Pagkamatarong Indi Paagi sa Pinalatunlaton nga mga Tradisyon
“Kon ang inyo pagkamatarong indi maglabaw sa pagkamatarong sang mga escriba kag mga Fariseo, indi kamo nga mas-a makasulod sa ginharian sang langit.”—MATEO 5:20.
1, 2. Ano ang natabo antes ginhatag ni Jesus ang iya Wali sa Bukid?
GINHINGUYANG ni Jesus ang gab-i sa isa ka bukid. Ang mabituon nga kalangitan nagahumlad sa ibabaw. Ang magagmay nga mga sapat kon gab-i nagahuni sa mga katamnan. Sa sidlangan ang tubig sang Dagat sang Galilea mahinay nga nagabasya sa baybayon. Apang mahimo nga daw wala matalupangdi ni Jesus ang iya malinong kag matahom nga palibot. Ginhinguyang niya ang gab-i sa pagpangamuyo sa iya langitnon nga Amay, si Jehova. Kinahanglan niya ang tuytoy sang iya Amay. Importante ang mga adlaw nga magaabot.
2 Sa sidlangan ang langit nagsinaw. Ang mga pispis nagsugod sa paghulaghulag, nga nagahuni sing malulot. Ang ilahas nga mga bulak naghaplayhaplay sa dapya sang hangin. Sang magguwa sa gintaipan ang una nga mga silak sang adlaw, gintawag ni Jesus ang iya mga disipulo kag gikan sa tunga nila nagpili sia sing 12 agod mangin mga apostoles niya. Nian, upod sa ila tanan, nagdulhog sia sa kiliran sang bukid. Kitaon na ang kadam-an nga nagapasulod gikan sa Galilea, Tiro kag Sidon, Judea kag Jerusalem. Nagkari sila agod ayuhon sa ila mga balatian. Ang gahom gikan kay Jehova nagguwa kay Jesus kay madamo ang nagtandog sa iya kag nag-ayo. Nagkari man sila agod mamati sa iya mga pulong nga subong sang makapaayo nga balsamo sa ila nasubuan nga mga kalag.—Mateo 4:25; Lucas 6:12-19.
3. Ngaa ginkalangkagan sang mga disipulo kag sang kadam-an kon san-o masugod si Jesus sa paghambal?
3 Sa ila pormal nga mga sesyon sa pagpanudlo, ang mga rabbi naanad na sa pagpungko, kag sa sining partikular nga aga sang tigpamulak sang 31 C.E., amo sina ang ginhimo ni Jesus, mahimo nga sa duog nga matapan sa kiliran sang pukatod. Sang makita ini sang iya mga disipulo kag mga kadam-an, narealisar nila nga may butang nga pinasahi nga nagakatabo, gani nagtipon sila sa palibot niya nga may kalangkag. Sang magsugod na sia sa paghambal, may ginpaabot-abot sila sa iya ginahambal; sang makatapos na sia, nakibot sila sa ila nabatian. Tan-awon naton kon ngaa.—Mateo 7:28.
Duha ka Sahi sang Pagkamatarong
4. (a) Anong duha ka sahi sang pagkamatarong ang ginhambalan? (b) Ano ang katuyuan sang pinalatunlaton nga mga tradisyon, kag natuman bala ini?
4 Sa iya Wali sa Bukid, nga ginreport sa Mateo 5:1–7:29 kag sa Lucas 6:17-49, maathag nga ginpatuhay ni Jesus ang duha ka klase: ang mga escriba kag mga Fariseo kag ang ordinaryo nga mga tawo nga ila ginapigos. Naghambal sia tuhoy sa duha ka sahi sang pagkamatarong, ang salimpapaw nga pagkamatarong sang mga Fariseo kag ang matuod nga pagkamatarong sang Dios. (Mateo 5:6, 20) Ang nagapakamatarong sa kaugalingon nga mga Fariseo naghalin sa pinalatunlaton nga mga tradisyon. Ginsugdan ini sang ikaduha nga siglo B.C.E. subong “pensa sa palibot sang Kasuguan” sa pag-amlig sini gikan sa pagsulod sang Hellenismo (Griegong kultura). Gintamod ini subong bahin sang Kasuguan. Sa kamatuoran, ginkabig pa gani sang mga escriba ang pinalatunlaton nga mga tradisyon nga labaw pa sa nasulat nga Kasuguan. Ang Mishnah nagasiling: “Mas estrikto nga ginsunod ang mga pulong sang mga Escriba [ila pinalatunlaton nga mga tradisyon] sang sa pagsunod sa mga pulong sang nasulat nga Kasuguan.” Busa, sa baylo nga mangin isa ka “pensa sa palibot sang Kasuguan” sa pag-amlig sini, ginpaluya sang ila mga tradisyon ang Kasuguan kag ginhimo ini nga wala sing pulos, subong gid sang ginsiling ni Jesus: “Ginsikway ninyo sing bug-os gid ang sugo sang Dios agod nga mahuptan ninyo ang inyo pinalatunlaton nga tradisyon.”—Marcos 7:5-9; Mateo 15:1-9.
5. (a) Ano ang kahimtangan sang ordinaryo nga mga tawo nga nagkadto kay Jesus agod mamati, kag paano sila gintamod sang mga escriba kag mga Fariseo? (b) Ano ang naghimo sang pinalatunlaton nga mga tradisyon subong isa ka mabug-at nga lulan sa abaga sang nagapangabudlay nga mga tawo?
5 Ang ordinaryo nga mga tawo nga nagpanong kay Jesus maluya sa espirituwal, kay sila “napilasan kag nag-aplaag subong sang mga karnero nga wala sing manugbantay.” (Mateo 9:36) Matinaastaason nga ginyaguta sila sang mga escriba kag mga Fariseo, gintawag sila nga mga ʽam-ha·ʼaʹrets (katawhan sang duta), kag gintamay sila subong ignorante, ginpakamalaut nga mga makasasala nga indi takus banhawon bangod wala nila ginasunod ang pinalatunlaton nga mga tradisyon. Sang tion na ni Jesus yadtong mga tradisyon nagdaku pa gid kag nangin isa ka mapiguson nga pagpatuman sang diutay nga mga butang—nga puno sing makonsumo sa tion nga seremonyal nga mga rito—nga indi masunod sang bisan sin-o nga tawo. Indi katingalahan nga ginpakamalaut ni Jesus ang mga tradisyon subong ‘mabug-at nga mga lulan sa abaga sang mga tawo.’—Mateo 23:4; Juan 7:45-49.
6. Ano ang makapakibot gid sa nagabukas nga pahayag ni Jesus, kag ano nga pagbag-o ang ginpakita sini para sa iya mga disipulo kag para sa mga escriba kag mga Fariseo?
6 Gani sang mapungko si Jesus sa kiliran sang bukid, ang mga nagpalapit sa iya agod mamati amo ang iya mga disipulo kag ang kadam-an nga uhaw sa espirituwal. Mahimo nga nakibot gid ini sila sa dayag nga mga pahayag ni Jesus. ‘Malipayon ang mga imol, malipayon ang mga ginagutom, malipayon ang mga nagahibi, malipayon ang mga ginadumtan.’ Apang sin-o ang mangin malipayon kon sila imol, ginagutom, nagahibi, kag ginadumtan? Kag ginpahayag ang mga kailuhan sa mga manggaranon, sa mga bugana sing ginakaon, sa mga nagakadlaw, kag sa mga ginadayaw! (Lucas 6:20-26) Sa pila lamang ka mga tinaga, ginbaliskad ni Jesus ang tanan nga kinaandan nga mga talaksan kag ang ginabaton nga mga prinsipio sang tawo. Isa yadto ka hinali nga pagbaliskad sang mga kahimtangan, nahisuno sa ginsiling sang ulihi ni Jesus: “Ang tagsatagsa nga nagapakataas sang iya kaugalingon paubson, apang ang nagapaubos sang iya kaugalingon pataason.”—Lucas 18:9-14.
7. Ano mahimo gid ang epekto sang nagabukas nga mga pulong ni Jesus sa gutom sa espirituwal nga kadam-an nga namati sa iya?
7 Tuhay sa naayawan sa kaugalingon nga mga escriba kag mga Fariseo, ang mga nagpalapit kay Jesus sining partikular nga aga nakahibalo sang ila makapasubo nga kahimtangan sa espirituwal. Ang iya nagabukas nga mga pulong pat-od nga naghatag sa ila sing paglaum: “Malipayon ang mga mahunahunaon sang ila espirituwal nga mga kinahanglanon, kay ila ang ginharian sang mga langit.” Kag pat-od nga nalipay gid sila sang gindugang niya: “Malipayon ang mga ginagutom kag ginauhaw, kay sila busgon”! (Mateo 5:3, 6; Juan 6:35; Bugna 7:16, 17) Puno sing pagkamatarong, huo, apang indi ang sahi sang pagkamatarong sang mga Fariseo.
Indi Nagakaigo nga ‘Pagkamatarong sa Atubangan sang mga Tawo’
8. Ngaa nagpalibog ang iban kon paano ang ila pagkamatarong maglabaw pa sa pagkamatarong sang mga escriba kag mga Fariseo, apang ngaa dapat mangin subong sini?
8 “Kon ang inyo pagkamatarong indi maglabaw sa pagkamatarong sang mga escriba kag mga Fariseo,” siling ni Jesus, “indi kamo nga mas-a makasulod sa ginharian sang langit.” (Mateo 5:17-20; tan-awa ang Marcos 2:23-28; 3:1-6; 7:1-13.) Mahimo nga ang iban naghunahuna: ‘Mas matarong sa mga Fariseo? Nagapuasa sila kag nagapangamuyo kag nagahatag sing ikapulo kag nagapanglimos kag nagahinguyang sang ila kabuhi sa pagtuon sang Kasuguan. Paano ang aton pagkamatarong maglabaw pa sa ila pagkamatarong?’ Apang dapat nga maglabaw ini. Ang mga Fariseo mahimo nga gindayaw sang mga tawo, apang indi sang Dios. Sa isa pa ka okasyon si Jesus nagsiling sa sining mga Fariseo: “Kamo ang mga nagapakamatarong sang inyo kaugalingon sa atubangan sang mga tawo, apang ang Dios nakakilala sang inyo mga tagipusuon; kay ang ginapakamataas sa tunga sang mga tawo kangil-aran sa itululok sang Dios.”—Lucas 16:15.
9-11. (a) Ano ang isa ka paagi nga pagdumdom sang mga escriba kag mga Fariseo makabaton sila sing matarong nga tindog sa atubangan sang Dios? (b) Sa anong ikaduha nga paagi ginpaabot nila nga makatigayon sila sing pagkamatarong? (c) Ano ang ikatlo nga paagi nga ila ginsaligan, kag ano ang ginsiling ni apostol Pablo nga naghukom sini nga ini mapaslawan?
9 Nag-imbento ang mga rabbi sang ila kaugalingon nga mga talaksan sa pagtigayon sing pagkamatarong. Ang isa ka talaksan amo ang mangin kaliwat ni Abraham: “Ang mga disipulo ni Abraham nga aton amay nagapuyo sa sining kalibutan kag magapanubli sang kalibutan nga maabot.” (Mishnah) Mahimo gid nga agod pamatukan ining tradisyon, ginpaandaman ni Juan Bautista ang mga Fariseo nga nagkadto sa iya: “Patubas kamo sing bunga nga takus sa paghinulsol; kag dili maghunahuna sa inyo kaugalingon sa pagsiling, ‘May ginapakaamay kami nga si Abraham [nga subong nagakaigo na ina].’ ”—Mateo 3:7-9; tan-awa man ang Juan 8:33, 39.
10 Ang ikaduha nga paagi agod matigayon ang pagkamatarong, siling nila, amo ang paghatag sing limos. Ang duha ka Apokripal nga mga tulun-an nga ginsulat sang debotado nga mga Judiyo sang ikaduha nga siglo B.C.E. nagasambit sinang tradisyonal nga pagtamod. Ang isa mabasa sa Tobit: “Ang paghatag sing limos nagaluwas sa isa gikan sa kamatayon kag nagabayad sang sala.” (12:9, The New American Bible) Ang Tulun-an sang Sirach (Ecclesiasticus) nagaugyon: “Ang tubig nagapalong sang nagadabadaba nga kalayo, kag ang limos nagatumbas sa mga sala.”—3:29, NAB.
11 Ang ikatlo nga paagi sa pagtinguha nila sang pagkamatarong amo ang paghimo sang mga buhat nga ginapatuman sang Kasuguan. Ang ila pinalatunlaton nga mga tradisyon nagtudlo nga kon ang mga binuhatan sang tawo laban nga maayo, maluwas sia. Ang paghukom ginahatag “suno sa kon ano ang labaw nga binuhatan, maayo ukon malain.” (Mishnah) Agod mangin kalahamut-an ang paghukom, ang ila ginakabalak-an amo nga “makahimo sing maayo labaw sa mga sala.” Kon ang maayo nga binuhatan sang isa ka tawo maglabaw sa iya malain nga batasan sing isa lamang, maluwas sia—nga subong bala nagahukom ang Dios paagi sa pag-isip sang ila diutay nga mga hinimuan! (Mateo 23:23, 24) Sa pagpresentar sang husto nga pagtamod, si Pablo nagsulat: “Paagi sa mga buhat sang kasuguan wala sing unod nga pagpakamatarungon sa atubangan [sang Dios].” (Roma 3:20) Sa pagkamatuod, ang Cristianong pagkamatarong dapat maglabaw sa pagkamatarong sang mga escriba kag mga Fariseo!
“Nabatian Ninyo nga Ginsiling”
12. (a) Anong pagbalhin gikan sa iya kinaandan nga paagi sang pagpatuhoy sa mga reperensya sa Hebreong Kasulatan ang ginhimo ni Jesus sa iya Wali sa Bukid, kag ngaa? (b) Ano ang matun-an naton gikan sa ekspresyon nga “Ginsiling”?
12 Sang magbalikwat anay si Jesus gikan sa Hebreong Kasulatan, sia nagsiling: “Nasulat na.” (Mateo 4:4, 7, 10) Apang sing makan-om sa Wali sa Bukid, gingamit niya ang mga pulong nga daw naghalin sa Hebreong Kasulatan nga amo ang: “Ginsiling na.” (Mateo 5:21, 27, 31, 33, 38, 43) Ngaa? Bangod ginapatuhuyan niya ang Kasulatan nga ginpatpat suno sa kapawa sang mga tradisyon sang mga Fariseo nga nagasumpakil sa mga sugo sang Dios. (Deuteronomio 4:2; Mateo 15:3) Maathag ini sa ikan-om kag katapusan nga pagpatuhoy ni Jesus sa sining serye: “Nabatian ninyo nga ginsiling, ‘Dapat mo higugmaon ang imo isigkatawo kag dumtan ang imo kaaway.’ ” Apang wala sing kasuguan Mosaiko ang nagsiling, “Dumti ang imo kaaway.” Ang mga escriba kag mga Fariseo ang nagsiling sini. Amo ina ang ila paghangop sa Kasuguan nga higugmaon ang imo isigkatawo—ang imo Judiyo nga mga isigkatawo, wala na sing iban pa.
13. Paano si Jesus nagpaandam batok sa bisan pagsugod lamang sang paggawi nga makadul-ong sa aktuwal nga pagpatay?
13 Binagbinaga karon ang nahauna sining serye sang anom ka pinamulong. Si Jesus nagsiling: “Nabatian ninyo nga ginsiling sa mga dumaan, ‘Dili ka magpatay; kag ang bisan sin-o nga makapatay manabat sa hukmanan sang hustisya.’ Apang, ako nagasiling sa inyo nga ang tagsatagsa nga padayon nga nagakaakig sa iya utod manabat sa hukmanan sang hustisya.” (Mateo 5:21, 22) Ang kaakig nga ginahuptan sa tagipusuon makadul-ong sa pagpasipala kag gikan sa sini sa pagkondenar, kag mahimo nga magadul-ong sa ulihi sa pagpatay. Ang kaakig nga ginapalambo sa tagipusuon mahimo nga mangin makamamatay: “Ang bisan sin-o nga nagadumot sang iya utod manugpatay.”—1 Juan 3:15.
14. Paano kita ginalaygayan ni Jesus nga indi gid pagsuguran ang dalanon nga nagadul-ong sa panglahi?
14 Si Jesus masunod nga nagsiling: “Nabatian ninyo nga ginsiling, ‘Dili ka magpanglahi.’ Apang ako nagasiling sa inyo nga ang tagsatagsa nga nagatulok sa babayi sa pagkaibog sa iya nakapanglahi na sa iya sa tagipusuon niya.” (Mateo 5:27, 28) Dili ka manglahi? Kon amo indi gid pagsuguri ina nga dalanon paagi sa pagpamensar nahanungod sini. Bantayi ang imo tagipusuon, kay diri nagahalin ina nga mga butang. (Hulubaton 4:23; Mateo 15:18, 19) Ang Santiago 1:14, 15 nagapaandam: “Ang tagsa ka tawo ginasulay kon ginabuyok sia kag ginahaylo sang iya kaugalingon nga kailigbon. Nian ang kailigbon, kon nakapanamkon nagapanganak sing sala; kag ang sala, kon maggulang, nagapamunga sing kamatayon.” Ang mga tawo nagasiling kon kaisa: ‘Indi pagsuguri ang indi mo matapos.’ Apang sa sini nga kaso dapat kita magsiling: ‘Indi pagsuguri ang indi mo mauntatan.’ Ang iban nga nagpabilin nga matutom bisan sang ginpahog sila sang kamatayon sa atubangan sang firing squad nagpadaug sang ulihi sa malalangon nga sulay sang seksuwal nga imoralidad.
15. Paano ang panghunahuna ni Jesus sa diborsio nagakatuhay sing bug-os sa ginsambit sa pinalatunlaton nga mga tradisyon sang mga Judiyo?
15 Binagbinagon naton karon ang ikatlo nga ginsiling ni Jesus. Sia nagsiling: “Ginsiling man, ‘Ang bisan sin-o nga magbulag sa iya asawa, maghatag sia sa iya sing kalig-unan sa pagbulagay.’ Apang ako nagasiling sa inyo nga ang tagsatagsa nga nagabulag sa iya asawa, luwas sa kabangdanan sang pagpakighilawas, nagahimo sa iya nga makilahion, kag ang bisan sin-o nga magpangasawa sang binulagan [kon sayoron, ang isa nga nakigbulag sa kabangdanan luwas sa seksuwal nga imoralidad] nagapanglahi.” (Mateo 5:31, 32) Ang iban nga mga Judiyo malimbungon nga nakig-angot sa ila asawa kag ginbulagan sila bangod sa diutay lamang nga mga kabangdanan. (Malaquias 2:13-16; Mateo 19:3-9) Ang pinalatunlaton nga mga tradisyon nagtugot sa lalaki nga bulagan ang iya asawa “kon napierdi niya ang iya kalan-on” ukon “kon nakakita sia sing mas matahom sa iya.”—Mishnah.
16. Anong buhat sang mga Judiyo ang naghimo sang pagsumpa nga wala sing kahulugan, kag ano ang panghunahuna ni Jesus sa sini?
16 Sa kaanggid nga ideya si Jesus nagpadayon: “Liwat nabatian ninyo nga ginsiling sa mga dumaan, ‘Dili ka magsumpa nga wala ginatuman’ . . . Apang ako nagasiling sa inyo: Dili gid kamo magsumpa.” Sini nga tion ginaabusohan sang mga Judiyo ang pagsumpa kag nagahimo sila sing madamo nga panumpa nahanungod sa diutay nga mga butang nga wala nila ginatuman. Apang si Jesus nagsiling: “Dili gid kamo magsumpa . . . Himua nga ang inyo Huo mangin Huo, ang inyo Indi, Indi.” Simple lamang ang iya talaksan: Mangin maminatud-on sa tanan nga tion, nga wala ginagarantiyahan ang imo ginhambal sing sumpa. Itigana ang sumpa sa importante nga mga butang.—Mateo 5:33-37; ipaanggid ang 23:16-22.
17. Anong mas maayo nga paagi sa “mata sa mata kag ngipon sa ngipon” ang gintudlo ni Jesus?
17 Si Jesus masunod nga nagsiling: “Nabatian ninyo nga ginsiling, ‘Mata sa mata kag ngipon sa ngipon.’ Apang ako nagasiling sa inyo: Dili kamo magtimalos sa malauton; kundi kon tampaon ka sa imo tuo nga guya, itaya man ang imo pihak nga guya sa iya.” (Mateo 5:38-42) Wala diri ginapatuhuyan ni Jesus ang tampa nga gintuyo agod halitan ang isa kundi ang isa ka nagapang-insulto nga tampa paagi sa likod sang kamot. Indi pagpakanubua ang imo kaugalingon paagi sa pagbalos sing mga pang-insulto. Indi pagbalusi sing malaut ang malaut. Sa baylo, magbalos sing maayo kag paagi sa sini imo ‘ginadaug ang malaut paagi sa maayo.’—Roma 12:17-21.
18. (a) Paano gin-islan sang mga Judiyo ang kasuguan nahanungod sa paghigugma sa imo isigkatawo, apang paano ini ginsumpakil ni Jesus? (b) Ano ang ginsabat ni Jesus sa isa ka abogado nga luyag maglimite sang aplikasyon sang “isigkatawo”?
18 Sa ikan-om kag katapusan nga halimbawa, maathag nga ginpakita ni Jesus kon paano ginpaluya sang tradisyon sang mga rabbi ang Mosaikong Kasuguan: “Nabatian ninyo nga ginsiling, ‘Dapat mo higugmaon ang imo isigkatawo kag dumtan ang imo kaaway.’ Apang, ako nagasiling sa inyo: Padayon nga higugmaa ang imo mga kaaway kag pangamuyo kamo tungod sa mga nagahingabot sa inyo.” (Mateo 5:43, 44) Ang nasulat nga Mosaikong Kasuguan wala nagalimite sang gugma: “Dapat mo higugmaon ang imo isigkatawo subong sang imo kaugalingon.” (Levitico 19:18) Ginpatiko sang mga Fariseo ining sugo, kag agod malikawan ini ginlimitehan nila ang termino nga “isigkatawo” sa mga nagatuman lamang sang mga tradisyon. Amo kon ngaa sang ginpahanumdom sang ulihi ni Jesus ang isa ka abogado sang sugo nga ‘higugmaon ang imo isigkatawo subong sang imo kaugalingon,’ ang tawo nagsabat: “Sin-o gid bala ang akon isigkatawo?” Nagsabat si Jesus paagi sa isa ka ilustrasyon tuhoy sa maayong Samariahanon—himua ang imo kaugalingon nga isigkatawo sang isa nga nagakinahanglan sa imo.—Lucas 10:25-37.
19. Ano nga buhat ni Jehova para sa mga malaut ang ginrekomendar ni Jesus nga sundon naton?
19 Sa pagpadayon sang iya wali, nagsiling si Jesus nga ang ‘Dios nagpakita sing gugma sa mga malaut. Ginapasubang niya ang adlaw para sa ila kag ginapaulanan sila. Wala sing butang nga tumalagsahon sa paghigugma sang mga nagahigugma sa imo. Ang malauton nagahimo sina. Wala sing rason nga padyaan ina. Pamatud-i ang inyo kaugalingon nga mga anak sang Dios. Sunda sia. Himua ang imo kaugalingon nga isigkatawo sang tanan kag higugma ang imo isigkatawo. Kag sa amo “mangin himpit [ka], subong nga ang imo langitnon nga Amay himpit.” ’ (Mateo 5:45-48) Daw ano ka makahalangkat nga talaksan nga sundon! Kag daw ano ka daku nga ginapakita sini ang pagkakulang sang pagkamatarong sang mga escriba kag mga Fariseo!
20. Sa baylo nga sikwayon ang Mosaikong Kasuguan, paano ni Jesus ginpasangkad kag ginpadalom ang epekto sini kag ginpahamtang ini sa mas mataas nga duog?
20 Gani sang ginpatuhuyan ni Jesus ang mga bahin sang Kasuguan kag magdugang, “Apang, ako nagasiling sa inyo,” wala niya ginsikway ang Mosaikong Kasuguan kag gin-islan ini. Indi, kundi ginpadalom lamang niya kag ginpasangkad ang puwersa sini paagi sa pagpakita sang matuod nga kahulugan sini. Ang mas mataas nga kasuguan sang paghiliutod nagahukom sa padayon nga pagdumot subong pagpatay. Ang mas mataas nga kasuguan sang pagkaputli nagakondenar sang padayon nga seksuwal nga kailigbon subong panglahi. Ang mas mataas nga kasuguan sang pag-asawahay nagasikway sang pagbulag bangod sa diutay nga mga kabangdanan subong isa ka dalanon nga nagadul-ong sa makilahion nga pagminyo liwat. Ang mas mataas nga kasuguan sang kamatuoran nagapakita nga indi kinahanglanon ang sulitsulit nga pagpanumpa. Ang mas mataas nga kasuguan sang pagkalum-ok sang panghunahuna nagasikway sang pagtimalos. Ang mas mataas nga kasuguan sang gugma nagakinahanglan sing diosnon nga gugma nga wala sing limite.
21. Ano ang ginpahayag sang mga laygay ni Jesus tuhoy sa pagpakamatarong sa kaugalingon sang mga rabbi, kag ano pa ang matun-an sang kadam-an?
21 Daw ano ka daku gid ang epekto sining wala pa mabatii nga mga laygay sang mabatian ini sang mga tawo sa nahauna nga tion! Daw ano ka bug-os nga ginhimo sini nga wala sing pulos ang salimpapaw nga pagpakamatarong sa kaugalingon nga nagikan sa pagpaulipon sa mga tradisyon sang mga rabbi! Apang samtang ginapadayon ni Jesus ang iya Wali sa Bukid, ang kadam-an nga ginagutom kag ginauhaw sa pagkamatarong sang Dios makatuon pa sing ispisipiko kon paano ini matigayon, subong ipakita sang masunod nga artikulo.
Repaso nga mga Pamangkot
◻ Ngaa naghimo ang mga Judiyo sang ila pinalatunlaton nga mga tradisyon?
◻ Anong hinali nga pagbaylo sang kahimtangan ang ginhambal ni Jesus tuhoy sa mga escriba kag mga Fariseo kag sa kinaandan nga mga tawo?
◻ Paano ginpaabot sang mga escriba kag mga Fariseo nga makatigayon sila sing matarong nga tindog sa Dios?
◻ Ano ang ginpakita ni Jesus subong amo ang dalanon sa paglikaw sa pagpakighilawas kag panglahi?
◻ Paagi sa pagpakita sang matuod nga kahulugan sang Mosaikong Kasuguan, anong mas mataas nga mga talaksan ang gintukod ni Jesus?