3. Ի՞նչն է ցույց տալիս, որ «Մաղաքիա» գիրքը գրի է առնվել մ.թ.ա. 443-ից հետո։

³ Ե՞րբ է գրվել «Մաղաքիա» գիրքը։ Ինչ-որ «կառավարչի» օրերում, որը իշխել է Հուդայի 70-ամյա ամայացումից հետո Երուսաղեմի վերականգնման ժամանակ (Մաղ. 1։8)։ Իսկ ո՞վ էր այդ կառավարիչը։ Քանի որ գիրքը տաճարում մատուցվող ծառայությունը հիշատակելիս ոչինչ չի ասում տաճարի շինարարության մասին, ուստի պետք է որ այն գրված լինի Զորաբաբելի իշխանությունից հետո, որովհետև նրա օրոք էր ավարտվել տաճարի շինարարությունը։ Աստվածաշնչում, Զորաբաբելից բացի, այս ժամանակահատվածում հիշատակվող միակ կառավարիչը Նեեմիան է։ Համընկնո՞ւմ է արդյոք Մաղաքիայի մարգարեությունը Նեեմիայի ժամանակներին։ Այնտեղ ոչինչ չի ասվում Երուսաղեմի ու քաղաքի պարսպի վերակառուցման մասին, ինչը բացառում է, որ գիրքը գրված լինի Նեեմիայի իշխանության վաղ տարիներին։ Սակայն բավական շատ է խոսվում քահանաների կողմից իրենց պարտականությունները չարաշահելու մասին, իսկ այդպիսի իրավիճակ Երուսաղեմում տիրում էր այն ժամանակ, երբ Նեեմիան երկրորդ անգամ այցելեց Երուսաղեմ այն բանից հետո, երբ Արտաքսերքսես թագավորը իր իշխանության 32-րդ տարում՝ մ.թ.ա. 443թ.-ին, հետ կանչեց նրան Բաբելոն (Մաղ. 2։1; Նեեմ. 13։6)։ «Մաղաքիա» և «Նեեմիա» գրքերում հանդիպող նույնանման հատվածները նույնպես վկայում են, որ Մաղաքիայի մարգարեությունը վերաբերում է հենց այդ ժամանակահատվածին (Մաղ. 2։4–8, 11, 12 — Նեեմ. 13։11, 15, 23–26; Մաղ. 3։8–10 — Նեեմ. 13։10–12)։

8. Քահանաներն ինչպե՞ս են պղծել Եհովայի սեղանը, և ինչո՞ւ է նրանց վրա անեծք գալու։

⁸ Այժմ Եհովան դիմում է «քահանաներին, որ անարգում են իր անունը»։ Երբ նրանք փորձում են արդարանալ, Եհովան մատնանշում է նրանց կույր, կաղ և հիվանդ զոհաբերությունները ու հարցնում, թե արդյոք կառավարչին հաճելի կլինեն այդպիսի զոհերը։ Եհովային տհաճ են դրանք։ Նրա անունը մեծ պետք է լինի ազգերի մեջ, բայց այդ մարդիկ պղծում են նրան՝ ասելով. «Պիղծ է Եհովայի սեղանը»։ Նրանց վրա անեծք կգա, քանի որ նենգությամբ զանց են անում իրենց երդումները՝ անարժեք զոհեր մատուցելով։ «Բայց չէ՞ որ ես մեծ Թագավոր եմ,— ասում է Զորքերի Տեր Եհովան,— և իմ անունը ահ կներշնչի ազգերին» (1։6, 12, 14)։