Պատկերավոր խոսք Աստվածաշնչում. ինչպե՞ս հասկանալ

ԱՎԵԼԻ լավ է մեկ անգամ տեսնել, քան հազար անգամ լսել։ Ինչ խոսք, ձեզ ծանոթ է այս ասացվածքը։ Սակայն երբեմն ընդամենը մեկ կամ երկու բառով կարելի է ընթերցողի մտքում մի վառ պատկեր ստեղծել։ Պատկերավոր խոսքի օրինակներ հաճախ ենք հանդիպում Աստվածաշնչումa։ Միայն Լեռան քարոզում Հիսուսը ավելի քան 50 պատկերավոր արտահայտություններ է օգտագործել։

Պատկերավոր խոսքը Աստվածաշնչի ընթերցանությունը դարձնում է ավելի հետաքրքիր, տպավորիչ ու կենդանի, առանց որի՝ մեր ընթերցանությունը ձանձրալի կլիներ, զրկված գույներից և համ ու հոտից։ Բացի այդ, պատկերավոր արտահայտությունների միջոցով աստվածաշնչային ճշմարտություններն ավելի հասկանալի են դառնում։ Մյուս կողմից, սակայն, եթե ճիշտ չհասկանանք դրանց նշանակությունը, կարող ենք սխալ եզրահանգման գալ։

Ի՞նչ է պատկերավոր խոսքը

Երկու միանգամայն տարբեր հասկացությունների համեմատությունը կարելի է անվանել պատկերավոր խոսք։ Այն առարկան կամ երևույթը, որ համեմատվում է մեկ ուրիշ առարկայի կամ երևույթի հետ, կոչվում է թեմա, իսկ այն ինչի հետ համեմատում են, կոչվում է պատկեր։ Երկու հասկացությունների համեմատությունը նմանությունն է։ Ուստի որպեսզի պատկերավոր խոսքի նշանակությունը պարզ լինի, հարկավոր է հասկանալ այս երեք առանձնահատկությունների դերը։

Երբեմն հեշտ է իմանալ, թե պատկերավոր խոսքում որն է թեման և որն է պատկերը։ Սակայն հնարավոր է դժվար լինի որոշել, թե որն է դրանց միջև գոյություն ունեցող ընդհանրությունը։ Հաճախ համատեքստն է հուշում, թե որն է երկու հասկացությունների միջև եղած կապըb։

Օրինակ՝ Սարդեսի ժողովին Հիսուսը հետևյալ խոսքերն ասաց. «Եթե չարթնանաս, ես կգամ ինչպես գող»։ Հիսուսը իր գալուստը (թեման) համեմատում է գողի գալու (պատկերը) հետ։ Իսկ ո՞րն է նմանությունը։ Համեմատությունը չի ընդգծում, թե ինչու պետք է գա Հիսուսը։ Մեզ օգնում է համատեքստը։ Հիսուսը շարունակում է ասել. «Դու չես իմանա, թե որ ժամին կգամ քեզ վրա» (Հայտնություն 3։3)։ Ինչ խոսք, Հիսուսը չէր ուզում ասել, որ գալու է ինչ–որ բան գողանալու նպատակով։ Համեմատության նպատակն էր ընդգծել այն, որ Հիսուսի գալուստը լինելու է անսպասելի։

Երբեմն Աստվածաշնչի մի հատվածում օգտագործված պատկերավոր խոսքն օգնում է մեզ հասկանալու մեկ ուրիշ հատվածում գրված նույն պատկերավոր արտահայտությունը։ Օրինակ՝ Պողոս առաքյալը թեսաղոնիկեցիներին գրած իր նամակում օգտագործեց նույն պատկերավոր խոսքը. «Եհովայի օրը կգա ճիշտ այնպես, ինչպես գողը գիշերով» (1 Թեսաղոնիկեցիներ 5։2)։ Համատեքստից այդքան էլ պարզ չէ, թե որն է նմանությունը։ Սակայն եթե այս համարը համեմատենք Հիսուսի խոսքերի հետ, ամեն ինչ պարզ կդառնա. պատկերավոր խոսքի միջոցով առաքյալը հիշեցնում էր ճշմարիտ քրիստոնյաներին հոգևորապես արթուն մնալու կարևորությունը։

Պատկերավոր խոսքի միջոցով նկարագրել են Աստծուն

Հնարավոր չէ, որ մարդն ամբողջությամբ ըմբռնի Աստծու էությունը։ Ինչպես գրել է Դավիթ թագավորը, Եհովայի «մեծութեանը չափ չկայ» (Սաղմոս 145։3)։ Իսկ Հոբը Աստծու ստեղծագործությունը քննելիս ասել է. «Ահա սորանք են նորա ճանապարհների ծայրերը, եւ ի՞նչ չնչին բան է նորա վերայ լսուածը, եւ ո՞վ կարող է իմանալ նորա զօրութեան որոտումը» (Յոբ 26։14)։

Սակայն պատկերավոր արտահայտությունների օգնությամբ մոտավոր պատկերացում ենք կազմում, թե ինչ հրաշալի անձնավորություն է մեր երկնային Հայրը։ Նա նկարագրվում է որպես Թագավոր, Օրենսդիր, Դատավոր, Ռազմիկ. մեկը, ով արժանի է խոր հարգանքի։ Եհովան նաև Հովիվ է, Ուսուցիչ, Հայր, Բժիշկ, Փրկիչ. մեկը, ում ուզում ես սիրել (Սաղմոս 16։7; 23։1; 32։8; 71։17; 89։26; 103։3; 106։21; Եսայիա 33։22; 42։13; Հովհաննես 6։45)։ Այս համեմատություններից յուրաքանչյուրը նմանությունների ջերմ պատկեր է ստեղծում։ Ուստի պատկերավոր խոսքը ավելի վառ է նկարագրում ասելիքը, քան եթե փորձեինք նույն միտքն արտահայտել մի քանի նախադասությամբ։

Աստվածաշնչում Եհովա Աստծու որոշ հատկություններ համեմատվում են նաև անշունչ առարկաների կամ երևույթների հետ, ինչպես օրինակ՝ «Իսրայելի վեմ», «բերդ» (Բ Թագաւորաց 23։3; Սաղմոս 18։2; Բ Օրինաց 32։4)։ Իսկ ո՞րն է նմանությունը։ Ինչպես որ մեծ ժայռն է հաստատուն, անշարժ և ամուր, այդպես էլ Եհովա Աստված կարող է լինել զորության աղբյուր ու պաշտպան կանգնել մեզ։

«Սաղմոսներ» գրքում նույնպես կան բազում պատկերավոր արտահայտություններ։ Օրինակ՝ Սաղմոս 84։11–ում նշվում է, որ Եհովան նման է «արևի և վահանի», քանի որ նա է լույսի և էներգիայի Աղբյուրը։ Իսկ Սաղմոս 121։5–ում գրված է. «Տէրը քեզ հովանի է քո աջ ձեռքի վերայ»։ Ինչպես ստվերն է պաշտպանում կիզիչ արևի ճառագայթներից, այնպես էլ Աստված է պաշտպանում նրանց, ովքեր ծառայում են իրեն։ Նա «ձեռքի հովանովը» ծածկում է ու «թեւերի շուքի տակ» է առնում մեզ (Եսայիա 51։16; Սաղմոս 17։8; 36։7)։

Պատկերավոր խոսքի միջոցով նկարագրել են Հիսուսին

Աստվածաշնչում բազմիցս նշվում է, որ Հիսուսը «Աստծու Որդին» է (Հովհաննես 1։34; 3։16–18)։ Որոշ ոչ քրիստոնյաներ չեն կարողանում հասկանալ այս արտահայտությունը, քանի որ Աստված կին չունի և մարդ չէ։ Սա պատկերավոր խոսք է։ Այն օգնում է ընթերցողին հասկանալու, որ Աստծու հետ ունեցած Հիսուսի փոխհարաբերությունները նման են հոր և որդու միջև եղած մտերիմ հարաբերություններին։ Նաև հասկանում ենք, որ Եհովան է կյանք տվել Հիսուսին։ Նմանապես, առաջին մարդը՝ Ադամը, կոչվում է «Աստծու որդի» (Ղուկաս 3։38)։

Հիսուսը օգտագործել է պատկերավոր արտահայտություններ՝ նկարագրելու համար, թե ինչ դեր ունի նա Աստծու նպատակների մեջ։ «Ես եմ ճշմարիտ որթատունկը, իսկ իմ Հայրը մշակն է»,— ասել է նա։ Իսկ իր աշակերտներին համեմատել է որթատունկի ճյուղերի հետ (Հովհաննես 15։1, 4)։ Ի՞նչ ենք սովորում։ Որպեսզի որթատունկի ճյուղերը պտղաբեր լինեն, պետք է մնան վազի վրա։ Նույն ձևով էլ Քրիստոսի աշակերտները պետք է միության մեջ լինեն իր հետ։ «Առանց ինձ դուք ոչինչ չեք կարող անել»,— ասաց Հիսուսը (Հովհաննես 15։5)։ Ինչպես մշակն է սպասում, որ իր որթատունկը բերք տա, այնպես էլ Եհովան է ակնկալում, որ Քրիստոսի հետ միության մեջ գտնվողները հոգևոր առումով պտուղ կբերեն (Հովհաննես 15։8)։

Գտիր թեմայի ու պատկերի նմանությունը

Եթե չհասկանանք Աստվածաշնչում օգտագործված պատկերավոր արտահայտությունները, ապա կարող ենք սխալ եզրահանգման գալ։ Նկատի առնենք Հռոմեացիներ 12։20 համարը։ Այնտեղ գրված է. «Եթե քո թշնամին քաղցած է, կերակրիր նրան, եթե ծարավ է, խմելու բան տուր նրան, քանզի այդպես անելով՝ այրվող ածուխներ կկուտակես նրա գլխին»։ Արդյո՞ք մարդու գլխին «ածուխներ» կուտակելը նշանակում է վրեժխնդիր լինել։ Եթե այդպես ենք մտածում, ուրեմն չենք հասկացել պատկերավոր խոսքի իմաստը։ Տեսնենք, թե որտեղից է սկիզբ առել այս փոխաբերությունը։ Հնում մետաղը հալեցնում էին մաքրելու նպատակով։ Հանքանյութը տաքացվում էր ածխի վրա։ Մի քանի ածուխ էլ դրվում էր հանքանյութի վրա։ Այս պրոցեսի ժամանակ մետաղը սկսում էր հալվել, և արդյունքում մաքուր մետաղը առանձնանում էր անպիտան նյութերից։ Նմանապես, երբ բարություն ենք դրսևորում դիմացինի հանդեպ, փափկացնում ենք նրա սիրտը և մղում բարի գործերի։

Պատկերավոր արտահայտությունները ճիշտ հասկանալը ոչ միայն ընդլայնում է մեր հասկացողությունը, այլև մեծ ազդեցություն է գործում մեր զգացմունքների վրա։ Օրինակ՝ Աստվածաշնչում մեղքը համեմատվում է պարտքի հետ (Ղուկաս 11։4)։ Իսկապես մեր ուսերին կարծես մեծ ծանրություն լինի դրված։ Սակայն երբ Եհովան ներում է մեզ և չեղյալ է համարում պարտքը, որը մենք պետք է վճարեինք, մեծ թեթևացում ենք զգում։ Աստծու Խոսքը ցույց է տալիս, որ Աստված «ծածկում է մեր մեղքերը» և «ջնջում է» դրանք։ Իսկապես, ազդեցիկ համեմատություն է։ Մենք հասկանում ենք, որ Եհովան է՛լ երբեք մեր սխալները չի օգտագործի մեր դեմ (Սաղմոս 32։1, 2; Գործեր 3։19)։ Մխիթարական է իմանալ, որ նա անգամ «կրկնակի կարմիրի» նմանվող մեր մեղքերը կարող է ձյան պես սպիտակ դարձնել (Եսայիա 1։18)։

Վերոհիշյալ համեմատությունները ընդամենը մի քանիսն էին այն հազարավոր պատկերավոր խոսքի օրինակներից, որ կան Աստծու Խոսքում։ Հաջորդ անգամ Աստվածաշունչ ընթերցելիս թերևս առանձնահատուկ կերպով ուշադրություն դարձնես պատկերավոր արտահայտություններին։ Փորձիր հասկանալ, թե որն է թեմայի ու պատկերի նմանությունը, և խորհրդածիր դրանց շուրջ։ Այդպես կմեծացնես քո գնահատանքը Աստծու Խոսքի հանդեպ։

[ծանոթագրություններ]

[շրջանակ 13–րդ էջի վրա]

Ինչու ենք օգտագործում պատկերավոր խոսքը

Երբ դժվարըմբռնելի միտքը համեմատվում է ինչ–որ բանի հետ, ասելիքն ավելի հասկանալի է դառնում։ Մեկից ավելի պատկերավոր արտահայտությունները կարող են լուսաբանել առարկայի տարբեր կողմերը։ Պատկերավոր խոսքն ընդգծում է կարևոր հասկացությունները և կենդանի է դարձնում մեր խոսքը։

[շրջանակ 14–րդ էջի վրա]

Պատկերավոր խոսքի առանձնահատկությունները

ՊԱՏԿԵՐԱՎՈՐ ԽՈՍՔ՝ «Դո՛ւք եք երկրի աղը» (Մատթեոս 5։13)

ԹԵՄԱ՝ դուք (Հիսուսի աշակերտները)

ՊԱՏԿԵՐ՝ աղ

ՆՄԱՆՈՒԹՅՈՒՆ՝ պահպանիչ դերը

ԴԱՍ՝ աշակերտների քարոզած բարի լուրը փրկում էր մարդկանց կյանքը, այլ կերպ ասած՝ պահպանում այն

[նկար 15–րդ էջի վրա]

«Տէրն է իմ հովիւը, եւ կարօտութիւն չեմ ունենալ» (ՍԱՂՄՈՍ 23։1)