Gugma (Agape)—Kon Indi Ini Ano kag Kon Ano Ini
“Idugang sa inyo . . . utudnon nga pagpalangga ang gugma.”—2 PEDRO 1:5, 7.
1. (a) Anong kinaiya ang ginahatagan sing pangunang importansia sang Biblia? (b) Anong apat ka Griegong tinaga ang masami ginabadbad nga “gugma,” kag diin ang ginapatuhuyan sa 1 Juan 4:8?
KON may isa ka kinaiya nga ginahatagan sing pangunang importansia sang Pulong sang Dios, ang Biblia, ini amo ang gugma. Sa Griego, ang orihinal nga pamulong sang Cristianong Kasulatan, may yara apat ka tinaga nga masami ginabadbad nga “gugma.” Ang gugma nga ginabinagbinag naton karon indi amo ang eʹros (ang tinaga nga indi makita sa Cristianong Griegong Kasulatan), nga pasad sa seksuwal nga pagkaganyat; ni ang stor·geʹ, ang balatyagon pasad sa relasyon sa dugo; ni ang phi·liʹa, ang mainit kag mainabyanon nga gugma pasad sa pagtahod sang duha, nga ginhambalan sa naunang artikulo. Sa baylo, ini amo ang a·gaʹpe—ang gugma pasad sa prinsipio, nga ayhan masiling nga pareho sing kahulugan sa pagkadimakagod, ang gugma nga ginpatuhuyan ni apostol Juan sang nagsiling sia: “Ang Dios gugma.”—1 Juan 4:8.
2. Ano ang ginsiling nahanungod sa gugma (a·gaʹpe)?
2 Nahanungod sini nga gugma (a·gaʹpe), si Propesor William Barclay sa iya New Testament Words nagasiling: “Ang agapē nagahilabot sa hunahuna: indi lamang ini isa ka emosyon nga nagaluntad nga wala ginapangabay sa aton tagipusuon [subong sa kaso sang phi·liʹa]; isa ini ka prinsipio nga hungod naton nga ginakabuhi. Ang agapē labi na nga nagahilabot sa kabubut-on. Isa ini ka pagpangdaug, kadalag-an, kag katigayunan. Wala pa sing isa ang kinaugali nga naghigugma sang iya mga kaaway. Ang paghigugma sa mga kaaway isa ka pagpangdaug sa tanan naton nga kinaugali nga mga huyog kag mga balatyagon. Ining agapē . . . sa katunayan amo ang ikasarang sa paghigugma sa indi hiligugmaon, sa paghigugma sa mga tawo nga wala naton maluyagi.”
3. Ano nga pagpadaku ang ginahatag ni Jesucristo kag ni Pablo sa gugma?
3 Huo, ang isa sa mga butang nga nagapatuhay sang matuod nga pagsimba kay Jehova gikan sa tanan iban pa nga dagway sang pagsimba amo ang pagpadaku sini sa sining sahi sang gugma. Makatarunganon gid nga ginhatag ni Jesucristo ang duha sang pinakadaku nga mga sugo: “Ang una amo . . . ‘Higugmaa si Jehova nga imo Dios sa bug-os mong tagipusuon kag sa bug-os mong kalag kag sa bug-os mong hunahuna kag sa bug-os mong kusog.’ Ang ikaduha amo ini, ‘Higugmaa ang imo isigkatawo subong sang imo kaugalingon.’ Wala na sing iban pa nga sugo nga daku pa sa sini.” (Marcos 12:29-31) Ginhatagan man ni apostol Pablo sing amo sini nga pagpadaku ang gugma sa kapitulo 13 sang 1 Corinto. Sa tapos mapadaku nga ang gugma amo ang pangunang kinahanglanon nga kinaiya, naghinakop sia paagi sa pagsiling: “Gani, ang pagtuo, ang paglaum, ang gugma nagapadayon, ini sila nga tatlo: apang ang labing daku gid sini sa ila amo ang gugma.” (1 Corinto 13:13) Si Jesus makatarunganon nga nagsiling nga ang gugma amo ang mangin nagapakilala nga tanda sang iya mga sumulunod.—Juan 13:35.
Mga Butang nga Indi Subong Sina ang Gugma
4. Pila ka negatibo kag pila ka positibo nga mga bahin sang gugma ang ginasambit ni Pablo sa 1 Corinto 13:4-8?
4 Ginpakita ang punto nga mas mahapos isiling kon indi ano ang gugma sangsa isiling kon ano ini. May pila ka kamatuoran sa sina, kay si apostol Pablo sa iya kapitulo tuhoy sa gugma, sa 1 Corinto 13, sa bersikulo 4 tubtob 8, nagasambit sing siam ka butang kon indi ano ang gugma kag sing pito ka butang kon ano ang gugma.
5. Paano ginahatagan sing kahulugan ang “kahisa,” kag paano ini ginagamit sa positibo nga kahulugan sa Kasulatan?
5 Ang unang butang nga ginasiling ni Pablo kon indi ano ang gugma amo nga ini “wala nagakahisa.” Nagakinahanglan ina sing diutay nga paathag bangod may positibo kag negatibo nga mga bahin ang kahisa. Ang diksionaryo nagahatag sing kahulugan sa “kahisa” subong “di-pagtugot sang pagribalay” kag subong “nagakinahanglan sing eksklusibo nga debosyon.” Busa, si Moises nagsiling sa Exodo 34:14: “Dili ka magsimba sa iban nga dios, kay si Jehova, nga ginahingalanan Maimon, Dios nga maimon.” Sa Exodo 20:5, si Jehova nagasiling: “Ako si Jehova nga imo Dios isa ka Dios nga nagakinahanglan sing eksklusibo nga debosyon.” Sa kaanggid nga kahulugan, si apostol Pablo nagsulat: “Nagakaimon ako sa inyo sa diosnon nga kaimon.”—2 Corinto 11:2.
6. Anong Makasulatanhon nga halimbawa ang nagapakita nga ang gugma indi mahisaon?
6 Apang, sa kabilugan, ang “kahisa” may malain nga kahulugan, kag bangod sini ginlista ini upod sa mga buhat sang unod sa Galacia 5:20. Huo, ina nga kahisa makagod kag nagapatubas sing dumot, kag ang dumot kabaliskaran sang gugma. Bangod sa kahisa nga gindumtan ni Cain si Abel tubtob sa punto nga ginpatay sia, kag nagtiklod ini sa napulo ka utod sa amay ni Jose nga dumtan sia tubtob sa punto nga luyag nila nga patyon sia. Ang gugma wala nagakaila sa mga pagkabutang ukon mga kaayuhan sang iban, subong sang pagkaila ni Haring Acab sa ulubasan ni Nabot.—1 Hari 21:1-19.
7. (a) Anong hitabo ang nagapakita nga si Jehova wala mahamuot sa pagpabugal? (b) Ngaa ang gugma wala nagapabugal bisan sing pataka?
7 Si Pablo masunod nga nagasiling sa aton nga ang gugma “wala nagapabugal.” Ang pagpabugal pagpakita sing kakulang sing gugma, kay nagapahulag ini sa isa nga ibutang ang iya kaugalingon sa posisyon nga labaw sangsa iban. Wala nahamuot si Jehova sa mga bugalon, subong sang makita kon paano niya ginpaubos si Haring Nabocodonosor sang nagpabugal sia. (Daniel 4:30-35) Ang pagpabugal masunson ginahimo sing pataka bangod sang sobra nga pagkahamuot sa kaugalingon nga mga hinimuan ukon mga pagkabutang. Ang iban mahimo mahuyog sa pagpabugal nahanungod sa ila kadalag-an sa Cristianong ministeryo. Ang iban kaangay sang isa ka gulang nga nagtelepono sa iya mga abyan agod lamang sugiran sila nga nakabakal sia sing bag-ong salakyan nga nagabili sing halos $50,000. Dimahigugmaon ina bangod ginahimo sini ang bugalon nga labaw pa sa mga nagapamati sa iya.
8. (a) Ano ang panimuot ni Jehova sa mga nagapahabok? (b) Ngaa ang gugma wala nagagawi sa sinang paagi?
8 Nian ginasilingan kita nga ang gugma “wala nagapahabok.” Ang isa nga nagapahabok, ukon matinaastaason, dimahigugmaon nga nagabayaw sang iya kaugalingon labaw sa iban. Ina nga panghunahuna indi gid maalamon bangod “ginasumpong sang Dios ang mga bugalon, apang ginapakitaan niya sing dibagay nga kaluoy ang mga mapainubuson.” (Santiago 4:6) Ang gugma nagapanghikot sa kabaliskaran gid nga paagi; ginakabig sini ang iban nga superyor. Si Pablo nagsulat sa Filipos 2:2, 3: “Bug-usa ninyo ang akon kalipay nga mag-isa kamo sing hunahuna kag nga may isa ka gugma, nga may paghiusa sa kalag, isa sing hunahuna, nga wala nagahimo sang bisan ano gikan sa pagkamaiyaiyahon, kundi sa pagpaubos magbilang sa iban nga superyor pa sa inyo kaugalingon.” Ina nga panghunahuna nagapabatyag sa iban nga komportable, samtang ang bugalon nga tawo nagapabatyag sa iban nga dikomportable bangod sang pagtinikal.
9. Ngaa ang gugma wala nagagawi sing dinagakaigo?
9 Si Pablo nagasiling sing dugang nga ang gugma “wala nagagawi sing dinagakaigo.” Ginahatagan sing kahulugan sang diksionaryo ang “dinagakaigo” subong “indi gid nagakabagay ukon malaw-ay nga mga paggawi ukon moral.” Ang isa nga nagagawi sing dinagakaigo (sing dimahigugmaon) wala nagasapak sa balatyagon sang iban. Madamong bersion sang Biblia ang nagabadbad sang Griego subong “dimatinahuron.” Ginamulay niya ang ginakabig nga nagakaigo kag maayo. Sa pagkamatuod, ang mahigugmaon nga pagpatugsiling sa iban magakahulugan sang paglikaw sa tanan nga butang nga dimatinahuron ukon dinagakaigo, mga butang nga nagasaklaw kag mahimo pa gani nga nagapakibang.
Iban Pa nga Butang nga Indi Subong Sina ang Gugma
10. Sa anong paagi nga ang gugma wala nagapangita sang iya kaugalingon nga mga luyag?
10 Masunod nga ginasilingan kita nga ang gugma “wala nagapangita sang iya kaugalingon nga luyag,” kon sayuron, kon may pangduhaduha sa aton personal nga mga luyag kag sa iya sang iban. Ang apostol nagsiling sa iban nga teksto: “Wala pa sing tawo nga nagdumot sang iya kaugalingon nga unod; kundi ginapakaon kag ginapakamahal niya ini.” (Efeso 5:29) Apang, kon ang aton mga luyag nagapakig-indis sa mga luyag sang iban kag wala sing iban nga mga prinsipio sa Biblia ang nadalahig, dapat naton himuon ang ginhimo ni Abraham kay Lot, mahigugmaon nga papilion ang iban.—Genesis 13:8-11.
11. Ano ang kahulugan sang gugma nga indi mainakigon?
11 Ang gugma wala man nagakaakig sa gilayon. Gani si Pablo nagasiling sa aton nga ang gugma “indi mainakigon.” Indi ini madali masaklaw. Nagapakita ini sing pagpugong sa kaugalingon. Dapat binagbinagon sing maayo ilabi na sang mga mag-asawa ini nga laygay paagi sa pag-andam nga indi pagtaason ang ila tingog sing dimapailubon ukon magsinggitanay. May mga sirkunstansia nga madali gid magpaakig, kag bangod sini nakita ni Pablo ang kinahanglanon nga laygayan si Timoteo: “Ang ulipon sang Ginuo dili dapat magpakigbanggianay, kundi magmalulo sa tanan, sampaton sa pagpanudlo, mapinaumuron”—huo, indi mainakigon—“nagasaway nga may pagpaubos sang mga kasumpong niya.”—2 Timoteo 2:24, 25.
12. (a) Sa anong paagi nga ang gugma wala nagasapak sang kalautan? (b) Ngaa dimaalamon nga sapakon ang kalautan?
12 Padayon sa mga butang nga indi subong ang gugma, si Pablo nagalaygay: “Ang gugma . . . wala nagasapak sang kalautan.” Wala ina nagakahulugan nga ang gugma wala nagatalupangod sang kalautan. Ginpakita ni Jesus kon paano naton ini lubaron kon ginhimuan kita sing kalautan. (Mateo 18:15-17) Apang ang gugma wala nagatugot sa aton nga magpadayon nga magkaakig, mag-aligutgot. Ang dipagsapak sang kalautan nagakahulugan sing pagpatawad kag paglimot sa tion nga nalubad na ini sa Makasulatanhon nga paagi. Huo, indi pagpaantusa ukon pagpasubua ang imo kaugalingon paagi sa paghunahuna pirme sang malain, nga nagadumdom sang kalautan!
13. Ano ang kahulugan sang indi pagkalipay sa pagkadimatarong, kag ngaa ang gugma wala nagahimo sina?
13 Dugang pa, ginasilingan kita nga ang gugma “wala nagakalipay sa pagkadimatarong.” Ang kalibutan nagakalipay sa pagkadimatarong, subong sang makita sa pagkapopular sang masingki kag pornograpiko nga mga literatura, mga sine, kag mga programa sa telebisyon. Ina nga pagkalipay makagod, wala sing pagtahod sa matarong nga mga prinsipio sang Dios ukon sa kaayuhan sang iban. Inang tanan nga makagod nga pagkalipay nagasab-ug sa unod kag sa natalana nga tion magaani sing kaduluntan gikan sa unod.—Galacia 6:8.
14. Ngaa masiling sing masinaligon nga ang gugma wala nagakapaslawi?
14 Karon ang katapusan nga butang nga indi subong ang gugma amo: “Ang gugma wala nagakapaslawi.” Una, ang gugma wala nagakapaslawi ukon nagauntat bangod ang Dios gugma, kag sia ang “Hari sang walay katubtuban.” (1 Timoteo 1:17) Sa Roma 8:38, 39, ginapasalig kita nga ang gugma ni Jehova para sa aton indi gid mapaslawan: “Kombinsido ako nga bisan ang kamatayon ukon kabuhi ukon mga anghel ukon mga punuan ukon mga butang nga sa karon ukon mga butang nga palaabuton ukon mga gahom ukon kataasan ukon kadadalman ukon bisan ano nga iban nga tinuga indi sarang makapahamulag sa aton sa gugma sang Dios nga yara kay Cristo Jesus nga aton Ginuo.” Subong man, ang gugma wala nagakapaslawan bangod indi gid ini makita nga nakulangan. Ang gugma sarang mapasigo sa bisan anong okasyon, sa bisan anong hangkat.
Mga Butang nga Kon Ano ang Gugma
15. Ngaa ginalista ni Pablo ang pagkamabinatason nga una sa tunga sang positibo nga mga bahin sang gugma?
15 Tuhoy karon sa positibo nga bahin, ang mga butang kon ano ang gugma, si Pablo nagasugod: “Ang gugma mabinatason.” Ginasiling nga wala kuno sing butang subong sang Cristianong pag-ululupod kon wala sing pagbatas, kon sayuron, kon wala sing mapailubon nga pagpasensiahanay sa isa kag isa. Amo ina bangod kita tanan dihimpit, kag ang aton mga pagkadihimpit kag mga kakulangan nagatilaw sa iban. Indi katingalahan nga ginlista ni apostol Pablo ini nga bahin nga una sa kon ano ang gugma!
16. Sa anong mga paagi mapakita sang mga katapo sang pamilya ang kalulo sa isa kag isa?
16 Nagasiling si Pablo nga ang gugma “malulo” man. Kon sayuron, ang gugma mabinuligon, madinumdumon, mapinatugsilingon. Ang kalulo makita sa mga butang nga dalagku kag diutay. Ang mainabyanon nga Samaritano nagpakita gid sing kalulo sa tawo nga ginbanggaan sang mga kawatan. (Lucas 10:30-37) Ang gugma nalipay sa pagsiling sing “palihug.” Ang pagsiling, “Ipasa ang tinapay” isa ka sugo. Kon butangan sing “palihug” mangin isa ini ka pangabay. Ang mga bana malulo sa ila mga asawa kon pamatian nila ang laygay sa 1 Pedro 3:7: “Kamo nga mga bana, padayon nga magkabuhi nga may patugsiling kaupod sang inyo mga asawa, nga nagahatag sing dungog sa babayi subong maluya nga suludlan, sanglit nga masigkamanunubli kamo sang dibagay nga kalulo sang kabuhi, sa katuyuan nga indi masablagan ang inyo mga pangamuyo.” Ang mga asawa malulo sa ila mga bana kon pakitaan nila sila sing “tudok nga pagtahod.” (Efeso 5:33) Ang mga amay malulo sa ila mga anak kon ginasunod nila ang laygay sa Efeso 6:4: “Mga amay, dili pagpaakiga ang inyo mga anak, kundi sagura sila sa disiplina kag panghunahuna ni Jehova.”
17. Ano ang duha ka paagi nga ang gugma nagakalipay sa kamatuoran?
17 Ang gugma wala nagakalipay sa pagkadimatarong kundi “nagakalipay sa kamatuoran.” Ang gugma kag kamatuoran nagaupdanay—ang Dios gugma, kag sa amo man nga tion, sia ang “Dios sang kamatuoran.” (Salmo 31:5) Ang gugma nagakalipay nga makita ang kamatuoran nga nagadaug kag nagabuyagyag sang kabutigan; amo ini ang kabangdanan sang daku nga pag-uswag sa madamong mga sumilimba ni Jehova karon. Apang, sanglit ang kamatuoran ginapatuhay sa pagkadimatarong, ang ideya mahimo man nga ang gugma nagakalipay sa pagkamatarong. Ang gugma nagakalipay sa kadalag-an sang pagkamatarong, subong sang ginasugo sa mga sumilimba ni Jehova nga himuon pagkapukan sang Babilonia nga Daku.—Bugna 18:20.
18. Sa anong kahulugan nga ang gugma nagabatas sang tanan nga butang?
18 Si Pablo nagasugid man sa aton nga ang gugma “nagabatas sang tanan nga butang.” Subong sang ginapakita sang Kingdom Interlinear, ang ideya amo nga ang gugma nagatabon sang tanan nga butang. Wala ini “nagapamulong batok” sa isa ka utod, subong sang ginahimo sang mga malaut. (Salmo 50:20; Hulubaton 10:12; 17:9) Huo, ang ideya diri pareho sa 1 Pedro 4:8: “Ang gugma nagatabon sang kadam-an nga mga sala.” Sa pagkamatuod, ang pagkamaunungon magapugong sa isa nga tabunan ang daku nga sala batok kay Jehova kag batok sa Cristianong kongregasyon.
19. Sa anong paagi nga ang gugma nagatuo sa tanan nga butang?
19 Ang gugma “nagatuo sang tanan nga butang.” Ang gugma positibo, indi negatibo. Wala ini nagakahulugan nga ang gugma mapinatihon. Wala ini gilayon nagapati sa ginapadaku lamang nga mga hambal. Apang agod ang isa magatuo sa Dios, ang isa dapat nga may kinabubut-on sa pagpati. Gani ang gugma indi mapangduhaduhaon, dinagakaigo nga mamulayon. Wala ini nagapamatok sa pagpati subong sang mga ateista, nga dogmatiko nga nagasiling nga wala sing Dios, ukon kaangay ini sang agnostiko, nga dogmatiko nga nagasiling nga imposible gid mahibaluan kon diin kita naghalin, kon ngaa yari kita diri, kag kon ano ang mangin palaabuton naton. Ang Pulong sang Dios nagahatag sa aton sing pasalig nahanungod sining tanan nga butang. Ang gugma handa man magpati bangod masinaligon ini, indi suspetsuso sing dinagakaigo.
20. Paano ang gugma may kaangtanan sa paglaum?
20 Si apostol Pablo nagapasalig sa aton sing dugang nga ang gugma “nagalaum sang tanan nga butang.” Sanglit ang gugma positibo, indi negatibo, may malig-on ini nga paglaum sa tanan nga ginasaad sa Pulong sang Dios. Ginasilingan kita: “Ang nagaarado dapat mag-arado sa paglaum kag ang nagalinas maglinas sa paglaum sang pag-ambit.” (1 Corinto 9:10) Bisan pa nga ang gugma masinaligon, malaumon man ini, pirme nagalaum sang pinakamaayo.
21. Ano ang Makasulatanhon nga pasalig nga ang gugma nagabatas?
21 Sa katapusan, ginapasalig kita nga ang gugma “nagaantos sang tanan nga butang.” Masarangan sini ini himuon bangod sang ginasiling sa aton ni apostol Pablo sa 1 Corinto 10:13: “Walay pagsulay nga nakaabot sa inyo nga indi masarangan sang tawo. Apang ang Dios matutom, kag indi sia magtugot nga sulayon kamo labaw sa inyo masarangan, kundi kaupod sang pagsulay magahatag man sia sing lulutsan agod nga makasarang kamo sa pagbatas.” Ang gugma magapahulag sa aton nga tan-awon ang madamong halimbawa sa Kasulatan nahanungod sa mga alagad sang Dios nga nagbatas, ang panguna sa ila amo si Jesucristo, subong sang ginapahanumdom sa aton sa Hebreo 12:2, 3.
22. Subong mga anak sang Dios, anong pangunang kinaiya ang dapat naton kabalak-an nga ipakita?
22 Sa pagkamatuod, ang gugma (a·gaʹpe) amo ang pangunang kinaiya nga dapat naton palambuon subong mga Cristiano, mga Saksi ni Jehova, lunsay sa kon indi ini ano kag sa kon ano ini. Subong mga anak sang Dios, kabay nga pirme naton kabalak-an ang pagpakita sini nga bunga sang espiritu sang Dios. Ang paghimo sini mangin kaanggid sang dios, kay, dumduma, “ang Dios gugma.”
Nadumduman Mo Bala?
◻ Paano ginapakita ni Jesucristo kag Pablo ang pangunang importansia sang gugma?
◻ Sa anong kahulugan nga ang gugma wala nagakahisa?
◻ Paano ang gugma ‘nagabatas sang tanan nga butang’?
◻ Ngaa masiling nga ang gugma wala nagakapaslawi?
◻ Sa anong duha ka paagi nga ang gugma nagakalipay sa kamatuoran?
[Kahon sa pahina 21]
GUGMA (AGAPE)
Kon Indi Ini Ano Kon Ano Ini
1. Nagakahisa 1. Mabinatason
2. Nagapabugal 2. Malulo
3. Nagapahabok 3. Nagakalipay sa kamatuoran
4. Nagagawi sing dinagakaigo 4. Nagabatas sang tanan nga butang
5. Nagapangita sang kaugalingon nga mga luyag 5. Nagatuo sang tanan nga butang
6. Mainakigon 6. Nagalaum sang tanan nga butang
7. Nagasapak sang kalautan 7. Nagaantos sang tanan nga butang
8. Nagakalipay sa pagkadimatarong
9. Nagakapaslawi
[Piktyur sa pahina 18]
Ginpaubos ni Jehova si Nabocodonosor bangod sang pagpabugal