Amay kag Gulang​—⁠Pagtuman sa Duha ka Katungdanan

“Kon ang bisan sin-o nga lalaki indi gid makahibalo kon paano magdumala sang iya kaugalingon nga panimalay, paano bala ang pag-atipan niya sa kongregasyon sang Dios?”​—⁠1 TIMOTEO 3:⁠5.

1, 2. (a) Sang nahaunang siglo, paano naalagaran sang diminyo kag minyo nga mga manugtatap nga wala sing kabataan ang ila mga kauturan? (b) Paano sanday Aquila kag Priscilla isa ka halimbawa para sa madamong mag-asawa sa karon?

ANG mga manugtatap sa dumaan nga Cristianong kongregasyon mahimo nga mga diminyo ukon mga minyo nga mga lalaki nga wala sing kabataan ukon de-pamilya nga mga lalaki nga may kabataan. Walay duhaduha nga ginsunod sang iban nga mga Cristiano ang laygay nga ginhatag ni apostol Pablo sa iya nahaunang sulat sa mga taga-Corinto, kapitulo 7, nga nagpabilin nga diminyo. Si Jesus nagsiling: “May mga eunuco nga ginhimo nga eunuco ang ila kaugalingon bangod sa ginharian sang mga langit.” (Mateo 19:12) Ining diminyo nga mga lalaki, kaangay ni Pablo kag ayhan sang pila niya ka kaupod nga mga manlalakbay, mahimo nga hilway sa paglakbay sa pagbulig sa ila mga kauturan.

² Ang Biblia wala nagasugid kon bala sanday Bernabe, Marcos, Silas, Lucas, Timoteo, kag Tito mga diminyo. Kon minyo, maathag nga hilway sila sing nagakaigo gikan sa mga salabton sa pamilya amo nga nakalakbay sila sing lapnag sa lainlain nga mga asaynment. (Binuhatan 13:​2; 15:​39-41; 2 Corinto 8:​16, 17; 2 Timoteo 4:​9-11; Tito 1:5) Mahimo nga gin-updan sila sang ila mga asawa, kaangay ni Pablo kag “sang iban nga mga apostoles,” nga mahimo nga nag-upod sang ila mga asawa sa pagkadto sa lainlain nga lugar. (1 Corinto 9:5) Sanday Aquila kag Priscilla isa ka halimbawa sang mag-asawa nga handa sa pagsaylo sa bag-ong lugar, nga nag-apas kay Pablo halin sa Corinto pakadto sa Efeso, nian nagsaylo sa Roma, kag nagbalik liwat sa Efeso. Ang Biblia wala nagasugid kon may bata sila. Ang ila debotado nga pag-alagad para sa ila mga kauturan ginpasalamatan sang “tanan nga mga kongregasyon sang mga pungsod.” (Roma 16:​3-5; Binuhatan 18:​2, 18; 2 Timoteo 4:19) Karon, walay duhaduha nga may madamong mag-asawa nga, kaangay nanday Aquila kag Priscilla, mahimo makaalagad sa iban nga mga kongregasyon, ayhan paagi sa pagsaylo kon diin mas daku ang kinahanglanon.

Gulang kag Amay

 3. Ano ang nagapakita nga madamong nahaunang-siglo nga mga gulang ang mga de-pamilya?

³ Mahimo nga sang nahaunang siglo C.⁠E., ang kalabanan nga Cristianong mga gulang mga minyo nga may kabataan. Sang ginhatag ni Pablo ang mga kalipikasyon nga ginakinahanglan sa isa ka lalaki nga “nagahandum sang palangakuan sang manugtatap,” nagsiling sia nga ang subong sina nga Cristiano dapat nga “isa ka lalaki nga nagadumala sang iya kaugalingon nga panimalay sa maayo nga paagi, may mga anak nga nagapasakop nga may bug-os nga pagkaserioso.”​—⁠1 Timoteo 3:​1, 4.

 4. Ano ang ginakinahanglan sa minyo nga mga gulang nga may kabataan?

⁴ Subong sang nakita na naton, ang manugtatap indi obligado nga may mga anak, ukon mangasawa. Apang kon may asawa sia, agod mangin kalipikado subong gulang ukon ministeryal nga alagad, ang Cristiano dapat maghimo sing nagakaigo kag sing mahigugmaon nga pagkaulo sa iya asawa kag magpakita sang iya kaugalingon nga makasarang sa paghupot sa iya mga kabataan nga nagapasakop sing nagakaigo. (1 Corinto 11:​3; 1 Timoteo 3:​12, 13) Bangod sang bisan anong malubha nga kaluyahon sa pagdumala sa iya panimalay, ang isa ka utod nga lalaki indi mangin kalipikado para sa pinasahi nga mga pribilehiyo sa kongregasyon. Ngaa? Si Pablo nagapaathag: “Kon ang bisan sin-o nga lalaki indi gid makahibalo kon paano magdumala sang iya kaugalingon nga panimalay, paano bala ang pag-atipan niya sa kongregasyon sang Dios?” (1 Timoteo 3:5) Kon ang iya kaugalingon nga panimalay indi handa magpasakop sa pagdumala niya, ano ang mahimo nga reaksion sang iban?

“May Tumuluo nga Kabataan”

5, 6. (a) Anong kinahanglanon may kaangtanan sa kabataan ang ginhinambitan ni Pablo kay Tito? (b) Ano ang ginapaabot sa mga gulang nga may kabataan?

⁵ Sang nagahatag sing instruksion kay Tito sa pagtangdo sing mga manugtatap sa mga kongregasyon sa Creta, si Pablo nagpatuman: “Kon may bisan sin-o nga lalaki nga hilway sa panumbungon, bana sang isa ka asawa, nga may tumuluo nga kabataan nga wala mapaidalom sa sumbong nga mapinatuyangon ukon magamo. Kay ang isa ka manugtatap dapat nga hilway sa panumbungon subong tinugyanan sang Dios.” Ano gid bala ang buot silingon sang sugo nga “may tumuluo nga kabataan”?​—⁠Tito 1:​6, 7.

⁶ Ang termino nga “tumuluo nga kabataan” nagapatuhoy sa mga bata nga nagdedikar na sang ila kabuhi kay Jehova kag ginbawtismuhan, ukon sa mga bata nga nagauswag padulong sa dedikasyon kag bawtismo. Ginapaabot sang mga katapo sang kongregasyon nga ang kabataan sang mga gulang mabuot kag matinumanon. Dapat makita nga ginahimo sang gulang ang bug-os niya nga masarangan agod mapabakod ang pagtuo sang iya kabataan. Si Hari Solomon nagsulat: “Hanasa ang bata nga lalaki suno sa dalanon nga para sa iya; bisan sa pagtigulang niya indi sia magtalikod gikan sini.” (Hulubaton 22:6) Apang kamusta kon ang pamatan-on nga nakabaton sing subong sini nga paghanas indi luyag mag-alagad kay Jehova ukon nakahimo pa sing malubha nga sala?

 7. (a) Ngaa ang Hulubaton 22:6 maathag nga wala nagapabutyag sing dimabag-o nga kasuguan? (b) Kon ang anak sang gulang wala mamat-od sa pag-alagad kay Jehova, ngaa indi awtomatiko nga mawasi sang gulang ang iya mga pribilehiyo?

⁷ Maathag nga ang ginkutlo sa ibabaw nga hulubaton indi isa ka estrikto nga kasuguan. Wala sini ginadula ang prinsipio sang hilway nga pagpili. (Deuteronomio 30:​15, 16, 19) Kon ang anak nga lalaki ukon anak nga babayi nakalab-ot sa hamtong na nga edad, dapat sia mamat-od sing personal may kaangtanan sa dedikasyon kag bawtismo. Kon ang isa ka gulang maathag nga naghatag sing kinahanglanon nga espirituwal nga bulig, panuytoy, kag disiplina, apang ang pamatan-on wala mamat-od sa pag-alagad kay Jehova, ang amay indi awtomatiko nga mapahalin sa pag-alagad subong isa ka manugtatap. Sa pihak nga bahin, kon ang gulang may pila ka menor-de-edad nga kabataan nga nagapuyo sa balay nga, sing sunod-sunod, nagmasakit sa espirituwal kag nangin problema, mahimo nga indi na sia makabig nga “isa ka lalaki nga nagadumala sang iya kaugalingon nga panimalay sa maayo nga paagi.” (1 Timoteo 3:4) Ang punto amo, dapat makita nga ginahimo sang isa ka gulang ang bug-os niya nga masarangan agod ang ‘tumuluo nga kabataan indi masumbong sing pagpatuyang ukon kagamo.’⁠a

Minyo sa “Ditumuluo nga Asawa”

 8. Paano dapat magpanghikot ang isa ka gulang ayon sa iya ditumuluo nga asawa?

⁸ Nahanungod sa Cristianong mga lalaki nga minyo sa mga ditumuluo, si Pablo nagsulat: “Kon ang bisan sin-o nga utod nga lalaki may ditumuluo nga asawa, apang nagapasugot sa pagpuyo upod sa iya, dili niya sia pagbayaan . . . Kay . . . ang ditumuluo nga asawa ginapabalaan may kaangtanan sa utod nga lalaki, kon indi, ang inyo mga kabataan mangin dimatinlo, apang karon mga balaan sila. Kay, . . . bana, paano mo mahibaluan nga maluwas mo ang imo asawa?” (1 Corinto 7:​12-14, 16) Ang tinaga diri nga “ditumuluo” wala nagapatuhoy sa isa ka asawa nga wala sing relihioso nga pagtuluuhan kundi sa isa nga indi dedikado kay Jehova. Mahimo nga isa sia ka Judiyo, ukon isa ka tumuluo sang paganong mga dios. Karon, ang isa ka gulang mahimo nga minyo sa isa ka babayi nga tuhay sing relihion, agnostiko, ukon ateista pa gani. Kon handa sia magpuyo upod sa iya bana, indi niya sia dapat pagbayaan bangod lamang sang magkatuhay nga pagtuluuhan. Dapat gihapon ang bana ‘magpuyo kaupod niya suno sa ihibalo, nga nagahatag sa iya sing dungog subong sang isa ka mas maluya nga suludlan, ang isa nga may pangbabayi nga kinaiya,’ nagalaum nga maluwas sia.​—⁠1 Pedro 3:​7; Colosas 3:⁠19.

 9. Sa kadutaan diin ginahatagan sang layi ang bana kag asawa sing kinamatarong nga ipadayag ang ila kabataan sa ila relihiosong mga pagtuluuhan, paano dapat magpanghikot ang isa ka gulang, kag paano ini makaapektar sa iya mga pribilehiyo?

⁹ Kon ang manugtatap may kabataan, dapat niya ipakita ang nagakaigo nga pagkaulo sang bana kag sang amay sa pagpadaku sa ila “sa disiplina kag sa nagatudlo nga panghunahuna ni Jehova.” (Efeso 6:4) Sa madamong kadutaan ginahatagan sing kinamatarong sang layi ang duha ka tiayon sa pag-aman sing relihiosong panudlo para sa ila kabataan. Sa sining hitabo mahimo ipilit sang asawa ang iya kinamatarong sa pagpadayag sa iya kabataan sa iya relihiosong pagtuluuhan kag mga buhat, nga ayhan nagalakip sang pagdala sa ila sa iya simbahan.⁠b Siempre pa, dapat sundon sang kabataan ang ila nahanas-sa-Biblia nga konsiensia may kaangtanan sa indi pagpakigbahin sa butig nga relihiosong mga seremonya. Subong padre-de-pamilya, himuon sang amay ang iya kaugalingon nga kinamatarong sa pagtuon kaupod sang iya kabataan kag sa pagdala sa ila sa mga miting sa Kingdom Hall kon mahimo. Kon makalab-ot na sila sa edad nga makahimo na sila sang ila kaugalingon nga mga desisyon, magapamat-od sila para sa ila kaugalingon kon sa anong dalanon sila magalakat. (Josue 24:15) Kon nakita sang iya kaupod nga mga gulang kag sang mga katapo sang kongregasyon nga ginahimo niya ang tanan nga ginatugot sang layi nga himuon niya agod tudluan sing nagakaigo ang iya kabataan sa dalan sang kamatuoran, indi sia mapahalin subong manugtatap.

‘Nagadumala sang Iya Panimalay sa Maayo nga Paagi’

10. Kon ang isa ka de-pamilya nga lalaki isa ka gulang, ano ang iya pangunang katungdanan?

¹⁰ Bisan para sa gulang nga isa ka amay kag nga ang iya asawa masigka-Cristiano, indi mahapos bahinbahinon sing nagakaigo ang iya tion kag igtalupangod sa iya asawa, sa kabataan, kag sa mga salabton sa kongregasyon. Maathag gid sa Kasulatan nga ang isa ka Cristianong amay may katungdanan nga atipanon ang iya asawa kag kabataan. Si Pablo nagsulat: “Kon ang bisan sin-o nga wala nagaaman para sa ila nga iya kaugalingon, ilabi na para sa mga miembro sang iya panimalay, ginasikway niya ang pagtuo kag malain pa sangsa tawo nga wala sing pagtuo.” (1 Timoteo 5:8) Sa amo man nga sulat, si Pablo nagsiling nga ang minyo lamang nga mga lalaki nga nagpakita sang ila kaugalingon nga maayong mga bana kag mga amay ang dapat irekomendar nga mag-alagad subong mga manugtatap.​—⁠1 Timoteo 3:​1-5.

11. (a) Sa anong mga paagi ang gulang dapat ‘mag-aman para sa ila nga iya kaugalingon’? (b) Paano ini makabulig sa gulang sa pagtuman sang iya mga salabton sa kongregasyon?

¹¹ Ang gulang dapat ‘mag-aman’ para sa iya kaugalingon indi lamang sa materyal kundi sa espirituwal kag emosyonal man. Ang maalamon nga si Hari Solomon nagsulat: “Amana ang imo buluhaton sa luwas, kag ihanda mo ini sa imo sa latagon. Pagkatapos magpatindog ka man sang imo balay.” (Hulubaton 24:27) Gani samtang nagaaman para sa mga kinahanglanon sa materyal, sa emosyonal, kag sa kalingawan sang iya asawa kag kabataan, ang isa ka manugtatap dapat man magpabakod sa ila sa espirituwal. Nagakinahanglan ini sing tion​—⁠tion nga indi niya mahinguyang sa mga alatipanon sa kongregasyon. Apang tion ini nga makaamot sing daku sa kalipay kag espirituwalidad sang pamilya. Sa ulihi, kon ang iya pamilya mabakod sa espirituwal, ang gulang mahimo lamang nga magahinguyang sing diutay nga tion sa pag-atipan sa mga problema sang pamilya. Magahatag ini sa iya sing daku pa nga kahigayunan nga maatipan ang mga alatipanon sa kongregasyon. Ang iya halimbawa subong isa ka maayong bana kag maayong amay makabulig sa espirituwal nga kaayuhan sa kongregasyon.​—⁠1 Pedro 5:​1-3.

12. Sa anong alatipanon sa pamilya dapat magpahamtang sing maayo nga halimbawa ang mga amay nga mga gulang?

¹² Ang pagdumala sa panimalay sa maayo nga paagi nagalakip sang pag-iskedyul sing tion sa pagdumala sing isa ka pangpamilya nga pagtuon. Importante labi na nga ang mga gulang magpahamtang sing maayong halimbawa sa sining bahin, kay kon ang mga pamilya mabakod, ang mga kongregasyon mabakod man. Ang tion sang manugtatap indi dapat pirme masako sa iban nga mga pribilehiyo sa pag-alagad sa bagay nga wala na sia sing tion sa pagtuon upod sa iya asawa kag kabataan. Kon amo sini ang nagakatabo, dapat niya liwat usisaon ang iya iskedyul. Mahimo niya liwat iskedyulon ukon buhinan ang tion nga ginahinguyang niya sa iban nga mga butang, nga wala na gani ginabaton ang pila ka pribilehiyo kon kaisa.

Timbang nga Pagdumala

13, 14. Anong laygay ang ginhatag sang “matutom kag mainandamon nga ulipon” sa de-pamilya nga mga gulang?

¹³ Ang laygay nga timbangon ang mga salabton sa pamilya kag sa kongregasyon indi bag-o. Sa sulod sang mga tinuig ang “matutom kag mainandamon nga ulipon” nagahatag sing laygay sa mga gulang nahanungod sini. (Mateo 24:45) Sang nagligad nga kapin sa 37 ka tuig, ang The Watchtower sang Septiembre 15, 1959, pahina 553 kag 554, naglaygay: “Sa pagkamatuod, indi bala nga isa gid ini ka butang sang pagtimbang sining tanan nga nagakinahanglan sang aton tion? Sa sining pagkatimbang hatagi sing nagakaigo nga bug-at ang mga kaayuhan sang imo kaugalingon nga pamilya. Sa pagkamatuod wala ginapaabot ni Jehova nga Dios nga gamiton sang isa ka lalaki ang tanan niya nga tion sa mga hilikuton sa kongregasyon, sa pagbulig sa iya mga kauturan kag mga isigkatawo nga makatigayon sing kaluwasan, kag indi mag-atipan sang kaluwasan sang iya kaugalingon nga panimalay. Ang asawa kag kabataan sang isa ka lalaki amo ang una nga salabton.”

¹⁴ Ang Lalantawan sang Nobiembre 1, 1986, pahina 22, naglaygay: “Ang pagpakigbahin sa pag-alagad sa latagon subong isa ka pamilya magapasuod sa inyo, apang ang tumalagsahon nga mga kinahanglanon sang kabataan nagakinahanglan nga hatagan ninyo sila sang inyo pribado nga tion kag emosyonal nga kusog. Busa, kinahanglan ang pagkatimbang sa pagpat-od kon daw ano ka daku nga tion ang magamit mo para sa mga katungdanan sa . . . kongregasyon, kag subong man sa pagtatap sang espirituwal, emosyonal, kag materyal sang ‘imo panimalay.’ Ang [isa ka Cristiano] dapat ‘magtuon sing una sang diosnon nga debosyon sa [iya] kaugalingon nga panimalay.’ (1 Timoteo 5:​4, 8)”

15. Ngaa ang gulang nga may asawa kag kabataan nagakinahanglan sing kaalam kag paghantop?

¹⁵ Ang Makasulatanhon nga hulubaton nagasiling: “Paagi sa kaalam ginapatindog ang balay, kag paagi sa paghangop ginapalig-on ini.” (Hulubaton 24:3) Huo, agod matuman sang isa ka manugtatap ang iya teokratikong mga katungdanan kag sa amo man nga tion mapalig-on ang iya panimalay, pat-od gid nga nagakinahanglan sia sing kaalam kag paghangop. Sing Makasulatanhon, kapin pa sa isa ka patag ang iya dumalahan. Ang iya pamilya kag ang iya mga salabton sa kongregasyon nadalahig. Kinahanglan niya ang paghantop agod mahuptan ang pagkatimbang sa ulot sini. (Filipos 1:​9, 10) Kinahanglan niya ang kaalam agod mapahamtang ang iya mga prioridad. (Hulubaton 2:​10, 11) Walay sapayan nga nagabatyag sia nga may salabton nga atipanon ang iya mga pribilehiyo sa kongregasyon, dapat niya mahangpan nga subong isa ka bana kag amay, ang iya pangunang hatag-Dios nga salabton amo ang pag-atipan kag ang kaluwasan sang iya pamilya.

Maayong mga Amay Subong Man Maayong mga Gulang

16. Ano ang bentaha sang isa ka gulang kon isa man sia ka amay?

¹⁶ Ang gulang nga may mabuot nga kabataan daku gid nga bulig. Kon makahibalo sia sa pag-atipan sing maayo sang iya pamilya, makasarang man sia sa pagbulig sa iban nga mga pamilya sa kongregasyon. Mahangpan niya sing mas maayo ang ila mga problema kag makahatag sing laygay nga nagapabanaag sang iya kaugalingon nga eksperiensia. Sing makalilipay, linibo ka gulang sa bug-os nga kalibutan ang nagahimo sing maayo subong mga bana, mga amay, kag mga manugtatap.

17. (a) Ano ang indi dapat pagkalimtan sang isa ka amay kag gulang nga lalaki? (b) Paano dapat magpakita sing kahanuklog ang iban nga mga katapo sang kongregasyon?

¹⁷ Agod mangin gulang ang isa ka tawo nga de-pamilya, dapat nga isa sia ka hamtong nga Cristiano nga, samtang nagaatipan sang iya asawa kag kabataan, makaorganisar sang iya mga hilikuton agod makahinguyang sing tion kag igtalupangod sa iban sa kongregasyon. Indi gid niya dapat pagkalimtan nga ang iya hilikuton sa pagbantay nagasugod sa puluy-an. Sa pagkahibalo nga ang mga gulang nga may asawa kag kabataan may salabton sa ila pamilya kag sa ila mga katungdanan sa kongregasyon, ang mga katapo sang kongregasyon indi magatinguha sa pagpangayo sing dinagakaigo sang ila tion. Pananglitan, ang gulang nga may kabataan nga magaeskwela pa pagkaaga indi mahimo nga pirme makapabilin sa pila ka tion pagkatapos sang mga miting sa gab-i. Dapat ini mahangpan sang iban nga mga katapo sang kongregasyon kag magpakita sing patugsiling.​—⁠Filipos 4:⁠5.

Ang Aton mga Gulang Dapat nga Mahal sa Aton

18, 19. (a) Ano ang ginabulig sa aton sang pag-usisa naton sa 1 Corinto kapitulo 7 nga mahangpan? (b) Paano naton dapat tamdon ang subong sini nga Cristianong mga lalaki?

¹⁸ Ang pag-usisa naton sa kapitulo 7 sang nahaunang sulat ni Pablo sa mga taga-Corinto nagabulig sa aton nga makita nga, sa pagsunod sa laygay ni Pablo, madamong diminyo nga mga lalaki ang nagagamit sang ila kahilwayan sa pag-alagad sa mga interes sang Ginharian. Linibo man ka minyo nga kauturan nga lalaki ang wala sing kabataan nga, samtang nagahatag sing nagakaigo nga igtalupangod sa ila mga asawa, nagaalagad subong maayong mga manugtatap sa mga distrito, mga sirkito, mga kongregasyon, kag sa mga sanga sang Watch Tower, nga may dalayawon nga kooperasyon sang ila mga asawa. Sa katapusan, sa halos 80,000 ka kongregasyon sang katawhan ni Jehova, madamong amay ang wala lamang nagaatipan sing mahigugmaon sang ila mga asawa kag kabataan kundi nagahinguyang man sing tion sa pag-alagad sa ila mga kauturan subong mainulikdon nga mga manugbantay.​—⁠Binuhatan 20:⁠28.

¹⁹ Si apostol Pablo nagsulat: “Ang mga gulang nga lalaki nga nagadumala sa maayong paagi pag-isipon nga takus sa pilo nga kadungganan, labi na gid ang mga nagapangabudlay sing lakas sa pagwali kag sa pagpanudlo.” (1 Timoteo 5:17) Huo, ang mga gulang nga nagadumala sa maayo nga paagi sa ila puluy-an kag sa kongregasyon takus sang aton gugma kag pagtahod. Dapat gid naton “padayon nga pakamahalon ina nga sahi sang mga tawo.”​—⁠Filipos 2:29.

[Mga footnote]

Paagi sa Pagrepaso

◻ Paano naton nahibaluan nga ang madamong gulang sang nahaunang siglo C.⁠E. mga de-pamilya?

◻ Ano ang ginakinahanglan sa minyo nga mga gulang nga may kabataan, kag ngaa?

◻ Ano ang kahulugan sang may “tumuluo nga kabataan,” apang kamusta kon mamat-od ang anak sang gulang nga indi mag-alagad kay Jehova?

◻ Sa anong mga bahin dapat ang gulang ‘mag-aman para sa ila nga iya kaugalingon’?

[Retrato sa pahina 23]

Kon mabakod ang mga pamilya mabakod man ang mga kongregasyon