Ang Imo Manunuga—Tun-i kon Ano Sia

“Paagihon ko ang akon bug-os nga pagkaayo sa atubangan sang imo nawong, kag ipahayag ko ang ngalan ni Jehova sa atubangan mo.”—EXODO 33:19.

1. Ngaa ang Manunuga nagakaigo nga padunggan?

SI APOSTOL Juan, ang manunulat sang katapusan nga tulun-an sang Biblia, nagsulat sining hanuot nga deklarasyon tuhoy sa Manunuga: “Takus ka, Jehova, nga amon Dios, sa pagbaton sang himaya kag dungog kag gahom, kay ikaw ang nagtuga sang tanan nga butang, kag bangod sang imo kabubut-on nangin amo kag gintuga sila.” (Bugna 4:11) Subong sang ginpakita sang nauna nga artikulo, ang mga tukib sang moderno nga siensia masunson nga nagadugang sa mga rason agod magtuo sa Manunuga sang tanan nga butang.

2, 3. (a) Ano ang dapat matun-an sang mga tawo tuhoy sa Manunuga? (b) Ngaa ang personal nga pagkakita sa Manunuga indi makatarunganon?

² Subong nga ang pagbaton nga ang Manunuga nagaluntad importante, importante man nga tun-an kon ano sia—nga sia matuod nga persona, nga may personalidad kag mga dalanon nga nagaganyat sang mga tawo sa iya. Kon tubtob diin mo na ina nahimo, indi bala mapuslanon nga makilala sia sing dugang pa? Wala ina nagakinahanglan nga makita naton sia sing personal, subong sang pagkakita naton sa iban nga mga tawo.

³ Si Jehova amo ang Ginhalinan bisan sang mga bituon, ang aton adlaw subong isa lamang ka dakudaku gawa nga bituon. Tilawan mo gid bala nga magpalapit sa adlaw? Indi gid! Ang kalabanan nga mga tawo nagahalong gani sa pagpasiplat sa sini ukon sa pagpadayag sang ila panit sa mainit nga silak sini sa malawig nga tion. Ang temperatura sang sentro sini mga 15,000,000 degrees Celsius (27,000,000°F.). Kada segundo, ining thermo­nuclear nga hurno nagahimo sang mga apat ka milyon ka tonelada nga masa nga mangin enerhiya. Isa lamang ka diutay nga bahin sini ang nagalab-ot sa duta subong init kag kasanag, apang nagakaigo na ini sa pagsakdag sang tanan nga kabuhi diri. Ining sadsaran nga mga katunayan nagapatudok sa aton sang makahalawhaw nga gahom sang Manunuga. Nagakaigo gid nga si Isaias makasulat nahanungod sa “bugana sa dinamiko nga kusog [sang Manunuga], makusog man sia sa gahom.”—Isaias 40:26.

4. Ano ang ginpangabay ni Moises, kag ano ang ginsabat ni Jehova?

⁴ Apang, nakahibalo ka bala nga mga pila ka bulan pagkatapos magbiya ang mga Israelinhon sa Egipto sang 1513 B.C.E, si Moises nakitluoy sa Manunuga: “Ipakita sa akon, palihug, ang imo himaya.” (Exodo 33:18) Nagadumdom nga ang Dios amo ang Ginhalinan bisan sang adlaw, mahangpan mo kon ngaa ginsilingan niya si Moises: “Indi ka makakita sang akon nawong, kay wala sing tawo nga makakita sa akon kag mabuhi.” Gintugutan sang Manunuga si Moises nga manago sa Bukid Sinai samtang “nag-agi” Sia. Nakita sadto ni Moises ang “likod” sang Dios, kon sa aton pa, ang pila ka sahi sang kasilaw sang himaya, ukon presensia, sang Manunuga.—Exodo 33:20-23; Juan 1:18.

5. Sa anong paagi ginpaayawan sang Manunuga ang pangabay ni Moises, nga nagapamatuod sing ano?

⁵ Ang handum ni Moises nga makilala sing dugang pa ang Manunuga ginpaayawan. Maathag nga nagahambal paagi sa isa ka anghel, ang Dios nag-agi kay Moises kag nagsiling: “Si Jehova, isa ka Dios nga maluluy-on kag mainayuhon, mahinay sa pagpangakig kag bugana sa mahigugmaon nga kaayo kag sa kamatuoran, nagatipig sing mahigugmaon nga kaayo para sa linibo, nagapatawad sang kasaypanan kag kalapasan kag kasal-anan, apang indi gid sia magahatag sing pasaylo sa silot.” (Exodo 34:6, 7) Ginapakita sini nga agod makilala sing dugang pa ang Manunuga nagalakip ini, indi lamang nga makita ang pisikal nga bayhon, kundi mahangpan sing labi pa kon ano sia, ang iya personalidad kag mga kinaiya.

6. Paano ang aton ­immune ­system isa ka kalatingalahan?

⁶ Ang isa ka paagi nga mahimo naton ini amo ang paagi sa paghantop sa mga kinaiya sang Dios sa kon ano ang gintuga niya. Binagbinaga ang imo immune system. Sa isa ka isyu tuhoy sa imunidad, ang Scientific American nagsiling: “Sugod sang wala pa mabun-ag tubtob mapatay, ang im­mune sys­tem yara pirme sa kahimtangan nga nagapangandam. Ang lainlain nga grupo sang mga molekula kag mga selula . . . nagaamlig sa aton batok sa mga parasito kag mga pathogen. Kon wala ining mga depensa, ang mga tawo indi mahimo mabuhi.” Ano ang ginhalinan sina nga sistema? Ang isa ka artikulo sa sina nga magasin nagsiling: “Ang makatilingala nga grupo sang nagabinuligay sing maabtik nga mga selula nga nagadepensa sang lawas batok sa mga nagasalakay nga mga mikrobyo kag mga kagaw nagatuhaw gikan sa pila ka pangunang mga selula nga una nga nagaluntad mga siam ka semana pagkatapos sang pagpanamkon.” Ang nagamabdos nga babayi nagaliton sing imunidad sa iya nagatubo nga kiring. Sa ulihi, paagi sa gatas sang iya suso, nagahatag man sia sing mga immune cell kag sing mapuslanon nga mga kemikal para sa iya lapsag.

7. Ano ang mahimo naton mabinagbinag tuhoy sa aton ­immune ­system, nga nagadul-ong sa anong konklusion?

⁷ May nagakaigo gid nga rason ikaw sa paghinakop nga ang imo immune system nagalabaw sa bisan ano man nga masarangan sang moderno nga medisina. Gani, pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Ano ang ginapahangop sini tuhoy sa Ginhalinan kag Taghatag sini?’ Ini nga sistema, nga “una nga nagaluntad mga siam ka semana pagkatapos sang pagpanamkon” kag handa sa pag-amlig sa bag-o nabun-ag nga lapsag, nagapakita gid sing kaalam kag paghunahuna nga daan. Apang may dugang pa bala kita nga mahantop tuhoy sa Manunuga gikan sa sini nga sistema? Ano ang mahinakop sang kalabanan sa aton tuhoy kay Albert Schweitzer kag sa iban pa nga naghugod sang ila kabuhi sa paghatag sing medikal nga pag-atipan para sa mga kubos? Masami naton ginapadunggan ining maluluy-on nga mga tawo sing maayo nga mga kinaiya. Sa pagpaanggid, ano ang mahinakop naton tuhoy sa aton Manunuga, nga naghatag sing immune system sa mga manggaranon kag sa mga imol man? Maathag nga sia mahigugmaon, walay ginapasulabi, maluluy-on, kag makatarunganon. Wala bala ini nahisanto sa paglaragway sa Manunuga nga nabatian ni Moises?

Ginasugid Niya Kon Ano Sia

8. Sa anong pinasahi nga paagi ginapakilala ni Jehova ang iya kaugalingon sa aton?

⁸ Apang, may isa pa ka paagi agod makilala naton sing dugang pa ang aton Manunuga—paagi sa Biblia. Importante gid ini bangod may mga butang tuhoy sa iya nga indi gid masugid sang siensia kag sang uniberso kag may iban pa nga mga butang nga mas maathag gikan sa Biblia. Ang isa ka halimbawa sang nauna nga nasambit amo ang personal nga ngalan sang Manunuga. Ang Biblia lamang ang nagasugid sang ngalan sang Manunuga kag sang kahulugan sini. Sa Hebreong manuskrito sang Biblia, ang iya ngalan mabasa sing mga 7,000 ka beses subong apat ka konsonante nga mabadbad sing literal subong YHWH ukon JHVH, nga kinaandan nga ginamitlang nga Jehovah sa Ingles (Jehova sa Hiligaynon).—Exodo 3:15; 6:3.

9. Ano ang kahulugan sang personal nga ngalan sang Manunuga, kag ano ang mahinakop naton gikan sini?

⁹ Agod makilala naton sing dugang pa ang Manunuga, dapat naton mahangpan nga indi sia yara lamang sa hunahuna nga “Una nga Nagpahanabo” ukon makalilibog nga “Ako.” Ginapakita ina sang iya personal nga ngalan. Isa ini ka porma sang Hebreong berbo nga nagakahulugan sing “nangin” ukon “napamatud-an.”a (Ipaanggid ang Genesis 27:29; Manugwali 11:3.) Ang ngalan sang Dios nagakahulugan sing “Sia nga Nagpahanabo” kag nagapadaku nga sia may katuyuan kag nagapanghikot. Paagi sa aton pagkakilala kag paggamit sang iya ngalan, maapresyar naton sing maayo pa nga ginatuman niya ang mga saad kag ginapahanabo ang iya katuyuan.

10. Anong importante nga paghangop ang matigayon naton gikan sa kasaysayan sang Genesis?

¹⁰ Ang Biblia amo ang ginhalinan sang ihibalo tuhoy sa mga katuyuan kag personalidad sang Dios. Ang kasaysayan sang Genesis nagasugid nga sang isa ka tion ang katawhan may paghidait sa Dios kag may paglaum nga makatigayon sing malawig kag may katuyuan nga kabuhi. (Genesis 1:​28; 2:​7-9) Nahisanto sa kahulugan sang iya ngalan, makapat-od kita nga tapuson ni Jehova ang pag-antos kag kapaslawan nga madugay na ginabatas sang katawhan. Mabasa naton ang tuhoy sa katumanan sang iya katuyuan: “Ang pisikal nga kalibutan napaidalom sa kapaslawan, indi bangod sang iya mismo handum, kundi bangod sang kabubut-on sang Manunuga, nga sa paghimo sing amo sini, naghatag sini sing paglaum agod nga sa pila ka adlaw mahimo ini . . . magapakigbahin sa mahimayaon nga kahilwayan sang mga anak sang Dios.”—Roma 8:20,21, The New Testament Letters, ni J. W. C. Wand.

11. Ngaa dapat naton binagbinagon ang mga kasaysayan sang Biblia, kag ano ang mga detalye sang isa sini nga kasaysayan?

¹¹ Ang Biblia nagabulig man sa aton nga makilala sing dugang pa ang aton Manunuga amo nga ginapahayag sini ang iya mga buhat kag mga reaksion sang nakig-angot sa dumaan nga Israel. Binagbinaga ang isa ka halimbawa may kaangtanan kay Eliseo kag kay Naaman, ang puno sang militar sang mapintas nga mga Siriahanon. Samtang ginabasa mo ini nga kasaysayan sa 2 Hari kapitulo 5, makita mo nga ang bihag nga Israelinhon nga bata nga babayi naglaygay nga ang aro ni Naaman mahimo nga mag-ayo sa bulig ni Eliseo sa Israel. Si Naaman nagkadto didto nga nagalaum nga bayawon ni Eliseo ang iya mga kamot sa isa ka mistiko nga rito sang pagbulong. Sa baylo, ginsugo ni Eliseo ang Siriahanon nga magpaligo sa Suba Jordan. Bisan pa kinahanglan nga kumbinsihon si Naaman sang iya mga sakop nga magsunod, nag-ayo sia sang ginsunod niya ini. Si Naaman naghatag sing malahalon nga mga dulot, apang wala ini pagbatuna ni Eliseo. Sang ulihi ang isa ka kaupod naglagas sing tago kay Naaman kag binutig nga ginkuha ang pila ka malahalon nga dulot. Bangod sang iya pagkadibunayag, gintapikan sia sing aro. Isa ini ka makawiwili, tawhanon nga sugilanon​—isa nga gikan sini may matun-an kita.

12. Anong mga konklusion ang mahinakop naton nahanungod sa Manunuga gikan sa kasaysayan nanday Eliseo kag Naaman?

¹² Ang kasaysayan, sa makagalanyat nga paagi, nagapakita nga ang Dakung Manunuga sang uniberso indi tuman kataas agod tamdon nga may kahamuot ang isa ka bata nga babayi, kabaliskaran sa kinaandan na sa madamo nga kultura karon. Nagapamatuod man ini nga ang Manunuga wala mahamuot sa isa lamang ka rasa ukon pungsod. (Binuhatan 10:34,35) Sing makawiwili, sa baylo nga paabuton ang mga tawo sa paggamit sing hokus-pokus​—⁠nga kinaandan sa pila ka “mga manug-ayo” sang nagligad kag sang karon​—⁠ang Manunuga nagpakita sing makatilingala nga kaalam. Nakahibalo sia kon paano ayuhon ang aro. Nagpakita man sia sing paghangop kag katarungan paagi sa indi pagtugot nga ang daya magmadinalag-on. Sa liwat, wala bala ina nagahisanto sa personalidad ni Jehova nga nabatian ni Moises? Bisan nga ang kasaysayan sang Biblia malip-ot lamang, madamo gid ang makita naton gikan sini sa kon ano ang Manunuga!—Salmo 33:5; 37:28.

13. Iilustrar kon paano kita makakuha sing hamili nga mga leksion gikan sa mga kasaysayan sang Biblia.

¹³ Ang iban pa nga mga kasaysayan tuhoy sa walay kabalaslan nga mga buhat sang Israel kag ang ginhimo sang Dios sa ila nagapamatuod nga si Jehova mainulikdon gid. Ang Biblia nagasiling nga makapila sia nga gintilawan sang mga Israelinhon, amo kon ngaa nasaklaw sia kag naghinakit. (Salmo 78:40, 41) Gani, ang Manunuga may balatyagon, kag interesado sia sa kon ano ang ginahimo sang mga tawo. Madamo man ang matun-an gikan sa kasaysayan tuhoy sa kilala nga mga indibiduwal. Sang ginpili si David nga maghari sa Israel, ang Dios nagsiling kay Samuel: “Ang tawo nagatulok sa kon ano ang makita sang mga mata; apang tuhoy kay Jehova, nagatulok sia sa tagipusuon.” (1 Samuel 16:7) Huo, ang Manunuga nagatulok sa kon ano kita sa sulod, indi sa guwa lamang nga mga dagway. Daw ano ka makaalayaw!

14. Samtang ginabasa naton ang Hebreong Kasulatan, ano ang mapuslanon nga mahimo naton?

¹⁴ Ang katluan-kag-siam nga tulun-an sang Biblia ginsulat sa wala pa ang tion ni Jesus, kag nagakaigo nga basahon naton ini. Indi lamang ini agod tun-an ang kasaysayan ukon maragtas sang Biblia. Kon luyag gid naton tun-an kon ano ang Manunuga, dapat naton pamalandungan ining mga kasaysayan, ayhan nagahunahuna, ‘Ano ang ginasugid sini nga hitabo tuhoy sa iya personalidad? Ano nga mga kinaiya niya ang gilayon nga makita diri?’b Ang paghimo sini mahimo magbulig bisan sa mga maduhaduhaon nga makita nga ang Biblia naghalin gid sa Dios, sa amo, nagapasad sing sadsaran agod makilala nila sing maayo pa ang mahigugmaon nga Awtor sini.

Ang Dakung Manunudlo Nagabulig sa Aton nga Makilala ang Manunuga

15. Ngaa ang mga binuhatan kag mga panudlo ni Jesus makatudlo?

¹⁵ Ibutang ta nga mahimo diutay lamang ang nahibaluan tuhoy sa Biblia sang mga tawo nga nagaduhaduha sa pagluntad sang Manunuga ukon nga ang ila pagtamod sa Dios indi maathag. Ayhan may nasumalang ka na nga mga indibiduwal nga indi makasugid kon bala si Moises nagkabuhi antes ukon pagkatapos ni Mateo kag halos wala sing namang-an tuhoy sa mga binuhatan ukon mga panudlo ni Jesus. Makapasubo gid ina bangod madamo sing matun-an ang isa tuhoy sa Manunuga gikan sa Dakung Manunudlo, si Jesus. Bangod may suod nga kaangtanan sa Dios, masugid niya kon ano ang aton Manunuga. (Juan 1:18; 2 Corinto 4:6; Hebreo 1:3) Kag ginhimo niya ini. Sa katunayan, nagsiling sia anay: “Sia nga nakakita sa akon nakakita man sa Amay.”—Juan 14:9.

16. Ano ang ginailustrar sang pagpakigsugilanon ni Jesus sa isa ka Samaritana?

¹⁶ Binagbinaga ini nga halimbawa. Sang isa ka okasyon nga si Jesus ginkapoy sa paglakbay, nasugilanon niya ang isa ka Samaritana malapit sa Sicar. Ginsugid niya ang madalom hangpon nga mga kamatuoran, nagahugod sa kinahanglanon nga ‘simbahon ang Amay sa espiritu kag kamatuoran.’ Ginalikawan sadto sang mga Judiyo ang mga Samaritano. Sa kabaliskaran, ginpakita ni Jesus ang kahanda ni Jehova nga batunon ang sinsero nga mga lalaki kag mga babayi gikan sa tanan nga pungsod, subong sang makita naton gikan sa hitabo may kaangtanan kanday Eliseo kag Naaman. Nagapasalig gid ini sa aton nga si Jehova wala nagapasilabot sa makitid sing panghunahuna nga pag-inaway sang mga relihion nga lapnag sa kalibutan sa karon. Makita man naton ang katunayan nga si Jesus handa sa pagtudlo sa isa ka babayi, kag sa sini nga hitabo sa isa ka babayi nga may ginapuyopuyo nga lalaki. Sa baylo nga pakamalauton sia, ginpakig-angutan sia ni Jesus sing matinahuron, sa paagi nga makabulig gid sa iya. Pagkatapos sadto, ang iban pa nga mga Samaritano namati kay Jesus kag naghinakop: “Nakahibalo kami nga ini nga tawo amo gid ang manluluwas sang kalibutan.”—Juan 4:2-30, 39-42; 1 Hari 8:41-43; Mateo 9:​10-13.

17. Anong konklusion ang ginatudlo sang kasaysayan tuhoy sa pagkabanhaw ni Lazaro?

¹⁷ Binagbinagon naton ang isa pa ka ilustrasyon kon paano naton matun-an ang tuhoy sa Manunuga paagi sa paghibalo naton sa mga binuhatan kag mga panudlo ni Jesus. Binagbinaga ang okasyon sang ang abyan ni Jesus nga si Lazaro napatay. Napamatud-an na ni Jesus ang iya gahom sa pagbanhaw sa minatay. (Lucas 7:11-17; 8:40-56) Apang, ano ang reaksion niya sang makita niya si Maria, nga utod nga babayi ni Lazaro, nga nagalalaw? Si Jesus “natandog sing tudok sa espiritu kag nalisang.” Indi sia matig-a sing balatyagon ukon malayo sa tawo; “naghibi” sia. (Juan 11:33-35) Kag indi ini pagpakitakita lamang sing emosyon. Si Jesus napahulag sa pagpanghikot sing positibo—ginbanhaw niya si Lazaro. Mahanduraw mo kon paano ini nakabulig sa mga apostoles agod maapresyar ang mga balatyagon kag mga binuhatan sang Manunuga. Dapat man ini magbulig sa aton kag sa iban pa nga mahangpan ang personalidad kag mga dalanon sang Manunuga.

18. Ano ang dapat batyagon sang mga tawo tuhoy sa pagtuon sa Biblia?

¹⁸ Wala sing rason nga dapat ikahuya ang pagtuon sa Biblia kag ang paghibalo sing dugang pa tuhoy sa aton Manunuga. Ang Biblia indi isa ka karaan nga libro. Ang isa nga nagtuon sini kag nangin suod nga kaupod ni Jesus amo si Juan. Nagsulat sia sang ulihi: “Nahibaluan naton nga ang Anak sang Dios nagkari, kag ginhatagan niya kita sing intelektuwal nga ikasarang agod matigayon naton ang ihibalo sa isa nga matuod. Kag nahiusa kita sa isa nga matuod, paagi sa iya Anak nga si Jesucristo. Amo ini ang matuod nga Dios kag ang kabuhi nga walay katapusan.” (1 Juan 5:20) Tan-awa nga ang paggamit sing “intelektuwal nga ikasarang” sa pagtigayon sing ihibalo tuhoy sa “isa nga matuod,” ang Manunuga, makadul-ong sa “kabuhi nga walay katapusan.”

Paano Mo Mabuligan ang Iban sa Pagtuon Tuhoy sa Iya?

19. Anong tikang ang ginhimo agod buligan ang mga tawo nga maduhaduhaon?

¹⁹ Madamo nga ebidensia ang ginakinahanglan agod magpati ang pila ka tawo nga may yara isa ka mainawaon nga Manunuga nga nagaulikid sa aton kag agod maapresyar kon ano sia. Minilyon pa ang nagaduhaduha gihapon sa Manunuga ukon nga ang ila pagtamod sa iya wala nagahisanto sa pagtamod sang Biblia. Paano mo sila mabuligan? Sa 1998/99 nga distrito kag internasyonal nga mga kombension sang mga Saksi ni Jehova, isa ka epektibo nga bag-ong kasangkapan ang ginpaguwa sa madamo nga hambal​—⁠ang libro nga Is There a Creator Who Cares About You?

20, 21. (a) Paano magamit sing madinalag-on ang Creator nga libro? (b) Magsaysay sing mga eksperiensia kon paano ang Creator nga libro napamatud-an na nga epektibo.

²⁰ Isa ini ka publikasyon nga magapasangkad sang imo pagtuo sa aton Manunuga kag sang imo apresasyon sa iya personalidad kag mga dalanon. Ngaa mapat-od ini? Bangod ang Is There a Creator Who Cares About You? pinasahi nga gindesinyo para sa sini nga tulumuron. Ang tema sang bug-os nga libro amo ang “Ano ang makahatag sing dugang nga katuyuan sa imo kabuhi?” Ang kaundan ginpresentar sa isa ka paagi nga makawiwili bisan sa mga tawo nga may mataas nga tinun-an. Apang, ginabinagbinag sini ang mga butang nga ginakalangkagan naton tanan. May yara makawiwili kag makakumbinsi nga materyal para sa mga bumalasa nga nagaduhaduha sa pagluntad sang Manunuga. Ang libro wala nagahaumhaum nga ang bumalasa nagapati sa Manunuga. Maluyagan gid sang mga nagaduhaduha kon paano ginabinagbinag ang pinakabag-o nga mga tukib kag mga ideya sang siensia. Ini nga mga katunayan magapabakod pa gani sang pagtuo sang mga nagatuo sa Dios.

²¹ Sa pagtuon sining bag-o nga libro, makita mo nga ang mga bahin sini nagapresentar sang kabilugan nga maragtas sang Biblia sa paagi nga nagapatalupangod sa personalidad sang Dios, nagabulig sa mga bumalasa nga makilala sing dugang pa ang Dios. Madamo sang nakabasa na sa sini ang nagkomento kon daw ano ini ka matuod sa ila bahin. (Tan-awa ang masunod nga artikulo, pahina 25-6.) Kabay nga matuod man ini sa imo samtang ginatun-an mo ang libro kag ginagamit ini sa pagbulig sa iban nga makilala sing dugang pa ang ila Manunuga.

[Mga footnote]

Natandaan Mo Bala?

◻ Paano nakilala sing dugang pa ni Moises si Jehova sa Bukid Sinai?

◻ Ngaa ang pagtuon sa Biblia isa ka bulig sa paghibalo kon ano ang Dios?

◻ Samtang ginabasa naton ang Biblia, ano ang himuon naton agod mangin suod pa sa aton Manunuga?

◻ Sa anong paagi ginaplano mo nga gamiton ang Creator nga libro?

[Laragway sa pahina 20]

Ano ang ginapahangop sang aton ‘immune system’ tuhoy sa aton Manunuga?

[Laragway sa pahina 21]

Ang isa ka bahin sang Dead Sea Scrolls, nga ginapatalupangod ang Tetragrammaton (ang ngalan sang Dios sa Hebreo)

[Kapsion]

Sa maayong kabubut-on sang Shrine of the Book, Israel Museum, Jerusalem

[Laragway sa pahina 23]

Ano ang matun-an naton gikan sa reaksion ni Jesus sa kalisod ni Maria?