Ginapadyaan ni Jehova ang Pagtuo kag Kaisog

“Ang amon Dios nga ginaalagad namon makasarang magluwas sa amon. Gikan sa nagadabdab nga horno sang kalayo kag sa imo kamot, O hari, luwason niya kami.”​—⁠DANIEL 3:⁠17.

 1. Anong leksion ang ginpadaku sa nagligad nga artikulo, kag ngaa mapuslanon nga usisaon liwat ang mga natabo?

GINTUDLUAN ni Jehova nga Dios, ang Soberano sa bug-os nga uniberso, ang mga manuggahom sang kalibutan sing importante nga mga leksion tuhoy sa iya pagkasupremo. Sa nagligad nga artikulo, nakita naton kon paano ini nangin matuod sa mga hitabo nga narekord sa nahauna nga anom ka kapitulo sang tolon-an ni Daniel. Sarang mausisa liwat karon ini gihapon nga mga kasaysayan agod tan-awon naton kon ano ang aton maton-an gikan sa ila nahisanto sa inspirado nga mga pulong ni apostol Pablo: “Ang tanan nga nasulat sadto anay ginsulat sa pagtudlo sa aton, agod nga paagi sa aton pagbatas kag paagi sa paglipay sang Kasulatan may paglaum kita.”​—⁠Roma 15:⁠4.

 2, 3. Sin-o ang nalakip sa mga ginbihag ni Hari Nabokodonosor, kag ano nga mga konklusyon ang mahimo naton pasad sa kahulugan sang ila mga ngalan?

² Sang tinuig 617 B.C.E., sa tion sang malip-ot nga paghari ni Joiaquin, nga anak ni Hari Joiaquim, nga si Hari Nabokodonosor nagmando nga ang pila sang pinakamaayo kag pinakamaalam nga Judiyong mga pamatan-on dalhon sa Babilonia. Lakip sa sini amo sanday Daniel, Ananias, Misael, kag Azarias.​—⁠Daniel 1:​3, 4, 6.

³ Kon hukman pasad sa kahulugan sang ila mga ngalan, maathag nga walay sapayan sang malaut nga mga kahimtangan sa Juda sadtong tion, ining apat ka Hebreong pamatan-on may mahinadlukon sa Dios nga mga ginikanan. Ang “Daniel” nagakahulugan sing “Ang Akon Hukom Amo ang Dios.” Ang ngalan ni Ananias nagakahulugan sing “Nagpakita sing Kahamuot si Jehova; Nangin Mainayuhon si Jehova.” Ang ngalan ni Misael posible nga nagakahulugan sing “Sin-o ang Kaangay sa Dios?” ukon “Sin-o ang Iya sang Dios?” Kag ang ngalan ni Azarias nagakahulugan sing “Nagbulig si Jehova.” Wala sing duhaduha nga ang ila mga ngalan gid nagpahulag sa ila nga mangin matutom sa isa ka matuod nga Dios. Sa baylo sining mga ngalan, ginhingadlan sang mga Caldeanhon ining apat ka Hebreong pamatan-on nga Beltesasar, Sadrac, Mesac, kag Abednego. Sa pagkamatuod, bangod mga ulipon sila sa isa ka dumuluong nga kagamhanan, indi sila makapili kon ano nga ngalan ang gintawag sa ila sang mga nagbihag sa ila.​—⁠Daniel 1:⁠7.

Gintilawan ang Pagtuo kag Kaisog

 4. Ano ang nagapakita nga luyag ni Jehova nga tamdon sing serioso sang iya katawhan ang iya mga kasuguan tuhoy sa matinlo kag dimatinlo nga mga sapat?

⁴ Indi lamang ginhatagan sang ila mahinadlukon sa Dios nga mga ginikanan ining apat ka Hebreo sing maayong panugod sa kabuhi paagi sa mga ngalan nga ginhatag nila sa ila kundi mahimo gid nga ginpadaku man nila sila sing estrikto suno sa Kasuguan ni Moises, lakip ang tuhoy sa pagkaon. Ginkabig mismo ni Jehova nga Dios ini nga tuman ka importante sa bagay nga sa tapos malista ang madamo nga ginadumilian nagsiling sia: “Dapat kamo magpakabalaan, kay ako balaan.”​—⁠Levitico 11:​44, 45.

 5. Paano gintilawan ang maayong pagpadaku sa apat ka Hebreong pamatan-on?

⁵ Ining maayong pagpadaku sa sining apat ka Hebreong pamatan-on gintilawan wala madugay. Paano? Bangod sila ‘gintangduan sing inadlaw nga bahin sang manamit nga pagkaon sang hari kag sang alak nga iya ginainom.’ (Daniel 1:⁠5) Nahibaluan nila nga lakip sa mga butang nga gindumilian sang Kasuguan ni Moises amo ang mga pagkaon subong sang baboy, koneho, pakinhason, kag sili. Bisan gani ang mga karne nga ginatugutan sang Kasuguan daw kuwestionable sa palasyo sang Babilonia, kay indi mahibaluan kon bala ginpadugo ini sing nagakaigo. Luwas pa, ina nga mga karne mahimo gid nga nadagtaan sang pagano nga mga rito.​—⁠Levitico 3:​16, 17.

 6. Paano naghikot ang apat ka Hebreo sa pagtilaw?

⁶ Ano ang ginhimo sang apat ka Hebreo? Mabasa naton nga si Daniel, kag wala sing duhaduha ang tatlo man, nagpamat-od sa ila tagipusuon nga indi magpadagta sa sina nga mga pagkaon. Busa, sia “nagpangabay” sing utan sa baylo sang mga pagkaon sang hari kag sing tubig sa baylo sang iya alak. Ang butang kon ano ang mas manamit wala magsulod sa ila hunahuna. Sa pagkamatuod kinahanglan gid ang pagtuo kag kaisog sa paghimo sini. Ti, sanglit interesado si Jehova sa sining apat ka pamatan-on, ginpat-od niya ang mataas nga opisyal sang palasyo mahamuot kay Daniel. Apang, nahadlok ining opisyal sa paghatag sang ginapangabay ni Daniel bangod sang mahimo mangin epekto sini sa panglawas ni Daniel. Gani nangabay si Daniel nga tugutan sila sa pagtilaw sining pagkaon sing napulo ka adlaw. Malig-on ang iya pagtuo nga ang pagtuman sa Kasuguan sang Dios indi lamang magahatag sa iya sing maayong konsiensia kundi mangin maayo man sa lawas. Subong resulta sang ila tindog, wala sing duhaduha nga ang apat ka Hebreo nagbatas sing daku nga yubit.​—⁠Daniel 1:​8-14; Isaias 48:​17, 18.

 7. Paano ginpadyaan yadtong Hebreong mga pamatan-on sa ila maisog nga tindog?

⁷ Kinahanglan sang apat ka Hebreo ang pagtuo kag kaisog sa paghimo sing hulusayon sa ila pagkaon. Apang ginpadyaan gid sila sa paghimo sini, kay sa tapos sang napulo ka adlaw, labi sila nga nagbukod kag nagpagros sang sa iban! Ginhatagan sila ni Jehova sing ihibalo, paghangop, kag kaalam, amo kon ngaa sang mag-atubang sila sa hari sa tapos sang ila tatlo ka tuig nga tion sang paghanas, nakita niya sila nga “maayo pa sing makapulo sa tanan nga salamangkero kag mga manugbabaylan nga yara sa bug-os niya nga ginharian.”​—⁠Daniel 1:⁠20.

 8. Ano ang leksion sa sini para sa mga alagad ni Jehova karon?

⁸ May leksion sa sini para sa tanan nga alagad ni Jehova nga Dios karon. Yadtong Hebreong mga pamatan-on mahimo nangatarungan kuntani nga ang mga pagkaon nga ginadumilian sang Mosaikong Kasuguan indi importante, sa dimagkubos indi kon ipaanggid sa Napulo ka Sugo ukon sa mga kasuguan tuhoy sa mga halad ukon sa tuigan nga mga piesta. Apang indi, nabalaka ang matutom nga mga Hebreo sa pagsunod sa tanan nga bahin sang Kasuguan sang Dios. Nagapahanumdom ini sang prinsipio nga ginpamulong ni Jesus, nga narekord sa Lucas 16:10: “Ang tawo nga matutom sa diutay nga mga butang matutom man sa dalagku nga mga butang, kag ang tawo nga dimatarong sa diutay nga mga butang dimatarong man sa dalagku nga mga butang.”​—⁠Ipaanggid ang Mateo 23:⁠23.

 9. Paano ang pila ka Saksi nagpakita sing kaanggid nga kaisog karon?

⁹ Madamo nga tion nga ang mga Saksi ni Jehova nagapakita sing kaanggid nga pagtuo kag kaisog, subong sang kon mangabay sa ila amo nga hatagan sila sing tion para sa pagtambong sa distrito nga kombension. Kag sa liwat kag liwat, ginatugutan sila. Ang mga Saksi nga nagahandum sa pagbuylog sa ranggo sang mga payunir ukon mangin auxiliary payunir nagpresentar sang ila handum nga hatagan sing part-time nga trabaho kag makapila na nga ining pribilehiyo ginhatag sa ila.

10. Ano ang leksion para sa Saksi nga mga ginikanan sa sini tanan?

¹⁰ Daw ano kaayo nga leksion ang maton-an sang mahinadlukon sa Dios nga mga ginikanan gikan sa paghanas sang apat ka Hebreong pamatan-on! Kon ginaulikdan gid sang Cristianong mga ginikanan ang espirituwal nga mga kaayuhan sang ila kabataan, unahon nila ini sa ila kabuhi, nahisanto sa Mateo 6:33. Nian mapaabot nila nga ang ila mga anak makasarang sa pagpamatok sa mga pagsulay kag mga pag-ipit sang mga katubotubo kag sang mga manunudlo nga magsaulog sing mga kaadlawan ukon mga piesta opisyal ukon maglalis sa Makasulatanhon nga mga prinsipio sa iban nga mga paagi. Nian mapamatud-an sining mahinadlukon sa Dios nga mga ginikanan nga matuod ang Hulubaton 22:⁠6.

Walay Kahadlok nga Pagpatpat sa mga Damgo ni Nabokodonosor

11. Paano naton karon masunod ang mga huwaran ni Daniel kag sang iya tatlo ka abyan?

¹¹ Ang ikaduha nga kapitulo sang Daniel nagahatag sa aton sing isa pa ka halimbawa sang pagtuo kag kaisog. Sang mabatian ni Daniel ang mando sang hari nga laglagon ang tanan nga mangin-alamon sang Babilonia bangod indi nila masaysay sa iya ang iya damgo kag ang kahulugan sini, nagsalasala bala si Daniel kag ang iya tatlo ka kaupod? Wala gid! Sa baylo, upod ang daku gid nga pagtuo nga ihatag ni Jehova sa iya ang impormasyon nga ginakinahanglan sang hari, nag-atubang si Daniel sa hari kag nangabay sing tion sa paghatag sang sabat. Ginhatag ang pangabay. Nian ginhimo ni Daniel kag sang iya tatlo ka abyan ining butang nga tema sang hanuot nga pangamuyo. Ginpadyaan ni Jehova ang ila pagtuo paagi sa paghatag sang impormasyon nga ginakinahanglan. Sa tapos sadto, naghalad si Daniel sing tinagipusuon nga pangamuyo sang pagpasalamat kay Jehova. (Daniel 2:23) Kag ang pagpatpat ni Daniel sa damgo sa kapitulo 4 nagkinahanglan nga sugiran niya si Hari Nabokodonosor nga magapuyo sia sing pito ka tuig subong sang sapat upod sa ilahas nga mga kasapatan. Nagkinahanglan ini sing sahi sang pagtuo kag kaisog nga dapat ipakita karon sang katawhan sang Dios sa pagwali sing mabaskog nga mensahe sang Iya pagtimalos batok sa kalibutan ni Satanas.

‘Nagpugong sa Gahom sang Kalayo’

12, 13. Ang kapitulo 3 sang Daniel nagasaysay sang anong pagtilaw sa tatlo ka abyan ni Daniel?

¹² Ang Daniel kapitulo 3 nagahatag sing isa sang labing talalupangdon nga mga hitabo sa rekord sang Biblia nga nagapakita kon paano ginpadyaan ni Jehova ang dalayawon nga pagtuo kag kaisog sang tatlo ka Hebreong mga alagad. Handurawa ang danyag. Ang tanan nga kadalagkuan sang Babilonia nagtipon sa kapatagan sang Dura. Sa atubangan nila nagatindog ang larawan nga bulawan nga mga 27 metros sa kataason kag 2.7 metros sa kasangkaron. Agod mapukaw ang ila balatyagon, naghanda ang hari sing mga manuglanton. Sa paglanton sang musika, ang tanan nga nagtipon dapat ‘maghapa kag magsimba sa larawan nga bulawan nga ginpatindog ni Hari Nabokodonosor. Kag ang bisan sin-o nga wala nagahapa kag nagasimba sa amo nga takna idap-ong sa tunga sang nagadabdab nga horno sang kalayo.’​—⁠Daniel 3:​5, 6.

¹³ Wala sing duhaduha sa sini: Ang indi pagtuman sa sadto nga mando nagkinahanglan sing daku nga pagtuo kag kaisog. Apang ang ila ‘pagkatutom sa diutay nga mga butang’ naghanda sa ila nga mangin ‘matutom sa dalagku nga mga butang.’ Wala pa sing labot ang kamatuoran nga ang ila tindog mahimo nga magbutang sa katalagman sa iban nga mga Judiyo. Indi sila maghapa kag magsimba sa larawan. Ang ila maathag nga pagpangindi natalupangdan sang pila sang ila nahisa nga mga kaupod, nga nagsugid sini dayon sa hari.

14. Ano ang reaksion ni Nabokodonosor sa ila pagpangindi sa pagsimba, kag paano nila ginsabat ang iya ultimatum?

¹⁴ Sa “kaalipungot kag sa kasingkal,” ginpatawag ni Nabokodonosor ang tatlo ka Hebreo. Ang iya pamangkot nga, “Matuod gid bala?” nagapakita nga wala gid sia magdumdom nga sila mangindi sa paghapa kag sa pagsimba sa larawan nga bulawan. Handa sia sa paghatag sa ila sing isa pa ka kahigayunan, apang kon mangindi sila gihapon, idap-ong sila sa nagadabdab nga horno. “Kag,” siling sang bugalon nga hari sang Babilonia, “sin-o ina nga dios nga makaluwas sa inyo sa akon mga kamot?” Upod ang matuod nga kaisog kag pagtuo kay Jehova, ang tatlo ka Hebreo matinahuron nga nagsabat sa hari: “Indi kami kinahanglan nga magsabat sa imo sa sini nga butang. Kon amo ini, ang amon Dios nga ginaalagad namon makasarang magluwas sa amon. Gikan sa nagadabdab nga horno sang kalayo . . . , O hari, luwason niya kami. Apang kon indi, makilala mo, O hari, nga indi ang imo mga dios ang ginaalagad namon, kag indi kami magsimba sa larawan nga bulawan nga ginpatindog mo.”​—⁠Daniel 3:​13-18.

15. Ano ang ginhimo ni Nabokodonosor?

¹⁵ Kon naakig na nga daan si Nabokodonosor, nagsingkal pa sia karon, kay mabasa naton nga “nagbalhin ang dagway sang iya nawong batok” sa tatlo ka Hebreo. (Daniel 3:19) Ang nagapakita sang iya kaalipungot amo ang iya mando nga painiton ang horno sing makapito pa sa kinaandan. Nian ginhakwat sang pila ka mabakod nga mga lalaki sang iya hangaway ang tatlo ka Hebreo kag gindap-ong sila sa nagadabdab nga horno. Mainit gid ang dabdab nga bisan gani ining mga lalaki napatay.

16. Paano ginpadyaan ang pagtuo sang tatlo ka Hebreo?

¹⁶ Apang nakibot gid ang hari sang indi lamang tatlo kundi apat na ka lalaki ang iya nakita nga nagalakatlakat sa tunga sang kalayo nga wala mahaliti! Sang gintawag sang hari ang tatlo ka Hebreo nga magguwa, nakita niya nga bisan isa ka buhok sang ila ulo wala masirab kag wala gid sing baho sang aso ang ila mga panapton. Daw ano gid kadaku nga ginpadyaan ni Jehova ang ila pagtuo kag kaisog! Wala sing duhaduha nga ang ila huwaran amo gid ang ginahunahuna ni apostol Pablo sang ginlista niya lakip sa daku nga gal-um sang mga saksi ang mga “nakapugong sa gahom sang kalayo.” (Hebreo 11:34) Daw ano sila ka maayong huwaran para sa tanan nga alagad ni Jehova sugod sadto!

17. Ano ang aton maayo man nga mga huwaran karon?

¹⁷ Sa karon, ang mga alagad ni Jehova wala nagaatubang sa katalagman sang literal nga nagadabdab nga horno. Apang madamo ang gintilawan gid sa ila integridad kon tuhoy sa pagpakita sing masimbahon nga pagtahod sa mga simbulo sang pungsod. Ang iban gintilawan sa ila katutom kon tuhoy sa pagbakal sing kard sang isa ka partido politika ukon pagbuylog sa mga puersa militar. Ginpabaskog ni Jehova ina tanan nga mga tawo, nga nasarangan nila nga atubangon ang hangkat sa ila integridad sing madinalag-on kag sa amo nagpamatuod nga ang Yawa butigon kag si Jehova matuod nga Dios.

Isa Pa ka Huwaran sang Pagtuo kag Kaisog

18. Paano si Belsasar nagpakita sing pagtamay kay Jehova, nga Dios sang mga Judiyo, subong narekord sa Daniel kapitulo 5, bersikulo 3, 4?

¹⁸ Ang isa pa ka huwaran sang pagtuo kag kaisog narekord sa tolon-an ni Daniel, sa kapitulo 5. Si Belsasar, nga hari sang Babilonia, naghiwat sing matinamayon nga piesta upod sa isa ka libo sang iya mga pinuno, mga babayi, kag ikaduha nga mga asawa. Sa hinali, nagguwa sa dingding ang makatilingala nga sinulat sang kamot. Hinadlukan gid ang hari sa bagay nga ang mga lutalutahan sang iya hawak naghutalhutal kag ang iya mga tuhod nagsinintoay. Sa liwat, si Daniel, nga alagad sang matuod nga Dios ginpatawag agod ipatpat ini bangod naglibog ang ulo sang tanan nga mangin-alamon sang Babilonia.

19. Ano ang talalupangdon sang ginpatpat ni Daniel ang sinulat sang kamot sa dingding?

¹⁹ Ang pagtindog nga isahanon lamang didto sa mahimayaon kag indi mainabyanon nga palibot wala magpunaw kay Daniel ukon maghimo sa iya nga buhinan ang iya mensahe ukon kalipatan ang hulusayon. Malig-on kag kalma, paagi sa maathag, kag talahuron nga paghambal, nagpanaksi sia nahanungod sa iya Dios. Indi pa kontento sa pagpatpat lamang sa sinulat sang kamot, ginpahanumdom ni Daniel ang hari nga ginpaubos ni Jehova nga Dios ang iya lolo paagi sa pagpahanabo sa iya nga magkabuhi kaangay sang isa ka sapat tubtob ginkilala niya nga ang Labing Mataas nga Dios amo ang Manuggahom sa ginharian sang katawhan. “Bisan pa nahibaluan mo ini tanan,” siling ni Daniel kay Belsasar, ‘wala ka magpaubos sang imo kaugalingon kundi gintamay mo ang mga suludlan sa templo ni Jehova kag gindayaw ang mga dios nga bulawan, pilak, saway, salsalon, kahoy, kag bato nga indi makakita, makabati, ukon makahibalo sang bisan ano. Apang ang Dios nga iya ang tanan mo nga dalanon, wala mo paghimayaa. Busa, naghalin sa iya ini nga mando. Gintimbang ka sa timbangan kag nasapwan ka nga mamag-an, kag ang imo ginharian ginbahinbahin kag ginhatag sa mga Mediahanon kag sa mga Persiahanon.’ Huo, sa liwat nagpakita si Daniel sing dalayawon nga huwaran sa pagtuo kag kaisog para sa mga alagad sang Dios karon.​—⁠Daniel 5:​22-28.

20. Sa tion sang paghari ni Dario, anong dugang pa nga huwaran sang dakung pagtuo ang ginpakita ni Daniel?

²⁰ Sa kapitulo 6 sang Daniel, may isa pa kita ka maayong huwaran sa pagtuo kag kaisog. Si Hari Dario na karon ang manuggahom kag ginhimo niya si Daniel nga isa sang tatlo ka puno nga manuggahom sang ginharian. Ang iban, nga nahisa kay Daniel, naghaylo sa hari nga maghimo sing sugo nga sa 30 ka adlaw wala sing isa nga makapangamuyo sa bisan kay sin-o kundi sa hari. Nahibaluan nila nga amo lamang ini ang paagi nga makakita sila sing kabangdanan batok kay Daniel. Wala niya pagsapaka ang sugo kag nagpadayon sa pagpangamuyo sa atop sang iya puluy-an nga abierto ang bintana kag nagaatubang sa Jerusalem. Bangod nasapwan nga nakasala sing paglalis sa mando sang hari, ginhaboy si Daniel sa lungib sang mga leon sa pagsunod sa silot nga ginsambit sa sugo. Sa liwat ginpadyaan sang Dios si Daniel bangod sang iya pagtuo kag kaisog. Paano? Suno sa Hebreo 11:​33, ‘ginpakium [ni Jehova] ang mga baba sang mga leon.’

21. Bangod sang maayong mga huwaran sa pagtuo kag kaisog nga narekord sa nahauna nga anom ka kapitulo sang tolon-an ni Daniel, ano dapat ang aton mangin malig-on nga pamat-od?

²¹ Daw ano ka makapalig-on sing pagtuo nga mga hitabo ang ginasaysay sang Daniel kapitulo 1 tubtob 6! Daw ano kadaku nga ginpadyaan ni Jehova nga Dios ang mga nagapakita sing pagtuo kag kaisog! Sa isa ka bahin, natabo ini paagi sa pagtib-ong sa ila kag sa pihak nga bahin, paagi sa pag-eksperiensia sing milagruso nga mga kaluwasan. Sa pagkamatuod, makakuha kita sing kalig-on kag paglaum gikan sa mga eksperiensia sining matutom nga mga saksi kon ginaatubang sing mga pagtilaw. Ti, ginrekord ining mga butang para sa sini gid nga katuyuan! Busa, kabay nga mamat-od kita nga mangin maayong mga manug-ilog sina nga pagtuo kag kaisog.​—⁠Roma 15:4; Hebreo 6:⁠12.

Mga Pamangkot sa Repaso

◻ Ang mga ngalan sang apat ka Hebreong pamatan-on nagpahangop sing ano tuhoy sa pagpadaku sa ila?

◻ Ang pag-atubang sang mga Hebreo sa pagtilaw tuhoy sa pagkaon nagahatag sa aton sing anong leksion?

◻ Paano gintilawan ang integridad sang mga alagad ni Jehova karon subong sang natabo sa tatlo ka Hebreo?

◻ Paano si Daniel nagpakita sing pagtuo kag kaisog sa pagpanaksi kay Belsasar?

[Laragway sa pahina 17]

Si Daniel kag ang iya mga kaupod nakatuon sa pag-indi