Ang Pagtamod sang Biblia

Ngaa Kontrolon ang Imo Kaakig?

ISA yadto ka makahaladlok nga panugod. “Karon nga ako na ang ulo sini nga balay, indi mo na ako mapakahuy-an bangod nagab-ihan ako,” singgit ni John sa iya bag-o nga asawa, nga si Ginger.a Sa sulod sang kapin sa 45 minutos, ginsinggitan niya sia kag ginpilit nga magpabilin sia nga magpungko sa sofa. Ang nagaabuso nga hambal nangin kinaandan na sa ila pag-asawahay. Sing makapasubo, nagsobra ang pagkamaakigon ni John. Ginapalagabong niya ang mga puwertahan, ginapulpog ang lamesa sa kusina, kag nagamaneho sing tuman kadasig samtang ginapulpog niya ang manibela, sa amo ginabutang sa peligro ang kabuhi sang iban.

Sing makapasubo, subong pat-od nga nahibaluan ninyo, masami nagakatabo ini nga mga danyag. Nagakaigo lamang bala ang kaakig sini nga tawo, ukon nadulaan na bala sia sing kontrol? Malain bala ang tanan nga kaakig? San-o nga ang kaakig masiling nga wala sing kontrol? San-o masiling nga sobra na ini?

Ang kontrolado nga kaakig mahimo nga nagakaigo. Halimbawa, ang kaakig ni Jehova nagdabdab batok sa dumaan, imoral nga mga siudad sang Sodoma kag Gomora. (Genesis 19:24) Ngaa? Bangod ang mga pumuluyo sadtong mga siudad nagpaduyog sa masingki kag makahuluya nga mga buhat sa sekso, nga bantog gid sa bug-os nga rehiyon. Halimbawa, sang ginduaw sang mensahero nga mga anghel ang matarong nga tawo nga si Lot, luyag luguson sang grupo sang lamharon nga mga lalaki kag sang tigulang nga mga lalaki ang mga bisita ni Lot. Si Jehova nga Dios nagakaigo nga naakig sa ila daku nga imoralidad.—Genesis 18:20; 19:4, 5, 9.

Kaangay sang iya Amay, ang himpit nga tawo nga si Jesucristo naakig man sang isa ka okasyon. Ang templo sa Jerusalem amo dapat ang sentro sang pagsimba para sa pinili nga katawhan sang Dios. Isa ini dapat ka “balay nga palangamuyuan,” diin mahalad sang mga indibiduwal ang ila personal nga mga dulot kag mga halad sa Dios kag matudluan sila sang iya mga dalanon kag mapatawad ang ila mga sala. Sa templo mahimo nila, kon sa aton pa, masugilanon si Jehova. Sa baylo, ginhimo sang mga relihiosong lider sang mga adlaw ni Jesus ang templo nga “isa ka balay nga balaligyaan” kag “lungib sang mga makawat.” (Mateo 21:12, 13; Juan 2:14-17) Personal sila nga nakaganansia gikan sa pagbaligya sing mga sapat nga ginagamit subong mga halad. Sa aktuwal, ginaupakan nila ang panong. Sa amo, nagakaigo gid para sa Anak sang Dios sang gintabog niya yadtong mga makawat sa balay sang iya Amay. Si Jesus naakig sing nagakaigo!

Kon Maakig ang Dihimpit nga mga Tawo

Ang dihimpit nga mga tawo mahimo man maakig sing nagakaigo kon kaisa. Binagbinaga ang natabo kay Moises. Ang pungsod sang Israel bag-o lang ginhilway sing milagruso gikan sa Egipto. Dramatiko nga ginpasundayag ni Jehova ang iya gahom batok sa butig nga dios sang Egipto paagi sa pagsakit sa mga Egiptohanon sing napulo ka kalalat-an. Nian ginbuksan niya ang dalan agod makapalagyo ang mga Judiyo, paagi sa pagtunga sang Dagat nga Pula. Subong resulta, nakalab-ot sila sa tiilan sang Bukid Sinai, diin gin-organisar sila subong isa ka pungsod. Nagpanghikot subong manugpatunga, si Moises nagtaklad sa bukid agod batunon ang mga kasuguan sang Dios. Upod sa tanan iban pa nga kasuguan, ginhatag ni Jehova kay Moises ang Napulo ka Sugo, nga ginsulat sang “tudlo sang Dios” sa mga tapitapi nga bato nga gintigib mismo sang Dios sa bukid. Apang, sang magpanaug si Moises, ano ang iya nasapwan? Ang mga tawo nagliso sa pagsimba sa bulawan nga baka! Daw ano kadali sa ila nga nalipat! Pila pa lamang ka semana ang nagligad. Sing makatarunganon, “ang kaakig ni Moises nagsugod sa pagdabdab.” Ginlampos niya ang tapitapi nga mga bato kag ginguba ang baka nga imahen.​—⁠Exodo 31:​18; 32:​16, 19, 20.

Sang isa pa ka okasyon sang ulihi, naakig si Moises sang nagreklamo ang mga tawo bangod sang kakulang sing tubig. Bangod sing tuman nga kaakig, nadula niya sing makadali ang iya bantog nga pagkamahagop, ukon kalulo. Nagdul-ong ini sa isa ka daku nga sala. Sa baylo nga padakuon si Jehova subong ang Manug-aman sang Israel, masakit nga ginhambalan ni Moises ang mga tawo kag ginpatuhoy ang igtalupangod sa iya utod nga lalaki nga si Aaron kag sa iya kaugalingon. Sa amo, nakita sang Dios nga nagakaigo nga disiplinahon si Moises. Wala sia gintugutan nga makasulod sa ginsaad nga duta. Pagkatapos sining hitabo sa Meriba, wala na sing dugang nga ginsambit nga naakig si Moises. Sing maathag, nakatuon sia sing leksion.​—⁠Numeros 20:​1-12; Deuteronomio 34:​4; Salmo 106:​32, 33.

Sa amo, may kinatuhayan sa ulot sang Dios kag sang tawo. ‘Mabantayan [ni Jehova] ang iya kaakig’ kag nagakaigo sia nga ginlaragway subong “mahinay sa kaakig” bangod ang gugma, indi ang kaakig, ang iya panguna nga kinaiya. Ang iya kaakig pirme nga matarong, pirme nga nagakaigo, pirme nga kontrolado. (Exodo 34:​6; Isaias 48:9 1 Juan 4:8) Nahimo sang himpit nga tawo nga si Jesucristo nga kontrolon pirme ang iya kaakig; ginlaragway sia subong “malulo.” (Mateo 11:29) Sa pihak nga bahin, ang dihimpit nga mga tawo, bisan ang mga tawo sang pagtuo kaangay ni Moises, ginbudlayan sa pagkontrol sang ila kaakig.

Subong man, ang mga tawo sa kabilugan napaslawan sa pagbinagbinag sing maayo sa mga resulta. Ang pagkadula sang kontrol sa kaakig sang isa ka tawo mahimo gid magresulta sing malain. Halimbawa, ano ang maathag nga mangin resulta kon maakig ang bana sa iya asawa tubtob sa punto nga mabuslot niya sa sumbag ang dingding? Maguba ang mga pagkabutang. Mahimo nga mapilasan ang iya kamot. Apang labaw pa sa sina, ano ang mangin epekto sang iya kaakig sa gugma kag pagtahod sang iya asawa sa iya? Ang dingding mahimo nga makay-o sa sulod sang pila ka adlaw, kag ang iya kamot mahimo nga mag-ayo sa sulod sang pila ka semana; apang daw ano kadugay para sa iya agod matigayon liwat ang pagsalig kag pagtahod sang iya asawa?

Sa pagkamatuod, ang Biblia puno sing mga halimbawa sang mga lalaki nga napaslawan sa pagkontrol sang ila kaakig kag nag-antos sing mga resulta. Binagbinaga ang pila. Nangin laas-laas si Cain pagkatapos nga ginpatay niya ang iya utod nga lalaki nga si Abel. Sanday Simeon kag Levi ginpakamalaut sang ila amay bangod sang pagpatay sa mga lalaki sang Siquem. Ginpatubuan ni Jehova sing aro si Uzias sang maakig si Uzias sa mga saserdote nga buot magsabdong sa iya. Sang “magdabdab ang kaakig” ni Jonas, ginsaway sia ni Jehova. Tanan sila nanabat bangod sang ila kaakig.​—⁠Genesis 4:​5, 8-​16; 34:​25-​30; 49:​5-7; 2 Cronica 26:​19; Jonas 4:​1-​11.

May Salabton ang mga Cristiano

Sing kaanggid, ang mga Cristiano karon dapat manabat sa Dios kag, sa pila ka kasangkaron, sa ila mga masigkatumuluo bangod sang ila mga buhat. Makita ini gikan sa paggamit sang Biblia sing mga tinaga nga nagapahangop sing kaakig. Ang isa sang duha ka tinaga nga masami ginagamit amo ang or·geʹ. Kinaandan ini nga ginabadbad nga “kaakig” kag nagaunod sa isa ka kasangkaron sing ihibalo kag sing hungod pa gani, sa masami bangod sang handum nga magtimalos. Busa, ginsugo ni Pablo ang mga Cristiano sa Roma: “Indi kamo magtimalos, mga hinigugma, kundi hatagi ninyo sing duog ang kaakig [or·geʹ]; kay nasulat na: ‘Akon ang pagtimalos; ako ang magabalos, siling ni Jehova.’ ” Sa baylo nga magdumot sa ila mga kauturan, ginpalig-on sila nga “[daugon] ang malaut sing maayo.”​—⁠Roma 12:​19, 21.

Ang isa pa ka tinaga nga masami ginagamit amo ang thy·mosʹ. Ang gamot nga tinaga “orihinal nga nagakahulugan sang mabaskog nga hulag sang hangin, sang tubig, sang duta, sang mga sapat, ukon sang mga tawo.” Sa amo, ang tinaga nanuhaytuhay nga ginalaragway subong “mainit nga pagpabutyag sing akig nga balatyagon,” “kasingkal,” ukon “mainit nga handum, nga nagatublag sa kalinong sang hunahuna, kag nagatuga sing kagamo kag garot sa puluy-an kag sa katilingban.” Kaangay sang isa ka bulkan nga mahimo maglupok nga wala sing patimaan kag nagabuga sing mainit nga agbon, bato, kag lava, nga mahimo makahalit, makalupog, kag makapatay, amo man ang lalaki ukon babayi nga indi makakontrol sang iya kaakig. Ang plural nga porma sang thy·mosʹ gingamit sa Galacia 5:​20, diin ginlista ni Pablo ang “kaakig” upod sa iban pa nga “mga buhat sang unod” (bersikulo 19), subong sang panghilawas, lugak nga pagginawi, kag paghinubog. Sa pagkamatuod, ang pagginawi ni John​—⁠nga ginlaragway sa panugod​—⁠nagalaragway sing maayo sa “kaakig.”

Busa, paano dapat tamdon sang Cristianong kongregasyon ang mga indibiduwal nga nagapakig-angot sa sini nga pila ka beses nga nangin masingki batok sa tawo ukon sa pagkabutang sang iban? Ang wala sing kontrol nga kaakig makahalit kag madali magdul-ong sa kasingki. Bangod sang nagakaigo nga rason nian, si Jesus nagsiling: “Ginasiling ko sa inyo nga ang bisan sin-o nga padayon nga nagakaugot sa iya utod manabat sa hukmanan sang katarungan.” (Mateo 5:21, 22) Ang mga bana ginalaygayan: “Padayon nga higugmaa ninyo ang inyo mga asawa kag indi magkaakig sing mapait sa iya.” Ang isa nga “maakigon” indi kalipikado subong manugtatap sa kongregasyon. Sa amo, ang mga indibiduwal nga indi makapugong sang ila kaakig indi dapat kabigon nga isa ka huwaran sa kongregasyon. (Colosas 3:​19; Tito 1:​7; 1 Timoteo 2:8) Sa katunayan, pagkatapos mabinagbinag ang batasan, ang duna nga panimuot, kag ang kadakuon sang halit sa kabuhi sang iban, ang tawo nga nagpadala sa wala sing kontrol nga kaakig mahimo paguwaon gikan sa kongregasyon​—⁠isa gid ka malain nga resulta, sa pagkamatuod.

Ginkontrol bala ni John, nga ginsambit kaina ang iya balatyagon? Nabantayan bala niya ang iya madasig nga pagpadulong sa problema? Sing makapasubo, ang pagsinggitanay nagdul-ong sa pagtikluranay kag pagdis-uganay. Ang pagturisukay nagdul-ong sa literal, masakit, makapilas nga pagtuslok sang tudlo. Mahalungon nga ginlikawan ni John ang pagbutang sing labhag sa mga bahin sang lawas nga madali makit-an kag gintinguhaan niya nga ihinago ang iya ugali. Apang, sang ulihi, nanipa na sia, nagpanumbag, kag nagpangguramos sing buhok, kag malain pa. Ginbulagan na ni Ginger si John.

Indi ini dapat matabo. Nakontrol sang madamo nga yara sa amo nga kahimtangan ang ila kaakig. Busa, daw ano ka importante nga ilugon ang himpit nga huwaran ni Jesucristo. Wala gid sia makahimo sing bisan isa ka wala sing kontrol nga pagpangakig. Ang iya kaakig pirme nga matarong; wala gid sia madulaan sing kontrol. Sing maalamon, ginalaygayan kita tanan ni Pablo: “Magkaakig, apang indi magpakasala; indi pagpatunuri sing adlaw ang imo kaakig.” (Efeso 4:26) Ang mapainubuson nga pagkilala nga kita may mga limitasyon subong mga tawo kag nga anihon naton ang aton ginasab-ug, may maayo kita nga rason nga kontrolon ang aton kaakig.

[Footnote]

[Picture Credit Line sa pahina 18]

Luyag patyon ni Saul si David/The Doré Bible Illustrations/Dover Publications, Inc.