Mga Talalupangdon sa Biblia Manugwali 1:1–12:14

“Magkahadlok sa Matuod nga Dios kag Magbantay sa Iya mga Sugo”

Sa sining adlaw kag dag-on, ang pagkahadlok kag pagtuman sa Dios ginakabig nga indi praktikal. Apang ginalaragway sang tolon-an sang Manugwali (sa Hebreo, Qo·heʹleth, manugtipon), nga ginsulat ni Hari Solomon (1:1) sang mga 3,000 ka tuig ang nakaligad, ang pagkawala sing pulos sang mga panikasog sang tawo nga wala nagasapak sa katuyuan sang Dios.

Ang nagahimo sa sining tolon-an nga tuman ka makawiwili amo ang masangkad nga topiko nga ginhambalan sang manunulat—tawhanon nga kaalam kag paggahom, materyal nga manggad kag kalipayan, pormalistiko nga relihion, kag madamo pa. Ining tanan nga butang wala sing pulos, kay wala ini nagadugay. Sa pihak nga bahin, ang pagpamalandong sa sini nagadul-ong sa mahinantupon sing hunahuna sa isa ka konklusion: “Magkahadlok sa matuod nga Dios kag magbantay sa iya mga sugo. Kay amo ini ang bug-os nga katungdanan sang tawo.”—Manugwali 12:13.

“Ang Tanan nga Butang Wala sing Pulos”

Basaha palihog ang kapitulo 1 kag 2. Ipaanggid sa wala sing katapusan nga siklo sang kinaugali, ang tanan nga panikasog sang tawo nagakadula kag umalagi (1:4-7). Bisan ang dalagku nga hinimuan sang manugwali dapat iliton sa isa nga ayhan kubos nga takus (2:18, 19). Ang “wala sing pulus,” sa Hebreo, nagakahulugan sing “alisngaw” ukon “ginhawa.”

◆ 1:9—Sa anong paagi nga “wala sing bag-o nga butang sa idalom sang adlaw”?

Sa kinaugali nga mga siklo sang matag-adlaw nga pagkabuhi diin ang adlaw nagabutlak, wala sing butang nga bag-o gid. Bisan ang “bag-o” nga mga imbension ang kalabanan aplikasyon lamang sang mga prinsipio nga gin-aplikar na ni Jehova sa pagpanuga. Apang “sa idalom sang adlaw” si Jehova nagpahanabo sang bag-ong espirituwal nga mga hitabo nga nagaapektar sa katawhan.—Tan-awa Ang Lalantawan, Marso 1, 1987, pahina 27-9.

◆ 2:2—Malain bala ang maglipaylipay?

Indi, indi malain. Ang kinadlaw, ukon ang paglipaylipay, nagabulig nga malipatan sing makadali ang mga problema, apang ang mga problema wala nagakadula. Gani ang pagpangita sing matuod nga kalipay paagi sa sinadya “kabuangan”; wala ini sing pulos. Sing kaanggid, ang “kasadya” wala nagalubad sang mga problema sa kabuhi. Ang kasadya kag kalipay ginapaanggid sa kalipay nga nagaresulta kon matigayon ang pagpakamaayo ni Jehova sa ginahimo sang isa.—2:24.

Leksion Para sa Aton: Dapat naton pamatian ang laygay ni Solomon kag indi paghimuon ang paghimud-os sang materyal nga mga kaayuhan kag pagkalipay sa bag-ong mga eksperiensia ang lamang nga katuyuan sang kabuhi. Sa baylo, dapat kita magmangin ‘maayo sa atubangan ni Jehova’ paagi sa pagtuman sa iya. Nian maagom naton ang iya pagpakamaayo nga “kaalam kag ihibalo kag kalipay.”—2:26.

Tion sa Tagsa ka Butang

Basaha ang Manugwali kapitulo 3 kag 4. Wala ginasakdag ni Solomon ang pagtamod nga napat-od na nga daan ang kabuhi (3:1-9). Sa baylo, ginatudlo niya nga indi mabag-o sang tawo ang ginahimo sang Dios (3:14). Sa sini nga bahin, ang mga tawo indi labi pa sa mga sapat (3:19-21). Gani ang mabuligon nga panimuot (4:9-12) mas makapaladya sang sa mapaindis-indison nga espiritu (4:4).

◆ 3:11—Paano ginhimo sang Dios ang tagsa ka butang nga “matahom sa iya tion”?

Ang tinaga nga “matahom” nagakahulugan man sing “maayo, nagakaigo, nagakabagay.” Sa iya kaugalingon nga tion, ang nagakaigo nga lugar diin ang tagsa ka buhat sang Dios nagakabagay sa iya katuyuan ipahayag. Ang Dios naghimo sing madamong butang nga “matahom” para sa katawhan. Halimbawa, ginhatagan niya ang mga tawo sing himpit nga umpisa sa Eden. Gintagna niya ang pagkari sang magatubos nga Binhi sang ang tawo nahulog sa sala. Sa nagakaigo nga tion, ginpadala sang Dios ang Binhi. Kag, ang ‘labing matahom’ sa tanan, ginhimo ni Jehova ang Binhi nga Hari sang Iya Ginharian.

◆ 4:6—Ginasakdag bala ni Solomon ang mahapos nga kabuhi?

Wala. Apang naobserbahan ni Solomon nga ang lakas nga pagpangabudlay kag pagkasampaton para makaganansia masami nga nagadul-ong sa paindis-indis kag ribalay (4:4). Ini man nagaresulta sa mga problema kag sa maaga nga kamatayon. (1 Timoteo 6:9, 10) Gani, ano ang timbang nga pagtamod? Mangin kontento sa diutay nga ganansia nga ginaupdan sang kalinong, sa baylo sang doble nga ganansia upod ang kakapoy kag pinuyas.

Leksion Para sa Aton: Karon na ang tion agod pangitaon anay ang Ginharian sang Dios sa baylo sang ambisyuso personal nga mga interes (3:1). Dapat kita mangabudlay nga nagakooperar sa mga masigka Cristiano sa baylo nga nagaisahanon (4:9-12). Sa sina nga paagi, sarang naton mabaton ang kinahanglanon nga bulig kag pagpalig-on walay sapayan sang kabudlayan kag pagpamatok.

Ang Matuod nga Pagsimba Nagapahalipay

Basaha ang Manugwali kapitulo 5 kag 6. Bangod si Jehova amo ang labing gamhanan, dapat naton kabigon sing serioso ang aton kaangtanan upod sa iya, nga wala nagahulag sing binuang kag nagapaabot sa iya nga batunon ang aton “halad” (5:1, 2). Ang nagakahadlok sa Dios nalipay sa paggamit sang iya materyal nga manggad, apang ang nagatipon sini wala sing kalipay.—Ipaanggid ang 5:18-20 sa 6:2, 3.

◆ 5:2—Paano naaplikar ini nga laygay?

Dapat naton ibubo ang aton tagipusuon sa Dios, apang dapat kita mag-andam batok sa padasudaso, pataka nga hambal bangod sang iya pagkadaku kag pagkahalangdon. (Salmo 62:8) Sa baylo nga magpurutikol, dapat naton gamiton ang simple, tinagipusuon nga mga tinaga. (Mateo 6:7) Sa lima ka malip-ot nga Hebreohanong tinaga lamang, si Moises nakiluoy tungod kay Miriam kag nakabaton sing kalahamut-an nga sabat.—Numeros 12:13.

◆ 6:9—Ano ang “nagadalangdalang nga kalag”?

Ang “kalag” diri may kahulugan sang “puno sang handum.” Gani ini nga ekspresyon nagapatuhoy sa wala sing katapusan nga pagpangita agod paayawan ang mga handum nga indi matuman. Kabaliskaran ini sa “itololok sang mga mata,” kon sayuron, pag-atubang sa kamatuoran. Busa, nakahibalo nga ang Ginharian sang Dios lamang ang makapaluntad sang matuod nga pagbalhin, dapat kita mangin kontento kag indi pagtugutan ang direalistiko kag dimalab-ot nga mga handum nga magadingot sa aton sang paghidait.

Leksion Para sa Aton: Sa aton duog sang pagsimba, dapat kita magginawi upod ang nagakabagay nga dignidad kag dapat magpamati (5:1). Dapat man kita maabtik sa pagtuman sang aton mga katungdanan kay Jehova. Kon kita minyo, nagalakip ini sang pagtuman sa aton panumpa sa kasal.—5:4.

Mga Tinaga sang Kaalam

Basaha ang Manugwali kapitulo 7 kag 8. Ginabinagbinag sang manugwali ang masubo nga epekto sang kamatayon (7:1-4) kag ang balor sang kaalam (7:11, 12, 16-19); nagpaandam man sia batok sa malain nga babayi (7:26). Ginhatag ang laygay sa mga butang kaangay sang pagpanghikot sing maalamon sa mga gumalahom (8:2-4) kag indi pagpanginit tungod sa mga inhustisya.—8:11-14.

◆ 7:28—Ginapakanubo bala sining mga tinaga ang mga babayi?

Maathag nga ang nagaluntad nga talaksan sa moral tuman kanubo. Gani, si Solomon naghambal tuhoy sa pagkalaka sang matarong nga mga lalaki ukon mga babayi sadto nga tion. Sa tunga sang linibo ka tawo, mabudlay makakita sing isa ka matarong nga lalaki, kag mas mabudlay pa gid makakita sing isa ka matarong nga babayi. Ang Biblia, walay sapayan, nagahambal tuhoy sa “ekselente nga babayi” kag sa “sangkol nga asawa.” (Rut 3:11; Hulubaton 31:10) Ini nga bersikulo mahimo man nga matagnaon, kay wala pa gid sing babayi nga nakahatag kay Jehova sing himpit nga pagkamatinumanon, samtang may amo na sina nga lalaki—si Jesucristo.

◆ 8:8—Ano ang ginahambalan diri sang manugwali?

Ginahambalan niya diri ang tuhoy sa kamatayon. Wala sing isa ang makapugong sa pagbiya sang puersa sang kabuhi sa iya selula agod paisulon ang adlaw sang kamatayon. Kon nagapakig-away sa aton kinaandan nga kaaway nga kamatayon, wala sing isa ang makakuha sing tal-us ukon makapadala sing salili. (Salmo 49:7-9) Bisan ang mga malaut upod ang ila malimbungon nga buko indi makalikaw sa kamatayon.

Leksion Para sa Aton: Bisan pa nga ang materyal nga manggad nangin ang lalab-uton sa kabuhi sang madamo, ang diosnon nga kaalam lamang ang makadul-ong sa kabuhi nga walay katapusan. (7:12; Lucas 12:15) Ang pagkahidlaw sa ‘nahaunang mga adlaw’ indi magahimo sang mga butang nga labi kaayo para sa aton (7:10). Sa baylo, ang mga butang “mangin maayo” sa aton kon padayon lamang kita nga magkahadlok sa Dios.—8:5, 12.

Ang Kaulihian sang Kabuhi

Basaha ang Manugwali kapitulo 9 kag 10. Ang kabuhi hamili, kag luyag ni Jehova nga malipay kita sa sini (9:4, 7). Bangod indi naton makontrol ang resulta sang kabuhi (9:11, 12), mas maayo nga pamatian ang diosnon nga kaalam, bisan pa nga wala ini ginaapresyar sang kalabanan nga mga tawo (9:17). Bangod sang pagkadipat-od sang kabuhi, dapat naton bantayan ang aton tagipusuon (10:2), halungan ang tanan nga ginahimo naton, kag magpanghikot upod ang praktikal nga kaalam.—10:8-10.

◆ 9:1—Paano ang mga binuhatan sang matarong yara sa kamot sang Dios?

Bisan pa nga ang kalamidad nagakatabo sa maalam kag matarong, nagakatabo ini paagi lamang sa pahanugot sang Dios, kag indi niya sila pagbayaan. Paagi sa “kamot,” ukon ginpadapat nga gahom sang Dios, ang matarong mahimo nga luwason gikan sa pagtilaw ukon pabakuron sa pagbatas sini. (1 Corinto 10:13) Ang pagdumdom sa sining kamatuoran nagalugpay sa alagad ni Jehova kon matabo ang mga kabudlayan.

◆ 10:2—Paano ang tagipusuon yara sa tuo nga kamot?

Ang “tuo nga kamot” masami nagakahulugan sing isa ka tindog nga kalahamut-an. (Mateo 25:33) Gani ang kamatuoran nga ang tagipusuon sang maalam nga tawo “yara sa iya tuo nga kamot” nagapakita nga nagapahulag ini sa iya sa paghimo sang maayo, kalahamut-an nga dalanon. Apang ang batinggilan nga indibiduwal kulang sing maayo nga motibo kag nagapanghikot sing binuang kag sing dinagakaigo. Ang pagkayara sang iya tagipusuon sa iya “kamot nga wala” nagapakita nga ginapahulag sia sa pagsunod sa sayop nga banas.

Leksion Para sa Aton: Bangod ang hinali nga kamatayon nga mahimo nga mahanabo kay bisan sin-o sa aton (9:12), dapat naton gamiton ang aton kabuhi sa pag-alagad kay Jehova en kaso nga untaton sang aton kamatayon ang tagsa ka butang (9:10). Dapat kita mangin sampaton sa aton pag-alagad bangod ang pagkadisampaton, bisan sa simple nga mga butang subong sang pagkutkut sing boho ukon pagbis-ak sing kahoy, makatalagam sa aton kaugalingon kag sa iban.—10:8, 9.

Pamatan-on kag Katuyuan sang Kabuhi

Basaha ang Manugwali kapitulo 11 kag 12. Kita tanan dapat magmaalwan kag maghimo sing mapinamat-uron nga buhat (11:1-6). Ang mga pamatan-on nga nagagamit sang ila tion kag enerhiya sing maayo sa pag-alagad sa Manunuga indi magahinulsul sa ulihi sa kabuhi (11:9, 10). Sa baylo, may kaayawan sila nga napahamut-an ang Dios sa wala pa nila mawasi ang ila kapagros kag kusog.—12:1-7; tan-awa ang The Watchtower, Disiembre 15, 1977, pahina 746.

◆ 11:1—Ano ang buot silingon sang ‘paghaboy sang tinapay’?

Ang tinapay amo ang panguna nga kalan-on sa kabuhi. Ang paghaboy sini sa “mga tubig” pagpaambit sang butang nga hamili. Apang, “makita mo ini,” kay sa diginapaabot nga paagi ang maalwan bayaran.—Lucas 6:38.

◆ 12:12—Ngaa negatibo ang pagtamod sa mga libro?

Ipaanggid sa Pulong ni Jehova, ang ‘wala sing katapusan’ nga mga tomo sang kalibutan nagaunod lamang sang tawhanon nga pangatarungan. Ang kalabanan nga panghunahuna sini nagabanaag sang panghunahuna ni Satanas. (2 Corinto 4:4) Sing nahisuno, ang “tama nga pagtuon” sa sinang sekular nga materyal nagapatubas sing diutay nga may madugay nga balor.

Leksion Para sa Aton: Kaangay kay Solomon, dapat naton pamalandungan ang ginasiling sang Pulong sang Dios nahanungod sa kabuhi. Nian ang aton pamat-od nga magkahadlok kag magtuman sa Dios mapabakud. Ang paghibalo nga si Jehova nabalaka gid sa aton (12:13, 14) magapapalapit sa aton sa iya.

Busa, kabay nga kita “magkahadlok sa matuod nga Dios kag magbantay sa iya mga sugo.” Amo ini ang aton katungdanan kag magahatag sa aton sing dayon nga kalipay.