Ang Lista-Adlawan ni Noe—May Kabilinggan Bala Ini Para sa Aton?

SANG nagtagna si Jesus tuhoy sa tanda sang iya presensia kag sang katapusan sang sistema sang mga butang, sia nagsiling: “Subong sang mga adlaw ni Noe, mangin amo man ang presensia sang Anak sang tawo.” (Mateo 24:​3, 37) Maathag nga nagtagna si Jesus nga ang nagakatabo sa aton adlaw pareho sang panahon ni Noe. Ang masaligan kag sibu nga rekord tuhoy sa mga natabo sang adlaw ni Noe mapuslanon gid.

Mapuslanon gid bala ang rekord ni Noe? May mga pamatuod bala nga isa ini ka matuod nga maragtason nga dokumento? Mahibaluan gid bala naton kon san-o natabo ang Anaw?

San-o Natabo ang Anaw?

Ang Biblia nagasugid sang paagisod nga mga hitabo amo nga makaisip kita pabalik sugod sa maragtas sang tawo. Sa Genesis 5:1-29, mabasa naton ang rekord sang mga kaliwatan sugod sang gintuga ang nahauna nga tawo, nga si Adan, tubtob sang nabun-ag si Noe. Ang Anaw nagsugod sa “ikan-um ka gatos nga tuig sang kabuhi ni Noe.”​—⁠Genesis 7:11.

Agod mahibaluan kon san-o natabo ang Anaw, dapat kita magsugod sa isa ka sadsaran nga petsa. Kon sayuron, dapat kita magsugod sa isa ka petsa nga ginabaton sa sekular nga maragtas kag katumbas sa isa ka partikular nga hitabo nga narekord sa Biblia. Sugod sa sining isa ka sadsaran nga tion, mabanabana kag mahibaluan naton ang petsa sang Anaw pasad sa Gregorianhon nga kalendaryo nga ginagamit karon.

Ang isa ka sadsaran nga petsa amo ang 539 B.⁠C.⁠E., ang tuig nga ginpukan ni Hari Ciro sang Persia ang Babilonia. Ang sekular nga mga reperensia tuhoy sa iya paghari nagalakip sang Babilonianhon nga mga tapitapi kag mga dokumento nanday Diodorus, Africanus, Eusebius, kag Ptolemy. Bangod sang isa ka dekrito ni Ciro, ang Judiyo nga nagkalabilin nagbiya sa Babilonia kag nag-abot sa ila natawhan nga duta sang 537 B.⁠C.⁠E. Amo yadto ang tanda sang katapusan sang 70-ka-tuig nga paghapay sa Juda, nga suno sa rekord sang Biblia nagsugod sang 607 B.⁠C.⁠E. Kon ilakip naton ang panag-on sang mga hukom kag ang paggahom sang mga hari sa Israel, mahibaluan naton nga ang Exodo (Pagguwa) sang mga Israelinhon gikan sa Egipto natabo sang 1513 B.⁠C.⁠E. Ang kronolohiya pasad sa Biblia nagadala sa aton pabalik sing 430 pa ka tuig sa tion sang pagpakigkatipan kay Abraham sang 1943 B.⁠C.⁠E. Pagkatapos sini dapat naton binagbinagon ang pagkabun-ag kag kalawigon sang kabuhi nanday Tera, Nahor, Serug, Reu, Peleg, Eber, kag Sela, subong man ni Arfaxad, nga natawo “duha ka tuig sa tapos sang Anaw.” (Genesis 11:10-32) Busa mapetsahan naton ang pagsugod sang Anaw sa tuig 2370 B.⁠C.⁠E.⁠a

Ang Pagsugod sang Ulan

Antes naton repasuhon ang mga hitabo sang panahon ni Noe, ayhan luyag mo basahon ang Genesis kapitulo 7 bersikulo 11 tubtob kapitulo 8 bersikulo 4. Tuhoy sa mabunok nga ulan, aton mabasa: “Sa ikan-um ka gatos nga tuig sang kabuhi ni Noe [2370 B.⁠C.⁠E.], sa ikaduhang bulan, sa ikapulog-pito nga adlaw sang bulan, sa amo gid nga adlaw nabulwang ang tanan nga mga tuburan sang daku nga kadadalman kag ang mga talambuan sang langit nabuksan.”​—⁠Genesis 7:11.

Ginbahinbahin ni Noe ang tuig sa 12 ka bulan kag ang tagsatagsa may 30 ka adlaw. Sadto anay, ang una nga bulan nagasugod sa mga tungatunga sang bulan sang Septiembre sa aton kalendaryo. Ang ulan sang anaw nagsugod sa “ikaduhang bulan, sa ikapulog-pito nga adlaw sang bulan” kag padayon nga nag-ulan sa sulod sang 40 ka adlaw kag 40 ka gab-i sang mga bulan sang Nobiembre kag Disiembre 2370 B.⁠C.⁠E.

Tuhoy sa Anaw, ginasugiran man kita: “Naglambas ang mga tubig sa ibabaw sang duta sing isa ka gatos kag kalim-an ka adlaw. . . . Kag ang mga tubig nag-iban sing dalayon gikan sa duta; naghubas ang mga tubig sa tapos sang isa ka gatos kag kalim-an ka adlaw. Kag sa bulan nga ikapito, sa ikapulog-pito nga adlaw sang bulan, ang arka nagtungtong sa kabukiran sang Ararat.” (Genesis 7:24⁠–​8:⁠4) Gani ang hut-ong sang tion sugod sang naglambas ang mga tubig sa duta tubtob sang nag-iban ini naglawig sing 150 ka adlaw, ukon lima ka bulan. Busa ang arka nagtungtong sa kabukiran sang Ararat sang Abril sang 2369 B.⁠C.⁠E.

Ayhan luyag mo karon basahon ang Genesis 8:5-17. Ang putukputukan sang mga bukid nagguwa halos duha ka bulan kag tunga (73 ka adlaw) sang ulihi, “sa ikapulo nga bulan [Hunyo], sa nahauna nga adlaw sang bulan.” (Genesis 8:⁠5)⁠b Tatlo ka bulan (90 ka adlaw) sang ulihi​—⁠sa iya ni Noe “ikan-um ka gatos kag isa nga tuig, sa nahaunang bulan, sa nahaunang adlaw sang bulan,” ukon sa tungatunga sang Septiembre, 2369 B.⁠C.⁠E.⁠​—⁠ginkuha ni Noe ang takop sang arka. Nian nakita niya nga “ang kadaygan sang duta mamala na.” (Genesis 8:13) Isa ka bulan kag 27 ka adlaw (57 ka adlaw) sang ulihi, “sa ikaduhang bulan, sa ikaduha ka pulo kag pito nga adlaw sang bulan [tungatunga sang Nobiembre, 2369 B.⁠C.⁠E.], nagmala ang duta.” Nian si Noe kag ang iya pamilya nagguwa sa arka pakadto sa mamala nga duta. Gani, si Noe kag ang iban pa yara sa sulod sang arka sing isa ka lunar nga tuig kag napulo ka adlaw (370 ka adlaw).​—⁠Genesis 8:14.,

Ano ang ginapamatud-an sining sibu nga mga rekord tuhoy sa mga hitabo, mga detalye, kag tion? Simple lamang: Ang Hebreo nga manalagna nga si Moises, nga nagsulat sang Genesis pasad sa mga rekord nga nabaton niya, naghatag sang matuod nga mga natabo, indi sang sugidsugid lamang. Busa ang Anaw may kabilinggan para sa aton karon.

Ano ang Pagtamod Sang Iban nga mga Manunulat Sang Biblia sa Anaw?

Wala labot sa rekord sang Genesis, si Noe ukon ang Anaw ginasambit sing madamo nga beses sa Biblia. Halimbawa:

(1) Ginlakip sang manugpanalawsaw nga si Esdras si Noe kag ang iya mga anak (si Sem, si Ham, kag si Jafet) sa listahan sang kaliwatan sang pungsod sang Israel.​—⁠1 Cronica 1:4-17.

(2) Ginlakip sang manugbulong kag manunulat sang Ebanghelyo nga si Lucas si Noe sang ginlista niya ang mga katigulangan ni Jesucristo.​—⁠Lucas 3:36.

(3) Indi lamang isa ka bes nga ginsambit ni apostol Pedro ang rekord tuhoy sa Anaw sang nagsulat sia sa mga masigka-Cristiano.​—⁠2 Pedro 2:⁠5; 3:​5, 6.

(4) Ginsambit ni apostol Pablo ang daku nga pagtuo nga ginpakita ni Noe sang nagtukod sia sing arka para sa kaluwasan sang iya panimalay.​—⁠Hebreo 11:7.

Maduhaduhaan bala kon ginbaton sining inspirado nga mga manunulat sang Biblia ang rekord sang Genesis tuhoy sa Anaw? Wala duhaduha nga ginkabig nila ini nga isa ka matuod nga hitabo.

Si Jesus kag ang Anaw

Si Jesucristo nagkabuhi na antes sia mangin tawo. (Hulubaton 8:​30, 31) Isa sia ka espiritu nga tinuga sa langit sa tion sang Anaw. Gani, subong isa nga nakasaksi, si Jesus nagahatag sa aton sing labing mabakod nga pamatuod sa Kasulatan tuhoy kay Noe kag sa Anaw. Si Jesus nagsiling: “Subong sang mga adlaw ni Noe, mangin amo man ang presensia sang Anak sang tawo. Kay subong nila sa sadtong mga adlaw sa wala pa ang anaw, nga nagakaon kag nagainom, ang mga lalaki nagapangasawa kag ang mga babayi ginahatag sa pag-asawahay, tubtob sa adlaw nga nagsulod si Noe sa arka; kag wala sila magsapak tubtob nga nag-abot ang anaw kag nag-anod sa ila nga tanan, amo man ang presensia sang Anak sang tawo.”​—⁠Mateo 24:37-39.

Magagamit bala si Jesus sing isa ka sugidsugid lamang agod paandaman kita tuhoy sa nagapakari nga katapusan sining sistema sang mga butang? Indi gid! Makasalig kita nga naggamit sia sing matuod gid nga halimbawa sang paghukom sang Dios sa mga malauton. Huo, madamo nga tawo ang napatay, apang malugpayan kita sa paghibalo nga si Noe kag ang iya pamilya ginluwas sa Anaw.

Ang “mga adlaw ni Noe” may daku nga kabilinggan para sa mga nagakabuhi sa karon, sa sining tion sang “presensia sang Anak sang tawo,” nga si Jesucristo. Samtang ginabasa naton ang detalyado nga rekord tuhoy sa tugob-globo nga Anaw nga natipigan sa isa ka rekord nga gintago ni Noe, makapat-od gid kita nga isa ini ka matuod nga maragtason nga dokumento. Kag ang inspirado sang Dios nga rekord sang Genesis tuhoy sa Anaw may daku nga kabilinggan para sa aton. Subong nga si Noe, ang iya mga anak, kag ang ila mga asawa nagtuo sa paagi sang Dios sa pagluwas, kita man karon maamligan ni Jehova pasad sa aton pagtuo sa halad gawad ni Jesus. (Mateo 20:28) Dugang pa, makalaum kita nga malakip sa mga makalampuwas sa katapusan sining malauton nga sistema sang mga butang subong sang ginapakita sang lista-adlawan ni Noe nga sia kag ang iya pamilya nakalampuwas sa Anaw nga naglaglag sa malaut nga kalibutan sadto nga tion.

[Mga nota]

[Kahon sa pahina 5]

Nabuhi Gid Bala Sila sing Amo Kalawig?

“ANG bug-os nga adlaw ni Noe siam ka gatos kag kalim-an ka tuig kag napatay sia,” siling sang Biblia. (Genesis 9:29) Ang lolo ni Noe nga si Metusela nabuhi sing 969 ka tuig​—⁠ang tawo nga nabuhi sing pinakamalawig suno sa rekord. Ang kinaandan nga kalawigon sang kabuhi sang napulo ka kaliwatan halin kay Adan tubtob kay Noe kapin sa 850 ka tuig. (Genesis 5:5-31) Nabuhi gid bala sing amo kalawig ang mga tawo sadto?

Ang orihinal nga katuyuan sang Dios amo nga ang tawo mabuhi sing dayon. Ang nahauna nga tawo, nga si Adan, gintuga nga may kahigayunan nga mabuhi sing walay katapusan kon nagmatinumanon sia sa Dios. (Genesis 2:15-17) Apang naglapas si Adan kag nadula niya yadto nga kahigayunan. Sa tapos mabuhi sing 930 ka tuig, nga ginhinguyang sa amat-amat nga proseso sang kamatayon, si Adan nagbalik sa duta nga ginkuhaan sa iya. (Genesis 3:19; 5:⁠5) Ginpasubli sang nahaunang tawo ang sala kag kamatayon sa iya tanan nga kaanakan.​—⁠Roma 5:12.

Apang, ang mga tawo nga nagkabuhi sadto nga tion mas malapit sa orihinal nga pagkahimpit ni Adan kag mahimo nga amo ini ang rason kon ngaa mas malawig ang ila kabuhi sangsa mga tawo nga nabun-ag sang ulihi. Gani, ang kinaandan nga kalawigon sang kabuhi sang pila ka tawo halos isa ka libo ka tuig antes sang Anaw, apang madasig ini nga naglip-ot sa tapos sang Anaw. Si Abraham, halimbawa, nabuhi sing 175 ka tuig lamang. (Genesis 25:7) Kag mga 400 ka tuig sa tapos napatay yadtong matutom nga patriarka, si manalagna Moises nagsulat: “Ang mga adlaw sang amon mga tuig kapituan ka tuig; kag kon bangod sang pinasahi nga kabaskog ini kawaluan ka tuig, apang ang ila kabakod yara sa mabudlay kag makahalalit nga mga butang.” (Salmo 90:10) Amo man ini ang kahimtangan karon.

[Tsart/Mga retrato sa pahina 6, 7]

Pag-isip Halin sa Dekrito ni Ciro nga Nagtugot sa mga Judiyo nga Magpauli Gikan sa Pagkatapok Tubtob sa Anaw Sang Adlaw ni Noe

537 Dekrito ni Ciroc

68 ka tuig

607 70-ka-tuig nga paghapay sa Juda nagsugod

1513 Ang Exodo sang Israel gikan sa Egipto

430 ka tuig 430-ka-tuig nga panag-on sang ang mga anak sang Israel nagpuyo sa duta sang Egipto kag sa Canaan (Exodo 12:​40, 41)

1943 Pagbalido sa Abrahamiko nga katipan

205 ka tuig

2148 Pagkabun-ag ni Tera

222 ka tuig

2370 Pagsugod sang Anaw

[Nota]