Ang Katapusan nga mga Adlaw—Isa ka Tumalagsahon nga Bahin

“Husto si Oppenheimer [nga nagbulig sa pagdesinyo sing bomba atomika] sa iya pagpati nga nagbalhin ang lakat sang maragtas sang 1945. Wala na sing inaway nga matabo liwat kaanggid sa estilo sang Inaway Kalibutanon II.”—Weapons and Hope, ni Freeman Dyson.

ANG paggamit sing bomba atomika sang 1945 nagbalhin sa kalibutan. Ginmarkahan sini ang isa pa ka daku nga pagbalhin sa maragtas sang inaway. Amo sina ang pagtan-aw sang isa sang mga manug-imbento sing bomba, nga si Rob­ert Op­pen­heimer, sa kahimtangan. Sang may bomba nga gintilawan sa New Mex­ico, si Op­pen­heimer nga ginbalikwat sa Hindu nga Bhagavad-Gita, nagsiling, “Nangin kamatayon ako, ang manuglaglag sa kalibutan.” Nagsiling man si Oppenheimer, “Ang katawhan sining kalibutan dapat maghiusa, ukon madula sila.”

Sang 1949 ang komite sa paglaygay sang mga sientipiko sa Atom­ic Ener­gy Com­mis­sion sang E.U., nga naglakip kay Op­pen­heimer, nagpaandam batok sa pag-imbento sing mas makamamatay nga bomba hidrohena. Ang ila report nagsiling: “Isa ini ka mabaskog gid nga hinganiban; tuhay gid ini sa bomba atomika.” Amo sini bangod ang malaglagon nga kusog sang bomba hidrohena ginpadaku sang gindugang nga baratuhon nga deute­rium fuel. Sa sulod lamang sang apat ka tuig, ang bomba atomika nangin hampanganan lamang.

Si Enrico Fermi kag si Isidor Rabi, mga katapo man sang komite sa paglaygay, naghatag sing mabaskog pa nga paandam. “Ang kamatuoran nga wala sing limite ang pagkamalaglagon sining hinganiban nagahimo sang pagluntad sini kag sang ihibalo sa paghimo sini nga isa ka katalagman sa katawhan sa kabilugan. Isa ini ka malaut nga butang.” (Italiko amon.) Nahibaluan nila nga sarang na karon malaglag sang tawo ang iya kaugalingon. Ang ila laygay batok sa paghimo sing bomba hidrohena ginsikway.

‘Mga Tagna sang Kalaglagan nga May Sientipiko nga Sadsaran’

Ang dimapatihan nga ikasarang sang tawo sa paglaglag ginpakita sa isa ka kamatuoran nga ginbalikwat ni Dr. Lown, kaupod nga presidente sang In­ter­na­tion­al Phy­si­cians for the Pre­ven­tion of Nu­clear War: “Ang kusog sa pagpalupok sang isa ka moderno nga submarino mga walo ka beses ang kalabawon sa kabug-osan nga kusog sang Inaway Kalibutanon II—bastante na sa paglaglag sa tagsa ka daku nga siudad sa Naaminhan nga Hemisferio.” Talupangda palihog—ikasarang ina sa paglaglag sang isa ka submarino lamang! Ang dalagku nga mga kagamhanan may dinosena ka submarino kag mga barko nga nagadala sing nuklear nga mga hinganiban. Idugang sa sini ang mga hinganiban sa duta kag sa langit, sa kabug-osan kapin sa 50,000 ang nuklear nga war­head!

San-o anay sa maragtas nakatigayon ang tawo sinang makapulunaw kag makahaladlok nga gahom sa iya mga kamot? Ginabaton ni Dr. Lown nga ang tagsa ka maragtason nga panahon may yara mga manalagna nga wala ginpamatian. Ano ang kinaliwan karon? Sia nagapaathag: “Ang aton dag-on amo ang nahauna nga sa diin ang mga tagna sang kalaglagan nagahalin sa sientipiko nga mga pag-analisar.” Kon matabo ang nuklear nga sunog, sia nagasiling, “isa gid ka daku nga pagkamatinaastaason nga magpakunokuno nga may tawo nga maluwas sa tapos sinang hinimo sang tawo nga kalaglagan.”

Nagdugang nga “Kalisang sang mga Pungsod”

Sang 1945 ginbuy-an sang tawo ang malaut nga genie sang nuklear nga inaway gikan sa iya madyik nga lampara sang sientipiko nga ihibalo kag wala na sing paagi nga mabawi ini liwat. Mahimo nga malaglag niya ang iya nuklear nga mga hinganiban, apang paano niya mapanas ang ihibalo nga mahimo pirme magdul-ong liwat sa sini? Busa, ang aktuwal nga mga natabo sa Hiroshima kag sa Nagasaki pati ang pag-imbento sing mabaskog gid nga nuklear nga mga hinganiban nagpadugang sang posibilidad sang “makahaladlok nga mga talan-awon” kag “dalagku nga mga tanda” gikan sa langit, sang “kalisang sang mga pungsod . . . nga wala makahibalo sang dalan paguwa” sugod sang 1945.—Lucas 21:11, 25.

Ang kalisang sang mga pungsod nagdugang man bangod sang aton ikasarang sa pagtigayon sing madasig nga komunikasyon. Sa sini lamang nga ika-20 nga siglo nga ang modernong mga sistema sang komunikasyon (radio, TV, mga kompyuter, mga satelayt) nagtugot sa tanan nga katawhan sa paghibalo sing madasig tuhoy sa mga inaway kag mga kalamidad, sa amo nagapalapnag sing kahadlok kag kalisang sang mga pungsod sa isa ka paagi nga indi posible sang una. Indi lamang nga mahibaluan ini sang bug-os kalibutan nga publiko kundi makita pa nila sa TV ang mga inaway kag pagpatulo sing dugo samtang nagakahanabo ini!

Ang mga Epekto sang Inaway

Karon nga tuig sang 1988, minilyonmilyon ka pamilya sa bug-os nga kalibutan ang nakaeksperiensia sang bahin sang pamatuod nga kita yari na sa katapusan nga mga adlaw. Paano? Namatyan sila sing isa ukon kapin pa nga mga hinigugma sa duha ka inaway kalibutanon ukon sa isa sang iban pa nga daku nga mga inaway (Korea, Vietnam, Iraq-Iran, Lebanon, kag iban pa) nga nagbuhin sa katawhan. Ayhan ang inyo pamilya isa sang mga makadumdom sang napatay nga amay, lolo, tiyo, ukon utod nga lalaki. Subong man, minilyonmilyon ka mga iloy, mga lola, mga utod nga babayi, kag mga tiya ang napatay sa mga inaway kag sa Hol­o­caust sa Europa.

Dugang pa, sa sulod sang aton kaliwatan, ang mga hangaway nagbalikbalik sa pagsalakay sa Europa kag sa Malayo nga Sidlangan, nga nagalaglag kag nagaati sa sibilyan nga mga populasyon. Sa amo, ang mga naluwas, labi na ang mga babayi, nagadala tubtob karon sang mga epekto sining pag-abuso sa ila. Nagsalop bala ang tawo sing manubo gid sa sina nga timbangan sang pagkanubo kag pagkabuang?

Matuod gid nga ang pula nga luto sing duag nga kabayo sang inaway kag pagpamatay sang apokalipsis kag ang maluspad nga kabayo sang Kamatayon nagtasak sa duta sa walay tupong nga paagi kutob sang 1914.—Bugna 6:4.

Apang kamusta ang “kabayo nga maitom” sang tiggulutom? (Bugna 6:5) Ginsalakay bala sini ang aton kaliwatan?

[Kapsion sa pahina 8]

Suno sa kahimtangan sang butang karon, isa na lang ka kalibutanon nga inaway ang matabo—subong ang nuklear nga inaway. Nian wala na sing mga pungsod ukon mga ginharian. Ini lamang nga butang nagahimo sang aton tion nga tumalagsahon kag nagadugang sing kusog sa paglaragway nga “katapusan nga mga adlaw.”—2 Timoteo 3:1

[Kapsion sa pahina 8]

“Ang kusog sa pagpalupok sang isa ka modernong submarino mga walo ka beses ang kalabawon sang sa kusog sang Inaway Kalibutanon II—bastante na sa paglaglag sa tagsa ka daku nga siudad sa Naaminhan nga Hemisferio”