Pamangkot sang mga Pamatan-on. . .

“Matuod Gid Bala ang Biblia?”

SI MICHELLE ginpadaku subong isa ka Cristiano sang mga ginikanan nga may malig-on nga pagtuo sa Biblia. Para kay Mi­chelle, ang pagbaton nga ang Biblia matuod kaangay sa pagbaton nga ang adlaw nagasunod sa gab-i.

Apang, isa ka adlaw nagsulod sa iya hunahuna—wala sia nakahibalo kon ngaa nagapati sia sa Biblia. “Sa banta ko ginapatihan ko ini tubtob karon bangod ginapatihan ini sang akon iloy kag amay,” siling niya, “apang ginbatyag ko nga kapin pa ang kinahanglanon agod mapat-od nga ang Biblia matuod. Wala ko gid mapamatud-i sa akon kaugalingon nga ang Biblia inspirado nga Pulong sang Dios.”

Ano nga Kinaliwan ang Ginhimo Sini?

Apang, mahimo nga magapalibog ikaw, ‘Importante gid bala nga mapat-od nga matuod ang Biblia?’ Sa pagkamatuod importante gid!

Una, ang Biblia nagapangangkon nga tolon-an ini sang Dios. (1 Tesalonica 2:13) Kon husto ini, ang imo kabuhi nasandig sa paghimo sang ginasiling sini. “Ang akon mga pulong . . . kabuhi sa mga makakita sa ila,” siling sang Pulong sang Dios.—Hulubaton 4:20-22.

Kon ang imo kabuhi nasandig sa kalantip sang manugbusbos, indi mo bala luyag pat-uron nga indi sia albularyo lamang? Kon amo, dapat man nimo pat-uron nga ang Biblia matuod.

Indi Pa Tuman ang Pagpanag-iya Lamang sing Biblia

Nagakahulugan ini sing kapin pa sa pagpanag-iya lamang sing Biblia. Sa mga apart­ment sa dalagku nga mga siudad, ang mga tawo masami nga tuparay lamang, apang wala sila nagakilalahay bisan pa dingding lamang ang nagapain sa ila. Sa amo, wala gid sila makatukod sing kompiyansa kag pagsalig sa ila mga isigkatawo. Agod mahimo ini, dapat sila maghinguyang sing tion sa pagkilalahay. Subong man, ang Biblia mahimo nga madali mo lang malab-ot apang indi mahibaluan ang unod sini. Kon luyag mo saligan ang Biblia, dapat mo ini tilawan.

Ang laygay ni apostol Pablo sa mga Cristiano amo nga ‘pat-uron ang tanan nga butang.’ Ukon, suno sa pagliwat sang The Living Bible sa sini nga dinalan, “Tilawi ang tanan nga ginasiling agod mapat-od nga matuod ini.” (1 Tesalonica 5:21) Ining ekspresyon nagakahulugan sing pag-usisa kag pagsusi sa isa ka butang agod makita kon matuod gid ini. Ginhimo ini sang dumaan nga mga tion may kaangtanan sa hamili nga mga metal. Kon magbakal ikaw sing bulawan nga singsing ukon kulintas, indi mo bala anay pagpat-uron nga ini matuod nga bulawan?

Si Pamela, halimbawa, nagbaton lamang sing Biblia sang dies anyos sia. Apang, samtang nagadaku sia, nakita niya nga dapat niya ton-an ang Biblia sing madalom pa. “Indi pa tuman sa akon sang ginsugiran ako nga ang Biblia matuod,” siling niya. “Nagkinahanglan ako sing lohiko nga mga rason sa pagkombinse sa akon.” (1 Pedro 3:15) Sa amo, ang iya panimuot kaangay anay sang iban nga mga tawo nga nagpuyo sa dumaan nga siudad sang Berea.

Sang mga 50 C.E., ginduaw ni apostol Pablo ining Griegong siudad. Ang ginsugid ni Pablo sa sadtong Bereanhon nga mga Judiyo makatarunganon sa ila. Apang luyag nila mapat-od. (Hulubaton 14:15) Ano ang ila ginhimo? Sa tapos sila makapamati kay Pablo, ila ‘gin-usisa ang mga Kasulatan adlaw-adlaw kon ining mga butang matuod.’ (Binuhatan 17:11) Sa amo, mahalungon nga gintilawan nila ang mga pulong ni Pablo batok sa ila makita sa mga Kasulatan. Mahimo man nimo ini!

Paano Mo Matilawan ang Biblia?

Paano ka mag-umpisa? Ang isa sang labing mabaskog nga mga pamatuod nga ang Biblia inspirado amo ang wala nagasayop nga ikasarang sini sa pagtagna sang palaabuton. “Sin-o [sa mga pungsod] ang makapahayag sini?” pamangkot sini. Ang labing gamhanan nga Dios lamang ang wala sing kapaslawan ‘makapahayag sang katapusan kutob sa ginsuguran.’ (Isaias 43:9; 46:10) Kag makapila niya ginhimo ini sa Biblia. “Sa tapos ko mausisa ang pila sang mga tagna sini,” siling sang 14 anyos nga si ­Janine, “natingala gid ako kon paano sini natagna ini tanan.”

Ang isa pa ka latagon nga maton-an mahimo nga amo ang pagkasibu sang Biblia tuhoy sa maragtas. Si Pamela nagsiling: “Nabuligan gid ako sang makita ko kon daw ano ka masaligan ang Biblia tuhoy sa maragtas. Nagsugod ako sa pagrealisar nga ini sila matuod nga mga hitabo kag matuod nga mga tawo, indi mga sugilangon lamang.”

Ang iban pa makapaladya nga mga latagon nga maton-an kag mausisa amo ang nasulod nga pagharmoniya sang Biblia, ang pagkabunayag kag pagkaprangka sini, kag ang sientipiko nga pagkasibu sini. Ang pahina 13 kag 14 nagahatag sing mga halimbawa sang impormasyon nga nagapalambo sing pagsalig sa Biblia.

Apang ginpakita sang pamantan-on nga nagahingalan kay Phil­ip ang isa pa ka tikang sa pag-usisa sa Biblia. Sia nagsiling: “Natukod ang akon pagsalig sa Biblia sang makita ko ang epekto sini sa kabuhi sang mga tawo. Nakita ko nga ang mga nagakabuhi suno sa Biblia indi nalulanan kundi, sa kamatuoran, nakabenepisyo sing daku.”

Indi mo bala pagpaabuton ang isa ka tolon-an nga gikan sa Dios sa pagpatubas sing maayong mga epekto? Kag ginapakita sang mga kamatuoran nga kon sundon sang mga tawo ang mga pagtuytoy sini, nagaayo sila. (Tan-awa ang Efeso 4:20-32.) “Ang makita nga ang pag-aplikar sang mga prinsipio sang Biblia nagapahalipay sa mga tawo,” dugang sang 13 anyos nga si Sarah, “nagapabaskog gid sang imo pagsalig nga ang Biblia matuod.” (Salmo 119:1, 2; ipaanggid ang 1 Hari 10:6-8.) Husto gid sia!

“Ang Duha Maayo Pa sa Isa”

Sa pagkamatuod, mahimo kinahanglan mo ang bulig sa pag-usisa sang Biblia. Kag ang Watch Tower Society nagpatubas sing mga publikasyon sa pagbulig.a Dugang pa, ang Manugwali 4:9 nagapahanumdom sa aton nga ang “duha maayo pa sa isa.” Ngaa indi ka magkadto sa isa nga imo ginasaligan, isa nga indi magapakadiutay sang palaligban, kag mangayo sing bulig?

Halimbawa, natukiban sang 15 anyos nga si Walter nga pila lamang sang iya mga kabutho ukon mga manunudlo ang nagapati sa Biblia. Natublag sia kag nagumon sa sini. Apang, ginpaathag niya ang iya balatyagon sa iya amay. Nian naghinguyang sila sing madamo nga oras sa pagtuon sang Biblia agod matukod ang pagsalig sa pagkamaminatud-on sini. “Nakasapo ako sing maayong mga rason sa pagpati sa Biblia sa baylo nga batunon lamang ini sing bulag,” siling niya.—Roma 12:1, 2.

“Mangin bunayag sa imo mga ginikanan kon may problema ka sa sini,” panugda ni Janel, isa ka pamatan-on nga babayi. “Mamangkot ka kon nabudlayan ikaw sa pagpati sa isa ka butang.” (Hulubaton 15:22) Si Den­nis nakatuon sa mabudlay nga paagi. Nangin rebelyuso sia antes niya mapamatud-an sa iya kaugalingon nga matuod ang Biblia. Ang iya naeksperiensiahan nagtudlo sa iya sang pagkakinahanglanon sing madalom nga personal nga interes kag panikasog nga magtukod sing pagsalig sa Biblia. “Makadul-ong ini sa mabudlay nga mga problema sa ulihi,” siling niya, “kon batunon mo lamang ang ginasugid sa imo sang imo mga ginikanan nga wala ini ginahunahuna sa imo kaugalingon.”—1 Timoteo 4:15.

Ang isa pa ka tuburan sang bulig sa sini nga butang amo ang pagpakig-upod sa iban nga may malig-on nga pagtuo sa Biblia. (Hulubaton 27:17) “Pamangkuta ang iban kon ano ang nagkombinse sa ila,” siling ni Den­nis. Kag kon nagapakigtipon ka upod sa mga masigkatumuluo, himua nga batasan nga mangin maayong manugpalamati. (Hebreo 10:24, 25) “Nagapungko lang ako anay didto kag wala sing ginapuslan sa mga miting,” siling sang 21 anyos nga si Kim­ber­ley. “Nian narealisar ko nga kon luyag ko gid nga tuohan ang Biblia, nian kapin pa ang himuon ko.” Ginsunod niya ang laygay sang Hulubaton 1:5. Sia ‘namati sing maayo pa kag nagkuha sing kapin pa nga panudlo.’

Bilang katapusan, kinahanglan ang husto nga panimuot. (Salmo 25:4, 5, 9) Agod masaligan mo ang Biblia, “importante gid nga mangamuyo sa Dios kag mangayo sing bulig,” padaku ni Sarah. Kay man, iya ini tolon-an. Dapat naton sundon ang prinsipio nga ginsambit ni Jesus: “Padayon nga mangayo, kag kamo hatagan; padayon nga mangita, kag kamo makakita.” (Mateo 7:7) Sa sining paagi makatukod ka sing pagsalig sa Biblia.

Si apostol Pablo nagsiling kay Timoteo: “Apang, padayon ka sa naton-an mo kag nahaylo nga tuohan mo,” ukon, suno sa The New Testament in Modern English, “sa mga butang nga naton-an mo kag nahibaluan mo nga matuod.” (2 Timoteo 3:14) Nahaylo si Timoteo sa pagpati sa mga butang nga iya naton-an bangod ginhatagan sia sing sampat nga pamatuod. Amo man si Mi­chelle, nga ginsambit kaina sa umpisa sining artikulo. Gin-usisa niya ang pamatuod sing mahalungon kag karon makasiling, “Napat-od ko nga ang Biblia matuod.”

[Footnotes]

[Kahon/Laragway sa pahina 13, 14]

Tagna kag Katumanan sang Biblia

Basaha ang mga tagna nga narekord sa Lucas 19:41-44; 21:20, 21. Sa wala pa sia mapatay sang 33 C.E., ginhibian ni Jesus ang Jerusalem bangod nahibaluan na niya kon ano ang matabo sa sini. Gintagna niya kon paano ang mga Romano magaabot kag magapatindog sing “mga talotog” sa palibot sang Jerusalem kag kon paano nila hapayon ang siudad, nga magatuga sing daku nga kasisit-an. Nian ginpaandaman niya ang iya mga disipulo nga ‘magpalagyo sa mga bukid’ kon makita nila ang mga Romano nga nagaabot batok sa siudad kag sa amo maluwas ang ila kabuhi.

Kon usisaon mo ang maragtas, masapwan mo nga nagmatuod ini tanan. Sang 66 C.E., 33 ka tuig sang ulihi, ginsalakay sang Romano nga mga kasoldadosan ang Jerusalem. Nian, suno sa Judiyong istoryador nga si Jo­sephus, ang Romano nga kumander ‘hinali nga nagpadulog sa iya mga tinawo, bisan pa wala sila malutos, kag sa wala sing kabangdanan nag-isol gikan sa Siudad.” Nagtugot ini sa mga Cristiano nga nakadumdom sang tagna ni Jesus sa pagpalagyo. Sang 70 C.E. ang mga Romano nagbalik, nagtukod sing pensa sa palibot nga 4.5 ka milya (7.2 km) sa kalabaon kag ginsiod ang tanan nga yara sa sulod sang siudad. “Ang Jerusalem sistematiko nga ginlaglag kag ang Templo ginguba,” siling sang The Bible and Archaeology.

Ang Maragtason nga Pagkamasaligan sang Biblia

Ang libro nga A Lawyer Examines the Bible nagapadaku sang maragtason nga pagkasibu sang Biblia sa sining paagi: “Samtang ang mga romansa, leyenda kag dimatuod nga testimonya mahalungon sa pagbutang sang mga hitabo nga may kaangtanan sa malayo nga duog kag sa indi pat-od nga tion, sa amo nagasupak sa una nga kasuguan nga natun-an namon nga mga abogado, nga ‘ang deklarasyon dapat maghatag sang tion kag duog,’ ang mga kasaysayan sang Biblia nagahatag sa aton sang petsa kag duog sang mga butang sing sibu gid.”

Ang The New Bible Dictionary nagakomento: “[Ang manunulat sang Binuhatan] nagasaysay sang mga hitabo sa maragtas nga iya nasaksihan; ang iya mga pahina puno sing mga pagpatuhoy sa mga mahistrado sang siudad, sa mga gobernador sang probinsia, sa kliyente nga mga hari, kag kaanggay sa ila sini, kag ining mga pagpatuhoy napamatud-an sa tion kag tion nga matuod gid sa duog kag tion nga ginahambalan.”

Ang Nasulod nga Harmoniya kag Pagkaprangka sang Biblia

Handurawa kon ang isa ka libro ginsugdan nga isulat sa tion sang Romanong Emperyo, nagpadayon tubtob sa Edad Media, kag nakompleto sining ika-20 nga siglo. Ano ang paabuton mo kon ang okupasyon sang mga manunulat subong ka nanuhaytuhay sa mga soldado, mga hari, mga saserdote, mga mangingisda, mga manugbantay sing panong, kag mga doktor? Paabuton mo bala ini nga nagahisantuanay ukon nagahituhog? ‘Imposible!’ isiling mo. Ang Biblia ginsulat sa idalom sining mga kahimtangan—apang nagahisantuanay ang kabug-osan sini! Ang Biblia isa ka koleksion sang 66 ka tolon-an nga ginsulat sa kapin sa 1,600 ka tuig nga panahon sang mga 40 ka nanuhaytuhay nga mga manunulat.

Samtang ang kalabanan sang dumaan nga mga manunulat nagreport lamang sang ila mga kadalag-an kag maayong mga kinaiya, ang mga manunulat sang Biblia prangka nga nagbaton sang ila mga sayop kag subong man sang mga kapaslawan sang ila mga hari kag mga lider. Basaha ang pila ka halimbawa sini sa Numeros 20:1-13 kag Deuteronomio 32:50-52 tuhoy kay Moises, nga nagsulat sining mga tolon-an; Jonas 1:1-3 kag 4:1 tuhoy sa mga kapaslawan ni Jonas mismo; Mateo 17:18-20, 18:1-6, 20:20-28, kag 26:56 tuhoy sa maluya nga mga kinaiya nga ginpakita sang mga disipulo ni Jesus. Ang pagkabunayag kag pagkaprangka sang mga manunulat sang Biblia nagasakdag sa ila pangangkon nga gin-inspirar sila sang Dios.

[Laragway sa pahina 12]

Antes magbakal sing bulawan nga hiyas, ginapat-od mo anay nga matuod ini