Kapin sa 40 ka Tuig sa Idalom sang Pagdumili sang Komunista
PANUGIRON NI MIKHAIL VASILEVICH SAVITSKII
Ang The Watchtower sang Abril 1, 1956, nagreport nga “isa ka lapnag nga pagtapok” sa mga Saksi ni Jehova ang ginhimo sang Abril 1, 7, kag 8, 1951. “Ini nga mga petsa indi gid malipatan sang mga saksi ni Jehova sa Rusya,” paathag sang The Watchtower. “Sa sining tatlo ka adlaw ang tanan nga saksi ni Jehova nga makita sa Nakatundan nga Ukraine, White Russia [Belarus], Bessarabia, Moldavia, Latvia, Lithuania kag Estonia—kapin sa pito ka libo ka lalaki kag babayi . . . ginpasakay sa mga karo, gindala sa estasyon sang tren kag ginpasakay didto sa mga bagon para sa mga baka kag gindala sa malayo.”
SANG Abril 8, 1951, ang akon asawa, ang akon walo-ka-bulan nga anak nga lalaki, ang akon mga ginikanan, ang akon manghod nga lalaki, kag ang madamo iban pa nga Saksi ginpangkuha sa ila mga balay sa Ternopol’, UUkraine kag sa palibot sini. Sa tapos mapasakay sa mga bagon para sa mga baka, naglakbay sila sa sulod sang mga duha ka semana. Sang ulihi, ginpapanaug sila sa taiga (subarctic nga kagulangan) sang Siberia sa katundan sang Lake Baikal.
Ngaa wala ako malakip sa sining pagtapok? Antes ko isaysay kon sa diin ako sadto nga tion kag kon ano dayon ang natabo sa amon tanan, sugiran ko anay kamo kon paano ako nangin isa sang mga Saksi ni Jehova.
Ang Kamatuoran sang Biblia Nakalab-ot sa Amon
Sang Septiembre 1947, sang 15 anyos pa lamang ako, duha sang mga Saksi ni Jehova ang nagduaw sa amon puluy-an sa gamay nga minuro sang Slaviatin, mga 50 kilometros gikan sa Ternopol’. Samtang nagapungko kami ni Nanay nga nagapamati sa sining mga pamatan-on—isa sa ila amo si Maria—nahibal-an ko nga indi ini isa lamang ka lain nga relihion. Ginpaathag nila ang ila pagtuo kag ginsabat sing maathag ang amon mga pamangkot tuhoy sa Biblia.
Nagapati ako nga ang Biblia Pulong sang Dios, apang naugot ako sa simbahan. Si Lolo masami anay nagasiling: “Ginapahog sang mga pari ang mga tawo paagi sa paghambal tuhoy sa pag-antos sa kalayuhon nga impierno, apang ang mga pari mismo wala sing ginakahadlukan. Ginakawatan lamang nila kag ginalimbungan ang mga imol.” Nadumduman ko ang kasingki kag pagpangsunog sa Polako nga mga pumuluyo sa amon minuro sang pamuno sang Inaway Kalibutanon II. Makakilibot nga ining mga pagsalakay gin-organisar sang pari sang Griego nga Katoliko. Pagkatapos sadto nakita ko ang madamo nga ginpamatay, kag luyag ko mahibaluan ang kabangdanan sining pagpamintas.
Sang nagtuon ako sing Biblia upod sa mga Saksi, nahangpan ko ini. Natun-an ko ang sadsaran nga mga kamatuoran sang Biblia, lakip ang kamatuoran nga wala sing kalayuhon nga impierno kag nga ginagamit ni Satanas nga Yawa ang butig nga relihion agod pasanyugon ang inaway kag pagpaagay sing dugo. Sa pulupanag-on, nagadulog ako sing makadali sa akon personal nga pagtuon kag tinagipusuon nga nagapangamuyo sa pagpasalamat kay Jehova tungod sa akon natun-an. Ginpaambit ko ining mga kamatuoran sa Biblia sa akon manghod nga lalaki nga si Stakh, kag nalipay gid ako sang ginbaton niya ini.
Pag-aplikar sang Akon Natun-an
Nahisayran ko ang mga dapat bag-uhon sa akon kaugalingon kag nag-untat ako gilayon sa pagpanigarilyo. Nahangpan ko man ang kinahanglanon nga magtipon sing tayuyon upod sa iban para sa organisado nga pagtuon sa Biblia. Agod mahimo ini nagalatas ako sing mga 10 kilometros sa kagulangan agod makalab-ot sa tago nga lugar diin ginahiwat ang mga miting. Kon kaisa pila lamang ka babayi ang makatambong sa miting, kag bisan wala pa ako mabawtismuhan, ginpangabay ako sa pagdumala sini.
Makatalagam maghupot sing mga literatura sa Biblia, kag kon madakpan ka nga may yara sini mahimo ka mabilanggo sing tubtob 25 ka tuig. Sa gihapon, luyag ko nga may kaugalingon nga librarya. Ang isa sang amon mga kaingod nagtuon anay sa mga Saksi ni Jehova, apang bangod nahadlok, nag-untat sia kag ginlubong ang iya mga literatura sa iya hardin. Nagpasalamat gid ako kay Jehova sang ginkutkot sang tawo ang iya tanan nga libro kag magasin kag ginhatag ini sa akon! Gintago ko ini sa balay-putyukan ni Tatay, diin indi pagduhaduhaan sang iban nga usisaon.
Sang Hulyo 1949, gindedikar ko ang akon kabuhi kay Jehova kag ginbawtismuhan bilang simbulo sang akon dedikasyon. Amo yadto ang labing malipayon nga adlaw sa akon kabuhi. Ginpadaku sang Saksi nga nagdumala sang tago nga pagbawtismo nga indi mahapos ang mangin isa ka matuod nga Cristiano kag nga madamo sing pagtilaw sa unahan. Wala magdugay nahisayran ko nga matuod gid ang iya ginsiling! Sa gihapon, ang akon kabuhi subong bawtismado nga Saksi nagsugod sing makalilipay. Duha ka bulan pagkatapos sang akon bawtismo, ginpangasawa ko si Maria, isa sang duha nga nagdul-ong sing kamatuoran sa amon ni Nanay.
Ang Akon Una nga Pagtilaw Nag-abot sing Hinali
Sang Abril 16, 1950, sang nagapauli ako gikan sa gamay nga banwa sang Podgaitsi hinali lang ginsugata ako sang mga soldado kag nakita nila ang pila ka literatura sa Biblia nga ginadala ko sa amon grupo sa pagtuon. Gindakop ako. Sa una nga pila ka adlaw sang pagkabilanggo, ginbunal ako sang bilugon kag wala ako ginpakaon ukon wala ginpatulog. Ginmanduan man ako nga himuon ang isa ka gatos ka beses nga pagkatinkatin-tindog nga ehersisyo nga ginabutang sa ulo ang akon mga kamot, nga haluson ko matapos bangod sang kakapoy. Pagkatapos sini ginbutang ako sa matugnaw, basabasa nga basement sa sulod sang 24 ka oras.
Ang katuyuan sining pagmaltratar amo ang pagpaluya sang akon resistensia kag agod mangin mahapos ang pagkuha sing impormasyon gikan sa akon. “Diin mo ginkuha ang literatura, kag kay sin-o mo ini dalhon?” pamangkot nila. Wala ako sing ginsugid. Dayon ginbasa sa akon ang isa ka bahin sang kasuguan nga isumbong sa akon. Nagsiling ini nga ang pagpalapnag kag paghupot sing batok-Sobyet nga literatura mahimo silutan sing kamatayon ukon 25 ka tuig nga pagkabilanggo.
“Ano nga silot ang luyag mo?” pamangkot nila.
“Wala,” sabat ko, “apang nagasalig ako kay Jehova, kag paagi sa iya bulig batunon ko ang bisan ano nga ipahanugot niya.”
Nakibot ako nga pagligad sang pito ka adlaw ginbuhian nila ako. Yadto nga eksperiensia nagbulig sa akon nga mahangpan ang pagkamaminatud-on sang saad ni Jehova: “Indi ko gid kamo pagbiyaan ukon pagpatumbayaan.”—Hebreo 13:5.
Sang nagpauli na ako, nagmasakit ako sing grabe, apang ginpadoktor ako ni Tatay, kag wala magdugay nag-ayo ako. Bisan pa wala magbuylog si Tatay sa relihioso nga pagtuluuhan sang tanan nga katapo sang pamilya, ginsakdag niya kami sa amon pagsimba.
Pagkabilanggo kag Pagkatapok
Pila ka bulan sang ulihi ginpatawag ako agod mag-alagad sa hangaway sang Sobyet. Ginpaathag ko nga supak ini sa akon konsiensia. (Isaias 2:4) Walay sapayan sini, sang Pebrero 1951, ginsentensiahan ako sing apat ka tuig kag ginbilanggo sa Ternopol’. Sang ulihi ginsaylo ako sa L’viv, isa ka daku nga siudad nga mga 120 kilometros ang kalayuon. Samtang ginabilanggo didto, nabalitaan ko nga madamo nga Saksi ang gintapok sa Siberia.
Sang tig-ilinit sang 1951, ang amon grupo ginpadala lampas pa sa Siberia, tubtob sa Malayo nga Sidlangan. Isa ka bulan ang amon pagbiyahe—mga 11,000 kilometros—nagatabok sa 11 ka time zone (mga duog diin may pareho nga talaksan sa oras)! Sa sulod sang duha ka semana sa tren, makaisa lang kami magdulog sa isa ka lugar diin gintugutan kami nga makapaligo. Didto ini sa isa ka daku pangpubliko nga palaliguan sa Novosibirsk, Siberia.
Didto, sa tunga sang daku nga kadam-an sang mga bilanggo, nabatian ko ang isa ka tawo nga naghambal sing mabaskog: “Sin-o diri ang pamilya ni Jonadab?” Ang termino nga “Jonadab” gingamit sadto agod makilala ang mga may paglaum nga kabuhi nga dayon sa duta. (2 Hari 10:15-17; Salmo 37:11,29) Madamo nga bilanggo ang nagpakilala gilayon subong mga Saksi. Makalilipay gid nga nagtamyawanay kami!
Espirituwal nga Hilikuton sa Bilangguan
Samtang sa Novosibirsk naghilisugot kami sa isa ka palatandaan nga hambal nga paagi sini makilala namon ang isa kag isa kon makalab-ot na kami sa amon destinasyon. Pag-abot namon gin-ulupod kami tanan sa isa ka kampo nga prisuhan sa Dagat sang Japan nga indi tanto kalayo sa Vladivostok. Nag-organisar kami didto sing tayuyon nga pagtinipon para sa pagtuon sa Biblia. Ang pagpakig-upod sa sining hamtong, tigulang nga kauturan nga lalaki nga ginpamatbatan sing malawig nga pagkabilanggo nagpalig-on gid sa akon sa espirituwal. Nagbuslanay sila sa pagdumala sang amon mga miting, nga nagagamit sing mga teksto sa Biblia kag sing mga punto may kaangtanan sini nga madumduman nila gikan sa Lalantawan nga mga magasin.
Ginapautwas ang mga pamangkot, kag ginasabat sang mga kauturan. Madamo sa amon ang naggunting sing papel halin sa puyo sang semento nga wala sing sulod kag nagahimo sing mga nota sang mga komento sa sini. Gintago namon ang mga nota kag gintingob ini agod gamiton bilang amon personal nga reperensia nga librarya. Pagligad sang pila ka bulan, ang may malawig nga mga sentensia ginpadala sa mga prisuhan sa malayo nga aminhan sang Siberia. Tatlo kami nga lamharon nga kauturan ang ginsaylo sa Nakhodka, isa ka malapit nga siudad nga kubos sa 650 kilometros halin sa Japan. Nabilanggo ako didto sing duha ka tuig.
Kon kaisa makatigayon kami sing kopya sang Ang Lalantawan. Sa sulod sang binulan nangin espirituwal nga pagkaon ini para sa amon. Sang ulihi, nakabaton man kami sing mga sulat. Ang una ko nga nabaton gikan sa akon pamilya (natapok sa amo nga tion) nagpahibi sa akon. Nagsugid ini nga, subong sang ginlaragway sa Ang Lalantawan nga ginkutlo sa introduksion, ang mga puluy-an sang Saksi ginsalakay kag ang mga pamilya ginhatagan lamang sing duha ka oras nga makahalin.
Upod Liwat sa Akon Pamilya
Ginpaguwa ako sang Disiembre 1952, sa tapos sang duha ka tuig nga pagkabilanggo sa akon apat ka tuig nga sentensia. Nagbuylog ako sa akon pamilya sa gamay nga minuro sang Gadaley malapit sa Tulun, Siberia, diin gintapok sila. Siempre, makalilipay nga mangin kaupod ko sila liwat—ang akon anak nga lalaki nga si Ivan halos tatlo na ka tuig ang edad, kag ang akon anak nga babayi nga si Anna halos duha ka tuig. Apang, ang akon kahilwayan indi bug-os. Ginkompiskar sang lokal nga mga awtoridad ang akon pasaporte, kag ginpanilagan ako sing maayo. Indi ako makalakbay sing lampas sa 3 kilometros gikan sa puluy-an. Sang ulihi, gintugutan ako nga makasakay sa kabayo pakadto sa tiendahan sa Tulun. Mahinalungon nga nagpakigkita ako sa kaupod nga mga Saksi didto.
Sadto nga tion, duha na ang amon anak nga babayi, si Anna kag si Nadia, kag duha ka lalaki, si Ivan kag si Kolya. Sang 1958 nag-anak kami sing isa pa ka lalaki, si Volodya. Kag sang ulihi, sang 1961, may isa pa kami ka anak nga babayi, si Galia.
Ang KGB (ahensia anay sa seguridad sang estado) pirme nga naghunong kag nag-usisa sa akon. Ang ila tuyo indi lamang ang pagpasugid sa akon tuhoy sa kongregasyon kundi agod duhaduhaan man ako nga nagapakighimbon sa ila. Gani ginadala nila ako sa matahom nga restawran kag ginaretratuhan ako nga nagayuhom kag malipayon upod sa ila. Apang nahantop ko ang ila motibo, gani ginhungod ko nga magkusmod pirme. Sa tagsa ka tion nga ginhunong ako, ginsugiran ko ang mga kauturan kon ano gid ang natabo. Sa amo, wala gid sila magduhaduha sa akon pagkamainunungon.
Pagpakig-angot sa mga Prisuhan
Sa sulod sang tinuig, ginatos ka mga Saksi ang ginpriso. Sa amo sadto nga tion, tayuyon kami nga nagpakig-angot sa amon nabilanggo nga mga kauturan, nga nagahatag sing mga literatura sa ila. Paano ini ginhimo? Kon ang mga kauturan nga babayi kag lalaki ginpaguwa sa prisuhan, natun-an namon gikan sa ila ang mga paagi nga mahimo namon mapadala sing tago ang mga literatura walay sapayan sang estrikto nga pagbantay. Sa sulod sang mga napulo ka tuig, nasuplayan namon ang amon kauturan sa sining mga prisuhan sing mga kopya sang mga magasin kag mga libro nga natigayon namon halin sa Poland kag sa iban pa nga mga pungsod.
Madamo sang amon Cristianong kauturan nga babayi ang naghinguyang sing malawig nga inoras sa makakalapoy nga pagkopya sing literatura sa tuman kagamay nga letra sa bagay nga ang bug-os nga magasin mahimo matago sa subong kagamay sa kaha sang posporo! Sang 1991, sang ginkuha na ang pagdumili kag nagabaton na kami sing matahom, apat-sing-duag nga mga magasin, ang isa sang amon utod nga babayi nagsiling: “Karon malimtan na kita.” Nagsayop sia. Bisan pa ang mga tawo mahimo malipat, ang binuhatan sang mga matutom indi gid malimtan ni Jehova!—Hebreo 6:10.
Pagsaylo kag mga Trahedya
Sang talipuspusan sang 1967 ang balay sang akon manghod nga lalaki sa Irkutsk ginlighot. Nasapwan ang film kag mga kopya sang literatura sa Biblia. Napamatbatan sia nga nakasala kag ginsentensiahan sing tatlo-ka-tuig nga pagkabilanggo. Apang, sang gin-usisa nila ang amon balay wala sila sing nakita. Walay sapayan, kumbinsido ang mga awtoridad nga nadalahig kami, gani kinahanglan nga maghalin ang akon pamilya sa amo nga duog. Nagsaylo kami sa mga 5,000 kilometros nakatundan sa siudad sang Nevinnomyssk sa Caucasus. Masako kami didto sa di-pormal nga pagpanaksi.
Natabo ang isa ka trahedya sa una nga adlaw sang bakasyon sa eskwela sang Hunyo 1969. Samtang nagatinguha nga makuha ang bola malapit sa mataas sing boltahe nga transformer sang koryente, ang amon 12-anyos nga anak nga lalaki nga si Kolya, malubha nga nakoryente. Nasunog ang kapin sa 70 porsiento nga bahin sang iya lawas. Sa ospital, nagbalikid sia sa akon kag namangkot: “Makakadto pa bala kita nga magkaupod sa isla?” (Nagahambal sia tuhoy sa isla nga pirme namon ginapamasyaran.) “Huo, Kolya,” siling ko, “mamasyar kita liwat sa amo nga isla. Kon banhawon ka ni Jesucristo, mamasyar gid kita sa amo nga isla.” Daw madulaan na sing animo, padayon niya nga ginkanta ang isa sang iya paborito nga ambahanon sang Ginharian, nga naluyagan niya tokaron sa iya trumpeta sa orkestra sang kongregasyon. Pagligad sang tatlo ka adlaw napatay sia, nagasalig sa paglaum nga pagkabanhaw.
Sang masunod nga tuig ang amon 20-anyos nga anak nga lalaki nga si Ivan, ginpatawag agod mag-alagad sa militar. Sang namalibad sia nga mag-alagad, gindakop sia kag ginbilanggo sing tatlo ka tuig. Sang 1971, ginpatawag ako kag liwat nga ginpahog nga bilangguon kon indi ako magsoldado. Ang akon kaso naglawig sing binulan. Sa amo nga tion nagmasakit ang akon asawa sing kanser kag nagkinahanglan sing daku nga pag-atipan. Bangod sini, ginpaiway ang akon kaso. Napatay si Maria sang 1972. Nangin matutom sia nga kaupod, nga mainunungon kay Jehova tubtob sa iya kamatayon.
Ang Amon Pamilya Naglapta sa Iban nga Pungsod
Sang 1973, ginpangasawa ko si Nina. Ginpalayas sia sang iya amay sa iya puluy-an sang 1960 bangod nangin isa sia ka Saksi. Makugi sia nga ministro nga nalakip sa mga kauturan nga babayi nga nagpangabudlay sing lakas sa pagkopya sing mga magasin para sa mga didto sa prisuhan. Ginpalangga man sia sang akon kabataan.
Ang mga awtoridad nahangawa sa amon hilikuton sa Nevinnomyssk kag ginpilit kami nga maghalin. Gani sang 1975 nagsaylo kami sang akon asawa kag sang akon mga anak nga babayi sa nabagatnan nga rehiyon sang Caucasus sa Georgia. Sa amo man nga tion, ang akon mga anak nga lalaki nga sanday Ivan kag Volodya nagsaylo sa Dzhambul sa nabagatnan nga dulunan sang Kazakstan.
Sa Georgia ang hilikuton sang mga Saksi ni Jehova nagasugod pa lang. Nagpanaksi kami sing di-pormal sa sulod kag sa palibot sang Gagra kag Sukhumi sa Black Sea Coast, kag pagligad sang isa ka tuig, napulo ka bag-uhan nga Saksi ang nabawtismuhan sa suba sa bukid. Wala magdugay, namilit ang mga awtoridad nga maghalin kami sa duog, kag nagsaylo kami sa nasidlangan nga Georgia. Gindugangan namon didto ang amon panikasog nga makasapo sing tulad-karnero nga mga tawo, kag ginpakamaayo kami ni Jehova.
Nagatipon kami sing tingob sa gamay nga mga grupo. Nangin problema ang lenguahe, sanglit indi kami makahibalo sing Georgiano kag ang pila ka mga Georgiano indi tanto makahibalo sing Ruso nga lenguahe. Sang primero, nagatuon lamang kami upod sa mga Ruso. Apang, wala magdugay, ang pagbantala kag pagpanudlo sa Georgiano nga lenguahe nag-uswag, kag karon may linibo ka manugbantala sang Ginharian sa Georgia.
Sang 1979, sa idalom sang pag-ipit sang KGB nagsiling ang akon amo nga wala na ako ginaabiabi sa iya pungsod. Amo sadto nga tion nga ang akon anak nga babayi nga si Nadia naaksidente sa awto diin napatay sia kag ang iya lamharon nga anak nga babayi. Isa ka tuig antes sini, napatay ang akon iloy nga matutom kay Jehova sa Nevinnomyssk, nga nagbilin sa akon amay kag sa akon manghod nga lalaki. Gani namat-od kami nga magbalik didto.
Mga Pagpakamaayo Bangod sang Pagbatas
Sa Nevinnomyssk padayon kami nga nagahimo sing mga literatura sa Biblia sing tago. Isa ka bes sadtong tungatunga nga bahin sang katuigan 1980 sang ginpatawag ako sang mga awtoridad, ginsilingan ko sila nga nagdamgo ako nga nagatago sang amon mga magasin. Nagkadlaw sila. Sang buot na ako maglakat, ang isa sa ila nagsiling: “Kabay nga indi na ikaw magdamgo pa kon paano mo taguon ang imo mga literatura.” Naghinakop sia: “Sa indi madugay ang mga literatura ibutang na sa inyo mga bulutangan sing libro, kag magakadto na ikaw sa mga miting nga nagadapit sang imo asawa kag nagabitbit sang imo Biblia.”
Sang 1989 nasubuan kami sang mapatay ang akon anak nga si Anna bangod sang aneurysm sa utok. Treintay otso anyos lamang sia sadto. Sadto man nga tuig, sang Agosto, ang mga Saksi sa Nevinnomyssk nag-arkila sang tren kag naglakbay pakadto sa Warsaw, Poland, agod magtambong sa internasyonal nga kombension. May 60,366 ka tumalambong, lakip ang linibo gikan sa Unyon Sobyet. Abi gid namon nagadamgo lang kami! Wala pa duha ka tuig sang ulihi, sang Marso 27, 1991, nakapribilehiyo ako nga mangin isa sang lima ka madugay na nga gulang sang kongregasyon sa Unyon Sobyet nga nagpirma sa maragtason nga dokumento sa Moscow nga nagakilala sing legal sa relihioso nga organisasyon sang mga Saksi ni Jehova!
Nalipay ako nga ang akon buhi nga mga kabataan nagaalagad kay Jehova sing matutom. Kag ginalauman ko ang bag-ong kalibutan sang Dios diin makita ko liwat sanday Anna, Nadia kag ang iya anak nga babayi, subong man si Kolya. Kon banhawon na sia, tumanon ko ang akon pangako nga dalhon sia sa isla nga nanamian gid namon pamasyaran sang nagligad nga madamo nga tinuig.
Samtang sa sining tion, makalilipay gid makita ang madasig nga pag-uswag sang kamatuoran sang Biblia sa sining daku nga pungsod! Malipayon gid ako sa akon kabuhi, kag ginapasalamatan ko si Jehova nga gintugutan niya ako nga mangin isa sang iya mga Saksi. Kumbinsido gid ako sa pagkamaminatud-on sang Salmo 34:8: “Tilawi kag tan-awa nga maayo si Jehova, O kamo nga katawhan; malipayon ang tawo nga nagadangop sa iya.”
[Laragway sa pahina 25]
Ang tuig nga nagbuylog ako sa akon pamilya sa Tulun
[Mga laragway sa pahina 26]
Sa ibabaw: Ang akon amay kag ang akon kabataan sa guwa sang amon balay sa Tulun, Siberia
Sa ibabaw sa tuo: Ang akon anak nga si Nadia kag ang iya anak nga babayi, nga lunsay napatay sa isa ka aksidente sa awto
Sa tuo: Retrato sang pamilya sang 1968