nga kaluoy] sang Dios sarang makadula sang tanan nga sala. Sa katunayan kon dugang kita nga nagapakasala mas daku ang kahigayunan nga ang [dibagay nga kaluoy] sang Dios magapanghikot.” May nabatian ka bala nga mas tiko pa nga pangatarungan sa sini?

⁹ Ginkontra ni apostol Pablo ang sayop nga panghunahuna tuhoy sa kaluoy sang Dios sang mamangkot sia: “Magapadayon bala kita sa pagpakasala, agod magbugana ang dibagay nga kaluoy?” Namangkot man sia: “Magapakasala bala kita bangod wala kita sa idalom sang kasuguan kundi sa idalom sang dibagay nga kaluoy?” Sa tagsa sining pamangkot si Pablo nagsabat sing maathag: “Kabay nga indi mahanabo ina!” (Roma 6:​1, 2, 15) Sing maathag, subong sang ginsiling ni Judas, ang iban “naghimo sa dibagay nga kaluoy sang Dios subong balibad sa lugak nga pagginawi.” Apang, si Pedro nagasiling nga para sa sini nga mga tawo ang ‘kalaglagan wala nagatulog.’​—⁠Judas 4; 2 Pedro 2:⁠3.

Nagapaandam nga mga Halimbawa

10, 11. Anong tatlo ka nagapaandam nga halimbawa ang ginhatag ni Pedro?

¹⁰ Agod ipadaku nga ang Dios magapanghikot batok sa hungod nga mga makasasala, si Pedro naghatag gikan sa Kasulatan sing tatlo ka nagapaandam nga halimbawa. Una, sia nagasulat: “Ang Dios wala magpaiway sa pagsilot sa mga manugtunda nga nakasala.” Ini sila, siling ni Judas, “wala magtipig sang ila kaugalingon nga duog kundi nagbiya sang ila nagakaigo nga puluy-an” sa langit. Nanaug sila sa duta antes sang Baha kag nagsul-ob sing undanon nga mga lawas agod makigsekso sa mga anak nga babayi sang mga tawo. Subong silot sa ila dinagakaigo, dikinaugali nga pagginawi, gintagbong sila sa “Tartaro,” ukon subong sang ginsiling sang rekord ni Judas, “gintigana [sila] sa mga gapos nga dayon sa mangitungito nga kadudulman tubtob sa paghukom sa dakung adlaw.”​—⁠2 Pedro 2:​4; Judas 6; Genesis 6:​1-3.

¹¹ Masunod, ginpatuhuyan ni Pedro ang mga tawo sang adlaw ni Noe. (Genesis 7:​17-24) Nagsiling sia nga sang tion ni Noe ang Dios “wala magpugong sa pagsilot sa dumaan nga kalibutan . . . sang ginpadala niya ang anaw sa didiosnon nga mga tawo.” Sang ulihi, si Pedro nagsulat nga ang Dios naghatag sing “isa ka sulundan para sa didiosnon nga mga tawo tuhoy sa mga butang nga mahanabo” paagi sa “paghimo nga abo sa mga siudad sang Sodoma kag Gomorra.” Si Judas naghatag sing dugang nga impormasyon nga yadtong mga indibiduwal “nagmakihilawason kag nagpatuyang sing dinagakaigo nga kailigbon.” (2 Pedro 2:​5, 6; Judas 7) Ang mga lalaki wala lamang naghimo sing ginadilian nga seksuwal nga relasyon upod sa mga babayi kundi seksuwal nga nakighulid man sa iban nga lalaki, ayhan pati gani sa mga sapat.​—⁠Genesis 19:​4, 5; Levitico 18:​22-25.

12. Suno kay Pedro, paano ginapadyaan ang matarong nga pagginawi?

¹² Apang, sa amo man nga tion, si Pedro nagsiling nga si Jehova amo ang manugpadya sa sadtong matutom nga nagaalagad sa iya. Halimbawa, ginasaysay niya kon paano ang Dios “nagtipig kay Noe, isa ka manugbantala sing pagkamatarong, nga hilway upod sa pito pa ka tawo” sang ginpadala Niya ang Anaw. Ginasugid man niya ang tuhoy sa pagluwas ni Jehova sa “matarong nga si Lot” sang panahon sang Sodoma, nga nagasiling: “Si Jehova nakahibalo kon paano magluwas sa mga tawo nga may diosnon nga debosyon gikan sa pagtilaw, apang sa pagtigana sa dimatarong nga mga tawo sa kalaglagan sa adlaw sang paghukom.”​—⁠2 Pedro 2:​5, 7-9.

Mga Buhat nga Dapat Silutan

13. Sin-o ilabi na ang ginatigana sa paghukom, kag sa anong mga damgo nagapatuyang sila?

¹³ Ginpatuhuyan ni Pedro ang mga tawo nga pinasahi nga natigana para sa paghukom sang Dios, nga amo, “yadtong nagasunod sa unod upod ang handum nga dagtaan ini kag ang nagatamay sa pagbulut-an.” Halos mabatyagan naton ang kaakig ni Pedro sang magsiling sia: “Mga makahas, mapiliton, wala sila nagakurog sa mga halangdon kundi nagahambal sing mapasipalahon.” Si Judas nagasulat nga “ining mga tawo, . . . mahuyugon magdalamguhanon, nagadagta sing unod . . . kag nagahambal sing mapasipalahon sa mga halangdon.” (2 Pedro 2:​10, Judas 8) Ang ila mga damgo mahimo nagalakip sing mahigko nga mga pantasya sa sekso nga nagapabaskog sang ila pagpangita sing imoral nga kaayawan sa sekso. Apang, sa anong paagi, ‘ginatamay nila ang pagbulut-an’ kag nagahambal sing “mapasipalahon sa mga halangdon”?

14. Sa anong paagi ang butig nga mga manunudlo “nagatamay sa pagbulut-an” kag nagahambal sing “mapasipalahon sa mga halangdon”?

¹⁴ Ginahimo nila ini sa paagi nga ginatamay nila ang gintangdo sang Dios nga mga awtoridad. Ang Cristianong mga gulang nagatiglawas sa mahimayaon nga si Jehova nga Dios kag sa iya Anak kag, subong resulta, ginhatagan sila sing himaya. Matuod, nagakasala man sila, subong man kay Pedro, apang ginasugo sang Kasulatan ang mga katapo sang kongregasyon nga magpasakop sa sining mga halangdon. (Hebreo 13:17) Ang ila mga kaluyahon indi rason nga pasipalahan sila. Si Pedro nagsiling nga ang mga manugtunda wala “magdala sing mapasipalahon nga paghukom batok sa [butig nga mga manunudlo],” bisan pa nga nagakaigo gid kuntani ini. “Apang ining mga tawo,” padayon ni Pedro, “subong sang mga sapat nga wala sing buot nga nabun-ag sing kinaugali agod dakpon kag patyon, bangod nagahambal sila sing mapasipalahon sa mga butang nga wala nila mahibalui, pagalaglagon man.”​—⁠2 Pedro 2:​10-​13.

“Samtang Nagsinalusalo . . . Upod sa Inyo”

15. Ano ang mga paagi sang butig nga mga manunudlo, kag sa diin nila ginahimo ang ila mga pagsulay?

¹⁵ Walay sapayan nga ining garok nga mga tawo “nagakabig sa luho nga pagkabuhi sa adlawon nga isa ka pagpatuyang” kag “mga dagta kag mga kasawayan,” mga malimbungon man sila. Nagapanghikot sila sing “patago,” nagagamit sing “mga limbong,” subong sang ginsiling ni Pedro sa panugod. (2 Pedro 2:​1, 3, 13) Sa amo mahimo nga wala nila ginahangkat sing dayag ang mga pagtinguha sang mga gulang nga sakdagon ang moral nga mga talaksan sang Dios ukon dayag nga ginapakita ang ila paghingamo sing kaayawan sa sekso. Sa baylo, si Pedro nagasiling nga nagapatuyang sila “sa ila wala pagpugong nga pagpangalipay sa ila malimbungon nga mga panudlo samtang nagasalusalo kaupod ninyo.” Kag si Judas nagasulat: “Ini sila amo ang natago nga mga bato sa idalom sang tubig sa inyo sinalusalo sang paghigugma.” (Judas 12) Huo, subong nga ang matalom nga mga bato sa idalom sang tubig mahimo makabuslot sa kasko sang sakayan, nga makalumos sa wala sing hinalung-ong nga mga tripulante, ginahalitan sang butig nga mga manunudlo ang mga wala sing hinalung-ong diin salimpapaw sila nga nagapakita sing gugma sa tion sang “mga sinalusalo sang paghigugma.”

16. (a) Ano ang “mga sinalusalo sang paghigugma” kag sa anong kaanggid nga mga kahimtangan mahimo nagapanghikot karon ang mga imoral? (b) Kay sin-o ginasentro sang butig nga mga manunudlo ang ila igtalupangod, gani ano dapat ang ila himuon?

¹⁶ Ining “mga sinalusalo sang paghigugma” ayhan amo ang sosyal nga mga okasyon diin ang unang siglo nga mga Cristiano nagatipon agod magkaon kag mag-inupdanay sing malipayon. Ang mga Saksi ni Jehova sa karon nagatipontipon man kon kaisa, ayhan sa mga sinalusalo sa kasal, sa mga piknik, ukon sa isa ka sinalusalo sa gab-i. Paano ginagamit sang garok nga mga indibiduwal ini nga mga okasyon agod mangita sing masulay nga mga biktima? Si Pedro nagsulat: “May mga mata sila nga puno sing panghilahi . . . , kag ginahaylo nila ang mga kalag nga mahuyang.” Ginatuon nila ang ila “mga tagipusuon nga hanas sa paghamkon” sa sadtong mahuyang sa espirituwal nga wala magbaton sing bug-os sang kamatuoran. Gani mag-andam karon sa kon ano ang natabo sadtong mga adlaw ni Pedro, kag magmabinantayon! Pamatuki ang bisan anong mahigko nga pag-abuso, kag indi magpadala sa ganyat ukon sa pisikal nga katahom sang isa nga nagahimo sing imoral nga mga paghimulos!​—⁠2 Pedro 2:⁠14.

“Ang Dalanon ni Balaam”

17. Ano “ang dalanon ni Balaam,” kag paano naapektuhan sini ang 24,000 ka Israelinhon?

¹⁷ Ining mga “sinumpa” madugay na nga nakatuon sing kamatuoran. Mahimo nga daw aktibo pa gani sila sa kongregasyon. Apang si Pedro nagasiling: “Sa ila pagbiya sa matarong nga dalanon, nagtalang sila. Ginsunod nila ang dalanon ni Balaam, ang anak nga lalaki ni Beor, nga naghigugma sa suhol sang malain nga buhat.” (2 Pedro 2:​14, 15) Ang tuyo ni manalagna Balaam amo ang magrekomendar sing imoral nga pagsulay para sa iya kaugalingon nga daug. Ginsilingan niya ang hari sang Moab nga si Balak nga sumpaon sang Dios ang Israel kon ang katawhan sini masulay sa pagpakighilawas. Subong resulta, madamo sa katawhan sang Dios ang nasulay sa mga babayi sang Moab, kag 24,000 ang ginpamatay bangod sang ila imoral nga pagginawi.​—⁠Numeros 25:​1-9; 31:​15, 16; Bugna 2:⁠14.

18. Daw ano ka mapiliton si Balaam, kag ano ang ginapatimaan sang resulta para sa butig nga mga manunudlo?

¹⁸ Ginsiling ni Pedro nga naupangan si Balaam sang makighambal sa iya ang iya asno, apang si Balaam “naghigugma gid sa padya sang malain nga buhat” amo nga bisan amo sadto ang natabo, ginpadayon niya ang iya “binuang nga dalanon.” (2 Pedro 2:​15, 16) Daw ano ka malauton! Kailo sa kay bisan sin-o nga kaangay ni Balaam nga nagatinguha sa paghigko sa katawhan sang Dios paagi sa pagsulay sa ila nga maghimo sang imoralidad! Si Balaam napatay sa iya kalainan, isa ka paandam sa kon ano ang matabo sa tanan nga nagasunod sang iya dalanon.​—⁠Numeros 31:⁠8.

Ang Ila Yawan-on nga mga Pagsulay

19, 20. (a) Sa ano ginapaanggid ang mga tulad-Balaam, kag ngaa? (b) Sin-o ang ila ginasulay, kag paano? (c) Ngaa masiling naton nga ang ila pagsulay yawan-on, kag paano naton maamligan ang aton kaugalingon kag ang iban man batok sa ila?

¹⁹ Ginalaragway ang mga katulad ni Balaam, si Pedro nagsulat: “Ini sila mga tuburan [ukon, mga bubon] nga walay tubig, kag mga alipuop [ukon, mga panganod] nga ginapalid sang mabaskog nga unos.” Para sa uhaw nga manlalakbay sa desyerto, ang mamala nga bubon mahimo magkahulugan sing kamatayon. Indi katingalahan nga “ang kangitungito sang kadudulman natigana” sa ila nga kaangay sadtong mga butang! “Kay nagamitlang sila sing mabaskog nga mga pagpahayag nga wala sing pulos,” padayon ni Pedro, “kag paagi sa kailigbon sang unod kag maulag nga pagginawi ginahaylo nila yadtong nagapalagyo pa lamang sa mga tawo nga nagakabuhi sa kasaypanan.” Ginasulay nila ang mga wala sing eksperiensia paagi sa “pagsaad sa ila sing kahilwayan,” siling ni Pedro, samtang “sila mismo mga ulipon sang kaduluntan.”​—⁠2 Pedro 2:​17-19; Galacia 5:⁠13.

²⁰ Ang pagsulay sinang butig nga mga manunudlo yawan-on. Halimbawa, mahimo isiling nila: ‘Nakahibalo ang Dios nga maluya kita kag ulipon sing kailigbon. Gani kon magpatuyang kita kag paayawan ang aton mga handum sa sekso, ang Dios mangin maluluy-on sa aton. Kon itu-ad naton ang aton sala, patawaron niya kita subong sang ginhimo niya sang una naton nga pagsulod sa kamatuoran.’ Dumduma nga gingamit sang Yawa ina man nga paagi kay Eva, ginsaaran sia nga makapakasala sia nga wala sing silot. Sa kaso ni Eva, nagsiling sia nga ang pagpakasala batok sa Dios makahatag sa iya sing kasanagan kag kahilwayan. (Genesis 3:​4, 5) Kon may makilala kita nga amo sina nga sahi sang tawo nga nagapakig-upod sa kongregasyon, may obligasyon kita nga amligan ang aton kaugalingon kag subong man ang iban paagi sa pagreport sining indibiduwal sa responsable nga mga tawo sa Cristianong kongregasyon.​—⁠Levitico 5:⁠1.

Naamligan Sang Sibu nga Ihibalo

21-23. (a) Ano ang mga resulta sang indi pag-aplikar sing sibu nga ihibalo? (b) Anong dugang nga problema nga ginabinagbinag ni Pedro ang pagabinagbinagon sa masunod?

²¹ Ginhinakpan ni Pedro ining bahin sang iya sulat paagi sa paglaragway sa mga resulta sang indi pag-aplikar sing ihibalo nga ginsiling niya nga importante sa “kabuhi kag diosnon nga debosyon.” (2 Pedro 1:​2, 3, 8) Sia nagasulat: “Sa pagkamatuod kon sa tapos nga nakapalagyo sila sa mga kadagtaan sang kalibutan paagi sa sibu nga ihibalo tuhoy sa aton Ginuo kag Manluluwas nga si Jesucristo, madalahig sila liwat sa sining mga butang kag madaug, ang ila naulihi nga kahimtangan mangin malain pa sangsa nahauna.” (2 Pedro 2:20) Daw ano ka makapasubo! Ginpabayaan sining mga tawo sang mga adlaw ni Pedro ang hamili nga paglaum sang dimamalatyon langitnon nga kabuhi kabaylo sing umalagi nga kaayawan sa sekso.

²² Gani si Pedro nagasiling: “Maayo pa sa ila kuntani nga wala makahibalo sa dalanon sang pagkamatarong sangsa tapos nga mahibaluan nila ini. Nahanabo sa ila ang ginasiling sang matuod nga hulubaton: ‘Ang ido nagabalik sa iya kaugalingon nga suka, kag ang nayon nahugasan lamang sa pagtubog sa lunang.’ ”​—⁠2 Pedro 2:​21, 22; Hulubaton 26:⁠11.

²³ Ang isa pa ka problema nga nag-apektar sang ulihi sa unang mga Cristiano kaanggid sa isa nga nagaapektar sa iban sa karon. Sadto anay, ang iban nagareklamo sa daw mahinay nga pag-abot sang ginsaad nga presensia ni Cristo. Usisaon naton kon paano ginpaathag ni Pedro ini nga butang.

Madumduman Mo Bala?

◻ Anong tatlo ka nagapaandam nga halimbawa ang ginsambit ni Pedro?

◻ Paano ang butig nga mga manunudlo “nagatamay sa mga pagbulut-an”?

◻ Ano ang dalanon ni Balaam, kag paano yadtong nagasunod sa sini nagatinguha sa pagsulay sa iban?

◻ Ano ang mga resulta sang indi pag-aplikar sing sibu nga ihibalo?

[Kapsion sa pahina 17]

Si Balaam nangin isa ka nagapaandam nga halimbawa