Kapitulo Disiseis

Magsalig sa Pagtuytoy kag Pag-amlig ni Jehova

Isaias 20:1-6

1, 2. Ano nga katalagman ang ginaatubang sang katawhan sang Dios sang ikawalo nga siglo B.C.E., kag kay sin-o ang madamo sa ila nahuyog sa pagpangayo sing proteksion?

SUBONG sang nakita sa nauna nga mga kapitulo sini nga libro, makahaladlok nga peligro ang gin-atubang sang katawhan sang Dios sang ikawalo nga siglo B.C.E. Paagisod nga ginsalakay sang uhaw-sa-dugo nga mga Asirianhon ang mga pungsod, kag malapit na nila salakayon ang nabagatnan nga ginharian sang Juda. Kay sin-o mangayo sing proteksion ang mga pumuluyo sang pungsod? Nakigkatipan sila kay Jehova kag dapat magsalig sila sa iya bulig. (Exodo 19:5, 6) Amo sina ang ginhimo ni Hari David. Sia nagkilala: “Si Jehova amo ang akon igang kag ang akon kuta kag ang Manug-aman sang akon pagpalagyo.” (2 Samuel 22:2) Apang, maathag nga madamo sang ikawalo nga siglo B.C.E. ang wala magsalig kay Jehova subong kuta nila. Nahuyog sila nga magsalig sa Egipto kag Etiopia, nagalaum nga ining duha ka pungsod magaaman sing pamakod batok sa ginapanagupnop nga pagsalakay sang mga Asirianhon. Sayop sila.

² Paagi sa iya manalagna nga si Isaias, nagpaandam si Jehova nga ang pagdangop sa Egipto ukon Etiopia magapahamak sa ila. Ang inspirado nga mga pulong sang manalagna nagahatag sing mapuslanon nga leksion para sa iya mga kadungan kag sa aton man nahanungod sa pagkaimportante sang pagsalig kay Jehova.

Isa ka Pungsod nga Nagapatulo Sing Dugo

3. Ilaragway ang daku nga interes sang Asiria sa iya kusog militar.

³ Ang mga Asirianhon kilala sa ila kusog militar. Ang libro nga Ancient Cities nagasiling: “Ginsimba nila ang kusog, kag nagpangamuyo lamang sa dalagku nga mga idolo nga bato, mga leon kag mga toro nga may dalagku nga mga kamot kag mga tiil, may mga pakpak sang agila, kag may mga ulo sang tawo bilang simbulo sang kusog, kaisog, kag kadalag-an. Ang pagpakig-away amo ang daku nga interes sang pungsod, kag ang mga pari walay untat nga nagsugyot sa pagpakig-away.” Nagakaigo gid ang rason kon ngaa ginlaragway sang manalagna sang Biblia nga si Nahum ang Ninive, nga kapital sang Asiria, subong “ang siudad nga nagapatulo sing dugo.”—Nahum 3:1.

4. Paano ginpahadlok sang mga Asirianhon ang tagipusuon sang iban nga mga pungsod?

⁴ Mapintas gid ang mga taktika sang mga Asirianhon sa pagpakig-away. Ang tinigib nga mga larawan sadtong mga adlaw nagapakita sa Asirianhon nga mga soldado nga nagaguyod sa ila mga bihag paagi sa mga kaw-it nga natakod sa ila mga ilong ukon mga bibig. Ginbulag nila sing baslay ang iban nga mga bihag. Ang isa ka inskripsion nagasugid tuhoy sa isa ka pagsalakay diin ginkumpol sang Asirianhon nga mga soldado ang ila mga bihag kag naghimo sing duha ka tumpok sa guwa sang siudad—ang isa sang mga ulo kag ang isa sang mga kamot kag tiil. Ang mga anak sang binihag ginsunog sa kalayo. Mahimo gid nga ang kahadlok nga gintuga sini nga kapintas nangin bentaha para sa Asirianhon nga militar, agod indi magbato ang yara sa ila dalanon.

Ang Pagpakig-away Batok sa Asdod

5. Sin-o ang gamhanan nga manuggahom sang Asiria sang panahon ni Isaias, kag paano nabindikar ang panaysayon sang Biblia tuhoy sa iya?

⁵ Sang panahon ni Isaias nangin walay tupong ang gahom sang Emperyo sang Asiria sa idalom ni Hari Sargon.a Sa sulod sang madamo nga tuig, ginduhaduhaan sang mga kritiko ang pagluntad sini nga manuggahom, kay nahibaluan nila nga wala sia ginasambit sa sekular nga mga tiliman-an. Apang, sang ulihi, nakutkutan sang mga arkeologo ang palasyo ni Sargon, kag nabindikar ang panaysayon sang Biblia.

6, 7. (a) Ano mahimo gid ang mga rason kon ngaa ginmando ni Sargon ang pagsalakay sa Asdod? (b) Paano ang pagkapukan sang Asdod nakaapektar sa mga kaingod sang Filistia?

⁶ Ginlaragway sa malip-ot ni Isaias ang isa sang mga pagsalakay ni Sargon: “Si Tartan nag-abot sa Asdod, sang ginpadala sia ni Sargon nga hari sang Asiria, kag nagpakig-away sia batok sa Asdod kag gin-agaw ini.” (Isaias 20:1)b Ngaa ginmando ni Sargon nga salakayon ang Filistinhon nga siudad sang Asdod? Una, ang Filistia kaalyado sang Egipto, kag ang Asdod, nga ginatindugan sang templo ni Dagon, yara sa dalanon sang baybayon gikan sa Egipto tubtob sa Palestina. Sa amo, ang siudad isa ka estratehiko nga lokasyon. Ang pag-agaw sa sini mahimo tamdon subong isa ka una nga tikang agod maagaw ang Egipto. Dugang pa, ginasugid sang rekord sang Asiria nga si Azuri, nga hari sang Asdod, naghimbon batok sa Asiria. Gani, ginpahalin ni Sargon ang rebelyuso nga hari kag ginbulos sa trono ang manghod sang hari, nga si Ahimiti. Apang, wala sini mahusay ang problema. Isa pa ka pag-alsa ang natabo, kag sini nga tion labi pa ang ginhimo ni Sargon. Nagmando sia nga salakayon ang Asdod, nga ginlikupan kag gin-agaw. Mahimo gid nga amo sini ang ginapatuhuyan sang Isaias 20:1.

⁷ Ang pagkapukan sang Asdod nagpahadlok sa iya mga kaingod, ilabi na sa Juda. Nahibaluan ni Jehova nga ang iya katawhan may huyog sa pagdangop sa “butkon nga unod,” subong sang Egipto ukon Etiopia sa bagatnan. Busa, ginsugo niya si Isaias nga maghatag sing paandam paagi sa aktuwal nga paghimo sini.—2 Cronica 32:7, 8.

“Hubo kag Nagatiniil”

8. Anong inspirado nga matagnaon nga buhat ang aktuwal nga ginhimo ni Isaias?

⁸ Ginsugo ni Jehova si Isaias: “Lakat, kag ubaha ang panapton nga sako sa imo mga balikawang; kag huksa ang mga sandalyas sa imo mga tiil.” Ginsunod ni Isaias ang sugo ni Jehova. “Ginhimo niya ini, nga nagalakat nga hubo kag nagatiniil.” (Isaias 20:2) Ang panapton nga sako isa ka magaras nga panapton nga masami ginasuksok sang mga manalagna, kon kaisa dungan sa isa ka nagapaandam nga mensahe. Ginasuksok man ini sa panahon sang krisis ukon kon makabati sing balita sang kalaglagan. (2 Hari 19:2; Salmo 35:13; Daniel 9:3) Nagalakatlakat gid bala si Isaias sa kahulugan nga wala sing bisan anong pangamlig nga tabon? Indi naman. Ang Hebreong tinaga nga ginbadbad “hubo” makapatuhoy man sa indi kumpleto ukon kulang nga panapton sang isa. (1 Samuel 19:24, footnote) Gani mahimo nga gin-uba lamang ni Isaias ang iya kunop, apang ginbilin ang malip-ot nga tunika nga amo sa masami ang pang-idalom nga panapton. Subong sini ang masami nga laragway sang mga lalaki nga bihag sa mga eskultura sang Asiria.

9. Ano ang matagnaon nga kahulugan sang ginhimo ni Isaias?

⁹ Maathag nga ginapakita kon ano ang kahulugan sang tumalagsahon nga ginhimo ni Isaias: “Si Jehova nagsiling: ‘Subong nga ang akon alagad nga si Isaias naglakat nga hubo kag nagatiniil sa tatlo ka tuig subong isa ka tanda kag isa ka patimaan batok sa Egipto kag batok sa Etiopia, sa amo dalhon sang hari sang Asiria ang hubon sang mga bihag sang Egipto kag ang mga tinapok sang Etiopia, mga bata nga lalaki kag mga tigulang nga lalaki, nga hubo kag nagatiniil, kag ang mga buli ginhubuan, ang kahubo sang Egipto.’” (Isaias 20:3, 4) Huo, sa indi madugay ang mga Egiptohanon kag mga Etiopianhon dalhon nga mga bihag. Wala sing ibilin. Bisan ang “mga bata nga lalaki kag mga tigulang nga lalaki”—ang mga kabataan kag mga tigulang—hublasan sang tanan nila nga pagkabutang kag dalhon nga mga bihag. Paagi sa sining makapasubo nga laragway, ginpaandaman ni Jehova ang mga pumuluyo sang Juda nga walay pulos gid kon ipahamtang nila ang ila pagsalig sa Egipto kag Etiopia. Ang pagkapukan sining mga pungsod magadul-ong sa ila “kahubo”—ang ila pinakadaku nga kahuy-anan!

Ang Paglaum Nadugmok, ang Katahom Naglubad

10, 11. (a) Ano ang mangin reaksion sang Juda kon marealisar niya nga ang Egipto kag Etiopia wala sing mahimo sa atubangan sang Asiria? (b) Ngaa mahimo nahuyog ang mga pumuluyo sang Juda sa pagsalig sa Egipto kag Etiopia?

¹⁰ Masunod, matagnaon nga ginlaragway ni Jehova ang reaksion sang iya katawhan sang marealisar nila nga ang Egipto kag ang Etiopia, ang ila ginlauman nga dalangpan, wala sing nahimo sa atubangan sang mga Asirianhon. “Sila pat-od nga makugmat kag ikahuya nila ang Etiopia nga ila ginasaligan nga paglaum kag ang Egipto nga ila katahom. Kag ang pumuluyo sining duta nga baybayon pat-od nga magasiling sa amo nga adlaw, ‘Amo sina ang kahimtangan sang aton ginasaligan nga paglaum, nga aton ginpalagyuhan agod magpabulig, agod luwason kita bangod sang hari sang Asiria! Kag paano kita makapalagyo?’”—Isaias 20:5, 6.

¹¹ Ang Juda daw subong lamang sang isa ka duta nga baybayon kon ipaanggid sa gahom sang Egipto kag Etiopia. Ayhan gindayaw sang pila ka pumuluyo “sining duta nga baybayon” ang katahom sang Egipto—ang iya dalagku nga mga piramide, mataas nga mga templo, kag ang iya malapad nga mga villa nga ginapalibutan sang mga hardin, mga hamungang kahoy, kag mga linaw. Ang matahom nga arkitektura sang Egipto daw ebidensia sang kalig-on kag pagkapermanente. Sa pagkamatuod indi gid mahapay ini nga pungsod! Mahimo gid nga gindayaw man sang mga Judiyo ang mga manugpana, mga kangga, kag mga manugkabayo sang Etiopia.

12. Kay sin-o dapat magsalig ang Juda?

¹² Bangod sang paandam nga aktuwal nga ginhimo ni Isaias kag sang matagnaon nga mga pulong ni Jehova, ang bisan sin-o sa nagapangangkon nga katawhan sang Dios nga nahuyog sa pagsalig sa Egipto kag Etiopia dapat maghunahuna sing maayo. Mas maayo gid nga magsalig sila kay Jehova sangsa dutan-on nga tawo! (Salmo 25:2; 40:4) Sa lakat sang mga hitabo, ang Juda magaantos sing daku sa kamot sang hari sang Asiria, kag sa ulihi, laglagon sang Babilonia ang iya templo kag kapital nga siudad. Apang, ang “ikapulo,” “isa ka balaan nga binhi,” mabilin, kaangay sang tuod sang isa ka daku nga kahoy. (Isaias 6:13) Pag-abot sina nga tion, ang mensahe ni Isaias magapalig-on gid sa pagtuo sinang diutay nga grupo nga nagpadayon sa pagsalig kay Jehova!

Magsalig kay Jehova

13. Ano nga mga pag-ipit ang nagaapektar sa tanan—mga tumuluo kag mga di-tumuluo—karon?

¹³ Ang paandam sa Isaias nahanungod sa pagkawalay pulos sang pagsalig sa Egipto kag Etiopia indi isa ka patay lamang nga maragtas. May praktikal nga kapuslanan ini sa aton adlaw. Nagakabuhi kita sa “makahalanguyos nga mga tion nga mabudlay pakigbagayan.” (2 Timoteo 3:1) Ang pagkalusod sang kuwarta, lapnag nga kaimulon, indi malig-on nga politika, kinagamo sang mga tawo, kag ang diutay kag daku nga mga inaway may makahalapay nga mga epekto—indi lamang sa mga nagasikway sa paggahom sang Dios kundi sa mga nagasimba man kay Jehova. Ang pamangkot nga nagaatubang sa tagsatagsa sa aton amo, ‘Kay sin-o ako mangayo sing bulig?’

14. Ngaa si Jehova lamang ang dapat naton saligan?

¹⁴ Ang iban mahimo magdayaw sa mga mautok sa pagpalakat sa kuwarta, sa mga politiko, kag sa mga sientipiko karon, nga nagasiling nga lubaron kuno nila ang mga problema sang tawo paagi sa kaalam kag teknolohiya sang tawo. Apang, ang Biblia simple nga nagasiling: “Mas maayo nga magdangop kay Jehova sangsa magsalig sa mga halangdon.” (Salmo 118:9) Ang tanan nga pahito sang tawo para sa paghidait kag kalig-unan mangin walay pulos bangod sang rason nga nagakaigo nga ginsambit ni manalagna Jeremias: “Nahibaluan ko, O Jehova, nga ang dalanon sang tawo wala sa iya kaugalingon. Wala sa tawo nga nagalakat bisan ang pagtuytoy sa iya tikang.”—Jeremias 10:23.

15. Sin-o ang lamang nga paglaum sang ginapiutan nga katawhan?

¹⁵ Busa, kinahanglanon gid nga ang mga alagad sang Dios indi magpakita sing di-nagakaigo nga pagdayaw sa bisan anong daw kusog ukon kaalam sining kalibutan. (Salmo 33:10; 1 Corinto 3:19, 20) Ang lamang nga paglaum sang ginapiutan nga katawhan amo ang Manunuga, si Jehova. Ang mga nagasalig sa iya maluwas. Subong sang ginsulat sang inspirado nga si apostol Juan, “ang kalibutan nagataliwan kag amo man ang kailigbon sini, apang sia nga nagahimo sang kabubut-on sang Dios nagapabilin sing dayon.”—1 Juan 2:17.

[Mga nota]

[Kapsion sa pahina 209]

Ginbulag anay sang mga Asirianhon ang iban nila nga mga bihag

[Kapsion sa pahina 213]

Ang iban mahimo magdayaw sa mga hinimuan sang tawo, apang mas maayo nga si Jehova ang saligan